Henryk Bogacki
"Fundamentaltheologie", t. 1, Albert
Lang, München 1967 : [recenzja]
Collectanea Theologica 38/4, 207-208
RECENZJE
207
p a m ią tk o w a w y d zia łu tybingiskiego je s t ce n n a nie ty lk o dla teologów , lecz dla w szystkich, k tó rzy oczekują od teologii odpow iedzi lu b p rz y n a jm n ie j k o n fro n ta c ji z p aląc y m i p y ta n ia m i d n ia dzisiejszego.
KS. HENR Y K BO GACKI S J, W ARSZAW A
A LB ER T LA N G , F u n d a m en ta lth eo lo g ie, t. I: Die S en d u n g C h risti, w y d a n ie 4, M ünchen 1967, M ax H u eb e r V erlag, s. 288.
P ro b le m y teologii fu n d a m e n ta ln e j sta ły się znów a k tu a ln e . R ozw ój b a d a ń n ad E w an g e liam i u k a z a ł w now ym św ietle d aw n e zag ad n ien ie w a rto śc i h isto ry czn ej re la c ji z a w a rty c h w E w angeliach. O becnie n a czoło w y su w a się k w e stia „Jezu sa h is to rii” i jego sto su n k u do „ C h ry stu sa w ia r y ”. P o w sta je w iele szczegółow ych o pracow ań i p ropozycji now ych rozw iązań. B rak n a to m ia st in te g ra c ji ty c h w y n ik ó w w ra m a c h tr a k ta tu teologii fu n d a m e n ta ln e j. Z ad a n ia tego p o d ją ł się A lb e rt L a n g w now ym w y d a n iu syntezy teologii fu n d a m e n ta ln e j. P ierw sza ed y cja d zieła u k a z a ła się ju ż w r. 1953, n a to m ia st w zeszłym ro k u a u t# r p o now nie p rze p ra c o w a ł c z w a rte w y d a n ie to m u pierw szego.
N ie m a p o trze b y p rzy p o m in ać sc h em a tu te j syntezy, w a rto n a to m ia st zw rócić uw agę n a zm iany w p ro w ad zo n e p rzez a u to ra w sto su n k u do w y d ań po p rzed n ich . P o m ija ją c d ro b n e u zu p e łn ie n ia lu b k o re k tu ry te k stu należy z a sygnalizow ać w aż n iejsze p rze ró b k i.
W p o p rze d n ich w y d an ia ch L a n g zgodnie z p rze w a ża jąc y m w ów czas n u rte m teologii k ato lic k iej ak c e n to w a ł w k ato lic k im p o jm o w a n iu n a d p rz y ro
dzonego O b jaw ie n ia p rze d e w szy stk im jego a s p e k t pojęciow y (W o r to ffe n h a -
rung). O becnie w m y śl now ych u ję ć p rz y ję ty c h ta k ż e p rzez II S obór W a ty k a ń
ski rozw aża rów n ież O b jaw ien ie poprzez d zieła Boże (W e rko ffen b a ru n g ). W te n sposób p rz y sw a ja tr a k ta to w i p ełn e u ję cie O bjaw ien ia, k tó re d o k o n u je się poprzez czyny i słow a Boże (s. 51—56).
W w y d a n ia c h w cześniejszych L a n g a n a liz ę f a k tu ch rześcijań sk ieg o O b jaw ie n ia Bożego pop rzed zał k ró tk im w p ro w a d ze n iem n a te m a t o ry g in a l ności relig ii iz ra elsk iej. W o sta tn im n a to m ia st w y d a n iu sw ej k sią żk i om aw ia szeroko ciągłość O b jaw ie n ia w obszernym za ry sie p rz e d sta w ia ją c y m e ta p y h isto rii zb a w ien ia i w ty c h ra m a c h w y k a z u je p rzy g o to w a n ie na u k a z a n ie się c h rz e śc ija ń stw a (s. 144—160).
Rozw ój te m a ty k i teologii fu n d a m e n ta ln e j n a jw y ra ź n ie j zaznacza się w k w e stii św ia d ec tw o C h ry stu sie. W p o p rze d n ich w y d a n ia c h L a n g p o św ięcał je j ro zd ział z a ty tu ło w a n y : „Ś w iad e ctw a h isto ry c zn e o Je zu sie C h ry s tu s ie ” (Die h isto risc h en Z eu g n isse v o n Je su s C hristus). T eraz n a to m iejsce w p ro w a d za d w a rozdziały: „W iara p ie rw o tn e g o ch rz eśc ija ń stw a w C h ry s tu s a ” (Der C h ristu sg la u b e des U rc h riste n tu m s, s. 160—172) oraz „D otarcie do h istorycznego Je z u sa z N a z a re tu ” (Der Z u gang z u m h isto risc h en Je su s vo n
N azareth, s. 172—208).
W w y n ik u sw ych ro zw ażań a u to r stw ie rd z a, że p ro b le m u C h ry stu s a nie m ożna ro zw iązy w ać przez odw o ły w an ie się do zagadkow ej, n ag le w y ła n ia ją cej się w ia ry p ierw o tn e g o ch rz e śc ija ń stw a w C h ry stu sa. T a w ia ra w łaśn ie dom aga się w y ja ś n ie n ia i z n a jd u je je w życiu, działalności, śm ierci i z m a r tw y c h w sta n iu Je z u sa z N az a re tu . M iędzy h isto ry c zn y m Jezu sem a k e ry g m a - ty czn y m C h ry stu sem nie m a p rz e rw y w czasie a n i zasadniczej różnicy, lecz istn ie je rzeczy w ista i logiczna ciągłość.
L a n g pod w pływ em w spółczesnych d y sk u sji znacznie rozszerzył w s to su n k u do p o p rze d n ich w y d a ń an a liz ę P ism a św. jak o św iad ectw a o w ierz e p ie rw o tn e g o ch rz e śc ija ń stw a w C h ry stu sa, k tó ra w y m ag a p o d sta w y i p o sia da ją w h istoryczności zasadniczych fa k tó w o pisyw anych w E w angeliach.
2Ô 8 RECENZJE
A u to r w y k o rz y stu je tu n ajn o w sze b a d a n ia egzegetów k ato lic k ich te j m ia ry , co R. S c h n a c k e n b u r g i A. V o g t l e nad h isto rią p rz e k a z y w a n ia n a u ki o Jezu sie. Z n alazły one echo ta k ż e w in s tru k c ji De historica E va n g e lio ru m
v e rita te K o m isji B ib lijn e j z d n ia 21. IV. 1964. E w an g elie nie są h isto ry c zn y m i
sp raw o zd a n ia m i w sensie ścisłym , lecz re la c ja m i g m iny w ierz ące j w C h ry s tu sa, sk o m ponow anym i dla p o trze b k ery g m a ty cz n y ch . N ie oznacza to o d m a w ia nia E w angeliom w arto śc i h isto ry c zn e j, lecz n a rz u c a konieczność w y d o b y w an ia z sz aty k e ry g m a ty cz n ej i re fle k s ji teologicznej fa k tó w h isto ry czn y ch z życia Je zu sa . Z ad a n ie to nie je s t ła tw e i d o tą d nie zostało w y k o n an e w sposób z a d o w alający . K o n k re tn y p rz y k ła d tak ieg o p o stę p o w an ia sta n o w i p rze p ro w a d z o n a przez L a n g a an a liz a w ia ry p ierw o tn e g o c h rz e śc ija ń stw a w z m a rtw y c h w sta n ie Je z u sa (s. 258—275).
P rz y jm u ją c z w dzięcznością tę p ró b ę w łączen ia w tr a k t a t teologii f u n d a m e n ta ln e j w spółczesnej p ro b le m a ty k i b ib lijn e j, należy oczekiw ać now ego w y d an ia drugiego tom u pośw ięconego te m a ty c e eklezjologicznej.
KS. H EN R Y K BO G A CK I S J, W A R SZA W A
IN T E R N A T IO N A L E Ö K UM EN ISC HE B IB L IO G R A P H IE , t. 1—2: 1962— 1963, M ainz—M ünchen 1967, w yd. M a tth ia s—G rü n e w a ld —V erlag oraz C hr. K aiser V erlag, s. 400.
Rozdzielone społeczności c h rz eśc ija ń sk ie w łąc za ją c się w ru c h ek u m en ic z ny szybko spostrzegły, że p ra w ie w ca le nie zn a ją się w zajem n ie, lecz w o d niesien iu do sw ych p a rtn e ró w p o słu g u ją się uproszczonym i i niesłu szn y m i sch em atam i. D alsza p ra c a nad zbliżeniem ch rz eśc ija n nie je s t m ożliw a bez w zajem nego po zn an ia się. Nie ty lk o nie zn am y innych ch rześcijan, lecz n aw e t nie o rie n tu je m y się, gdzie szukać na te n te m a t in fo rm ac ji, ta k n iezbędnych dla w łaściw ego k sz ta łto w a n ia ru c h u ekum enicznego, gdy tym czasem każdy rok p rzy n o si w iele p u b lik a c ji o znaczeniu ekum enicznym .
W ro k u 1967 u k a z a ł się pieï*wszy (podw ójny) tom rocznika b ib lio g ra ficz nego In tern a tio n a le ö ku m e n isc h e B ibliographie. J e s t to owoc w sp ó łp rac y g ro na k ato lik ó w , ew angelików i p raw o sła w n y c h (nb. rocznik w y d a ją dw a znane w y d aw n ic tw a — k ato lic k ie i ew angelickie, a c e n tra la m ieści się w d o m in i k a ń sk ie j A k ad e m ii św. A lb e rta W ielkiego w W a lb e rb e rg koło Bonn).
R ocznik m a pom agać w p ra c y ek u m en ic zn e j na polu ta k teologicznym , ja k p ra k ty c z n e j działalności kościelnej. B ib lio g rafia re je s tr u je bow iem w sz e l k ie p u b lik a c je dotyczące w ażnych pod w zględem ek um enicznym w y d arze ń z życia Kościołów , a w ięc nie ogranicza się do te m a ty k i teologicznej. P ierw sza część b ib lio g ra fii dotyczy K ościołów w szelkich deno m in acji (w u k ła d zie geo graficznym ), d ru g a za jm u je się za g ad n ien ia m i teologicznym i. W te n sposób róćznik sta je się niezastąp io n y m źródłem in fo rm ac ji, gdyż p o d aje p u b lik a c je z całego św ia ta z u w zględnieniem n ie m al w szy stk ich dziedzin teologii i życia K óściołów , w ażn e dla p ro b le m a ty k i ek u m en iczn ej.
R ocznik o b ejm u je b ib lio g ra fię ek u m en iczn ą od ro k u 1962, p oniew aż d a ta ta w ch rz eśc ija ń sk ich p u b lik a c ja c h teologicznych oznacza p o ja w ien ie się n o w ych elem entów , ja k ie w noszą o b rad y ogólnego zgrom adzenia Ś w iato w ej R a dy K ościołów w N ew -D elhi (1961), w sze ch p raw o sław n a k o n fe re n c ja na R odos (1961) oraz o tw arc ie o b rad II S oboru W a ty k a ń sk ieg o (1962). O becny tom r e je s tr u je 3397 pozycji bibliograficznych za la ta 1962 i 1963. R e d ak to rz y p ra g n ą siÿ b k o n ad ro b ić opóźnienie, a p o te m r e g u la rn ie w y d aw ać tom za ro k hbiegły.
W a rto po d k reślić, że część pozycji b ib lio g raficzn y ch p o d aje k ró tk o ró w nież tre ść p u b lik a c ji, co pozw ala o rien to w a ć się w je j p rzy d atn o ści. R e d a k to
