Jan Charytański
"Neue Schwerpunkte der Katechese
in der Volksschule", wyd. Hans Fink i
Edgar Josef Korherr,
Wien-Freiburg-Basel 1970 : [recenzja]
Collectanea Theologica 45/3, 221-222
R E C E N Z J E
221
kstów koncentruje się przede w szystkim na refleksji i m edytacji. Format, jak rów nież jakość papieru ułatw ia korzystanie z tej pomocy na codzień nawet w podróży. Szkoda, że nie m amy podobnej pomocy dla naszych w ier nych.
ks. Jan Charytański SJ, Warszawa
Neue Sch werpun kte der Katechese in der Volksschule, w ydali Hans F i n k
i Edgar Josef K o r h e r r, W ien-Freiburg-Basel 1970, Verlag Herder, s. 320. W prowadzenie w Austrii w r. 1969 nowego programu ram owego, jak rów nież osobnego planu w Wiedniu, zwanego Zitta-Pla n postaw iło katechetów tego kraju w trudnej sytuacji. N ow y bowiem program w ychodzi z zupełnie innych założeń niż katecheza poprzedniego okresu. Koniecznością stało się przybliżenie katechetom założeń nowej katechezy, zorientowanej na ruch kerygm atyczny i antropologiczny. Temu celow i ma w łaśnie służyć obecnie recenzowana pozycja, opracowana pod redakcją E. J. K o r h e r r a, odpow ie
dzialnego za katechizację w archidiecezji w iedeńskiej, oraz H. F i n k a , pro fesora A kadem ii Pedagogicznej w Feldkirchu. Omawiana książka ogranicza się jedynie do problem atyki związanej z katechezą w czterech niższych k la sach szkoły podstaw owej, tak zwanej Unterstufe.
N ow y program jako kryterium doboru m ateriału katechetycznego przyjął potrzeby i m ożliwości dziecka. Albert H ö f e r, głów ny autor nowego progra mu, ukazuje w swym artykule, w jaki sposób uw zględnienie tego kryterium ogranicza m ateriał katechetyczny, a zarazem zmusza do poszukiwania w yra żeń i określeń, które odbiegają zasadniczo od sform ułowań teologicznych, a jednak pozostają w ierne Objawieniu. Najtrudniejszym jest rok pierwszy nauki religii w szkole austriackiej ze w zględu na zlaicyzow anie rodziny i po chodzenie dzieci z bardzo różnorodnych środowisk. To zagadnienie ośw ietla Monika N e m e t s c h e k , profesor pedagogiki religijnej z Linzu Zarówno program ram owy jak jeszcze mocniej Zitta-Plan podkreśla znaczenie w spół pracy między katechetą a domem rodzinnym. R ównież i ten tem at znalazł osobne opracowanie pióra Fr. F i s c h e r a , profesora pedagogiki religijnej w Salzburgu. Cztery pierwsze klasy szkoły podstawowej koncentrują się w o kół przygotowania do pierwszej spowiedzi i pierwszej kom unii św. Ze w zglę du na istotne zm iany wprowadzone w tym przygotowaniu, a przede w szy stkim przesunięcie pierwszej spowiedzi po pierwszej Komunii, w omawianej książce odnajdujemy osobne opracowania w ychow ania eucharystycznego i przygotowania do sakramentu pojednania. Napisali je P. Z e h n d o r f e r , profesor pedagogiki religijnej na Akadem ii Pedagogicznej w Wiedniu, oraz S. B r i n g r u b e r , profesor w Linzu.
N ow y program kładzie m niejszy akcent na uczenie, na w iedzę, mocniej natom iast podkreśla „ćw iczenie”, w prowadzenie dziecka w życie Kościoła lokalnego, a zwłaszcza w liturgię. Nic zatem dziwnego, że w om awianej po zycji osobne artykuły om awiają zarówno tak zwane Feiern, paraliturgie ka techetyczne, jak również w ychow anie do m odlitwy. Zagadnienia te opraco w ali w spom niany już H. F i n k oraz Fr. R o t h, profesor w St. Pölten.
Ogólne zasady katechetyki form alnej, uwzględniającej przede w szystkim poziom czterech niższych klas, opracował E. J. K o r h e r r. Poniew aż zaś na tym poziom ie nauczania ogromne znaczenie posiada opowiadanie, osobny ar tykuł na ten tem at przygotował L. N o u w e n s, profesor Akadem ii Pedago gicznej w Wiedniu, pochodzący z Holandii.
Całość w ym ienionych artykułów doskonale wprowadza w nowy program austriacki, a jednocześnie porusza w iele zagadnień istotnych dla w spółcze snej katechetyki. Kierunek austriacki w ydaje się nam najbliższy w stosunku do innych krajów Europy. Dlatego om awianą pozycję można z całym spo
222
R E C E N Z J Eko jem polecić nie tylko w ykładow com katechetyki, ale rów nież w szystkim pracującym na tym odcinku życia Kościoła w Polsce. Znajdą w niej w iele św iatła dla rozw iązyw ania problem ów ciągle tak żywo dyskutowanych u nas.
ks. Jan Charytański SJ, W arszawa
Norbert HA VERS, Der Religionsunterricht — A nalyse eines unbeliebten
Fachs. Eine empirische Untersuchung, München 1972, K ösel-Verlag, s. 277.
Z potocznej obserwacji i z przeprowadzonych już badań wiadomo, że nauka religii w szkołach średnich w RFN jest jednym z najbardziej n ielu - bianych przedm iotów przez młodzież. Poznanie, dlaczego młodzież nie lubi nauki religii, stanowi główne zadanie badań, które Norbert H a v e r s prze prow adził w 1970 r. i przedstaw ił w omawianej książce. Jeszcze nikt przed autorem nie badał tego problemu na drodze eksperym entalnej, co podnosi znaczenie w spom nianej pracy. Przez w ykrycie w łaściw ych przyczyn, dlaczego młodzież tak niechętnie odnosi się do nauki religii, H a v e r s chciał rów nież poznać m otyw y w ypisyw ania się z niej uczniów szkoły średniej, co dzieje się szczególnie często od roku 1968.
Badaniami objęto 330 uczniów w dwunastu dziesiątych klasach w czte rech m onachijskich liceach, z których czterdziestu siedm iu nie uczestniczyło w nauce religii w czasie ankietowania. A nkietę ograniczono tylko do chłop ców zarówno katolików, jak i ewangelików . Odpowiedzieli oni na 312 pytań zam kniętych i trzy otwarte.
Ankiety nie można uważać za reprezentatyw ną dla całej młodzieży, jak to w skazuje badana próba i co wyraźnie zaznacza sam autor. Mimo to stano w i ona bogaty m ateriał do w niosków i porównań.
H a v e r s w ośmiu rozdziałach przedstawia m etody pracy i w yniki badań. N ajpierw zajm uje się kryzysem nauki religii jako problem em społeczno-poli tycznym i pedagogicznym . N astępnie przedstawia próby wyjaśnienia, które podejm ują socjologowie i pedagodzy. Dla lepszego ułożenia kwestionariusza zapoznał się uprzednio z opiniam i uczniów, odnoszącym i się do tem atu an kiety. Osiągnął to przez spotkania z młodzieżą i dyskusje. Om ówieniem tych opinii zajm uje się w rozdziale trzecim. N astępne dwa rozdziały poświęcone zostały w stępnym rozważaniom teoretycznym i metodycznym, które prow a dziły do stworzenia kwestionariusza ankiety. W yniki badania są przedsta w ione w rozdziałach od szóstego do ósmego. Ten ostatni zawiera również propozycje dotyczące organizowania nauki religii i przeprowadzania jej oraz w nioski odnoszące się do badania religijno-pedagogicznego.
Przy om awianiu zebranych inform acji autor posługuje się nie tylko pro centami, ale rów nież analizam i wskaźników, w ielokrotnym i analizam i reg resji i analizą zasadniczych korelacji. N ie tylko w ięc przedstawia dane, ale również je interpretuje.
N ie należy uważać, że książka ta zawiera rew elacyjne odkrycia i poglądy, o jakich nikt jeszcze dotąd nie słyszał, a które m iałyby teraz prowadzić do całkowitej reform y nauczania religii. Dzięki jednak niej w iele przekonań, istniejących tylko jako domysły, zostało potwierdzonych, a inne — obalone jako bezpodstawne. Podstawy, na których opiera się religijna pedagogika, stały się przez tę pracę trochę trwalsze.
W recenzowanej książce znajdują bogaty m ateriał dla siebie pedagodzy, którzy zajm ują się religijnym w ychow aniem młodzieży. Socjologow ie oprócz ciekawych inform acji o stosunku do religii m łodzieży w Monachium mogą zapoznać się z pytaniam i ankiety, ze sposobem jej przeprowadzenia i omó w ienia zebranego m ateriału. Z w yników tej pracy mogą skorzystać zarówno
