Kwartalnik Geologictny, I. 33, nr I, 1989 r., sir. 99- 116
Waclaw RYKA
Rola Panstwowego Instytutu Geologicznego w zyciu spolecznym i gospodarce narodowej
Wyznaczenie Toli Panstwowego Instytutu Geologiclnego w zaspokajaniu potrzeb spolccznych i gospo~
darczych wymaga wyjasnienia jego pozycji w gcologii polskiej. istnienia panstwowej sluzby geologiclnej oraz zapotrzebowania na badania geologiczne w nowym modclu spoteczno~gospodarczym panstwa.
Wskazano na potrzeb~ analizy podstawowych czynnik6w zapewniaj,\cych prawidlowe funkcjonowanie panstwowej sluzby geologicznej, zwlaszcza planowanie i koordynacj~. GI6wne cele PIG na najbliisze lata oraz w planach dlugoictnich przedstawiono w uj~ciu potrzcb ogolnospotecznych (kartografia geolo- giczna. badania hydrogeologiczne. struktur wgl~bnych i podstawowe) oraz potrzcb gospodarki narodo- wej (surowcc energetyczne, rudy metali oraz surowce chemicznc).
WST~P
Wiemy jaki byl i jest. I powinnismy tworzye wizjl', jaki bye powinien, a raczej Jakim chcielibysmy go widziee w przyszlosci. Podobnie widzl' instytut jak Leon Schiller widzial swoj teatr - wspaniaty i ogramny. Wspanialy, bo jak ongiS bl'dq tu pracowali wspaniali ludzie, i ogramny, bowiem taka jest sluzebna rala instytutu wobec spoleczenstwa i gospodarki narodowej. lnnej wizji bye nie mOie, gdyi wizja musi przerastac obecne wyobrazenie. Przedstawienie wizji, nieskr~powanej wsp61- czesnymi ulomnosciami, wymaga naswietlenia kilku zagadnien, gf6wnie zas przy- szlego ksztaltu panstwowej sluiby geologicznej i w niej miejsca Panstwowego lnsty- tutu Geologicznego, a takie strategicznych planow badawczych i okreslenie warun- kow sprzyjajqcych ich realizacji.
PANSTWOWA SLUZBA GEOLOGICZNA
Panstwowq sluibl' geologicznq powolal do iycia dekret Prezydenta Rzeczypos- politej z dnia 31 marca 1938 r., okres1ajqcy jej zadania oraz strukturl', w ktorej sklad wchodzily: Panstwowa Rada Geologiczna oraz Panstwowy lnstytut Geologi- czny. Rola Panstwowej Rady Gcologicznej byla znaczna. Do zadan jej na1eialo
100 Waclaw Ryka
m.in. rozpatrywanie wszelkich spraw w zakresie geologicznego rozpoznawania kra- ju i koordynacji prac panstwowej s!uiby geologicznej z badaniami geologiczliymi prowadzonymi przez inne instytucje lub osoby, ustalanie ogolnego planu prac geo- logicznych, opiniowanie planow i sprawozdan Panstwowego Instytutu Geologi- cznego oraz opiniowanie preliminarza budietowego paIistwowej sluiby geologi- cznej.
Dekret z dnia 8 paidziernika 1951 r. zachowal nazw~ panstwowej sluiby geolo- gicznej, lecz zniosl Panstwow& Rad\, Geologiczn&. Strukturl' panstwowej sluiby geologicznej stanowily resortowe i terenowe sluiby geologiczne, ktorymi kierowa!
Centralny Urz&d Geologii. Zgodnie z dekretem wydanym w 1951 r. CZI'SC prac ba- dawczych oraz niektore zadania ogolnopanstwowe Panstwowy Instytut Geologi- czny przekazal resortowym sluibom geologicznym i Centralnemu Urzl'dowi Geolo- gii. Resortowe sluiby geologiczne przejl'lY przede wszystkim prowadzenie badan, maj&cych na celu rozpoznawanie z!M surowcow mineralnych, daj&cych podstawl' do planowania i programowania eksploatacji. W zakresie geologii iniynierskiej i hydrogeologii przej~!y one prace zwi&zane ze sporz&dzaniem dokumentacji, z wy- j&tkiem dokumentacji najwainiejszych obiektow inwestycyjnych. Panstwowy Insty- tut Geologiczny przekaza! Centralnemu Urzl'dowi Geologii zagadnienia z!M su- rowcow mineralnych i centraln& ewidencjl' geologow, zas resortowym sluibom - biei&c& obslugl' gornictwa i przemyslu oraz szereg funkcji administracyjnych.
lednoczesnie Cent rainy Urz&d Geologii, wyznaczaj~c bardzo rozlegle zadania dla polskiej geolog'ii, tworzyl, rozbudowywa! i modyfikowal wykonawcze jednostki geologiczne w postaci: przedsil'biorstw geologicznych, przedsil'biorstw robot wiert- niczych i gorniczych, przedsil'biorstw hydrogeologicznych, Przedsil'biorstwa Badan Geofizycznych, Wydawnictw Geologicznych, Przedsil'biorstwa Uslug Geologi- cznych za Granic& "Geopol" oraz Zak!adu Maszyn i Urz&dzen Wiertniczych.
Centralny Urz&d Geologii przej&! zatem zadania nalei&ce poprzednio do Pan- stwowej Rady Geologicznej, poszerzone 0 szereg funkcji wczesniej pe!nionych przez PIG. Okrojonemu w ten sposob Panstwowemu Instytutowi Geologicznemu zmie- niono nazwl' na Instytut Geologiczny, zgodnie ze zmniejszon& rol& jak& mu wyzna- czono. Centralny Urz&d Geologii byl organizacj~ opart& na wzorach ministerstwa, dzialaj&c& za posrednictwem kilku departamentow koordynuj~cych prace geologi- czne w kraju, zatwierdzaj&cych plany badan geologicznych i zapewniaj&cych srodki fina)lsowe na ich realizacjl'. Planowanie i analiza sprawozdan z badan naukowych pozostaly jednak poza urzl'dem wobec administracyjnego jego charakteru. Funkcje nadzorcze dla pelnienia tych czynnosci przejl'!a Rada Naukowa przy Instytucie Geologicznym, kt6rej kompetencje byly jednak niewielkie w porownaniu z tymi jakie mia!a Panstwowa Rada Geologiczna.
Ustaw& z dnia 12 listopada 1985 r. Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej rozwi&za! Centralny Urz~d Geologii i nieformalnie panstwow~ sluibl' geologiczn&, bowiem nazwy tej w ustawie jui nie znajdujemy. ledn9stki resortowe, w tym Insty- tut Geologiczny, w!&czono do Ministerstwa Ochrony Srodowiska i Zasobow Natu- ralnych. Obecnie podporz&dkowane s& one G!6wnemu Geologowi Kraju, ktory kie- ruje jednym departamentem Rozwoju Geologii i Polityki Ochrony Zasob6w Natu- ralnych. Terenowe sluiby geologiczne przesz!y do administracyjnych w!adz woje- w6dzkich, jednostki wykonawcze uzyskaly samorz&dnosc, przesta!a dzialac Pro- gramowa Rada Geologiczna Centralnego Urzl'du Geologii, dlatego tei G!owny Geolog Kraju rna ograniczone moiliwosci koordynowania pracami geologicznymi.
Utrata moiliwosci jednolitego sterowania pracami i bad ani ami geologicznymi w kraju wynika z wielu zloionych przyczyn, lecz - bez wzgl\,du na motywy - jest zjawiskiem negatywnym. Szczegolnie jest to niebezpieczne ze wzgll'du na brak pers- pektyw prawidlowego rozwoju badaIi geologicznych, a w konsekwencji powil'ksza- nia zasobow surowcow mineralnych. Jesli zatem mamy tworzyc wizj~ dzialalnosci Panstwowego lnstytutu Geologicznego, to niezbrrdne staje sir: wyjasnienie okoli~
Rola PIG w zyciu spolecznym i gospodarce 101
cznosci, w jakich b~dzie on istnial i dzialal. Warunki owe powinny bye tak dobrane, aby sprzyjaly osi~gni~ciu optymalnych wynikow. Niezb~dne jest zatem istnienie spojnej struktury zapewniaj~cej sprawnose wynikaj~q z uwarunkowania cel - srodki - wynik. Wzorcem mog~ bye struktury s!uib geologicznych innych krajow lub tei restytucja panstwowej s!uiby geologicznej. Jednaki.e bez wzgl~du na obrany kicrunek podstawowymi sk!adnikami sprawnie dzialaj~cych sluib geologicznych s~:
koordynacja, planowanie, badania naukowe i wykonawstwo techniczne.
K 0 0 r d y n a cj a bad a n. Badania geologiczne w kraju prowadz~ wyspecjali-
zowane jednostki panstwowej sluiby geologicznej, w tym Panstwowy Instytut Geo- logiczny, Przedsi~biorstwo Badan Geofizycznych i przedsi~biorstwa geologiczne, a ponadto Instytut Geologii Polskiej Akadernii Nauk, instytuty uczelniane oraz in- stytuty, osrodki badan i zaklady resortowe. Pozycja wymienionych jednostek w na- uce polskiej i ich wplyw na gospodark~ narodow~ s~ zwyczajowo ustalone. Uklady te S'l zmienne w czasie, modyfikowane zaleznie od potrzeb i warunkow.
Podzial rol w badaniach geologicznych jest zatem konieczny, gdyi. powinien on
uwzgl~dniae specjalizacj~ i moiliwosci wszystkich jednostek geologicznych. Koor- dynacja rna polegae na podziale zadan dla osi~gni~cia najefektywniejszych wynikow badan. Rozwi~zanie takie wyklucza uniwersalizm instytutow i przedsi~biorstw. Wie- le jednostek jednak - nie bacz~c na zadania statutowe, moiliwosci lokalowe i sub- stancjl' ludzk~ - uporczywie d~iy do kompleksowosci i uniwersalnosci, glownie dla uzyskania jak najlepszych efektow ekonomicznych. Dzialania takie przejawiaj~
si~ w wielu jednostkach roinych resortow i pocz~tkowo - nawet przy umiarkowa- nyrn powodzeniu - mog~ spowodowac wiele zamieszania, zalew niekornpetencji i straty materialne. Dlatego tei opowiadam si~ za podzialem rol i utworzeniem osrodka koordynacji badan geologicznych, specjalizacj~ jednostek geologicznych, a wi~c ich kompetencj~ i odpowiedzialnosci&.
Do 1952 r. koordynacj& badan geologicznych zajmowala silO Panstwowa Rada Geologiczna. Zadaniom tym ni~ sprostal p6iniej Centralny Urz~d Geologii i nie podola Ministerstwo Ochrony Srodowiska i Zasobow Naturalnych. Skutecznose organu koordynuj&cego moie opierae sil' tylko na niezawislym dzialaniu reprezen- tantow srodowiska naukowego, administracji geologicznej i gospodarki narodowej.
Organ taki powinien ponadto opiniowae plany badan, sprawozdania oraz powa- iniejsze opracowania geologiczne. Opowiadam si~ wi,c za restytucj& Panstwowej Rady Geologicznej.
PLANOWANIE BADAN GEOLOGICZNYCH
Panstwowa Rada Geologiczna powinna opiniowae perspektywiczne, wieloletnie oraz roczne plany badan i prac geologicznych dla calej panstwowej sluiby geologi- cznej, nie zas dla oddzielnych jednostek. Plany takie moie tworzye centrum plano- wania utworzone w Panstwowym Instytucie Geologicznym, scalaj'lce i synchroni-
zuj~ce cz&stkowe plany jednostek panstwowej sluiby geologicznej, prowadz&cych badania geologiczne. JeSii prace planistyczne centrum maj& przyniese spodziewane rezultaty, to powinny bye wspomagane infcrrnatycznym bankiern danych. Obecnie, w wyniku duzego rozproszenia badan geologicznych, nie rna mozliwosci unikni~cia
powielania badan i nieuzasadnionego wydatkowania srodkow finansowych. Bye moie pogl&d moj jest nieuzasadniony, ale s~dz" ie poprawnie dzialaj&cy centralny osrodek informacji geologicznej stworzylby psychiczny komfort poczucia chociaiby cz,sciowego uchronienia przed bl,dami.
Prawidlowo rozumiane planowanie badan geologicznych, prowadzonych tylko dla potrzeb Panstwowego Instytutu Geologicznego, jest dzialaniern nie mniej zloio- nym. Sklada silO na nie szereg elementow wspolzaleinych, ktore w koncowym rezul- tacie musz& uwzgl,dniae najistotniejsze potrzeby spoleczne i gospodarki narodowej.
Jest one produktem zabieg6w planistycznych, uwzgl\,dniaj~cych: stan (bilans) zaso- bow kopalin, plany rozwoju gospodarczego kraju, zadania resortowe, zadania sta- tutowe PIG, tematyk, wlasn&, wspolprac\, z zagranic&, wspolprac\, z innymi krajo-
102 Waclaw Ryka
wymi jednostkami naukowyrni i wykonawczymi oraz wiele jeszcze innych. Czynni- klern warunkuHcym zahes planowama s~ srodkl, na kt6re skladajq sil': porn ie- szczenia, aparatura, kadra, organizacja pracy i finansowanie. Brak chociazby jed- nego z nich uniemozliwia lub utrudnia realizacjl' planow badaIi geologicznych.
Porn i e s z c ze n i a. Pobiezny rzut oka na okazale budynki Panstwowego Insty- tutu Geologicznego w Warszawie czyni wrazenie dostatku pomieszczen, a moie nawet komfortu. OSqd taki jest jak najbardziej bll'dny. W budynkach tych mieszczq sil' Wydawnictwa Geologiczne wraz z drukarniq, laboratorium Warszawskiego Przedsil'biorstwa Geologicznego, prywatni lokatorzy, jednostki Panstwowego Insty- tutu Geologicznego 0 ogolnospolecznym charakterze, jak: muzeum geologiczne, biblioteka, archiwa rl'kopisow, wiercen i pr6bek geologicznych, zajmujqce ogromne powierzchnie, a nawet cale kondygnacje. Jeszcze bardziej zlozonym problemem jest brak laboratorium. Wsrod krajow sqsiadujqcych z Polskq nie znam przypadku, aby instytuty geologiczne pozbawione byly zaplecza laboratoryjnego, bez ktorego nie moze bye mowy 0 stosowaniu nowoczesnych metod w geologii. Stan jest krytyczny ze wzgll'du na brak podobnego laboratorium w kraju. Panstwowy Instytut Geolo- giczny niemal od 20 lat zabiega 0 budowl' odpowiedniego obiektu, ktorego celo- wose wskazywaly uchwaly II Kongresu Nauki Polskiej i uzasadnialy uchwaly III Kongresu Nauki Polskiej.
Spraw'l nadrzl'dnq staje sil' zatem budowa odpowiedniego laboratorium PIG.
Wstl'pna analiza wykazala, ze potrzebne S'l pomieszczenia laboratoryjne 0 po- wierzchni okolo 6000 rn' dobrze uzbrojonej i przygotowanej do prac w warunkach r6znego rodzaju promieniowania, ultradzwi~k6w, agresywnych substancji chern i- cznych itp. Geologia rna do rozwi'lzania wiele problemow badawczych, ktorych
podj~e nie sposob ze wzgll'du na brak odpowiedniego zaplecza laboratoryjnego, to zas opCinia badania, obniza ich jakose, a prowadzenie innych calkowicie wyklucza, w tym uslugi laboratoryjne dla zagranicy.
Budowa laboratorium nie tylko urnozliwi rozszerzenie badan geologicznych, ale rownoczeSnie poprawi sytuacjl' lokalowq w siedzibie Panstwowego Instytutu Geo- logicznego. Do nowych obiektow przejdzie bowiem okolo 150 pracownikow i wy- gospodaruje sil' ponad 1500 rn' powierzchni. Powierzchnil' tl' powinno sil' przezna- ezye przede wszystkim na rozw6j archiw6w dokumentacji wiercen, materia16w geo- logicznych i rl'kopisow, informacji geologicznej, biblioteki, muzeurn, rnalej poligra- fii i pomieszczenia kameralne dla pracownikow wymienionych jednostek organiza- cyjnych. Tworzony w ten sposob osrodek informacyjno-dokumentacyjny powinien sil' miescie w przedwojennym grnachu muzealnyrn (C) i laboratoryjnym (B) ze wzg- Il'du na specyfikl' pomieszczen i zabytkowy charakter budynkow. W przyszlosci zas powinien sil' stae wydzielon'l jednostkq PaIistwowego Instytutu Geologieznego.
Nie najlepszy jest stan magazynow rdzeni. Wlasne oraz dziedawione magazyny instytutu rozproszone s'l w calej Polsce, a ich wielkose i wyposazenie Sq bardzo raine. Stosunkowo w dobrym stanie S'l magazyny w Piasecznie, Leszczach, Holow- nie, Kielcach i Sosnowcu, pozostale zas w znacznie gorszym. Powierzchnia magazy- now wlasnych jest nieeo wil'ksza od 20 000 m', na kt6rej l'lcznie z magazynami dzierzawionymi przechowuje sil' rdzenie z przeszlo II 000 otworow zgromadzone w okolo 710 000 skrzynek.
Dla zapewnienia odpowiednich warunk6w przechowywania rdzeni wiertniczych, jako unikatowego rnaterialu badawczego, i stworzenia poprawnych warunkow pra- cy w magazynach, niezbl'dny jest gruntowny remont wielu obiektow oraz budowa nowyeh, zwlaszcza dla Oddzialu Karpackiego i DolnoSiqskiego. Jednoezesnie ze wzgh;du na koniecznosc ograniczenia rozrostu magazynow planuje sit; zmianty spo- sobu przechowywania i archiwizowania rdzeni. W najblizszych lataeh prace bl'd'l zmierzaly do likwidaeji materialow zbl'dnych i systematycznego pomniejszania (przeeinania) rdzeni archiwizowanych, co pozwoli na wygospodarowanie dodatko- wej powierzchni magazynowania.
Rola PIG w iyciu spolecznym i gospod~rce 103
A par a t u r a. Aparatura naukowa Panstwowego Instytutu Geologicznego uleg- la prawie calkowitej dekapitaJizacji. Tylko nieliczne urz,!dzenia s,! w stanie dobrym.
ale przewainie s'l one niekompletne i przestarzale. Koniecznoscict jest zatem gro- madzenie aparatury niezbl'dnej dla zapewnienia odpowiednicgo poziomu badan i zwil'kszenia ich wydajnosci. Na podstawie rozeznama obecnych modeli konstruk- cyjnych i w zalozeniu wyposai:enia instytutu na przeci,tnym poziomie europejskim, nalezy Jiczye sil' z potrzebami dewizowymi okolo 3 mIn dolar6w. W pierwszej ko- lejnosci nalezy uwzgll'dnie zakup urz'!dzen do przygotowywania pr6bek do badan oraz podstawowy sprzl't badawczy, jak r6Znego rodzaju mikroskopy, a takie dy- fraktometry rentgenowskie, fluorescencyjne spektrometry rentgenowskie, spektro- metry absorpcji atomowej i spektrometry emisyjne ze wzbudzeniem plazmowym (lCP). Nie mniej wazne jest wyposazenie instytutu w mikroskopy elektronowe ska- nujctce, w mikroanalizator rentgenowski, spektromctry mas owe oraz inne urzqdze- nia umozliwiaj,!ce wykonanie badan 0 wysokiej specjalizacji.
K a d r a. W Panstwowym Instytucie Geologicznym w dniu 31 grudnia 1987 r.
zJltrudnionych bylo 1106 pracownik6w, w tym w Warszawie 62,4%, a w Oddzialach (Swil'tokorzyskim, Karpackim, G6rnoSl,!skim, Dolnosl,!skim i Geologii Morza) 37,6%. Pracownik6w dzialalnosci podstawowej jest 80%, natomiast administracji i obslugi po okolo 10%. Podstawowe proporcje wydaj,! sil' prawidlowe i powinny bye zachowane. Nieprawidlowo natomiast uksztaltowana jest kadra ze wzgll'du na strukturl' wieku, specjalizacjl' i przygotowanie do zawodu. Sprawy powyi:sze byly od dluiszego czasu wielokrotnie prezentowane w roinych miejscach i okolicznos- ciach bez znacz'!cych rezultat6w.
W Panstwowym Instytucie Geologicznym jui: za par, lat spodziewany jest szczyt odplywu kadry na emeryturl' w liczbie 30 os6b rocznie, nie licz'!c zwolnien z pracy zwi'!zanych z odejsciem na inne, lepiej platne stanowiska. Jesli w warszawskich przedsil'biorstwach panstwowej sluzby geologicznej zaznaczy sil' podobne zjawisko, to moze si~ okazae, ie obecna rekrutacja na studia geologicznc Uniwersytetu War- szawskiego bl'dzie zbyt mala niz spodziewane zapotrzebowanie na absolwent6w tej uczelni przez panstwow'! sluzbl' geologiczn'!. Potrzeby mog,! sil' okazae jeszeze wil'ksze, jeSli podobne problemy kadrowe powstan'! w Polskiej Akademii Nauk i wyi:szych uczelniach oraz pomyslnie bl'dzie sil' rozwijal eksport mysli geologi- cznej.
Dorainie niedob6r kadry geologicznej lagodzi sil' zatrudnianiem emerytowa- nych pracownik6w w niepelnym wymiarze czasu pracy. Rozwictzanie takie ujawnia wiele brak6w, nie moie bye stosowane przez dluiszy czas i miee charakteru pow- szechnego. Pozostaje zatem do rozwi,!zania problem zapewnienia doplywu mlodej, kwalifikowanej kadry geologicznej do Panstwowego Instytutu Geologicznego, po- dobnie jak do innych jednostek panstwowej sluzby geologicznej. Nie chodzi zreszt'!
tylko 0 wyksztaicenie odpowiedniej liczby absolwent6w, ale 0 ich solidne przygo- towanie do zawodu i preferencjl' specjalizacji najbardziej potrzebnych do prowa- dzenia badan geologicznych, lecz dotychczas slabo uwzgll'dnianyeh w programach nauczania. Tymczasem niedostatki program6w nauczania powodujq znaczne straty materialne i op6inienia badan geologicznych. Zwi'!zane jest to z koniecznosci,!
przekwalifikowania wielu absolwent6w do pracy w innej specjalnosci. Nieodpo- wiednio przygotowana do zawodu kadra nie ulatwia pracy, a pozbyeie sil' jej z za- kladu napotyka ogromne przeszkody.
Zmniejszenie doplywu mlodej, kwaJifikowanej kadry do zawodu, absolwent6w wyzszyeh uczelni i teehnik6w, jest spowodowane przede wszystkim malo atrakcyj- nymi zarobkami w panstwowej sluzbie geologicznej. Tej samej przyczyny nalezy upatrywae w odplywie starszej wysokokwalifikowanej kadry geologicznej do innych jednostek, a nawet innych zawod6w. S,! to zjawiska spolecznie szkodliwe i mozliwe do usunil'cia tylko przez efektywne oddzialywanie finansowe.
Organizacja pracy. Problemowi temu nie poswil'cano zbyt wiele uwagi
104 Waclaw Ryka
i organizacjt; pracy przewainie utozsamiano ze schematem organizacyjnyrn oraz skutecznosci,! statutu i regulaminu Panstwowego Instytutu Geologicznego, a takie dorainych zarz'!dzen dyrekeji. Administracyjna strona organizac.ii pracy spoczywa w r,kach kierownikow zakladow i dzialow. Przyjl'ty system by! wprawdzle mespoJ- ny, ale w miarl' trwa!y. A dzialo silO tak wskutek powstania specyficznego ukladu wyniklego ze stalego finansowania badan geologicznych z budietu panstwa, z dlugoletnich tematow realizowanych przez tych samych pracownikow i prawie nieruchomej struktury organizacyjnej. Wad,! "uk!adu 0 organizacji pracy" byla skostnialosc, a wi~c opor na zmiany r6wnowagi. W ukladzie takim zmiana tema- tow, przemieszczenia pojedynczych pracownikow, a zwlaszcza grup pracownikow do innych zadan natrafialy na niechl'e Iub opor.
Nowe systemy planowania i finansowania badan geologicznych, a takie wyna- gradzania pracownikow, wymuszaj,! zmiany ukladu 0 organizacji pracy. Dlatego tei schemat organizacji PIG powinien bye spojny z systemem organizacji pracy.
W tym celu uproszczono strukturl' organizacyjn,! likwiduj,!c podzial na piony i tworz'!c stanowisko sekretarza naukowego, tak aby unikn,!e nakladania silO kom- petencji w zarzqdzaniu.
Poczynaj,!c od 1952 r. strukturl' organizacyjn,! instytutu stano wily zaklady na- ukowe oraz mniejsze ich jednostki - pracownie naukowe. Dotychczas wymiany podleglosci zakladow, I,!czenia i rozdzielania, mia!y cechy pozorowanych reorgani- zaeji dla rzekomej poprawy organizacji pracy. Dzialaniom podobnym z zasady je- stern przeciwny, natomiast opowiadam sitr za tak''! reorganizacj::} Panstwowego In- stytutu Geologicznego, ktora poprawi organizacjl' pracy, ujawni nie w pe/ni wyko- rzystan,! kadr, geologiczn,! i administracj, ukryt'! w zakladach oraz pogll'bi i przyspieszy badania geologiczne. Reorganizacja moze takie zmierzae do wil'ksze- go rozluinienia struktury poprzez ograniczenie Iiczby zakladow do aparaturowych komorek us!ugowych i zarz'!du.
Podstawowymi komorkami powinny bye wowczas struktury tworzone czasowo na okres realizacji problemu, wymagaj,!ce wlasnej organizacji. Na ich czele stalby glowny wykonawca, ktory przedstawilby najkorzystniejszy projekt rozwi,!zania problemu pod wzgIl'dem czasowym, finansowym i prawdopodobienstwa uzyskania pozytywnego wyniku. Wykonawca sam dobieralby sobie zespol pracownikow i organizowal pracl'. Posunil'cie to znacznie zwil'kszyloby moiliwoSci elastycznego wykorzystania kadry, eliminowaloby Iansowanie tematyki niezb,dnej dla uzasad- nienia potrzeby istnienia zakladu, zmniejszyloby Iiczbl' etatowych stanowisk kie- rowniczych, co byloby wrl'cz niezbl'dne w przypadku przyjl'cia zasady doboru ze- spolu przez glownego wykonawc,.
Fin a n sow ani e. Dla Panstwowego Instytutu Geologicznego praktycznie obo- j,tne jest irodlo finansowania badan geologicznych. Do 1983 r. byl to wyl,!cznie buMet panstwa, obecnie zas jest to fundusz finansowania prac geologicznych, two- rzony z op!at wnoszonych przez przedsil'biorstwa gomicze od kaidej tony wydoby- tej kopaliny. Znacz'!ce jest takie finansowanie z budietu panstwa za posrednictwem Urzl'du Postl'PU Technicznego i Wdroien, zlecaj,!cego wykonywanie wielu prac na- ukowo-badawczych. 0 wiele mniejsze S,! srodki z zamowien otrzymywanych bez- posrednio od pod'lliotow gospodarczych, a podrzl'dne - wlasne, pochodz,!ce z zy- sku bilansowego.
Stale w'!tpliwoSci wsrod zalogi wywoluje sposob doplywu srodkow finansowych do poszczegolnych programow, projekt6w i zadan. Emocje wykonawcow wzniecaj,!
r6i:nice "efektow ekonomicznych", nie wynikajqce w prostej zaleinosci od wzrostu wydajnosci pracy, ale takie od dose przypadkowego rozprowadzenia srodkow po- chodz,!cych z r6inych irodel finansowania. Stan ten wymaga poprawy przez zmia-
ilty decyzji na szczeblu ministerialnym, kt6ra powinna uelastycznic finansowanie
przedmiotowe. Polegaloby one na przekazaniu Panstwowemu Instytutowi Geologi- cznemu wszystkich posrednich uprawnien nadzorczych, kontrolnych i rozliczenio-
Rala PIG w iyciu spalecznym i gaspadarcc 105
wych program6w, a wi~c udzieleniu instytutowi zaufania i odejsciu od dzia!an o pozorowanej kompetencji, co zaoszcz~dziloby wiele czasu pracownikom mini- sterstwa przez ograniczenie kontroli do samego instytutu, nie zas rozszerzenie jej na poszczegolne tematy naukowo-badawcze.
Wysokose irodla finansowania badali geologicznyc~ wplywa bezposrednio na liczb, tematow i czas ich realizacji. JeSli irodlem finansowania b,dzie budiet pali- stwa, to wysokose sumy przeznaczonej na badania b,dzie uzaleiniona od kondycji gospodarki narodowej, jeSli zas pozyskiwanie pieni,dzy zwi'lie si, z zamowi"eniami od podmiotow gospodarczych, to rowniei moina si, spodziewae wahali w doplywie srodk6w, co wyniknie z koniunkturalnego zainteresowania bran.l wynikami badan geologicznych. W obu rodzajach finansowania pojawi si, zjawisko nierownomier- nego doplywu srodkow finansowych. Finansowanie z budietu paIistwa b,dzie mia- 10 jednak wyzszose nad zamowieniami od podmiotow gospodarczych, umoiliwi bowiem prowadzenie badaIi w dlugim okresie, zwlaszcza takich, jakimi przemysl wydobywczy nie b,dzie zainteresowany ze wzgl,du na odlegl,! moiliwose wdro- .lenia.
GLOWNE KIERUNKI DZIALALNOSCI PIG
Podstaw'l prawn'! dzialalnoSci Palistwowego Instytutu Geologicznego jest statut okreSlaj,!cy przedmiot i zakres dzialania. Zagadnienia te ogolnie uj,to w pierwszych dwoch punktach rozdzialu drugiego:
I. Instytut prowadzi prace badawczo-rozwojowe z dziedziny geologii dla po- trzeb gospodarki narodowej oraz koordynuje te prace w skali ogolnokrajowej.
2. Instytut bada budow, geologiczn,! kraju w celu stworzenia podstaw do po- szukiwaIi, rozpoznawania, eksploatacji i ochrony zlM kopalin oraz wod podzie- mnych, a takie rozpoznawania warunk6w geologiczno-inzynierskich i okreslania geologicznych aspektow srodowiska naturalnego.
Kierunki i zakresy dzialalnosci wynikaj,! z celow ogolnospolecznych i potrzeb gospodarki narodowej. Te zas s,! wytyczane perspektywicznymi i wieloletnimi pla- nami badan, uzupe!nianymi i modyfikowanymi planami rocznymi, tworzonymi na podstawie nowych kompleksowych planow badaIi. _
Aktualne problemy badali geologicznych w Polsce zaprezentowal dr W. Sliiew- ski - Glowny Geolog Kraju na lamach Przeg/qdu Ge%gicznego (nr 8, 1986 r.) jako program dzialania palistwowej sluiby geologicznej. W tym samym czasopismie (nr II, 1987 r.) podobne zagadnienie przedstawialem w uj,ciu zblokowanych i zhie- rarchizowanych celow badaIi oraz sposobu i srodkow zapewniaj'lcych ich realizacj,.
Wobec powyiszego prawie w calosci pomin, zagadnienia programow badaIi, nato- miast niece szerzej przedstawi, kierunki dalekosi,inych dzialaIi Patistwowego In- stytutu Geologicznego.
KIERUNKI OG6LNOSPOLECZNYCH BADAN GEOLOGICZNYCH
W bardzo uproszczonej formie ogolnospoleczny charakter celow badaIi geologi- cznych naleiy rozumiee jako pelnienie misji, zapewniaj,!cej prawidlowy rozwoj na, uki, spoleczelistwa i gospodarki narodowej. Innymi slowy jest to dzialalnose pow- szechnie ceniona i niezb~dna. lednakie owa powszechna stosowalnosc wynik6w badali oraz dlugi okres oczekiwania na kolicowe efekty nie sprzyjaj'l pozyskiwaniu irodla finansowania. W loieniu srodkow nie b,d,! takic bezposrednio zaintereso- wane podmioty gospodarcze, a ze wzgl,du na dose pospolit'l nieufnose do nauki rozdzial srodkow z budietu panstwa, uzaleiniony od nie zawsze kornpetentnych de-
106 Wactaw Ryka
cydentow, b~dzie rowniez niemal& przeszkod& w prawidlowym rozwijaniu badan geologicznych.
Cele ogolnospoleczne wytyczone S& pocz&tkowymi frazami pierwszego i drugie- go punktu drugiego rozdzialu Statutu Panstwowego Instytutu Geologicznego, w ktorym slwierdza si~ obowi&zek instytutu prowadzenia prac badawczo-rozwojo- wych z dziedziny geologii oraz badania budowy geologicznej kraju. Ozialalnose ogolnospoleczna nie przynosi bezposrednich wymiernych korzysci ekonomicznych, lecz jej wplyw na jakose i szybkose efektow prac instytutu dla potrzeb gospodarki narodowej jest niezmiernie istotny. Odroinienie obu kierunk6w nie zawsze jest wy- raine.
K art 0 g r a f i age 0 log i c z n a. W zakresie dzialalnosci og61nospolecznej Pan- stwowy Instytut Geologiczny prowadzi i koordynuje krajow& geologiczn& dzialal- nose kartograficzn&, od planowania az do druku i rozpowszechnienia. Po zakon- czeniu wiel!! edycji kartograficznych w skali 1 :200 000 (Mapa geologiczna Polski w wersji A (zakrytej) i B (odkrytej), Mapa hydrogeologiczna Polski, Mapa magnety- czna Polski i in.) glowny wysilek zostanie skoncentrowany na opracowaniu Szczeg6/owe} mapy geologiczne} Polski w skali 1:50000. Warlose tej edycji jest bezs- porna. Sluzy ona zobrazowaniu budowy geologicznej, wst~pnej ocenie wyst&pien zlM surowcow mineralnych, okreSieniu stosunkow hydrogeologicznych. i geologi-
czno-inzynierskich, a takze stanowi cenny dokument w planowaniu zagospodaro-
wania kraju oraz dostarcza informacji dotycz&cych ochrony srodowiska naturalne- go. Edycja mapy obejmuje 1023 arkusze z pomini~ciem Sudetow i Tatr. Ootychczas wydano przeszlo 260 arkuszy (ponad 25%), a w r6i:nych stadiach zestawiania znaj- duje si~ podobna liczba. W opracowaniu Szczeg6/owe} mapy geologiczne} Polski op- rocz Panstwowego Instytutu Geologicznego uczestniczq przedsi~biorstwa geologi- czne i wyzsze uczelnie. lednakie moiliwosci wykonawcze wymienionych jednostek sq ograniczone i na podstawie obecnego stanu i post~pu prac mozna si~ spodziewae, ze na calkowite pokrycie kraju mapq potrzeba jeszcze 30-35 lat.
Szczeg6/owa mapa geologiczna Sudet6w w skali 1:25 000 obejmuje 149 arkuszy (44 arkusze mapy 1:50000) i jest na ukonczeniu. Wydrukowano juz MaN geologi- cznq Tatr Polskich w skali 1:10 000 (14 arkuszy). SfinalizovJanie pierwszej edycji Szczeg6/owe} mapy geologiczne} Polski oraz Szczeg6/owe} mapy geologiczne} Sudet6w nastqpi odpowiednio po 70 i 50 latach od podj~cia prac. Tak dlugi okres spowoduje koniecznose niezwlocznego rozpocz~cia drugiej edycji map, bowiem juz obecnie wiele sposrod nich wymaga uzupelnien, unowoczesnienia, a nieraz calkowicie no- wego opracowania. Szczegolowa kartografia geologiczna b~dzie zatem dzialalnosciq ci&gl&.
Nie wydaje si~ jednak uzasadnione, aby opierae si~ tylko na wzorach starych edycji. Sluszne wydaj& si~ wnioski wskazujqge na koniecznose rozpocz~cia nowej edycji szczegolowej mapy geologicznej Gar Swi~tokrzyskich w skali 1:25 000, po wczeSniejszym uzupelnieniu i przepracowaniu niewielkiej liczby map w skali 1:50 000. Zupelnie przeciwstawne tendencje wywodzq si~ z osrodka dolnoSl&skiego, ktory widzi celowose podj~cia edycji szczeg610wej mapy geologicznej Sudelow w skali 1:50000. Bardziej zasadne wydaje si~ jednak wykonanie analizy Szczeg6/o- we} mapy geologiczne} Sudet6w w skali 1:25 000 i wylonienie szeregu arkuszy do ponownego opracowania. Oobrq okazj~ ku temu stwarza obecnie opracowywana zbiorcza mapa geologiczna Sudetow w skali 1:100000, ktora przypuszczalnie ujaw- ni wiele niedostatkow konczqcej si~ edycji. Przyszlosci sudeckiej kartografii upatru-
j~ natomiast w kompleksowym opracowaniu geologicznym pojedynczych jednostek w skali I: 10 000, a w uzasadnionych przypadkach nawet mniejszej, np. wschodniej okrywy Karkonoszy, strefy Niemczy, wychodni karbonu niecki sr6dsudeckiej i wie- lu jeszcze innych.
W pierwszej polowie lat dziewi~edziesiqtych zostanie ukonczona edycja Mapy geologiczne} dna Baltyku w skali 1:200 000, obejmujqea 17 arkuszy oraz Mapa gra-
Rola PIG w iyciu spolecznym i gospodarce 107
wimetryczna Polski w skali 1:200 000 w liczbie 76 arkuszy. W wersji roboczej opra- cowywana jest mapa anomalii Bouguera oraz mapa anomalii resztkowych Griffina w skali 1:50 000 i 1:200 000. Po zakonczeniu edycji planuje si. opracowanie i wyda- nie mapy anomalii resztkowych wg melOdy Griffina w skali 1:500 000. W tym sa- mym czasie oczekuje si. zakonczenia opracowania i wydania drukiem Mapy teklo- nicznej Polski w skali 1:500 000. Nie sposob wymienie wszystkich innych jeszcze zamierzen dzia!alnosci kartograricznej PHi, bowiem wachlarz jest szeroki, zw!a- szcza w odniesieniu do opracowywanych oraz planowanych edycji nieseryjnych, do- tycz'!cych zarowno kartografii powierzchniowej, wgl.bnej, jak i surowcowej.
Odr.bnym blokiem zagadnien jest kartografia wgl.bna. Jest to zagadnienie trudne, wymagaj,!ce wspolpracy geologow 0 rOinych specjalnosciach oraz kosztow- ne, gdyi dla pozyskiwania nowych danych niezb.dne jest zaangaiowanie drogich srodkow, jakimi s,! gl.bokie wiercenia i prace geofizyczne. Zalet'! rozpoznawania wgl.bnej budowy geologicznej jest natomiast moiliwose szybkiego uzyskania efektu ekonomicznego, w przypadku stwierdzenia obecnosci ropy naftowej, gazu ziemnego lub wody termalnej. Pomijany jest wowczas dlugotrwaly cykl rozpoznawania i do- kumentowania surowc6w mineralnych.
Z wykazanych wyiej wzgl.dow, a takie ogromnego deficytu plynnego i gazowe- go paliwa w kraju, wywierany jest odpowiedni nacisk czynnikow gospodarczych na prace zmierzaj,!ce choeby do niewielkiego powi.kszenia bazy surowcow bitumi- cznych. St,!d tei naleiy w bardziej efektywny spos6b prowadzie rozpoznanie wgl.b- nej budowy geologicznej kraju, a wi.c kartowanie wgl.bne. Szczegoln'! cech,! map wgl.bnych jest to, ie s'! one odwzorowaniem aktualnego rozpoznania wiertniczego i geofizycznego, ktore to badania mog,! spowodowae istotne zmiany, jesli nawet wykonane s'! pojedynczo, i dlatego tei powinny bye stale uzupelniane i aktualizo- wane. B.d,! to wi.c dyiurne mapy panstwowej sluiby geologicznej, r6inorodne, wymagaj,!ce dobrze dzialaj,!cego banku danych i komputerowej techniki druku.
Prezentacja roinorodnych map obrazuj,!cych wgl.bn'l bud ow. geologiczn,! mo- ze skutecznie dzia!ac na pobudzenie tw6rczej wyobrazni przez mozliwie wyczerpu- j,!cy zbior dokument6w, a slui,! temu atlasy geologiczne. Obecnie opracowywany jest Atlas geologiczny Niiu Polski obejmuj,!cy problematyk. litologiczno-paleogeo- graficzn,!, paleotektoniczn'! i paleogeologiczn'!, skladaj,!cy si. z kilkudziesi.ciu map w skali wi.kszej nii 1:500 000. Wydawnictwem 0 ·podobnym charakterze b.dzie Atlas hydrogeologiczny Polski w skali 1:500 000, na ktory zloi,! si. mapy trzech pi.ter wodonosnych, zasohOw odnawialnych, dyspozycyjnych, zagospodarowania i ochrony wod podziemnych oraz infiltracji opad6w atmosferycznych.
Rezultatem wl,!czenia si. instytutu w problematyk. ochrony srodowiska jest se- ria atlas6w geologiczno-sozologicznych w skali 1:50 000. Dotychczas wydano dru- kiem wzorcowy Atlas geologiczno-surowcowy Gor SwirlOkrzyskich. W dalszych pla-
!lach rozpocz~t'! seri. wydawnicz,! naleiy rozszerzye na obszary Dolnego i G6rnego SI,!ska oraz regic;>nu krakowskiego.
Rozwaia si~ celowose podj,cia nowej edycji kartograficznej w formie atlasow duiych aglomeracji miejskich, dla ktorej atlas Warszawy ma bye opracowaniem wzorcowym. B.dzie one zawieralo zestaw map geologicznych, hydrogeologicznych, geologiczno-iniynierskich, geochemicznych, agrogeologicznych i in. w skali 1:25 000. Opracowane w ten spos6b materialy pozwdl,! na planowanie rozwoju miasta,
ujawni~ mozliwosc zaopatrzenia w wody• stan zagrozenia srodowiska naturalntgo itp. W miar, doskonalenia nowej edycji podobne mapy w skali 1:25 000 lub 1:50 000 b~dzie moina zestawiae dla obszarow park6w narodowych, terenow uzdrowi- skowych i wypoczynkowych, a w miar, zapotrzebowania rozszerzae na strefy o szczegolnym znaczeniu - ze wzgl.du na ochron~ w6d podziemnych - rolni- czym, przemyslowym i komunikacyjnym.
W trybie pilnym naleiy opracowae uproszczon'! map~ sozologiczn,! w skali 1:50 000 dla potrzeb gmin. Powinna ona zawierae pods taw owe informacje hydrogeologi-
108 Wadaw Ryka
czne i geologiczno-inzynierskie, przede wszystkim zas wyznaczone strcfy ochronne zasilania wod oraz miejsca lokalizacji skladowisk odpadow komunalnych i prze- myslowych.
Bad ani a h y d r 0 g e 0 log i c z n e. W przedstawionej problematyce ekologi- cznej i sozologicznej jest silnie akcentowana hydrogeologia. Dla prawidlowego roz- woju tego kierunku konieczne jest opracowanie metodyki sporz~dzania map jakos- ci, zagrozenia i ochrony wod podziemnych. Wsrod hydrogeologow istnieje nawet przekonanie 0 potrzebie rozpocz~cia edycji szczegolowej mapy hydrogeologicznej Polski w skali 1:50 000, jako podstawy rozwi~zywania rMnych problemow hydro- geologii praktycznej, wykonywanej w pierwszej kolejnoSci dla obszarow 0 inten- sywnym poborze wod podziemnych.
Intensyfikacji wymaga budowa ogolnokrajowej sieci obserwacji wod podzie- mnych w celu poznania naturalnych i antropogenicznych czynnikow ksztaltuj~cych
zmiany zasobow i jakosci tych wod. W sieci obserwacji wod podziemnych b~dzie
dzialalo tysi~c stacji hydrogeologicznych i punktow pomiarowych, czynnych juz w l'rzeszlo 60%. Na podstawie zebranych obserwacji zorganizowany b~dzie moni- tonng wod podziemnych, w tym takle ich jakosci i stopnia zanieczyszczenia.
Podobne znaczenie b~d~ mialy prace, w tym tez opracowania kartograficzne, zmierzajElce do Deeoy warunk6w zaopatrzenia w pitoe wody podziemne w strefie nadmorskiej oraz ich ochrona przed zanieczyszczeniem wodami slonymi. Zblizony problem wylania si~ takze poza stref~ wybrzeza, spowodowany koniecznoSci~ ba- dania wzrostu zasolenia uzytkowych wod podziemnych pod wplywem eksploatacji i gornictwa. Metodycznie kierunek takich dzialan jest bliski badaniom hydrochemi- cznym, ktore powinny dotyczye poszukiwania oraz dokumentowania wod leczni- czych i mineralnych, a takie wad termalnych.
Bad ani a pod s taw 0 w e. W ogolnej dzialalnoSci spolecznej Panstwowego In- stYlutu Geologicznego wyrMnia si~ jej odmian~ nazywan~ ogolnopoznawc~ lub podstawowCl. Nie umozliwia ona uzyskania bezposredniego efektu ekonomicznego, jednakze bez niej nie bylby mozliwy post~p naukowy, a wi~c stosowanie nowoczes- nych technik badan i racjonalne poszukiwanie surowcow mineralnych. W Pan- stwowym Instytucie Geologicznym w tym celu prowadzi si~ badania stratygrafi- czne, sedymentologiczne, tektoniczne, fotogeologiczne, mineralogiczne, petrografi- czne, geochemiczne, geofizyczne i chemiczne. Wymienione kierunki nalezy rozwijac i doskonalie. Badania te polegaj~ na dlugoletnim gromadzeniu geologicznych fak- tow, a nast~pnie ich systematyzowaniu, przetwarzaniu i syntezowaniu dla potrzeb prognozowania wyst~pien surowcow mineralnych, ich poszukiwania, rozpoznawa- nia i dokumentowania. Innymi slowy, skladaj~ sil' one na wykladni~ poszukiwan,
identyfikacj~ tworzywa mineralnego oraz ocen~ jego jakosci, ilOSci, a takze podat- nosci na przerobk~ technologiczn~. Taka powinna bye rola badan podstawowych, przy spelnieniu wszakze jednego tylko warunku, ze nie s~ one celem samym w so- bie, ale ogniwami sluz&cymi wypelnieniu misji panstwowej sluzby geologicznej.
W wielu wymienionych dzialaniach dostrzega si~ jednak znaczne niedostatki apara- turowe, utrudniajqce tub wr~cz uniemoziiwiajqce stosowanie powszechnych w swie- cie technik. Inne badania nie s& znow rozwijane z powodu braku odpowiednich pomieszczen. Wydaje si~ wi~c, ze te i podobne klopoty mog~ bye zlagodzone dopie- ro .po zakonczeniu budowy laboratorium i jego przyzwoitym wyposazeniu. Zanim to nast&pi nalezy rozszerzae takie badania, jakie przy posiadanej aparaturze i sto- sowanej technice umozliwi~ dalsze rozpoznawanie budowy geologicznej kraju i b~
d& pomocne w powi~kszanju bazy surowcow mineralnych.
Uzasadnione jest takze rozwijanie tematow naukowych, zwlaszcza gdy obficie nagromadzony materia! analityczny moze bye opracowany w formie syntetycznej i udost~pniony do ogolnego uzytku w postaci monografii i map dotycz&cych calego obszaru Polski, poszczegolnych regionow geologicznych oraz form lub produktow procesow 0 roznym zasi~gu czasowym.
Rola PIG w iyciu spolecznym i gospodarce 109
Badania struktur wgl~bnych a poszukiwania bitumin6w. Inne zn6w tematy ogolnopoznawcze s~ przedsi~wzil'ciami wymagaj~cymi zaangaiowania sporych srodk6w finansowych, glownie na gtl'bokie sondowania sejsmiczne oraz
gl~bokie wiercenia. Tematy takie powinny bye ujl'te odr~bnymi projektami, zmie-
rzaj~cymi do wyjasnienia wielu kluczowych problemow polskiej geologii. W przeciwnym razie bl'd~ stanowily barier\, w prawidlowym rozumieniu budowy i historii rozwoju geologicznego ziem Polski, co b~dzie wplywalo na tworzenie sil' rozlicznych koncepcji, dowodzenia swoich racji, iak r6wniei podejmowania prob ich dowodzenia za posrednictwem kosztownych, a Jednoczesnie rozme orientowa- nych program6w badan. lake jedne z pierwszych zadan wysuwaj~ si~ zatem: wyjas- nienie wgl~bnej budowy i historii rozwoju geologicznego Sudetow, wyiasnienie wg- ll'bnej budowy i historii rozwoju polnocnego i polnocno-wschodniego obrzeienia GZW oraz problem granicy, a zwlaszcza istnienia kaledonid6w na styku platform prekambryjskiej i paleozoicznej.
Wgl~bne badania geologiczne bl'd~ kontynuowane na Niiu Pols kim i w Karpa- tach. Maj~ one charakter zarowno ogolnopoznawczy, bowiem ich zadaniem jest poznanie budowy geologicznej kraju, jak tei gospodarcze, gdyi ich celem jest ocena perspektyw wystl'Powania zlM ropy naftowej i gazu ziemnego oraz wod podzie- mnych. Plany badan na Niiu Polskim bl'd~ obejmowaly trzy kompleksy struktural- ne: dolnopaleozoiczny, dewonsko-karbonski i permsko-mezozoiczny. W pierwszym kompleksie dotycz~ one gl6wnie kambru srodkowego, w ktorym od dawna w pol- skiej i radzieckiej cZI'Sci platformy prekambryjskiej, l~cznie z akwenem Morza Bal- tyckiego, znane s~ wyst~pienia ropy naftowej i gazu ziemnego. W drugim komple- ksie zwi~zane sq z obszarem lubelskim i pomorskim, ktore s~ obiecuj~ce z punktu widzenia poszukiwan w~glowodor6w. I wreszcie w trzecim - permskim, najbar- dziej perspektywicznym, stanowi~cym gl6wn'l formacjl' ropo- i gazonosn'l, plany badan dotycz'l utworow wl'glanowych zawieraj'lcych wiele zlM ropy naftowej (do- lomit glowny) i gazu ziemnego (wapien cechsztynski). Zasadnicz'l formacj'l gazo- nosn'l Polski jest czerwony sNgowiec, dla ktorego rozpoznania pracami geologi- cznymi naleiy uj'le zarowno brzeine partie, jak tei stref~ przejsciow'l do centralnej
cz~sci basenu dolnopermskiego.
Ze wzgll'du na mozliwosc wyjasnienia wgll'bnej budowy geologicznej (przewidu- je sil' przedstawienie modelu orogenu karpackiego i jego ewolucji) oraz perspektyw wystl'Powania ropy naftowej i gazu ziemnego w Karpatach, zamierza sil' prowadzie badania platformowego podloza, a wil'C rozpoznania utwor6w paleozoiku, mezo- zoiku i neogenu wystl'puj'lcych pod nasuni~ciem karpackim. Do wyjasnienia jest takie istnienie faldow wgl~bnych jednostki boryslawsko-pokuckiej pod wierzchnimi plaszczowinami fliszowymi. Wlasnie z tymi utworami w radzieckiej cz~sci Karpat Wschodnich wi'lz'l sil' znaczne nagromadzenia ropy naftowej i gazu ziemnego. Inte- resuj'lcy dla przyszlych poszukiwan bitumin6w jest r6wniei £lisz karpacki, zwla- szcza gl~bsza cZl'se centralnego synklinorium karpackiego oraz £liszowe podloze plaszczowiny magurskiej w Karpatach Zachodnich
DZIALALNOSC GEOLOGICZNA DLA POTRZEB GOSPODARKI NARODOWEJ
lezeli rozpoznawanie wgll'bnej budowy geologicznej kraju, a wil'C dzialalnose o charakterze ogolnospolecznym, w sprzyjaj'lcych okolicznosciach prowadzi do odkrycia zl6z ropy naftowej, gazu ziemnego, wod podziemnych, a takie stalych surowcow mineralnych, to przynosi ona efekty ekonomiczne i sluzy gospodarce narodowej. Na dzialalnose sluzebn'l dla gospodarki narodowej, a wil'C na poszuki- wania geoiogiczne, rozpoznawanie i dokumentowanie z16i surowc6w mineralnych, stosunkowo latwo zdobye srodki. Panstwowy Instytut Geologiczny. maj'lc do-
110 Wadaw Ryka
swiadczon~ kadr\, naukow~, nie musialby zatem obawiae silO a nie na badania geo- logiczne, gdyby dzialalnose taka miala stae si\, jego wyl~cznym celem. lednakie nie na takiej dzialalnosci rna polegae rola PIG i dlatego naciski, uzasadniaj,!ce celowose zmiany statutowej dzialalnosci na kierunek latwiejszy i finansowo korzystniejszy, nie mog~ bye traktowane powainie. DraM wiod~q do poprawy efektow ekonomi- cznych moie bye tylko odbudowa koordynacji i planowania badan geologicznych oraz wzros! efektywnosci, 0 czym wspornnialem jUl wczesniej.
Dzialalnosci~ geologiczn~ dla potrzeb gospodarki narodowej jest zainteresowa- nych wiele resortow oraz jednostek panstwowej sluiby geologicznej. Niektore spos- rod nich pelni~ rol\, wiod~q, jak np. przemysl naftowy w rozpoznawaniu wgl\,bnej budowy geologicznej kraju pod k~tem powi\,kszenia zasobow ropy naftowej i gazu ziemnego, Polska Akademia Nauk w zagadnieniach energii geotermalnej, Minister- stwo Przemyslu i urz\,dy wojewadzkie w problematyce surowcaw skalnych i mate- rialaw budowlanych.
Powstanie nowych ukladaw w organizacji badan geologicznych jest wykladni- kiem zmian w polskiej geologii i wysokiej specjalizacji jednostek. Sytuacji tej nie maina nie dostrzegac. Wymaga ana zawarcia nowych porozumien Panstwowego Instytutu Geologicznego z tymi jednostkami ze wzgl\,du na koniecznose utrzymania podzialu ral w geologii, okreSlenie warunkaw wspolpracy i zapobieienie powtarzen tematow, powoduj'lcych nieuzasadnione straty finansowe. Pilne jest zwlaszcza ok- reSlenie nowych warunkow wspalpracy z przemyslem naftowym, ze wzgl\,du na sta- le malej'lq rol\, PIG w rozpoznawaniu gl\'bokich struktur geologicznych kraju. Dowodem moie bye systematyczny spadek metraiu gl\,bokich wiercen badawczych:
w latach 1971-1975 odwiercono 185000 m, w latach 1976-1980 - 82 000 m, a w latach 1981-1985 - 67 000 m.
Badania Panstwowego Instytutu Geologicznego dla potrzeb gospodarki na- rodowej powinny si\, koncentrowae na opracowaniu koncepcji oraz programaw ba- dan perspektywicznych i wieloletnich dla kluczowych zadan do rozwi,!zania przez
panstwow~ sluib\, geologiczn~. Dzialania powyisze powinny bye prowadzone w dwoch kierunkach:
I. Zmierzae do zaspokojenia bazy surowcaw mineralnych dla przemyslu krajo- wego, zwlaszcza tych gal\,zi, w jakich w niedlugim czasie mog~ pojawie silO trudnos- ci w ich pozyskiwaniu.
2. Zmierzac do poszukiwania. rozpoznania i udokumentowania nowych sub- stancji mineralnych, jakie nie byly lub nie s~ wydobywane w kraju, ale mag,! stae silO cennym iradlem surowcow dla rozwoju nowych technologii lub tei uszlachet- nienia stosowanych technologii.
W odniesieniu do pierwszego punktu naleiy opracowae monografie surowcow mineralnych, ktore wraz z analiz~ bilansu zasobaw kopalin, analiz~ formacyjn~
i innymi materialami umoiliwi::t wyznaczenie strategicznych program6w i projek- tow badan geologicznych. Panstwowy Instytut Geologiczny rozpocz~1 jui prace nad cyklem monografii, spas rod ktarych na pocz,!tku lat dziewi\,edziesi~tych ukai~ silO drukiem prace poswi\,cone fosforytom, osadowym rudom ielaza oraz wodom mine- ralnym i termalnym nie licz~c szeregu ,egionalnych monografii surowcowych. In- stytut przej~1 z Ministerstwa Ochrony Srodowiska i Zasobaw Naturalnych zesta- wianie bilansu zasobaw kopalin i wod podziemnych w Polsce, co pozwoli na gro- madzenie materialu, prowadzenie analizy i wnikliwe planowanie badan dla pan- stwowej sluiby geologicznej.
Problemy surowcow energetycznych. Wobec coraz wyrazisciej rysu-
j~cego silO kryzysu gospodarki paliwowej, opartej jak dotychczas na w\,glu kamien- nym i brunatnym, glowny wysilek powinien bye skicrowany na paliwo j~drowe.
Badania geologiczne w zakresie wl'gli kamiennych b\,d~ polegaly na scislym wyzna- czeniu granic zagll'bi. Naleiy oczekiwae, ie ci\,iar gatunkowy badan w\,gli przesunie silO z zasobowej oceny ilosciowej na laboratoryjnc badania jakosci z prognozowa-
Rola PIG w iyciu spolecznym i gospodarce III
niem tych cech w obszarach zagll'bi. Badahiami specjalistycznymi obejmie sil' wl'gle trudno dostl'pne obecnymi tcchnikami gorniczymi dla cclow podziemnego zgazo- wania. Naleiy tahe prowadzie szczegolowe badania jakosciowe dla potrzeb no- wych technologii i odzysku wszystkich skladnik6w uiytecznych, od surowcow che- micznych (siarka), poprzez surowce metaliczne, ai do surowcow skalnych (kruszy- wa Ickkie z sapropelitow).
Do 2010 r. zostan'l zakonczone badania geologiczno-poszukiwawcze zloi wl'gla brunatnego na obszarach najbardziej perspektywicznych i zostanie poznan a calko- wita ilose tej kopaliny w Polsce. Obecnie wl'gle brunatne stanowi'l wainy nosnik enerllii i ich wydobycie planuje si, na okolo 80 mIn Mg rocznie. Wymaga to 7apew- niema stalej eksploatacji, czyli dose intensywnych szczegolowych badan gwlogi- cznych. Konwencjonalne przetwarzanie wl'gla brunatnego na energil' powoduje jed- nak znaczne szkody w srodowisku naturalnym i dlatego niechl'tnie jest on widziany jako nosnik energetyczny, Prace nalei.y zatem kierowac w stron~ przetworstwa chemicznego i podziemnej gazyfikacji. Celowe moie sil' okazae orientowanie badan na syntezl' chemiczn'l dla uzyskania smoly pogazowej podezas wytlewania, gazyfi- kacji i uwodornienia.
W sytuacji zwil'kszonego zapotrzebowania na energil', wzrostu kosztow wydo- bycia wl'gla kamiennego - wynikaj'lcego z coraz to trudniejszych warunkow eksp- loatacji - oraz zanieczyszczen powodowanych spalaniem w,gla brunatnego poszu- kiwanym surowcem energetycznym staj'l si, rudy uranu. Prowadzone obecnie ba- dania powinny wyjasnie perspektywy kilku obszarow, zas po 2000 r. nasqpi rozwoj prae geologicznyeh maj'leyeh na celu rozpoznanie uranonosnosci skal triasowych syneklizy perybaltyckiej, Sudetow i ich przedpola oraz fundamentu krystalieznego i skal pokrywy osadowej platformy prekambryjskiej. Do wainyeh zadan naleiy taki:e wyjasnienie moiliwosci eksploatacji uranu z utworow triasowych metod::t1u- gowania otworowego, a ze skal krystalieznyeh metodami bioteehnologicznymi przy uiyciu bakterii. Rozwoj technologii pozyskiwania uranu bl'dzie mial is tot ny, a na- wet decyduj'lcy wplyw na zakres prae poszukiwawczych.
Uprzywilejowana tematyka badan - rudy metali i surowee c hem i e z n e . W zakresie poszukiwan zlM rud metali badania geologiezne powin- ny w pierwszej kolejnosci koncentrowae sil' na powil'kszeniu zasobow eksploatowa- nych zlM rud miedzi oraz cynkowo-olowiowyeh. Perspektywy cechsztynskich zlM miedzi s'l jUl okreslone i obecnie nie moina liczyc na znacz'lce powi~kszenie zaso- bow w dotychczasowyeh warunkaeh geologiczno-gorniczyeh. Badania geologiezne gll'bokieh poziomow lupkow miedzionosnych powinny natomiast bye prowadzone w miar, doskonalenia techniki wydobywania tych rud. Badania rud cynkowo-olo- wiowych bl'd'l polegaly na uszczegolowieniu granic wyst,powania w polnoeno-ws- ehodnim obrzeieniu GZW oraz rozpoznania w wyiszych kategoriach, co jednak b,dzie jui naleialo do zakresu dzialalnosci przedsil'biorstw geologicznych.
Poszukiwanie nowych surowcow metalicznych wi'lie sil' z tradyeyjnymi obsza- rami badan: polnoenym i polnocno-wsehodnim obrzeieniem GZW, Sudetami, ieh przedpolem oraz plytkim podloiem krystalicznym platformy prekambryjskiej. Spe- eyfikl' kaidego z wymienionyeh obszarow okresla rodzaj poszukiwanych zloi rud metali i technika poszukiwan. W obrzeieniu GZW bl'd'l kontynuowane badania zloi rud molibdenowo-miedziowyeh i molibdenowo-wolframowych w skalaeh pod- loia paleozoicznego. W Sudetach rozpOCZl'to zestawianie mapy metalogenieznej i prognostycznej oraz tworzenie komputerowego systemu gromadzenia i przetwa- rzania danych dla celow regionalnej analizy metalogenieznej. Niezbl'dne jest zatem kontynuowanie rozpoezl'tyeh zdj,e szlichowyeh i geochemicznyeh oraz rewizja pog- l'ldow uznaj'lcych wiele zloi za wyezerpane lub nierentowne. Dopiero komputero- wa analiza umoiliwi stworzenie dlugoterminowego programu badan geologicznyeh Sudetow. I wreszeie fundament krystaliczny platformy prekambryjskiej, perspekty- wiezny z punktu widzenia wystl'powania koncentracji metali grupy ielaza, meta Ii
112 Waclaw Ryka
kolorowych oraz pierwiastkaw ziem rzadkich, wymaga jeszcze zabiegaw metody- cznych i wyjasnienia szeregu istotnych zagadnien ogalnopoznawczych. W tym tei celu stworzy si~ komputerowy bank danyeh, a nast~pnie przetworzy si~ dane geofi- zyczne i geologiczne. Dopiero na tej podstawie przeprowadzi si~ prognozowanie zlqzowe i opracuje program poszukiwan i rozpoznawania zt6z rud metali.
W grupie surowcaw chemicznych badania geologiczne siarki rodzimej b~d~ mia- Iy na celu powi~kszenie zasobaw oraz okreslenie najdogodniejszych warunkaw eksploatacji. Korzystne poloienie pokladowych zlai soli kamiennej i polihalitaw na wyniesieniu Leby b~dzie w najbliiszych latach wymuszalo wykonanie specjalisty- cznych badan geologicznych dla przedstawienia szczega/owego obrazu istniej~cych
zlai i wytypowania obszaraw najbardziej obiecujqcych dla garnictwa.
UWAGIKONCOWE
Wiemy zatem jaki by/ i jest. Moiemy rawniei snue wizj~ jaki bye powlOlen.
Wizj~, a nie plany, bowiem przyszlosc Panstwowego Instytutu Geologicznego b~dq
wyznaczaly potrzeby spoleczne i kondycja gospodarki narodowej, ktarych podezas kryzysu i reformowania gospodarki nie sposab okreslie. Obecnie nie potrafimy tak- ie przewidziec jak si~ b~dzie ksztaltowa/ podzia/ ral polskiej geologii, jakie b~dq:
ksztalt i warunki dzialania przedsi~biorstw geologicznych, udzial w pracach geolo- gicznych Polskiej Akademii Nauk i wyiszych uczelni itp. Innymi slowy, nie jest lOany caly wielki splot przerainych uzaleinien, sygnalizowanych tylko, ledwie do- tykajqcych kilku wainiejszych problemaw, ale w iadnym razie nie wyczerpujqcy problemu i nie b~dqcy analizq stanu i potrzeb polskiej geologii.
Zamierzeniem maim nie by to przedstawienie programu uzdrawiania polskiej geologii, bo nie probowa/em nawet stawiac diagnozy. Staralem si~ tylko wykazac moiliwose zwi~kszenia przydatnosci Panstwowego Instytutu Geologicznego dla po- trzeb ogolnospolecznych i narodowego przemyslu.
Panstwowy Instytut Geologiczny Warszawa, ul. Rakowiccka 4 NadesJano dnia I Iipca 1988 r.
BOLV1Qa PblKA
Ponb rOCYAAPCTBEHHOrO rEOnOrl-14ECKOrO HHCH1TYTA B OIiIl\ECTBEHHOii1 lKH3HH H HAPOAHOM X0311ii1CTBE
PellOHe
OnpeAeneHHe pom~ rOCYAopcTseHHoro reonon14eCKoro HHcTHrYTo B HOBOH 06w.ecTseHHo.
-3KOHOMH'"IeCKOM crpoe rOCYAopCTBO rpe6yeT. npe>KAe Bcero, 060(H080HloUI norpe6HocTH M pacCMoT- peHHA oprOHluot.\HOHHbiX OCHOa rOCYAopCTseHHOH reOll0rH4eCKOH CI1Y>K6bl. 30TeH MO)f(HO onpeAe- nHTb MeCTO rOCY,A0pCTseHHoro reOnOrH"4eCKOrO I1HCTHTYTO s POMKOX 3TOH cnY)f(6bl 11 CTOAU,tl1e nepeA HI1M lO,AO"4I1, onpeAenAeMble 06LL1eCTSeHHbIMH H HOPOAHOXOlAHCTseHHblHH Tpe6os0HI1AMI1.
nposeAeHHblH OliOnHl SblAsl1n 4enecoo6p03HOCTb SOCCTOHOaneHI1A rOCYAopCTseHHOH reonorl1-
"4eCKOH cnY)f(6bl. no CSOMM oproHHlo4MOHHblH OCHOSOM H nporpoHMoM cooTaeTcTsYIOUoI.eH nepHoAy
1938-1952 rr. rOCY,A0pCTseHHoA reOll0rl1"4eCKOR cnY)f(60 AOn)f(HO 8KnlO"40Tb rocY,A0pCTBeHHbIH
StreslClcnic 113
reonorH4eCKHH COBeT H rOCYAopCTBeHHblH reonorH4eCKHH HHCTHTYT. 30Ao"lei1 HHCTHTYTO AomKHO 6blTb nnoHMpoaoHHe M aeAeHHe reonorM4eCKHX HccneAoBoHHH. nnoHbl H I4TerM 3THX MccneAoBoHMH AOn)l(Hbl oHonH1MpoaoTbcA H YTaep)!(AOTbCA reonorH4ecKHH coaeTOH. KooPAHHOl\I4A p060T reo·
norH4eCKHX H 6YPOBbiX npeAnpHATHM AOn)l(HO nOAne)!(OTb rnoBHoHY reonory CTpOHbl.
B nnoHHpOaOH1414 reOnOrH"IeCKHX HccneAoBoHIU~ Heo6xoAHHO y"IHTbiBoTb HOH60nee HocylLtHble nOTpe~HocTH HopoAHoro X01AHCTBO. nnoHbl p060T HHCTI4TYTO Aon)l(Hbl OX80TbIBOTb, a nepaylO o"le- peAb, y"leT pecypcoa nonelHblX HCKonoeHblX, Tpe60aoHHA pOlaHTHA HopoAHoro XOlAMcTao, oTpocneBble lOAO'4H, peonHlolU41O TeHOTHKH, onpeAenAeHoM YCTOBOH HHCTHryTO, COTpYAHH"IecTBo C lopy6e)l(HblHH oprOHH10l\HAHH, COTpYAHM4ecTao C OTe"leCT8eHHbIHI4 HOY4HblHH LteHTpOHH H npOH180AcTBeHHblHH npeAnpHATHAHI4 HAp. K q,OKTOPOH, KOTopble onpeAenAIOT 06beHbi nnOHHp080H14A, OTHOCATCA q,HHOH.
COable cpeACTBO, KOAPbl, onnopOTYPO, nOMelll.eHI4A, oprOHH10l\HA p060T. 3TH q,oKTOPbl 81H0'4HTenb- HOH CTeneHH 6YAYT npeAonpeAenATb 8bl6op TeMOTHKH, 06'beHbl H BpeHA BbinonHeHHR HccneAOaOHHM.
BO)l(HOH HOcyutHOH np06neHOH "BnReTCA CTpOHTenbCTBO no60pOTopHoro KOMnneKCO Hero OCHOUJ,eHHe COBpeMeHHOM onnoporypoH, oc06eHHO All" IUOTonHblX OHonH10a. OC8060)l(AeHHe nOMeuteHHH, lOHHMoeHblX a HOCTOAutee apeMA n060paTopHAMH, AOCT a01HO)l(HOCTb P01BHTHA reOnOr144eCKOH HHq,0PHOl\HH, YBenHl.(eHHA q,OHAOBbIX, 6H6nHOTe"lHbIX H HYleMHblX C06pOHHM. He6noronpHATHO npeACToanAeTCA np06neMO HonOAblX KOApOa. B rOCYAopCTaeHHOM reOnOrH'4eCKOH HHCTHryTe npeA- nonoraeTC" YXOA HO neHCHIO H HO ApyrylO p060ry OKono 30 cOTPyAHI4KOe e)l(erOAHO. Oc06eHHO B Bopwoae "IyacTayeTCA HeAOCTOTOK BblnYCKHHKoa ablcWHX H cpeAHHX Y4e6HbiX lOBeAeHI4M. B CBAlH C 3TI4H, AonbHeMweil:l BeAeHHe reOnOrH'IeCKHX HccneAOBOHHM HO coapeHeHHOM ypOBHe H B AOCTHrHy- TblX 06'beHOX nOTpe6yeT KopeHHOH nepeCTpOHKH oprOHHlOl\HH pa60T 14 nOBblweHHA HX 3q,q,eKTMBHOC·
TH. AnA 3Toro Heo6xoAHHO npeo6poloBOTb HblHeWHlO1O CTPYKTYPY, OCHOBOHHYIO HO nOCTOAHHblX OTAenox H ceKl\H"X, B 0praHH10l\141O BpeHeHHblx KonneKTMBOB AnA peweHHA onpeAeneHHblX lOAO'l.
BO)l(eMUJeM. OAHOKO, npo6neHOM RBnAeTCA q,MHOHCHpoaOHHe reOnOrHl.(eCKHX HccneAoBoHHH, npH"IeH He CTonbKO BO)l(eH HCTO<lHMK q,HHOHC08bIX cpeACTB, CKonbKO ero nOCTOAHCTBO H 06eCne<leHHe cpeACTB AnA peweHHA 06uteCTBeHHbiX H 3KOHOHH'IeCKHX npo6neH, KOHe"lHbIM 3q,q,eKT KOTOPblX npeABI4AI4TC"
B 6YAYLl.\eH.
OCHoaHbie HonpOaneHH.II AeATenbHoCTM rOCYAopCTBeHHoro reOnOrH"IeCKOrO HHCTHTYTO onpe- AenAIOTcA ero YCToaOH. i-1HCTHTYT M BnpeAb 6YAeT KOOPAHHHPOBOTb H npOaoAHTb reOnOrHl.leCKOe KOPTHpOBOHHe B HocwTo6e eceH CTpOHbl. OcHOBHOM lOA04eM 8 3TOH 06nOCTH AanAeTCJI COCTOBneHHe ,QeTonbH0I4 reOnOrHl.leCKOM KOPTbl nOllbWH HOCWT06o 1: 50 000, 0 no CYAeToH - 1: 25 000. n pc-
AycHoTpHeoeTcA TOK)!(e npoBeAeHMe reOnOrH"IeCKOH CbeHKH HocwTo60 1 :25 000 B CBeHToKUJMCKHX ropox H 1 :10 000 B HeKoTopblX POMOHoX CYAeT. nnoHMpyeTcA COCTOBneHHe reOnOrHl.(eCKI4X, rl4Apo·
reOnOrHl.leCKHX It reonorO-COlonOrH'IeCKHX OTnocoa, B TOH <lHcne reonorO·COlonorH4eCKoro OTnoco ropoAo BopWOBbl 14 ynp0Ll.\eHHbIX OTnocoa cenbCKHX POMOHOB. PeweHMIO P.IIAO rHAporeonOrH'IecKHX np06neM 6YAeT cnoc06cTaoBoTb CHCTeMO Ho6nlOAeHHM nOAleMHblX BOA, nOlaonAlOutOA onpeAenATb ecrecT8eHHbie H oHTponoreHHble q,OKTOpbl. BnHAIOLl.\He HO Kone6oHHJI lonOCOa H Ho KO'lecr80 nHTbe- ablX aOA. npeAYCMOTpHeoeTCA npOBeAeHHe HccneAoBoHHH B npHHopCKOM 30He All" Ol\eHKH H npe·
AOTBp0Ll.\eHHA lOrpJllHeHHA nOAleHHblx BOA HOPCKMHH 80AOHH.
i-1ccneAoBOHHJI rny6HHHblX CTPYKryp c nOMOLl.\blO ceHcHHKH H rny6oKoro 6ypeHHJI, rnOBHblH 06P010M HO n,?nbCKOM HHlHeHHocTH H B KopnOTOX, nOlBonAT AeTOJ1H1Hp080Tb pOlHoro THno KOPTbl rny6HHHoro cTpoeHHA. Oco6eHHoe lHO'leHlie 3THX pa60T AIlA 3KOHOHHKH BceH CTPOHbl COCTOHT B B01HO)l(HOCTH Bbl.lleneHHJI 30ne)l(eM Heq,nf H npHpOAHOro rruo. nnOHHPYIOTCJI TOlOKe HepOnpl4ATHA no Hly"IeHHIO rny6HHHoro cTpoeHHA CYAeT. ceBepo-BOCTO"lHOrO 06paHneHHA BepXHeCHne3CKoro 60cceHHO H 10Hbi KOHTOKTO AOKeM6pHMCKOM M noneOlOHCKOM nnOTq,opH.
i-1cclleAoeOHHA rOCYAopCTaeHHoro reonOrH"IeCKOrO HHCTHTYTO B COOTBeTcTaHH C lonpOCOMM HopOAHoro X03AMcTao AOn)l(Hbl 6blTb cocpeAOTO"leHbl HO pOlpo60TKe HonpOBneHHH H nporpoMH AonrOCpO'lHblX lOA04, nocTOBneHHblX nepCA reOnOrH"IeCKOM cnY)l(60H CTpOHbl.
i-1cneAoaoHHA AOn)l(Hbl oXaOTblBoTb ABO HonpoaneHHA:
1. 06ecne4eHHe nOTpe6HocTeH npoHblwneHHocTH HHHeponbHblH cblpbeH, oc06eHHo TOKHHH aHAOHH noneJHblX HCKonoeHblX, KOTOPbl lonOCbl 6YAYT HCTOll.lOTbCA B 6nH)I(OMWee apeHA.
