"Praktisches Wörterbuch der Religionspädagogik und Katechetik", wyd. Edgar Josef Korherr i Gottfried Hierzenberger, Wien-Freiburg-Basel 1973 : [recenzja]

Zygmunt K. Kacprzak

"Praktisches Wörterbuch der

Religionspädagogik und Katechetik",

wyd. Edgar Josef Korherr i Gottfried

Hierzenberger, Wien-Freiburg-Basel

1973 : [recenzja]

Collectanea Theologica 45/3, 224-225

224

snej m etody. Przy tym nie pom ija środków audiowizualnych. Tak np. w jednostce Namaszczenie w Betanii proponuje zastosowanie fragm entu m u­ sicalu Jesus Christ Superstar, pod warunkiem, że dzieci będą zaopatrzone w niem iecki tekst libretta. W ydaje się przeto, że mimo wspom nianych p ow y­ żej braków twórczy nauczyciele religii, osobiście zaangażowani w życie Ko­ ścioła, m ogą ow ocnie wykorzystać m ateriał przygotowany przez G. M i l l e r . Podręcznik Biblische Unterw eisung może w ięc być dobrą pomocą dla k ate­ chetów języka niem ieckiego, dopóki nie zostanie zastąpiony przez nowe ujęcie katechezy, stapiające w każdej jednostce tem atycznej elem enty antropologicz­ ne, biblijne i doktrynalne.

ks. Julian S ulo w ski SJ, W arszawa

Praktisches Wörterbuch der Religionspädagogik und K atechetik, wyd. Edgar

Josef K o r h e r r i Gottfried H i e r z e n b e r g e r , W ien-Freiburg-Basel 1973, Verlag Herder, 1115.

Zarówno pedagogika religijna, jak i katechetyka uprawiają sw ą refleksję w kontekście określonych i ciągle zm ieniających się uwarunkowań czasu. R ezultatem zaś takiego stanu rzeczy jest bardzo bogata literatura. Czytelnik, który nie jest fachow cem w wyżej w ym ienionych dziedzinach wiedzy, styka się niejednokrotnie w czasie lektury z nową, nieznaną mu terminologią, z no­ w ym i akcentami, które powodują odmienne od dotychczasowego ujęcie za­ gadnień pedagogiczno-religijnych czy katechetycznych.

Autorzy recenzowanego słow nika chcą przyjść z pomocą w szystkim czy­ telnikom , którzy interesując się rozwojem pedagogiki religijnej i katechetyki zagłębiają się w lekturę z dziedziny wyżej w ym ienionych nauk. Zam ieszczone w słow niku hasła mają w yjaśniać now e i niezrozum iałe dla niefachow ca po­ jęcia, na jakie on napotyka w trakcie lektury publikacji z zakresu pedago­ giki religijnej i katechetyki.

W słow ie w stępnym słow nika podkreśla się, że jego autorzy mają szcze­ gólnie na uwadze tych w szystkich, którzy praktycznie uprawiają działalność religijno-pedagogiczną i katechetyczną. Ich praktyczne zaangażowanie nie poz­

w ala im na w nikliw e i czasochłonne analizy teoretyczne. Mają w ięc prawo oczekiwać od sw ych kolegów teoretyków, aby pom ogli im poruszać się sku­ tecznie po rozległych terenach w iedzy religijno-pedagogicznej i katechetycz­ nej. Tym też tłum aczy się użycie w tytule słownika przymiotnika „prakty­ czny”.

Na treść słow nika składa się ponad 1600 haseł w yjętych z różnych cza­ sopism specjalistycznych oraz stosow anych w praktyce pedagogiczno-religijnej i katechetycznej. Charakterystyczny jest brak haseł nazwiskowych. W struk­ turze treści objaśniającej hasła w idoczny jest w ysiłek autorów słow nika przerzucenia pomostu między tradycyjnym i ujęciam i a nowym i dążeniami, jakie zachodzą w rozwoju obu interesujących nas dyscyplin naukowych.

W objaśnieniu haseł dotyczących działalności religijno-pedagogicznej i kate­ chetycznej uwzględnia się zasadniczo tereny krajów języka niem ieckiego.

Przy w ielu hasłach, oprócz zw ięzłego w yjaśnienia, autorzy dołączają lite ­ raturę za pomocą której czytelnik m oże uzupełnić i pogłębić problem atykę dotyczącą treści danego hasła.

Na podkreślenie zasługuje bogaty zestaw literatury, który znajduje się w dodatku słow nika (s. 1086— 1114). Czytelnikowi, który dzięki inspiracji haseł słow nika zapragnie w nikliw szego studium, autorzy proponują do wyboru k il­ kaset tytułów . Na podstaw ie analizy lat wydania zam ieszczonych tam pozycji bibliograficznych możemy w nioskow ać, że jest to literatura najnowsza.

R E C E N Z J E

₂₂₅

N astaw ienie praktyczne słow nika podkreśla także fakt zam ieszczenia przez jego autorów siedem dziesięciu tytułów śpiew ników religijnych, które mogą

być przydatne w katechizacji lub w życiu liturgicznym katechizowanych. Tak w ięc słow nik ten w ręku katechety-praktyka ukazuje mu w jakiś sposób całokształt współczesnej w iedzy pedagogiczno-religijnej i katechetycz­ nej. Sw oją treścią inspiruje go także do nowych przem yśleń i ujęć tych w szystkich elem entów, które stosuje on w konkretnym procesie katechetycz­ nym.

ks. Z ygm un t K. K acprzak OFM, K atow ice

Bernhard FRALING, M ystik und Geschichte. Das „ghemeyne leven>y in der

Lehre des Jan van Ruusbroec, Regensburg 1974, Verlag Friedrich Pustet,

s. 510.

W spółczesny człow iek nie zadowala się teoretycznym poznaniem, szuka w eryfikacji sw oich przekonań w doświadczeniu. Z doświadczeniem w zakresie przeżycia religii w iąże się sprawa mistyki. N iekiedy może się wydawać, że życie m istyczne jest przeciw ieństw em życia w iary, ponieważ przekaz w iary ustępuje bezpośredniemu indyw idualnem u doświadczeniu przeżycia zjednocze­ nia z Bogiem. W takim ujęciu m istyczne doświadczenie religijne n iew iele m iałoby wspólnego z życiem w iary szerszych kręgów chrześcijan. Do odm ien­ nych poglądów na tę sprawę dochodzi jednak B. F r a l i n g , autor naukowej m onografii na temat w spółzależności m istyki i wym iaru historycznego chrze­ ścijaństw a w twórczości Jana v a n R u u s b r o e c a.

Sw oje naukowe studium, które stało się przedm iotem pracy habilitacyjnej na uniw ersytecie w Monachium w roku 1968, pośw ięcił autor gruntownej analizie określenia ghemeyne leven w nauce R u u s b r o e c a, która ozna­

cza — najogólniej — „wspólnotę życia”. Opublikowane studium składa się z dwóch części. W pierwszej autor zajm uje się sprawam i term inologii R u u s - b r o e c a , w drugiej zaś przechodzi do analizy jego poglądów koncentrujących się wokół pojęcia ghemeyne leven. Jak się okazuje w toku rozważań, pra- wzorem „wspólnoty życia” jest sam Bóg, jeden w trzech Osobach. Autor mo­ nografii poświęca w łaśnie pierwszy rozdział drugiej części dzieła „wspólnocie życia” w Trójosobowym Bogu, a następnie w dziele stworzenia i w cielenia Syna Bożego. Z kolei w rozdziale drugim przechodzi do przedstaw ienia po­ glądów R u u s b r o e c a odnośnie do historii zbawienia oraz jej aktualizacji

w życiu religijnym jednostek. „Wspólnota życia” polega na udzieleniu się B o­ ga człow iekow i i odpowiedzi życia tego ostatniego w stosunku do Boga. „Po­ ruszającą siłą ” tego procesu umacniania „wspólnoty” jest Duch Św ięty. Pro­ ces narastania w spólnoty cechuje polaryzacja w ew nętrznego przeżycia m i­ stycznego oraz jego sakram entalnego ujawniania przez zaangażowanie w h i­ storię zbawienia (ekskurs pierwszy). „Wspólnota życia” człowieka z Bogiem na płaszczyźnie nadprzyrodzonej staw ia jednak zarazem zagadnienie wolności ludzkiej, którym autor zajm uje się dodatkowo w ramach ekskursu drugiego.

W w yniku swoich badań autor dochodzi do wniosku, że ghemeyne leven w ujęciu R u u s b r o e c a ujawnia, jak głębia m istycznego zjednoczenia z Bo­

giem nie zmierza bynajmniej do izolowania człowieka od innych ludzi i za­ sklepienia go w sobie, lecz wprost przeciwnie do otwarcia na w ym iar sakra­ m entalny i historyczny zbawienia w Chrystusie i w K ościele. To w łaśnie jest kryterium autentyczności zjednoczenia m istycznego. Dlatego też życie m istyczne nie sprzeciwia się życiu wiary, ani nie stawia m istyka na m argi­ nesie życia w iary Ludu Bożego, lecz przyczynia się do pogłębienia „wspólnoty życia” z Bogiem w społeczności ludzkiej.

Om awiana praca została opublikowana w ramach znanej serii Studien

zur Geschichte der katholischen Moraltheologie i odznacza się w wybitnym