Tomasz Rowiński
"Understanding the Psychology of
Internet Behavior : Virtual Worlds,
Real Life", Adam N. Joinson, London
2003 : [recenzja]
Studia Psychologica nr 5, 377-378
A d a m N. J o in s o n , U nderstanding the Psychology o f Intern et Behavior. V irtual Worlds, R ea l L ife, L o n d o n 2003, P a lg rav e M a cm illan .
A d a m J o in s o n je s t w y k ład o w cą w In sty tu cie T ech n o lo g ii E d u k ac y jn y c h O p e n U n iv e rsity w W ielkiej B ry tan ii. J e g o z a in te re s o w a n ia s k u p ia ją się w o k ó ł I n te r n e tu i p sy ch o lo g ii. W sw oich b a d a n ia c h p o ru s z a p ro b le m a ty k ę m e to d o lo g ii b a d a ń in te rn eto w y c h , k o m u n ik a c ji z a p o śre d n ic tw e m S ieci, p sy c h o sp o łe cz n y ch a s p e k tó w p rz e g lą d a n ia s tro n www.
W o s ta tn im d z ie sięc io le c iu rozw ój te c h n o lo g ic z n y um o żliw ił s p o łe c z e ń s tw o m szybką, w y ją tk o w o ró ż n o ro d n ą i ta n ią k o m u n ik a c ję . T ec h n o lo g ie in fo rm a ty cz n e c o ra z b a rd z ie j ro z s z e rz a ją h o ry z o n ty i m ożliw ości w ym iany m yśli, o b ra zó w o ra z d źw ięku. N ie sa m o w ita k a r ie r a I n te r n e tu p rz y k u ła ta k ż e u w ag ę b a d ac zy , k tó rzy p ró b u ją z ro z u m ie ć te n fe n o m e n , ja k i z a c h o w a n ie lu d zi w śro d o w is k u sieciow ym . W te n k o n te k s t b a d a ń n a d czło w iek iem i I n te r n e te m w p isu je się k sią ż k a U nderstanding
the P sychology o f In tern et Behavior.
R o z d ział pierw szy je s t p o św ięco n y k ró tk ie m u p rz e d s ta w ie n iu ak ty w n o ści w I n te r n e c ie i p ew nych a s p e k ta c h zw iązanych z b a d a n ie m S ieci o ra z k ró tk ie j h isto rii I n te r n e tu . W ie le p raw id ło w o ści w k o m u n ik a c ji w y k o rzy stu jącej śro d k i te c h n ic z n e o d k ry to w cześn iej. A u to r p rz y ta cz a b a d a n ia d o tyczące k o m u n ik a c ji p rz e z słow o p isa n e , te le g ra f, te le fo n , ra d io czy te ż SM S.
W ro z d z ia le d ru g im z o s ta ją z a p re z e n to w a n e p e w n e w ym iary, tj. sy n c h ro n icz n o ść , ro d z a j tr a n s m isji, o g ra n ic z e n ia i sz e ro k o ś ć d o s tę p u , w y łączn o ść w k o m u n ik a c ji, a n o n im o w o ś ć , dzięk i k tó ry m m o ż n a o p isa ć w szelk ą ak ty w n o ść w Sieci. Z g o d n ie z te o rią G ib so n a , p o s tu lo w a n e są p e w n e z a ło ż en ia co d o p rz y d a tn o śc i o k re ślo n y ch ro d z ajó w m ożliw ości I n te r n e tu w b a d a n ia c h p sy ch o lo g icz nych. F u n d a m e n ta ln e z n a c z e n ie m a fak t, że k o m u n ik u ją c się za p o ś re d n ic tw e m I n te r n e tu n ie w i dzim y i nie słyszym y p a r tn e r a naszej in te rak c ji (w n a jb a rd zie j p o w sze ch n y m użyciu I n te r n e tu ) . A u to r z au w a ż a tak ż e, że b a d a n ia n a d I n te r n e te m były p ro w a d z o n e z d w ó ch p e rsp ek ty w . P ierw sza z a k ład a , że w sp o m n ia n y wyżej fa k t p ro w a d z i d o ro z re g u lo w a n ia n o rm sp o łe cz n y c h , d e p e rso n a liz a c ji o ra z d e in d iw id u a liza c ji w k o m u n ik a c ji p rz e z I n te rn e t. D ru g a z a k ła d a , ż e te n ro d z a j k o m u n ik a c ji p ro w a d z i d o z m ia n w to ż s a m o śc i w łasn e j i sp o łe cz n ej, co m a w y m ie rn e e fe k ty w z a c h o w a n iu się lu dzi. P rz e d s ta w io n e zo stały p e w n e m e ch an izm y , w y ja śn iające z a c h o w a n ie się czło w iek a z p o z io m u d w ó ch p ersp ek ty w .
N eg aty w n y w pływ n a życie lu d zk ie z o sta ł o p isa n y w ro z d zia le trze cim . A u to r p r e z e n tu je p ro b le m aty k ę u z a le ż n ie n ia o d I n te r n e tu , n ie p o h a m o w a n e u ży w an ie n ie c e n z u ra ln y c h słów w k o m u n ik a cji p rz e z to m e d iu m (fla m in g ), p re z e n ta c ję zac h o w a ń an ty sp o łe cz n y c h o ra z n ie p o k o ją c e j d y n am ik i zw iązków tw o rz o n y ch w Sieci. S ta ra się ta k ż e p o d a ć kilk a te o rii o ra z b a d a ń p ró b u ją c y c h w yjaśnić w s p o m n ia n e w yżej zjaw iska.
R o z d z ia ł c zw a rty tr a k tu je o „ c ie m n e j s tr o n ie życia o n -lin e ”·, d e p re s ji, u k ry w a n iu się o ra z p o r n o g ra fii. S ły n n y e k s p e ry m e n t K r a u ta i in n y ch sta n o w i p u n k t w yjścia d o d y sk u sji w tym ro z d z ia le . P rz y to c z o n e z o sta ły b a d a n ia p o tw ie rd z a ją c e w yniki e k s p e ry m e n tu p rz e p r o w a d z o n e g o w P itts b u r g h P rz y to c z o n e ta k ż e z o sta ły b a d a n ia , k tó re w sk a z u ją n a p o z y ty w n ą r o lę I n t e r n e tu w życiu lud zi. O m a w ia n e są ta k ż e re la c je , ro d z a je a k ty w n o ści, k tó r e m o g ą sz k o d z ić u ż y tk o w n ik o m I n t e r n e tu , np. p o r n o g r a f ia , w y k o rz y sta n ie , z łe p o ra d n ic tw o , p r e z e n to w a n ie d e w iac ji se k su a ln y c h , n ie p o h a m o w a n ie .
W k o n tra ś c ie o d p o p rz e d n ie g o ro z d z ia łu , w p ią ty m a u to r o m a w ia p o zy ty w n e a s p e k ty I n te r n e tu i w pływ , ja k i w y w iera o n n a z a c h o w a n ie się ludzi. N a p o c z ą tk u je s t z a p re z e n to w a n y o b ra z p rz e c ię t n e g o in te rn a u ty (w o g ro m n e j w iększości n ie u z a le ż n ie n i o d In te r n e tu ) . P o te m p rz y ta c z a n e są b a d a n ia n a d w pływ em p o c zu c ia a n o n im o w o ś c i w S ieci i e k sp re s ji p raw d ziw y ch u czu ć o ra z m yśli. N a s tę p n ie z o stały o m ó w io n e w szelk ieg o ro d z a ju re la c je tw o rz o n e w I n te r n e c ie p rz e z lu d zi o ra z w p ły
wu o k re ś lo n e g o ro d z a ju k o m u n ik a c ji n a o d k ry w a n ie sieb ie, b u d o w a n ie w iasn ej to żs a m o śc i i p o czucia w ięzi ze s p o łe cz eń s tw em .
W ro z d z ia le szó sty m z o sta ły z a p re z e n to w a n e k o rzy ści z p rz y n a le ż n o ś c i d o s p o łe c z n o ś c i w ir tu a ln y c h o ra z p r z e g lą d a n ia s tr o n www. C h a ra k te ry s ty c z n y m a s p e k te m s p o łe c z n o ś c i o n -lin e są lu ź n e w ięzy m ię d z y lu d z k ie o r a z w s p a rc ie e m o c jo n a ln e . A u to r ta k ż e p r e z e n tu je s p e c y fik ę o só b sz u k a ją c y c h w s p a rc ia w I n te r n e c ie o r a z m e c h a n iz m y i d y n a m ik ę je g o u d z ie la n ia . P rz e g lą d a n ie s tro n w w w je s t z w ią z a n e z p e w n y m i p ra w id ło w o śc ia m i w f u n k c jo n o w a n iu c z ło w ie k a w a sp e k c ie p sy c h o lo g ic zn y m . P rz y to c z o n e z o sta ły p o z y ty w n e sk u tk i c elo w e g o p rz e g lą d a n ia s tr o n o ra z b a d a n ia d o ty c z ą c e ró ż n ic m ię d z y k o b ie ta m i i m ęż cz y z n am i w k o rz y s ta n iu ze s tr o n www. W s tę p n ie z o sta ły o k r e ś lo n e przyczyny, d la k tó ry ch w a rto w łączyć I n te r n e t w r e p e r t u a r te c h n ik p s y c h o te r a p e u ty c zn y c h .
R a m y d o z ro z u m ie n ia z ac h o w a ń in te rn e to w y c h zo stały o k re ś lo n e w ro z d z ia le sió d m y m . A u to r sk a k o n c e p c ja p sy ch o lo g ii I n te r n e tu (S M E E ) sięg a d o pierw szy ch p ró b o k re ś le n ia cy b erp sy ch o lo - gii p rz e z K ie sler i G a c k e n b a c h a . S p o só b k o rz y sta n ia z I n te r n e tu , w y b ó r o k re ślo n y c h m ożliw ości o d p o w ia d a ta k im c e c h o m psychicznym ja k o so b o w o ść u ży tk o w n ik a, m o ty w acje, a ta k ż e je s t zw ią z a n e z płcią. O p isa n y je s t ta k ż e w łaściw y so b ie wpływ m ed ió w n a z a c h o w a n ie się ludzi. In te ra k c y j ny m o d el (S M E E ) je s t szczeg ó ło w o p re z e n to w a n y i om aw iany.
W ro z d z ia le sió d m y m zo stały za m iesz c z o n e re fle k sje a u to r a d o ty cz ąc e p rzy szło ści In te r n e tu i je g o u ż y teczn o ści w ró ż n y ch w y m iara ch fu n k c jo n o w a n ia c zło w iek a, p o c z y n a ją c o d fin an só w i k o ń c zą c n a p o ra d n ic tw ie i p sy c h o te ra p ii.
Pozycja A d a m a N. J o in s o n a je s t p r ó b ą p o d su m o w a n ia d o ty ch czaso w y ch b a d a ń n a d In te r n e te m i o k re ś le n ia w ła sn e j ciek aw ej te o rii (S M E E ), w yjaśn iającej z a c h o w a n ie się w lu d zi w Sieci. I n te r a k cyjny m o d e l p o d e jś c ia w n o si d u ż o b o g a ctw a w in te rp re ta c ję d o ty ch c zaso w y ch b a d a ń , a tak ż e w p ro je k to w a n ie przyszłych. J e s t to n ie o c e n io n a p o m o c d la w szystkich, k tó rzy p ró b u ją z ro zu m ie ć w sp ó łc z esn e g o czło w iek a, fe n o m e n In te r n e tu i je g o w pływ n a życie p o szc ze g ó ln y c h ludzi, a n a w et całych sp o łe cz eń stw . W d o b ie rew o lu cji in fo rm a ty c z n ej p sy ch o lo g ia n iew ątp liw ie d u ż o by stra ciła, n ie z a jm u ją c się tym a s p e k te m fu n k c jo n o w a n ia człow ieka. K sią żk a ta je s t p r ó b ą z ro z u m ie n ia p rz e m ian w życiu lu d zi i s p o łe c z e ń s tw z p e rsp ek ty w y czło w iek a, ja k i I n te rn e tu .
T o m a sz R o w iń ski
W illiam F P rice, R ic h a rd H . C ra p o , Psychologia w b a d a n ia ch m ięd zyku ltu ro w ych , G d a ń s k 2003, G W P
R e c e n z o w a n a k s ią ż k a s ta n o w i s z e ro k ą p r e z e n ta c ję ró ż n y c h k ie r u n k ó w b a d a ń z p sy c h o lo g ii, p ro w a d z o n y c h w z a k r e s ie r ó ż n ic m ię d z y k u ltu ro w y c h . T reść n ie k o n c e n tr u je się n a w y b ra n y m o b s z a rz e b a d a ń m ię d z y k u ltu ro w y c h w p sy c h o lo g ii, ra c z e j u k a z u je d o d a tk o w e m o żliw o śc i i w y z w an ia , ja k ie p o ja w ia ją się p r z e d p sy c h o lo g ią , k ied y u w z g lę d n io n y z o s ta je k o n te k s t m ię d z y k u l turo w y .
K siążk a z a w ie ra 32 k ró tk ie artykuły. M a te ria ł z o sta ł p o d z ie lo n y n a 16 części, z czeg o k a żd a część dotyczy in n e g o o b s z a ru p sychologii. D z ię k i te m u cało ść k o m p o n u je się w in te re s u ją c y p rz e g ląd z a g a d n ie ń m o g ący ch być p rz e d m io te m a n aliz m ię d z y k u ltu ro w y c h w p sy chologii.
K siążk a o b e jm u je c a łą g a m ę ró ż n y ch z a g a d n ie ń p sy ch o lo g iczn y ch , p re z e n tu je b a d a n ia z o d le głych d z ie d zin psy ch o lo g ii. P sy ch o lo g ia sp o łe cz n a, p sy ch o lo g ia ro zw o jo w a, u z a le ż n ie ń , sp o s trz e g a nia, ró ż n ic in d y w id u aln y ch czy p sy ch o lo g ia w a rto ści, to tylko n ie k tó re d z ie d zin y psych o lo g ii, k tó re
