Temat 2. Układ kostny

(1)

Układ kostny

(2)

Szkielet komórkowy

Szkielet komórkowy = cytoszkielet: włókna białka tubuliny, aktyny lub keratyny.

Fibroblast Promienica

(tubulina – żółta, aktyna – niebieska) (szkielet z minerałem krzemionką)

(3)

Szkielet zewnętrzny bezkręgowców

Pancerz chitynowy (organiczny) Muszla konchiolinowa (mineralna)

kraba japońskiego (3 m) ślimaka Murex (grzebień Wenery)

(4)

Szkielet wewnętrzny kręgowców

Zalety:

 mniejsza masa,

 łatwiejsze wzrastanie,

 łatwiejszy ruch.

Wady:

 brak osłony ciała,

 utrata wody.

(5)

Szkielet człowieka

Funkcje kości:

 bierny składnik utrzymywania postawy i ruchu,

 ochrona narządów (czaszka, żebra, miednica),

 magazynowanie wapnia i fosforu,

 tworzenie krwinek w szpiku kostnym.

(6)

Szkielet szympansa i człowieka

Tanzania, 4,4 mln lat

(7)

Chód szympansa i człowieka

(8)

Ręka szympansa i człowieka

(9)

Czynności ludzkiej ręki

(10)

Czaszka goryla i człowieka

(11)

Rodzaje kości

Kości krótkie i nieregularne

często łączone są w jedną

kategorię.

(12)

Elementy kości (1)

Z powierzchnią stawową Miejsca przyczepu ścięgien i więzadeł Powierzchnia Dość płaski obszar Wyrostek Wyraźna wypukłość kości Kłykieć Elipsoidalna wypukłość Kolec Smukły, szpiczasty wyrostek

Głowa Kulista wypukłość Grzebień Wąska, podłużna wypukłość

Bloczek Walcowata wypukłość Kresa Niski grzebień

Zagłębienia Guzek Mała, okrągła wypukłość

Dół Płytkie zagłębienie Guzowatość Rozległa, szorstka wypukłość

Bruzda Wąskie zagłębienie Krętarz Masywna wypukłość

Zębodół Głęboka jama na ząb Ramię Wyciągnięta część kości Otwory, przestrzenie

Otwór Okrągłe przejście przez kość

Kanał Długie przejście przez kość

Szczelina Wąskie przejście przez kość

Zatoka Wydrążona przestrzeń w kości

(13)

Elementy kości (2)

(14)

Elementy kości (3)

(15)

Elementy kości (4)

(16)

Budowa kości długiej (1)

Okostna

Warstwy:

 zewnętrzna – włóknista,

 wewnętrzna – osteoblasty.

Funkcje:

 unaczynia, unerwia kość,

 grubienie kości,

 regeneracja kości.

(17)

Budowa kości długiej (2)

(18)

Sposoby powstawania kości

Kostnienie

Łącznotkankowe

kość powstaje z mezenchymy gł. czaszka

Chrzęstne

kość powstaje z chrząstki gł. poza czaszką

Ochrzęstne od powierzchni trzony kości długich

Śródchrzęstne od środka

kości krótkie, nasady kości długich

(19)

Kostnienie chrzęstne

(20)

Kostnienie chrzęstne (c.d.)

(21)

Szpik kostny

Szpik kostny żółty: tkanka tłuszczowa położona w jamie szpikowej trzonu kości długich.

Szpik kostny czerwony: produkuje krwinki (erytrocyty, leukocyty, trombocyty).

Położenie: istota gąbczasta kręgów, mostka, żeber, łopatek, nasad kości długich, a u dzieci

także w trzonie kości długich.

(22)

Złamanie kości

(23)

Lista kości – szkielet osiowy

Czaszka Szkielet tułowia

Twarzoczaszka:

żuchwa

k. szczękowa (2) k. jarzmowa (2) k. nosowa (2)

k. podniebienna (2) k. łzowa (2)

lemiesz

małżowina nosowa dolna (2)

Mózgoczaszka:

k. czołowa

k. ciemieniowa (2) k. potyliczna

k. skroniowa (2) k. klinowa

k. sitowa Inne kości:

k. gnykowa młoteczek (2) kowadełko (2) strzemiączko (2)

Kręgosłup:

kręgi szyjne (7) kręgi piersiowe (12) kręgi lędźwiowe (5) kość krzyżowa kość guziczna

Szkielet klatki piersiowej:

żebra (12 par)

mostek

(24)

Lista kości – szkielet kończyn

Kończyna górna Kończyna dolna Obręcz:

łopatka obojczyk Część wolna:

k. ramienna k. łokciowa k. promieniowa

kości nadgarstka (8) kości śródręcza (5) paliczki (14)

Obręcz:

kość miedniczna

Część wolna:

k. udowa

k. piszczelowa k. strzałkowa

kości stępu (7, w tym skokowa i piętowa) kości śródstopia (5)

paliczki (14)

Wymieniono kości po jednej stronie ciała

(25)

Czaszka

Funkcje:

1. Osłania:

 mózgowie,

 narządy zmysłów (oko, ucho, nabłonek węchowy).

2. Podpiera:

 część układu pokarmowego (jama ustna, zęby, język),

 część układu oddechowego (jama nosowa).

3. Przyczepia mięśnie:

 żwaczowe,

 mimiczne.

4. Ruchy żuchwy (gryzienie, żucie).

(26)

Czaszka – części

(27)

Czaszka – widok z boku

(28)

Czaszka – widok z przodu

(29)

Oczodół

(30)

Czaszka – widok z góry

(31)

Czaszka – widok z tyłu

(32)

Czaszka – widok z dołu

(33)

Położenie mózgowia w czaszce

(34)

Podstawa czaszki – widok z góry

(35)

Czaszka – przekrój czołowy

(36)

Czaszka – przekrój pośrodkowy

(37)

Jama nosowa

(38)

Zatoki przynosowe

Funkcja pierwotna: zmniejszenie masy. Funkcja wtórna: przestrzeń rezonacyjna dla głosu.

(39)

Żuchwa

(40)

Ciemiączka

(41)

Kręgosłup

Funkcje:

 podpieranie ciała,

 utrzymywanie pozycji ciała,

 ochrona dla rdzenia kręgowego,

 ochrona dla tętnic kręgowych,

 przyczep dla mięśni (  ruchy),

 amortyzacja wstrząsów (krzywizny).

(42)

Kręg

(43)

Rodzaje kręgów

Widok z gór y Widok z bok u

(44)

Kość krzyżowa

(45)

Szkielet klatki piersiowej

(46)

Żebro

(47)

Szkielet kończyny górnej

(48)

Łopatka

(49)

Kość ramienna

Kość ramienna prawa

(50)

Kości przedramienia

(51)

Szkielet ręki

(52)

Szkielet kończyny dolnej

(53)

Miednica

Miednica = kość miedniczna (2x) + kość krzyżowa.

Kość miedniczna = kość biodrowa + kość kulszowa + kość łonowa.

(54)

Kości w kości miednicznej

(55)

Kość miedniczna

(56)

Części miednicy

(57)

Części miednicy (c.d.)

(58)

Kość udowa

(59)

Kość piszczelowa

(60)

Szkielet stopy

(61)

Źródła grafiki

Nr Grafika Źródło

1 Szkielet fibroblastu Jan Strzałko 2 Szkielet promienicy Jan Strzałko

3 Szkielet kraba Jan Strzałko

4 Szkielet ślimaka Jan Strzałko

5 Szkielet kręgowca Jan Strzałko

6 Szkielet człowieka http://www.zdrowastrona.pl/uploads/images/uklady_zyciowe/kosci_miesnie/szkielet1.gif 7 Szkielet szympansa i człowieka https://online.science.psu.edu/sites/default/files/biol011/Fig-8-9-Chimp-Skeletons.gif 8 Chód szympansa i człowieka Jan Strzałko

9 Stopa szympansa Jan Strzałko

10 Ręka szympansa i człowieka Jan Strzałko

11 Chwyty Jan Strzałko

12 Rzut Jan Strzałko

13 Czaszka goryla i człowieka https://eyeonicr.wordpress.com/2012/10/18/common-misconceptions-cavemen-comments/craniums_of_homo/

14 Rodzaje kości McKinley & O'Loughlin, 2011, Human anatomy (str. 163) 15 Elementy kości McKinley & O'Loughlin, 2011, Human anatomy (str. 180) 16 Budowa kości długiej Jan Strzałko

17 Kostnienie chrzęstne Jan Strzałko

18 Złamanie kości McKinley & O'Loughlin, 2011, Human anatomy (str. 179) 19 Czaszka https://pl.pinterest.com/pin/527413806340131847/

20 Czaszka - części McKinley & O'Loughlin, 2011, Human anatomy (str. 188) 21 Czaszka - bok McKinley & O'Loughlin, 2011, Human anatomy (str. 193) 22 Czaszka - przód McKinley & O'Loughlin, 2011, Human anatomy (str. 191) 23 Oczodół McKinley & O'Loughlin, 2011, Human anatomy (str. 213) 24 Czaszka - góra McKinley & O'Loughlin, 2011, Human anatomy (str. 192) 25 Czaszka - tył McKinley & O'Loughlin, 2011, Human anatomy (str. 192) 26 Czaszka - dół McKinley & O'Loughlin, 2011, Human anatomy (str. 195) 27 Mózgowie w czaszce McKinley & O'Loughlin, 2011, Human anatomy (str. 197) 28 Czaszka - wnętrze McKinley & O'Loughlin, 2011, Human anatomy (str. 197) 29 Czaszka - przekrój czołowy McKinley & O'Loughlin, 2011, Human anatomy (str. 189) 30 Czaszka - przekrój strzałkowy McKinley & O'Loughlin, 2011, Human anatomy (str. 194) 31 Jama nosowa McKinley & O'Loughlin, 2011, Human anatomy (str. 212) 32 Zatoki przynosowe McKinley & O'Loughlin, 2011, Human anatomy (str. 213) 33 Żuchwa McKinley & O'Loughlin, 2011, Human anatomy (str. 211) 34 Ciemiączka McKinley & O'Loughlin, 2011, Human anatomy (str. 216) 35 Kręgosłup http://en.wikipedia.org/wiki/File:Illu_vertebral_column.jpg 36 Kręg McKinley & O'Loughlin, 2011, Human anatomy (str. 219)

(62)

38 Kość krzyżowa McKinley & O'Loughlin, 2011, Human anatomy (str. 224) 39 Szkielet klatki piersiowej McKinley & O'Loughlin, 2011, Human anatomy (str. 225) 40 Żebro McKinley & O'Loughlin, 2011, Human anatomy (str. 227)

41 Szkielet kończyny górnej http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Human_arm_bones_diagram_PL.svg

42 Łopatka Sylwanowicz W, Michajlik A, Ramotowski W, 1990, Anatomia i fizjologia człowieka. PZWL, Warszawa 43 Kość ramienna Sylwanowicz W, Michajlik A, Ramotowski W, 1990, Anatomia i fizjologia człowieka. PZWL, Warszawa 44 Kości przedramienia Sylwanowicz W, Michajlik A, Ramotowski W, 1990, Anatomia i fizjologia człowieka. PZWL, Warszawa 45 Szkielet ręki http://en.wikipedia.org/wiki/File:Scheme_human_hand_bones-en.svg

46 Szkielet kończyny dolnej https://www.123rf.com/photo_28500045_stock-vector-bones-of-the-arm-hand-leg-and-foot.html 47 Miednica Sylwanowicz W, Michajlik A, Ramotowski W, 1990, Anatomia i fizjologia człowieka. PZWL, Warszawa 48 Kości w kości miednicznej McKinley & O'Loughlin, 2011, Human anatomy (str. 248)

49 Kość miedniczna Sylwanowicz W, Michajlik A, Ramotowski W, 1990, Anatomia i fizjologia człowieka. PZWL, Warszawa 50 Części miednicy McKinley & O'Loughlin, 2011, Human anatomy (str. 249)

51 Kość udowa Sylwanowicz W, Michajlik A, Ramotowski W, 1990, Anatomia i fizjologia człowieka. PZWL, Warszawa 52 Kość piszczelowa Sylwanowicz W, Michajlik A, Ramotowski W, 1990, Anatomia i fizjologia człowieka. PZWL, Warszawa 53 Szkielet stopy https://www.doz.pl/zdrowie/h786-Konczyna_dolna