STOSOWANIE PRAW UE
AUTONOMIA PRAWA UE
Koncepcja monistyczna
Prawo międzynarodowe i prawo krajowe są częściami jednego systemu prawnego
Ratyfikowane traktaty mogą być powołane przed sądem krajowym
Pierwszeństwo prawa międzynarodowego
Koncepcja dualistyczna
Prawo międzynarodowe i prawo krajowe to da różne systemy
Traktaty muszą być transponowane do prawa krajowego, aby wywołać skutki prawne
W przypadku konfliktu między normami pierwszeństwo może uzyskać późniejsza ustawa
AUTONOMIA PRAWA UE – VAN GEND I LOSS
TWE jest czymś więcej niż tylko traktatem zawartym między państwami (jednostka może się powołać na niego przed sądem)
W celu urzeczywistnienia wspólnego rynku (jako celu) jednostki muszą mieć możliwość powoływania się na TWE przed sądem
TWE może być stosowany bezpośrednio
Art.. 12 TWE nadaje jednostkom prawa
skuteczne przed sądami krajowymi
AUTONOMIA PRAWA UE – COSTA VS E.N.E.L 6/64
Początek autonomii prawa wspólnotowego
Państwa nie mogą postępowań wbrew swoim zobowiązaniom, wbrew
traktatom
PRAWO UNII
Stanowi część porządku prawnego państw członkowskich – obowiązuje bezpośrednio
Może być powoływane jako źródło
prawa i obowiązków zarówno organów państwa lub Unii, jak i jednostek –
może być stosowane bezpośrednio
KRYTERIA BEZPOŚREDNIEGO STOSOWANIA
Norma musi być jasna i precyzyjna, aby
nadawała się do stosowania przed sądami i innymi organami
Bezwarunkowa
– jej stosowanie nie może być uzależnione od
swobodnego uznania organu który ją stosuje (ani organu Unii ani organu PC)
Zupełna/kompletna (prawnie perfekcyjna)
– jej wykonanie nie może zależeć od późniejszych środków wykonawczych przyjmowanych przez
państwa członkowskie lub instytucji Unii
Van Gend i Loos
Defrenne vs. Sabena 43/75
Bezpośrednie stosowanie – pojęcie szersze
Bezpośredni skutek – pojęcie węższe (możliwość powołania się na normę przez jednostkę)
Na ogół używane zamiennie
SKUTEK BEZPOŚREDNI WERTYKALNY I HORYZONTALNY
Jednostka – państwo
(wertykalny)
Jednostka – jednostka
(horyzontalny)
ZASADA PIERWSZEŃSTWA PRAWA UE – SIMMENTHAL 106/77 (II)
Bezpośrednio skuteczne normy prawa
wspólnotowego musza być w pełni i jednolicie stosowane we wszystkich PC
Zasada pierwszeństwa zobowiązuje sądy do stosowania prawa wspólnotowego do prawa krajowego
Każdy sąd ma obowiązek niezastosowania
prawa krajowego, zarówno wcześniejszego jak i późniejszego, sprzecznego z prawem
wspólnotowym, bez czekania na jego uchylenie
Prymat prawa UE
Nieważność prawa
krajowego
Niestosowan
ie prawa
krajowego
Prymat prawa UE
Prymat
obowiązywan ia
Prymat
stosowania
Zasada pierwszeństwa, a konstytucja
BEZPOŚREDNI SKUTEK ROZPORZĄDZEŃ
Jest środkiem ujednolicania prawa UE
Działa natychmiastowo, staje się w momencie wejścia w życie częścią prawa krajowego
Ustanawia prawo powszechnie obowiązujące
Transpozycja rozporządzeń nie jest co do zasady dopuszczalna
Wyjątkowo przepis rozporządzenia może wymagać wykonania
PC możne ustanowić sankcje za naruszenie rozporządzeń
Państwo może regulować pewne kwestie nieobjęte rozporządzeniem
BEZPOŚREDNI SKUTEK DECYZJI
Wiążący charakter decyzji (art. 288 z. 4 TFUE)
Zasada effet utile - dla zapewnie jej efektywnego wykonania jednostka powinna móc powołać się na decyzję
Art. 267 TFUE
BEZPOŚREDNI SKUTEK DYREKTYWY (41/74 VAN DUYN, 9/70 FRANZ GRAD)
Wiążący charakter dyrektywy wynika z art. 288 TFUE
Effet utile – „W szczególności, gdy instytucje
wspólnotowe nałożyły w drodze dyrektywy obowiązek podjęcia przez PC określonych działań, wymagana
efektywność tego aktu byłaby osłabiona, gdyby jednostki nie mogły się oprzeć na nim przed sądami krajowymi i gdyby sądy były pozbawione możliwości wzięcia pod uwagę dyrektywy jako prawa wspólnotowego”
Art. 267 TFUE
Zasada estoppel – nieprzeczenie sobie – zasada zaufania – państwo nie może czerpać korzyści z niewykonania obowiązku
DO ZASTOSOWANIA BEZPOŚREDNIEGO SKUTKU WYMAGANA JEST
Zła transpozycja lub jej brak
Upływ okresu transpozycji
Zobowiązanie bezwarunkowe i
wystarczająco precyzyjne
BRAK SKUTKU HORYZONTALNEGO
DYREKTYWY – 152/84 MARSHALL
ZAKRES POJĘCIA „PAŃSTWO”
Wszystkie organy państwa, rządowe jak i samorządowe (103/88 Fratelli
Costanzo SpA vs Gmina Mediolan)
Podmioty wykonujące usługi
użyteczności publicznej (C-282/10
Dominguez)
POŚREDNIE STOSOWANIE – WYMÓG ZGODNEJ WYKŁADNI PRAWA KRAJOWEGO
Dotyczy wszystkich krajowych przepisów prawnych
Jest nieodłączną cechą systemu traktatowego
Jest ograniczona przez ogólne zasady prawa, w
szczególności przez zasadę pewności prawa i braku retroaktywności prawa, i nie może służyć jako
podstawa do dokonywania wykładni prawa krajowego contra legem
Jest pierwszoplanowa
Sądy powinny dokonywać wszelkich możliwych działań alby ją zastosować
POŚREDNIE STOSOWANIE – WYMÓG ZGODNEJ WYKŁADNI PRAWA KRAJOWEGO
Od daty wejścia w życie dyrektywy
- zakaz wykładni podważającej cel
Od końca okresu transpozycji (w przypadku jej braku)
w przypadku braku bezpośredniego
stosowania – wykładnia zgodna – jak
najdalej możliwa
INCYDENTALNY HORYZONTALNY SKUTEK DYREKTYWY
C-194/94 CIA
Możliwość kwestionowania
skuteczności prawa, które miałoby być zastosowane w związku z naruszeniem prawa przez państwo (brak notyfikacji)
Nie oznacza to postania obowiązku po
stronie innej jednostki
SKUTEK OBIEKTYWNY DYREKTYWY
Sądu krajowe powinny z urzędu brać pod uwagę prawo UE w celu
zapewnienia mu pełnej efektywności.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ ODSZKODOWAWCZA PC
Za brak transpozycji
Za akt prawodawczy
Za akty administracyjne
Za orzeczenia sądowe
ODPOWIEDZIALNOŚĆ PC ZA BRAK TRANSPOZYCJI DYREKTYWY
Kryteria Francovich (C- 6/90 i C-9/90 Francovich
i in.)
Celem dyrektywy musi być nadanie jednostkom
uprawnień
Treść tych uprawnień musi wynikać z postanowień tej
dyrektywy
Musi występować związek przyczynowo-
skutkowy między naruszeniem ciążącego
na PC zobowiązania a poniesioną szkodą
ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA AKTY PRAWODAWCZE
Kryteria Brasserie du pecheur oraz
Factortame
Norma, na którą powołuje się skarżący,
musi mieć na celu nadanie jednostce
uprawnień
Naruszenie jest wystarczająco istotne
Musi występować związek przyczynowo
skutkowy między ciążącego na PC
zobowiązania a poniesioną szkodą
OKREŚLAJĄC „WYSTARCZAJĄCOŚ” NARUSZENIA BIERZEMY POD UWAGĘ:
Stopień jasności i precyzyjności naruszonej normy
Zakres swobody oceny pozostawionej przez naruszoną normę organom państwowym lub wspólnotowym
Zamierzony lub niezamierzony charakter popełnionego czynu lub wyrządzonej szkody
Dopuszczalny lub niedopuszczalny błąd co do prawa
Możliwość ewentualnego przyczynienia się przez organy wspólnotowe do naruszenia
Przyjęcie lub odrzucenie przez władze państwowe praktyk sprzecznych z prawem wspólnotowym
Naruszenie jest zawsze oczywiste, jeżeli
zostało utrzymane pomimo orzeczenia
TSUE stwierdzającego takie naruszenie
Odpowiedzialność za akty
administracyjne i inne naruszenia opiera się na tych samych
przesłankach, które już zostały
wskazane
ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA ORZECZENIA SĄDOWE
Naruszenie jest wystarczająco istotne w każdym przypadku, w którym decyzja sądu w sposób oczywisty nie respektuje
orzecznictwa Trybunału w danej
dziedzinie
DOCHODZENIE ROSZCZEŃ PRZED SĄDAMI KRAJOWYMI
Restytucja
Odszkodowanie
Tymczasowy środek zabezpieczający
powództwo
OGRANICZENIE ZASADY AUTONOMII PROCEDURALNEJ
Zasada niedyskryminacji roszczeń
