Ochrona środowiska w województwie wałbrzyskim w 1993 r.

-Z K- TT _ 20

WOJEWODA URZĄD STATYSTYCZNY W WAŁBRZYCHU

f

Ul WOJEWÓDZTWIE WAŁBRZYSKIM r

PAŹDZIERNIK 15>!)4 r.

1

Uwagi ogólne

Informacja zawiera statystyczną charakterystykę z zakresu

ochrony środowiska i gospodarki wodnej.

Podstawowym źródłem danych są materiały statystyczne Głównego Urzędu Statystycznego oparte głównie na sprawozdawczości rocznej.

Wykorzystano także dostępną sprawozdawczość resortową oraz wyniki pomiarów, kontroli, ocen i analiz labolatoryjnych wykonanych przez

specjalistyczne służby Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska i Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

Opracowanie składa się z części: metodycznej, analitycznej i tabelarycznej.

W części metodycznej objaśniono podstawowe pojęcia i definicje zawarte w publikacji.

W części analitycznej omówiono ważniejsze problemy ochrony środowiska w zakresie wykorzystania powierzchni ziemi i gleby,

gospodarki wodno-ściekowej, powietrza atmosferycznego i odpadów.

Część tabelaryczna obejmuje dane liczbowe w przekroju woje­

wódzkim za lata 1990-1993 i w podziale na miasta i wieś za 1993 r.

Informacja została opracowana w Oddziale Rolnictwa i Leśnictwa Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego, gdzie można uzyskać szczegó­

łowe informacje dotyczące ochrony środowiska.

2

UWAGI METODYCZNE

1. Dane o stanie ewidencyjnym i zmianach w kierunkach wykorzystania powierzchni opracowano na podstawie rocznych wykazów gruntów sporządzanych przez Wydział Geodezji, Kartografii i Gos­

podarki Gruntami Urzędu Wojewódzkiego. Dane te ujęto według form władania i grup rejestro­

wych wprowadzonych do ewidencji gruntów zarządzeniem Ministra Rolnictwa i Ministra Gospodar­

ki Komunalnej z dnia 20 II 1969 r. w sprawie ewidencji gruntów /M.P. Nr 11, poz. 98/.

2. Dane o gruntach rolnych i leśnych wyłączonych na cele nierolnicze i nieleśne dotyczą grun­

tów, za które pobrano należności i opłaty w trybie rozporządzenia Rady Ministrów /Dz.U.1982 r.

Nr 20, poz. 149/ do ustawy z dnia 26 III 1982 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych /Dz.U.

Nr 11, poz. 79/. Dane nie uwzględniają ubytku gruntów rolnych nie związanego ze zmianą właś­

ciciela, np. ubytku tych gruntów w ramach rozwoju budownictwa indywidualnego na gruntach

własnych gospodarstw rolnych. Prezentowane dane nie obejmują gruntów, które zostały wyłączo­

ne na cele nierolnicze i nieleśne z pominięciem powołanych wyżej przepisów prawnych.

Klasy bonitacyjne użytków rolnych określają jakość użytków rolnych pod względem przydat­

ności do produkcji rolniczej. Klasa I określa najwyższą wartość rolniczą, a klasa VI najniż­

szą . Grunty orne oraz pastwiska zaliczone do klasy VI z są to grunty, które w toku glebo­

znawczej klasyfikacji gruntów zostały uznane za nieprzydatne do uprawy rolnej i przeznaczo­

ne pod zalesienia.

Dane o gruntach zdewastowanych i zdegradowanych wymagających rekultywacji i zagospodarowa­

nia dotyczą: gruntów zdewastowanych, tj. takich, które utraciły całkowicie wartości użytko­

we oraz gruntów zdegradowanych, tj. takich, których wartość użytkowa zmalała w wyniku pogar­

szania się warunków przyrodniczych lub na skutek zanieczyszczenia środowiska.

Rekultywacji i zagospodarowaniu podlegają grunty, które utraciły charakter gruntów rol­

nych lub leśnych na skutek działalności nierolniczej lub nieleśnej. Zaliczono tutaj nieczyn­

ne hałdy, wysypiska i zapadliska, tereny zdewastowane na skutek różnych działań budowlano-

inwestycyjnych, a nie przeznaczone pod zabudowę, tereny nieczynnych kopalń odkrywkowych oraz ich obrzeża.

%

Rekultywacja polega na przywróceniu gruntom wartości użytkowej przez wykonanie właściwych zabiegów technicznych, agrotechnicznych i biologicznych.

Zagospodarowanie zrekultywowanych gruntów polega na wykonaniu odpowiednich zabiegów umoż­

liwiających wykorzystanie tych gruntów dla celów gospodarki rolnej, leśnej, wodnej, komunal­

nej lub innej.

4. Informacje o poborze wody dotyczą:

1/ w pozycji "na cele produkcyjne /poza rolnictwem i leśnictwem/" zakładów przemysłowych

oraz jednostek nieprzemysłowych /budowlano-montażowych, transportowych itp./ wnoszących

3 3

opłaty za pobór z ujęć własnych rocznie 5 dam i więcej wody podziemnej albo 20 dam 3

i więcej wody powierzchniowej lub odprowadzających rocznie 20 dam i więcej ścieków.

#

2/ w pozycji "rolnictwo i leśnictwo" - jednostek organizacyjnych rolnictwa i leśnictwa zu­

żywających wodę na potrzeby nawadniania gruntów rolnych i leśnych o powierzchni od 20 ha oraz na potrzeby eksploatacji stawów rybnych o powierzchni od 10 ha,

3/ w pozycji "gospodarka komunalna" - przedsiębiorstw i zakładów wodociągów i kanalizacji, dla których organem założycielskim jest Wojewoda oraz pozostających w gestii samorządów

terytorialnych.

5. Dane o ściekach dotyczą ścieków odprowadzonych do wód powierzchniowych przez jednostki ok­

reślone w ust. 4 /z wyłączeniem pozycji dotyczącej rolnictwa i leśnictwa/.

*

3

Jako ścieki wymagające oczyszczania przyjęto ścieki przemysłowe i komunalne odprowadzone do wód powierzchniowych /łącznie z zasolonymi wodami kopalnianymi, lecz bez wód używanych do celów chłodniczych, które zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi są uważane za

umownie czyste/.

Wody chłodnicze są to ścieki o podwyższonej temperaturze powstałe w wyniku użycia wód do chłodzenia w procesach technologicznych, nie wymagające oczyszczania w przypadku ich odprowadzania do wód powierzchniowych wydzielonym systemem kanalizacji.

Dwustopniowe oczyszczanie mechaniczne i biologiczne lub mechaniczne i chemiczne odprowa­

dzanych ścieków zakwalifikowano do wyższego stopnia oczyszczania /biologicznego lub che­

micznego/ .

6. Informacja o miastach obsługiwanych przez oczyszczalnie ścieków dotyczy miast obsługiwanych przez: komunalne oczyszczalnie ścieków, oczyszczalnie wspólne /zbiorcze/ będące w gestii

spółek wodnych oraz oczyszczalnie, które oczyszczają ścieki komunalne. W przypadku oczysz­

czalni wspólnych /zbiorczych/ i przemysłowych dane o ilości ścieków oczyszczanych dotyczą tylko ścieków dopływających do oczyszczalni kanalizacją miejską. Dane te nie obejmują ście­

ków dopływających do oczyszczalni bezpośrednio kolektorem z zakładów przemysłowych.

7. Informacje o stanie czystości rzek podano na podstawie wyników kontroli rzek, prowadzonych

w stałych przekrojach pomiarowo-kontrolnych według kryterium fizyko-chemicznego i biologicz­

nego. Klasyfikację poziomu czystości wód według kryterium fizykochemicznego przeprowadzono na podstawie wyników pomiarów czystości wód i ich porównania z dopuszczalnymi normami za­

nieczyszczeń, określonymi rozporządzeniami Rady Ministrów dla 1990 r. i 1991 r. z dnia 14.XII.1987 r. /Dz.U. Nr 42, poz. 248/, a od 1992 r. z dnia 5.XI.1991 r. /Dz.U. Nr 116, poz. 503/.

O przynależności wód do danej klasy czystości decyduje wskaźnik o najdłuższym zasięgu przekroczenia wartości normatywnej, przy czym klasa I określa wody o najwyższym stopniu czystości.

Klasyfikację poziomu czystości wód według kryterium biologicznego opracowano na podsta­

wie wyników badań miana Coli typu fekalnego.

8. Dane dotyczące oceny sanitarnej wody pobieranej przez ludność opracowano na podstawie wy­

ników badań terenowo-laboratoryjnych wykonanych przez stacje sanitarno-epidemiologiczne, w myśl ustaleń zawartych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie

warunków, jakim powinna odpowiadać woda do picia i na potrzeby gospodarcze z dnia 4 V 1990 r.

/Dz.U. Nr 35, poz. 205/. Kwalifikacji urządzeń lub obiektów poboru wody jako posiadających wodę dobrą, niepewną lub złą, dokonano na podstawie analiz fizyczno-chemicznych, badań bak­

teriologicznych, jak również oceny stanu sanitarnego miejsca poboru wody, stanu techniczne­

go urządzeń pobierających wodę itp.

Dane dotyczące oceny jakości niektórych artykułów spożywczych opracowano na podstawie wy­

ników badań laboratoryjnych w oparciu o analizy m.in. mikrobiologiczne, chemiczne i organo­

leptyczne tych artykułów, prowadzone przez Wojewódzką Stację Sanitarno-Epidemiologiczną na mocy ustawy z dnia 25 XI 1970 r. o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia /Dz.U. Nr 40,

poz. 261/.

9. Informacje o emisji i redukcji przemysłowych zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego oraz

o efektach eksploatacji urządzeń do redukcji tych zanieczyszczeń dotyczą zakładów przemysło­

wych /w tym również tzw. energetyki zawodowej/ określonych przez właściwe organa ds. ochro­

ny środowiska jako szczególnie uciążliwe dla czystości powietrza atmosferycznego.

Wielkość emisji z poszczególnych źródeł i poszczególnych rodzajów zanieczyszczeń jest ok­

reślana w oparciu o pomiary lub wyliczana z bilansu surowcowo-paliwowego z zastosowaniem

wskaźników emisji zanieczyszczeń dla poszczególnych procesów technologicznych. Dane o emisji obejmują zanieczyszczenia wprowadzone do powietrza atmosferycznego w sposób zorganizowany

/tzn. za pośrednictwem emitorów - kominów, wyrzutni wentylacyjnych/ lub w sposób nie zorga­

nizowany /z hałd, składowisk, hal produkcyjnych itp./.

4

Dane o emisji zanieczyszczeń pyłowych dotyczą pyłów: ze spalania paliw, cementowo-wapien­

niczych i materiałów ogniotrwałych, nawozów sztucznych, węglowo-grafitowych oraz innych ro­

dzajów zanieczyszczeń pyłowych.

Dane o emisji gazów dotyczą: dwutlenku siarki, tlenku węgla, tlenków azotu, węglowodorów oraz innych rodzajów zanieczyszczeń gazowych /bez dwutlenku węgla/ wymienionych w Załączni­

ku nr 1 do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 26 I 1993 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska i wprowadzanie w nim zmian /Dz.U.

Nr 9, poz. 44/.

Dane o ilości zanieczyszczeń pyłowych i gazowych zatrzymanych obejmują ilość zanieczysz­

czeń zredukowanych w urządzeniach do ochrony powietrza atmosferycznego.

Wskaźnik redukcji zanieczyszczeń pyłowych /gazowych/ wyraża procentowy stosunek ilości zanieczyszczeń pyłowych /gazowych/ zatrzymanych w urządzeniach oczyszczających do ilości zanieczyszczeń wytworzonych, tj. zatrzymanych i wyemitowanych. Im wartość tego wskaźnika

jest bliższa 100 %, tym większy jest potencjał ochronny danego źródła zanieczyszczeń.

Z uwagi na niepełną porównywalność danych o emisji zanieczyszczeń między kolejnymi la­

tami, wynikającą m.in. ze zmiany zbiorowości badanych zakładów, zastępowania metod szacun­

kowych pomiarami, obejmowania przez zakłady kontrolą nowych rodzajów zanieczyszczeń, zmia­

ny w stanach emisji scharakteryzowano odrębnym wskaźnikiem "zwiększenie /+/, zmniejszenie /-/" określonym w warunkach porównywalnych z rokiem poprzednim, tj. dla tych samych zakła­

dów i rodzajów zanieczyszczeń obliczonych według tych samych metod.

10. Informacje o odpadach przemysłowych uciążliwych dla środowiska dotyczą zakładów przemysło­

wych wytwarzających rocznie co najmniej 1 tys.t lub posiadających 1 min t i więcej odpadów nagromadzonych na swoim terenie, bez względu na ilość odpadów wytworzonych w ciągu roku.

W związku ze zmianami klasyfikacji odpadów przemysłowych uciążliwych dla środowiska

w trybie rozporządzeń Rady Ministrów z dni: 13 I 1986 r. /Dz.U. Nr 7, poz. 40/ i 26 I 1993 r.

/Dz.U. Nr 9, poz. 44/ w sprawie opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska i wprowadza­

nie w nim zmian dane z tego zakresu nie są ściśle porównywalne z danymi za lata poprzednie.

Za odpady przemysłowe uciążliwe dla środowiska uważa się powstające w procesach produk­

cyjnych stałe i ciekłe substancje oraz przedmioty poużytkowe uciążliwe dla środowiska i nie­

użyteczne bez dodatkowych zabiegów technlogicznych. Według takiej kwalifikacji nie są od­

padami kopaliny towarzyszące, nadkład w górnictwie odkrywkowym, produkty uboczne, substan­

cje znajdujące się w obiegu w procesach produkcyjnych, ścieki oraz pyły emitowane do atmo­

sfery.

Dane o odpadach przemysłowych nagromadzonych dotyczą ilości odpadów zalegających na te­

renach zakładów w wyniku składowania w roku sprawozdawczym i w latach poprzednich.

Dane o odpadach wykorzystanych gospodarczo dotyczą ilości odpadów zużytkowanych w zakła­

dach dla własnych celów, sprzedawanych lub przekazanych nieodpłatnie jako surowce wtórne, a także ilości odpadów wykorzystywanych na cele nieprzemysłowe /do niwelacji terenu, podsa­

dzania wyrobisk pokopalnianych podziemnych, wypełniania wyrobisk odkrywkowych, niecek, osia­

dań itp. celów rekultywacyjnych/, co wiązało się z ich umiejscowieniem w środowisku.

Przez odpady unieszkodliwione należy rozumieć ilość odpadów poddanych zabiegom technolo­

gicznym, polegającym na neutralizacji chemicznej, spalaniu, kompostowaniu itp. z ogólnej ilości odpadów wytworzonych w okresie sprawozdawczym.

Przez odpady składowane należy rozumieć ilość odpadów odprowadzonych na naziemne lub po­

dziemne wysypiska, hałdy i stawy osadowe własne lub innych jednostek /np. na wysypiska ko­

munalne/, z ogólnej ilości odpadów wytworzonych w roku sprawozdawczym.

Przez zrekultywowane tereny składowania odpadów należy rozumieć tereny, których eksploa­

tacja została zakończona i na których zostały przeprowadzone prace polegające na nadaniu

lub przywróceniu im wartości użytkowych poprzez m.in. właściwe ukształtowanie rzeźby terenu, poprawienie właściwości fizycznych i chemicznych, uregulowanie stosunków wodnych.

11. Dane z zakresu ochrony przyrody i krajobrazu informują o podstawowych formach i przedsię­

wzięciach związanych z zachowaniem, restytuowaniem i właściwym wykorzystaniem zasobów oraz obiektów przyrody żywej i nieożywionej, których istnienie leży w interesie publicznym;

- 5 -

m.in. ze względu na ich szczególną rolę ekologiczną, rzadkość występowania albo znaczenie

naukowe, historyczne, wychowawcze, estetyczne lub inne wartości społeczne. Ochrona przyrody i krajobrazu polega na tworzeniu parków narodowych i rezerwatów przyrody, uznaniu za pomniki przyrody osobnych tworów przyrody i ich skupień, wprowadzeniu ochrony gatunkowej roślin

i zwierząt zagrożonych w swym bycie lub rzadko występujących, tworzeniu parków krajobrazo­

wych i wyznaczaniu obszarów chronionego krajobrazu.

Park narodowy obejmuje obszar chroniony wyróżniający się szczególnymi wartościami nauko­

wymi, przyrodniczymi, społecznymi, kulturowymi i wychowawczymi o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha, na którym ochronie podlega całość przyrody oraz swoiste cechy krajobrazu.

Wszelkie działania parku narodowego podporządkowane są ochronie przyrody i mają pierwszeńs­

two przed wszystkimi innymi działaniami.

Park krajobrazowy jest przestrzennie wydzielonym obszarem o ściśle określonych granicach, poddanym ochronie ze względu na nieprzeciętne właściwości naturalne środowiska przyrodni­

czego oraz wysokie walory estetyczne i turystyczne krajobrazu. Na terenie parku obowiązuje zakaz lokalizacji inwestycji, które powodują degradację walorów środowiska.

Rezerwaty przyrody chronią fragmenty przyrody mało zmienionej przez człowieka. Wyróżnia się rezerwaty częściowe i ścisłe. W rezerwatach ścisłych chroniona jest cała przyrody i za­

kazane są wszelkie czynności gospodarcze. W rezerwatach częściowych chronione są tylko nie­

które składniki przyrody, a czynności gospodarcze są w odpowiedni sposób ograniczone.

Obszar chronionego krajobrazu jest przestrzennie wydzieloną jednostką o ściśle określo­

nych granicach poddaną ochronie ze względu na mało zniekształcone środowisko przyrodnicze, zachowujące zdolności równowagi biologicznej. Na obszarach chronionego krajobrazu nie powin­

ny być zlokalizowane zakłady przemysłowe uciążliwe dla środowiska. Zabronione jest fizyczne i chemiczne zanieczyszczenie środowiska.

Pomnik przyrody jest wyróżniającym się tworem przyrody lub skupiskiem tworów przyrody ży-

#

wej i nieożywionej o szczególnej wartości pod względem przyrodniczym, naukowym, historycz­

nym, pamiątkowym lub krajobrazowym.

Lasy ochronne są to obszary leśne, których głównym zadaniem jest zachowanie na danym tere­

nie i w jego otoczeniu nie zmienionych stosunków glebowych, klimatycznych, wodnych, a także estetyczno-krajobrazowych.

UWAGI ANALITYCZNE

Wykorzystanie powierzchnni ziemi i gleby

Położenie geograficzne i uwarunkowania naturalne województwa spowodowały rozwój przemys­

łu, rolnictwa, lecznictwa uzdrowiskowego i turystyki.

Ponad 89 % powierzchni województwa stanowią użytki rolne i lasy, a około 11 % zajmują te­

reny komunikacyjne i osiedlowe, wody, użytki kopalne, tereny różne i nieużytki.

Wraz z procesami uprzemysłowienia i urbanizacji zmniejsza się obszar gruntów użytkowanych rolniczo. W latach 1990 - 1993 z areału użytków rolnych ubyło 409 ha. W 1993 r. w trybie obo­

wiązujących przepisów prawnych o ochronie gruntów rolnych wyłączono na cele nierolnicze 166 ha gruntów. Z ogólnej powierzchni wyłączonych gruntów rolnych na użytki najlepszej jakości, tj. I-III klasy bonitacyjnej przypadało około 52 %. Znaczną część gruntów wyłączonych z użyt­

kowania rolniczego stanowią grunty zdewastowane i zdegradowane, szczególnie przez przemysł

wydobywczy. Powierzchnia gruntów zdewastowanych i zdegradowanych wymagająca rekultywacji i za­

gospodarowania w końcu 1993 r. wynosiła 2855 ha. Procesy rekultywacji i zagospodarowania nieużytków poprzemysłowych przebiegają zbyt wolno. W latach 1990 - 1993 zrekultywowano tyl­

ko 405 ha; oznacza to, że rocznie rekultywowano około 100 ha realizując potrzeby w 3,5 %.

Z ogólnego areału gruntów zrekultywowanych w omawianym okresie około 40 % przeznaczono na potrzeby rolnictwa.

6

Gospodarka wodno-ściekowa

Główne źródło zaopatrzenia w wodę stanowią wody podziemne, które zaspokajają potrzeby lud­

ności w około 70 % oraz przemysłu w około 15 %. Wody powierzchniowe pokrywają zapotrzebowanie ludności w ponad 30 % i przemysłu w około 45 %. Na potrzeby przemysłu wykorzystuje się również wody kopalniane.

■ i &Łfs yfiäü&x&tw&Q c JL a o wsv a *%?*** t ijS.UŁ» ;> a ioa B JL# 3 % ritnv < , ,. .

Pobór wody na potrzeby województwa w 1993 r. wyniósł 81 hm iw porównaniu z 1992 r. zmniej­

szył się o około 6 %. Dotyczyło to zarówno poboru wody na cele przemysłowe jak i gospodarki ko­

munalnej .

Wraz ze zmniejszonym poborem wody zmniejszyła się również ilość ścieków odprowadzonych do

wód powierzchniowych. W 1993 r. do wód powierzchniowych odprowadzono 61,8 hm ścieków wymagają­3 cych oczyszczania, tj. o 11,6 % mniej niż w roku 1992. Z ogólnej ich ilości oczyszczono około 92 %, lecz w zadowalającym stopniu /biologicznie i chemicznie/ tylko około 55 %. Prawie 8 %

ścieków odprowadzono do wód powierzchniowych bez żadnego oczyszczania, a około 37 % oczyszczono tylko mechanicznie, usuwając jedynie zanieczyszczenia nierozpuszczalne. Przyczyną takiego stanu

jest brak odpowiedniego wyposażenia zakładów przemysłowych oraz miast i wsi w oczyszczalnie

ścieków. W 1993 r. ponad 47 % zakładów przemysłowych odprowadzających ścieki oraz 10 miast nie posiadało oczyszczalni ścieków. Jeszcze gorzej przedstawia się sytuacja na wsi, gdzie wyposa­

żenie w sieć wodociągową i kanalizacyjną jest małe, co prowadzi do zagrożenia sanitarno-epide­

miologicznego i degradacji zasobów wód podziemnych i powierzchniowych.

Według oceny sanitarnej wodę o złej jakości posiadało około 26 % wodociągów lokalnych, 64 % studni publicznych i 57 % studni przydomowych na wsi. W miastach wodę o złej jakości posiadało 7 % wodociągów publicznych i 26 % lokalnych oraz około 10 % studni publicznych i 51 % przydomo­

wych.

Utrzymuje się również zły stan czystości rzek. W 1993 r. wśród 7 rzek kontrolowanych według kryterium fizykochemicznego na odcinkach o łącznej długości 285 km największy udział miały wo­

dy nadmiernie zanieczyszczone i III klasy czystości. Wody I klasy czystości stanowiły tylko

J

6 %, a II klasy 18 %. Według kryterium biologicznego /klasyfikacją objęto 2 rzeki o łącznej długości 107 km/ prawie wszystkie wody zaliczono do III klasy czystości /32 %/ i do wód poza­

klasowych /67 %/.

Powietrze atmosferyczne

Zanieczyszczone powietrze stanowi poważne zagrożenie dla środowiska. Głównymi źródłami za­

nieczyszczeń są zakłady przemysłowe i kotłownie. W 1993 r. badaniem objęto 49 zakładów uznanych przez Wydział Ochrony Środowiska Urzędu Wojewódzkiego za szczególnie uciążliwe dla czystości

powietrza. Z zakładów tych wyemitowano ponad 30 tys. ton pyłów i gazów /bez dwutlenku węgla/;

z tego 40 % stanowiły zanieczyszczenia pyłowe i 60 % gazowe /w 1992 r. odpowiednio: 37 % i 63 %/.

Mimo utrzymującej się w ostatnich latach tendencji spadkowej /głównie w wyniku zmniejszenia produkcji/ województwo zajmuje wysokie 16 miejsce w kraju pod względem ilości wyemitowanych

pyłów. Ilość emitowanych gazów lokuje wałbrzyskie na 25 miejscu. Główne przyczyny tej sytuacji to: stosowanie przestarzałych technologii i instalacji produkcyjnych, wysoko zasiarczonych

i nisko kalorycznych paliw oraz brak urządzeń oczyszczających. Świadczy o tym bardzo niski sto­

pień redukcji wytwarzanych zanieczyszczeń gazowych, który w 1993 r. wyniósł zaledwie 0,1 % /w 1992 r. - 2,2 %/.

Znacznie lepiej przedstawia się sytuacja w wyposażeniu zakładów w urządzenia odpylające.

W 1993 r. poziom redukcji pyłów wyniósł 85,8 % i był niższy o 2,4 % niż w 1992 r. Emisja pyłów ogółem wzrosła o 7 %, a wśród zanieczyszczeń dominowały pyły ze spalania paliw, których udział w ogólnej emisji wyniósł 90 %. Pozostałe 10 % to toksyczne i szczególnie szkodliwe zanieczysz­

czenia .

Emisja gazów w omawianym roku zmniejszyła się o około 6 %. Głównym zanieczyszczeniem gazo­

wym był dwutlenek siarki, który stanowił ponad 62 % ogólnej emisji gazów, 20 % to tlenek węg-

7

Miasta i gminy według obszarów ekologicznego zagrożenia

STRZEGOM

IŻRRÓwI ^MIASTO

DOBROMIERZ JAWORZYNA 5LR.5KR

MIASTO i GMINA

STARE

BOGACZOWICE

ŚWIEBODZIC

MARCINOWICE

GMINA

CZARNY BOR

SZCZAWNO ZDRÓJ

ir

ŚWIDNICA

strzałki wskazują

siedziby gmin znajdujące w miastach

^WAŁBRZYCH

i.« M,

IBOGUSZOW-GORCE:

JEDLINA

ZDRÓJ

li

X::! PIESZYCE DZIERŻONIOM

i # Ol l.l.l

• ;e

MIEROSZÓW ^i.«.«

mg;:

l.l

e.e

WALIM

NIEMCZA

GŁUSZYCA

lii

• i • _ •*«•

PILAWA

GÓRNA PRZEWORNO

•Ił.i.ł.e

• .•.i

=#:!

BIELAWA!

*:*

\|g:jN D W R R U DR lii STOSZOWICE

;!;!

«.i.

ZRBKDWICE SLR5KIE

IZIEBICEI

lii

RADKÓW

KAMIENIEC ZĄBKOWICKI

|KUDOWR ZDRÓJ

KŁODZKO

SZCZYTNA

LEWIN KŁODZKI

DUSZNIK ZDRÓJ

POLANICA ZDRÓJ

I2L0TY STOK

[LĄDEK ZDRÓJ

BYSTRZYCA KŁODZKA

STRONIE

^ISLRBKIĘ

obszary

ekologicznego zagrożenia

IMIEDZVLE5IE

a

la, 14 % tlenki azotu. Pozostałe około 4 % emisji to inne szczególnie trujące substancje m.in.

metan, amoniak, siarkowodór i szereg pochodnych węglowodorów.

Odpady przemysłowe

Zagrożeniem dla środowiska jest także duża ilość nagromadzonych odpadów, szczególnie pocho­

dzenia przemysłowego. Uciążliwość ich przejawia się zanieczyszczeniem wody i gleb, skażeniem powietrza, niszczeniem walorów estetycznych i krajobrazowych, wyłączeniem z użytkowania tere­

nów rolniczych i leśnych. Województwo przoduje w wytwarzaniu odpadów przemysłowych zwłaszcza przez przemysł wydobywczy. Niski stopień gospodarczego wykorzystania odpadów i znikomy zakres unieszkodliwiania spowodowały, że ładunek odpadów obciążających środowisko przekroczył 121 min t;

lokuje to województwo na 3 miejscu w kraju. Ponad 85 % nagromadzonych odpadów stanowiły odpady górnicze i skalne.

W 1993 r. objęte badaniem 72 zakłady /w 1992 r. - 76/ wytworzyły 2374 tys.t odpadów, tj.

o 161 tyś. t /o 6,4 %/ mniej niż przed rokiem. Z ogółu wytworzonych odpadów 72,1 % przypa­

da na zakłady zlokalizowane w miastach /w tym w Wałbrzychu 35,2 %/, a 27,9 % na terenach wiej­

skich.

Z odpadów wytworzonych w ciągu roku wykorzystano gospodarczo 1054 tys. t /44,4 %/, uniesz­

kodliwiono 54 tys. t /2,3 %/, a 1266 tys. t /53,3 %/ składowano na wysypiskach i stawach osa­

dowych .

Powierzchnia składowania odpadów przemysłowych w końcu 1993 r. wyniosła 353 ha i była więk­

sza niż w roku poprzednim o 4 ha. W ciągu roku zrekultywowano 19 ha, czyli około 5 % areału za­

jętego pod odpady.

TABL. 1. WAŻNIEJSZE DANE O ZAGROŻENIU I OCHRONIE ŚRODOWISKA NA OBSZARACH EKOLOGICZNEGO ZAGROŻENIA W 1993 R.

WYSZCZEGÓLNIENIE

Woje­

wództwo

W tym obszary ekolo­

gicznego zagrożenia w liczbach

bezwzględnych w %

Użytki rolne wyłączone z produkcji

rolniczej ogółem w ha 166 22 13,3

klasy bonitacji:

I - III 86 8 9,3

IV 60 . io 16,7

V, VI, Viz 20 4 20,0

Grunty zdewastowane i zdegradowane

w ha 2855 468 16,4

Ścieki przemysłowe i komunalne

odprowadzane do wód powierzchniowych

w hm3 61826 30187 ^{co co}

oczyszczane 56918 28085 49,3

mechanicznie 22964 13790 60, 1

chemicznie 2610 61 2,3

biologicznie 31344 14234 45,4

nie oczyszczane 4908 2102 42,8

Koncentracja zjawisk na obszarach ekologicznego zagrożenia w 1993 r. w %.

100

80

60

40

20

A

mm

emisja pyłów emisja gazów ścieki wy mag. oczyszcz. ścieki nie oczyszcz. odpady nagromadzone

I IO

I

□

OEZ reszta województwa

10

TABL. 1. WAŻNIEJSZE DANE O ZAGROŻENIU I OCHRONIE ŚRODOWISKA NA OBSZARACH EKOLOGICZNEGO ZAGROŻENIA W 1993 R. /dok./

WYSZCZEGÓLNIENIE

Woje­

wództwo

W tym obszary ekolo­

gicznego zagrożenia w liczbach

bezwzględnych w %

Emisja zanieczyszczeń z zakładów szczególnie uciążliwych w t

•

•

pyłowych 12195 9040 65,9

gazowych /bez dwutlenku węgla/ 18191 9572 52,6

Zanieczyszczenia zatrzymane

w urządzeniach oczyszczających w % zanieczyszczeń wytworzonych

#

pyłowe 85,8 82,1 X

gazowe 0,1 0,1 ^X

Odpady przemysłowe nagromadzone na terenach zakładów /stan

w dniu 31 XII/ w tys. t 121205 106063 87,5

wytworzone w ciągu roku 2374 1572 66,2

wykorzystane gospodarczo 1054 489 46,4

unieszkodliwione 54 54 100,0

składowane 1266 1029 81,3

Powierzchnia składowania odpadów

przemysłowych w ha /stan w dniu 31 XII/

nie zrekultywowana 353 206 58,4

zrekultywowana w ciągu roku 19 18 94,7

TABL. 2. STAN EWIDENCYJNY I KIERUNKI WYKORZYSTANIA POWIERZCHNI WOJEWÓDZTWA

WYSZCZEGÓLNIENIE

1990 1992 1993

w hektarach

1

w od­

setkach

na 1 miesz­

kańca w ha

przyrost /+/ lub ubytek /-/

w hektarach

w stosunku do roku 1990 1992

0 G Ö L E M 416845 416845 416845 100,0 0,56 1

Użytki rolne 248828 248548 248419 59,6 0,34 -409 -129

Lasy i zadrzewienia 123975 123930 124021 29,7 0,17 +46 + 91

Wody 4323 4387 4432 1,1 0,01 + 109 +45

Użytki kopalne 1888 1925 1920 0,5 0 + 32 -5

Tereny: komunikacyjne 17801 17832 17916 4,3 0,02 + 115 +84

osiedlowe 15886 16256 16367 3,9 0,02 +481 + 111

Nieużytki 1696 1602 1594 0,4 0 -102 -8

Tereny różne 1731 1561 1335 0,3 0 -396 -226

Powierzchnia wyrównawcza 717 804 841 0,2 0 + 124 + 37

11

TABL. 3. GRUNTY ROLNE I LEŚNE WYLECZONE NA CELE NIEROLNICZE I NIELEŚNE

1990 1991 1992 1993

WYSZCZEGÓLNIENIE

w hektarach Ubytek /-/ lub przyrost /+/ użytków rolnych

w stosunku do roku poprzedniego według

-274 -315 -129

Grunty rolne i leśne wyłączone w trybie obowiązujących przepisów prawnych

o ochronie gruntów grunty rolne

według klas bonitacyjnych:

grunty leśne wyłączone na cele

Kierunki wyłączenia gruntów rolnych pod użytki kopalne

pod drogi i szlaki komunikacyjne

na tereny przemysłowe

a/ W lasach publicznych i prywatnych. W lasach pod zarządem Min. Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa agregacja danych według siedziby nadleśnictw.

Z

TABL. 4. GRUNTY ZDEWASTOWANE I ZDEGRADOWANE ORAZ ICH REKULTYWACJA I ZAGOSPODAROWANIE

WYSZCZEGÓLNIENIE

Grunty zdewastowane i zdegradowane3^

wymagające rekultywacji i zagospo­

darowania 2857 2859 2867

Grunty zrekultywowane^ 289 23

#

15 w tym przeznaczone na cele:

rolnicze 114 23 14

leśne 1

Grunty zagospodarowane^ 213 23 11

w tym przeznaczone na cele:

rolnicze 66 23 10

leśne 1

w hektarach

2855 78

10

a/ Zaewidencjonowane według kryteriów określonych w ustawie o ochronie gruntów rolnych i leś nych z dnia 26 III 1982 r. /Dz.U. Nr 11, poz. 79/. b/ W ciągu roku.

2 ród ł o: dane Min. Rolnictwa i Gopodarki Żywnościowej.

12

TABL. 5. ZASOBY EKSPLOATACYJNE WÖD PODZIEMNYCH

WYSZCZEGÓLNIENIE

1990 I 1991 I 1992 I 1993 w hektometrach

sześciennych

w od­

setkach

OGÓŁEM /stan w dniu 31 XII/ 86,5 88,0 90,8 91,2 100,0

z utworów: czwartorzędowych 27,2 27,5 27,5 27,7 30,4

trzeciorzędowych 38,3 38,4 40,6 40,8 44,8

kredowych 15,0 15,0 15, 1 15,0 16,4

starszych 6,0 7,1 7,6 7,7 8,4

Przyrost i ubytek /-/ 0,9 1,5 2,5 0,6 X

Źródło: dane Państwowego Instytutu Geologicznego.

TABL. 6. ZASOBY EKSPLOATACYJNE WÓD LECZNICZYCH W 1992 R.

Stan w dniu 31 XII

WYSZCZEGÓLNIENIE

Zasoby udekumentowane

w m /godz.3 w odsetkach

REGION SUDECKI OGÖLEM 575,0 100,0

w tym wody termalne 321,8 56,0

Wody mineralne - szczawy wodorowęglanowe 381,0 66,3

Wody słabo zmineralizowane 194,0 33,7

szczawy proste i szczawy radoczynne 39,5 6,9

radoczynne 122,2 21,2

siarczkowe 5,3 0,9

inne 27,0 4,7

Źródło: dane Państwowego Instytutu Geologicznego.

TABL. 7. POBÓR WODY NA POTRZEBY GOSPODARKI NARODOWEJ

1990 I 1991 I 1992 1993

WYSZCZEGÓLNIENIE w hektometrach

sześciennych

w od­

setkach

OGÓŁEM

Przemysł /poza rolnictwem i leśnictwem/

99 92

#

86

•

81 100,0

z ujęć własnych 26 22 21 20 24,7

wody: powierzchniowe 12 10 9 9 11,1

podziemne

kopalniane /użyte do

4 4 3 3 3,7

produkcji/ 10 8 9 8 9,9

Rolnictwo i leśnictwo3^ 1 0

Gospodarka komunalna*^ 73 70 64 61 75,3

wody: powierzchniowe 27 23 22 20 24,7

podziemne 46 47 42 41 50,6

a/ Wody powierzchniowe do napełniania stawów rybnych. b/ Pobór wód na ujęciach, przed wtłocze­

niem do sieci.

13

Pobór wody według źródeł poboru w knr*

po w ierzchnio we

kopalniane

podziemne

1992 1993

<.*«•2.^ -Kr .Jf«

o 60

c z

y

s

z

c

z 30

a

n

e

1990 1992 1993

nie oczyszczane

mclianicziub

biologiczne

ctenicznie

1991

TABL. 8. ZAKŁADY PRZEMYSŁOWE WEDŁUG WYPOSAŻENIA W OCZYSZCZALNIE SCIEKÖW

1990 1991 1992 |1 1993

WYSZCZEGÓLNIENIE w liczbach

bezwzględnych

w od­

setkach

OGÓŁEM 91

3

Posiadające oczyszczalnie3^ 48 47 43 41 52,6

o wystarczającej przepustowości 39 39 38 38 48,7

o niewystarczającej przepustowości 9 8 5 3 3,9

Bez oczyszczalni ścieków 43 41 39 37 47,4

odprowadzające ścieki do: ^•

wód powierzchniowych 14 11 11 11 14,1

kanalizacji miejskiej lub

29 30 28 26 33,3

do ziemi

a/ Odprowadzające ścieki do wód powierzchniowych.

TABL. 9. MIASTA WYPOSAŻONE W OCZYSZCZALNIE SCIEKÖW

1990 I[ 1991 I 1992 1993 WYSZCZEGÓLNIENIE

w liczbach bezwzględnych

w od­

setkach

Miasta 31 31 31 31 100,0

wyposażone w kanalizację 30 30 30 30 96,8

obsługiwane przez oczyszczalnie

ścieków 20 20 20 21 67,7

mechaniczne 2 2 2 2 6,4

mechaniczno-biologiczne 18 18 18 19 61,3

nie obsługiwane przez

oczyszczalnie ścieków 11 11 11 10 32,3

Ludność w miastach obsługiwana przez oczyszczalnie ścieków

w % ludności ogółu miast _# 77,4 76,9 77,6 X

TABL. 10. ŚCIEKI PRZEMYSŁOWE I KOMUNALNE ODPROWADZONE DO WÓD POWIERZCHNIOWYCH

1990 I1 1991 I 1992 1993

WYSZCZEGÓLNIENIE w hektometrach

sześciennych

w od­

setkach

OGÓŁEM 74,1 70,2 70,2 62,2

# 100,0

odprowadzone:

bezpośrednio z zakładów przemysłowych 19,1 17,1 19,3 ' 16,9 27,2 w tym wody chłodnicze /umownie

czyste/ 0,4 0,3 0,3 0,4 0,6

siecią kanalizacji miejskiej 55,0 53,1 50,9 45,3 72,8

Ścieki wymagające oczyszczania

/ 73,7 69,9 69,9 61,8 99,4

oczyszczane a/ 68,9 63,3 63,3 56,9 91,5

mechanicznie 30,4 25,6 26,9 to U)

o

chemicznie 2,6 2,3 2,6 2,6 4,2

biologicznie 35,9 35,4 33,8 31,3 50,3

nie oczyszczane 4,8 6,6 6,6 4,9 7,9

odprowadzone:

bezpośrednio z zakładów

przemysłowych 1,2 1,0 0,8 0,7 1,1

siecią kanalizacji miejskiej 3,6 5,6 5,8 4,2 6,8

a/ W oczyszczalniach zakładów przemysłowych i jednostek gospodarki komunalnej.

/'

TABL. 11 KOMUNALNE OCZYSZCZALNIE SCIEKÖW ORAZ ŚCIEKI ODPROWADZONE KANALIZACJĄ MIEJSKĄ

WYSZCZEGÓLNIENIE 1990 1991 1992

Liczba oczyszczalni 20 20 21

mechanicznych . 1 1 2

mechaniczno-bio­

logicznych 19 19 19

Miasta 31 31 31

obsługiwane przez oczyszczalnie

ścieków 20 20 20

mechaniczne 2 2 2

mechaniczno-

biologiczne 18 18 18

nie obsługiwane przez oczysz­

czalnie ścieków 11 11 11

Ścieki odprowadzone siecią kanalizacji miejskiej w hm^

y

55,0 53,1 50,9 oczyszczane a/ 51,4 47,5 45,1

mechanicznie 16,4 12,8 12,2

mechaniczno-

biologicznie 35,0 34,7 32,9

nie oczyszczane 3,6 5,6 5,8

a/ W oczyszczalniach zakładów przemysłowych i

1993

w tym miasta o liczbie ludności ogółem 5000-

-9999 .

10000- -19999

20000- -49999

50000- -99999

100000- -199999

21 5

4

7 5 1 3

2 1 1

19 5 6 5 3

31 12 7 5 1 1

21

•

7 7 5

*

1 1

. 2 1 1

19 7 6 5 1

10 5

45,3 5,3 5,5 13,7 5,1 14,6

41,1 »4,2 5,3 11,7 5,1 14,6

10,7 0,2 2,0 0,2 5,1 3,3

30,4 4,0 3,3 11,5 11,3

4,2 1,1 0,2 2,0

gospodarki komunalnej.

TABL. 12. ŚCIEKI PRZEMYSŁOWE WYMAGAJĄCE OCZYSZCZANIA ODPROWADZONE DO WÖD POWIERZCHNIOWYCH W MIASTACH I NA WSI W 1993 R.

Oczyszczane

WYSZCZEGÓLNIENIE Ogółem mecha- chemicz- nie

biolo- w %

wymaga­

jących oczysz­

czania razem nicznie gicznie razem

sześciennych

15859 2610

. 2610 OGÓŁEM

MIASTA RAZEM

16557

13837 13572 10421

100000 i więcej Wałbrzych

20000 - 49999

7792 7731 7792

Kłodzko 123

1961 124

1961 1961 Nowa Ruda

Świebodzice

10000

Boguszów Gorce

Bystrzyca Kłodzka Kudowa Zdrój

Strzegom

- 16 -

TABL. 12. ŚCIEKI PRZEMYSŁOWE WYMAGAJĄCE OCZYSZCZANIA ODPROWADZONE DO WÖD POWIERZCHNIOWYCH W MIASTACH I NA WSI W 1993 R. /dok./

Oczyszczane

•

,r' 1

Nie oczyszczane

WYSZCZEGÓLNIENIE

Ogółem

razem mecha­

nicznie

chemicz­

nie

biolo­

gicznie razem w %

wymaga- jących oczysz-, czania w dekametrach

sześciennych MIASTA RAZEM /dok./

o liczbie ludności:

5000 - 9999

Głuszyca 14 14 100,0

Jaworzyna Śląska 344 284 70 214 60 17,4

Mieroszów 27 27 18 9

Polanica Zdrój 315 315 315

Szczawno Zdrój 201 201 67 134

Żarów 818 818 818

poniżej 5000

Bardo 1425 1425 26 1399

Międzylesie 21 21 21

Radków 86 51 51 35 40,7

Złoty Stok 108 108 89 7 12

WIES RAZEM 2720 2287 1854 433 433 15,9

TABL. 13. ŚCIEKI ODPROWADZANE KANALIZACJĄ MIEJSKĄ W MIASTACH I NA WSI W 1993 R.

WYSZCZEGÓLNIENIE

Ścieki odprowadzane

Ludność obsługi­

wana przez oczysz­

czalnie w %

ogółem

oczyszczane a/

nie

oczysz­

czane razem mecha­

nicznie

biolo­

gicznie w dekametrach

•

sześciennych

OGÓŁEM 45269 41059

•

10689 30370 4210 58,0

MIASTA RAZEM 44511 40367 10322 30045 4144 77,6

o liczbie ludności:

100000 i więcej

Wałbrzych 14619 14619 3303 11316 92,2

50000 - 99999

Świdnica 5054 5054 5054 95,2

20000 - 49999

Bielawa 5246 5246 5246 99,2

Dzierżoniów 2314 2314 2314 99,0

Kłodzko 2802 2802 2802 103,6

Nowa Ruda 1061 674 674 387 77,1

Świebodzice 2267 624 200 424 1643 20,3

a/ Bez wód opadowych i infiltracyjnych.

17

TABL. 13. ŚCIEKI ODPROWADZANE KANALIZACJA MIEJSKA W MIASTACH I NA WSI W 1993 R. /dok./

TABL. 14. OCENA SANITARNA WODY POBIERANEJ PRZEZ LUDNOŚĆ

WYSZCZEGÓLNIENIE

Wodociągi:

publiczne

zakładowe

lokalne

ocena wody w % obiektów skontrolowanych

dobra niepewna zła dobra niepewna zła

1990 96,6 3,4 85,1 14,9

1991 100,0 80,9 19,1

1992 100,0 80,6 19,4

1993 92,9 7,1 83,9 16,1

1990 91,7 8,3 82,8 17,2

1991 87,0 13,0 93,3 6,7

1992 95,0 5,0 75,9 24,1

1993 88,9 11,1 81,5 18,5

1990 87,7 12,3 86,0 14,0

1991 83,0 17,0 85,0 15,0

1992 83,0 17,0 83,0 17,0

1993 74,4 25,6 73,7 26,3

18

TABL. 14. OCENA SANITARNA WODY POBIERANEJ PRZEZ LUDNOŚĆ /dok./

WYSZCZEGÓLNIENIE

Miasta Wieś

ocena wody w % obiektów skontrolowanych

dobra niepewna zła dobra niepewna zła Studnie:

publiczne 1990 51,8 0,1 48, 1 33,3 66,7

1991 88,9 11,1 40,0 60,0

1992 70,8 29,2 44,4 55,6

1993 90,5 9,5 36,4 63,6

zakładowe 1990 80,0 20,0 88,2 11,8

1991 85,7 14,3 93,0 7,0

1992 100,0 88,3 11/7

1993 100,0 92,6 7,4

przydomowe 1990 44,3 55,7 43,2 5,0 51,8

1991 65,3 34,7 49,0 51,0

1992 39,3 60,7 48,6 51,4

1993 48,7 51,3 43,2 56,8

Źródło: dane Min. Zdrowia i Opieki Społecznej.

TABL. 15. STAN CZYSTOŚCI RZEK KONTROLOWANYCH

LATA

NAZWA RZEKI

odcin­

ków

objętych kla­

syfi­

kacją w km

Kryterium fizykochemiczne Kryterium biologiczne wody o klasie

czystości

wody nadmier-

nie za- nieczysz-

czone

wody o klasie czystości

wody nadmier- nie za- nieczysz-

czone

I II III II III

w % długości kontrolowanego odcinka

Biała Lądecka 1990 26,8 79,9 20, 1 10,5 89,5

1991 26,8 4,5 58,9 36,6 4,5 38,4 57,1

1992 28,9 44,3 31,8 23,9

1993 28,9 37,0 63,0

Bystrzyca 1990 37,8 2,6 37,6 59,8 22,2 77,8

1991 37,7 100,0 100,0

1992 37,7 1,1 8,2 90,7 8,5 91,5

1993 37,7 11,4 10, 1 78,5 8,5 91,5

Bystrzyca Dusznicka 1990 20,3 6,4 90,9 2,7 6,4 81,5 12,1

1991 31,4 8,9 68,5 22,6 3,4 54,7 41,9

1992 31,4 14,3 9,9 48,1 27,7

1993 31,4 24,2 0,6 59,6 15,6

Nysa Kłodzka 1990 70, 1 56,8 41,1 2,1 10,3 83,6 6,1

1991 70,4 1,8 98,2 1,8 98,2

1992 69,4 7,2 54,5 38,3 0,7 19,3 80,0

1993 69,4 41,4 24,9 33,7 0,9 45,2 53,9

Oława 1990 25,4 1,6 32,1 66,3

• 1,6 98,4

1991 25,4 100,0 100,0

1992 23,4 2,6 97,4 2,6 97,4

1993 ^{• • • • • • e *}

Pełcznica 1990 32,2 0,2 0,5 1,2 98, 1

1991 32,2 100,0

1992 34,0 1,2 3,2 95,6

1993 34,0 0,9 1,8 97,3

Piława 1990 44,0 100,0

1991 44,0 100,0

1992 43,5 100,0

1993 43,5 100,0

Strzegomka 1990 46,0 46,0 0,7 53,3 46,0 0,7 53,3

1991 46,0 33,0 67,0 31,5 68,5

1992 40, 1 3,7 37,9 58,4

1993 40,1 52,9 47,1

a/ Na terenie województwa.

Ż ród ł o: dane Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska.

19

TABL. 16. ZAKŁADY SZCZEGÓLNIE UCIĄŻLIWE EMITUJĄCE ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO

1990 1991

WYSZCZEGÓLNIENIE 1992 1993

Zakłady szczególnie uciążliwe dla

czystości powietrza atmosferycznego /stan w dniu 31 XII/

pyłowych gazowych

zagospodarowaną strefę ochronną

wyników pomiarów emisji: pyłów gazów wyników pomiarów imisji

z wyższym wykształceniem

a/ Zakłady emitujące pyły, gazy lub równocześnie pyły i gazy

TABL. 17. EMISJA I REDUKCJA PRZEMYSŁOWYCH ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO

20

TABL. 18. WYPOSAŻENIE ZAKŁADÓW PRZEMYSŁOWYCH I GOSPODARKI CIEPLNEJ W PODSTAWOWE URZĄDZENIA DO REDUKCJI ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO

Stan w dniu 31 XII

URZĄDZENIA 1990 1991 1992

1993

ogółem

urządzenia o skuteczności nis­

kiej

śred­

niej

wyso­

kiej

Cyklony 137 130 130 123 16 54 53

Multicyklony 35 36 33 34 6 10 18

Filtry tkaninowe 154 157 153 153 31 35 87

Elektrofiltry 1 1 1 1 ¹

Urządzenia mokre 38 37 39 40 14 15 11

Inne 9 15 12 13 ^X X X

TABL. 19. EMISJA ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA Z ZAKŁADÓW SZCZEGÓLNIE UCIĄŻLIWYCH WEDŁUG RODZAJÓW SUBSTANCJI W 1993 R.

WYSZCZEGÓLNIENIE

Emisja

w tonach/rok w odsetkach OGÓŁEMa/

30374,9 100,0 Arsen

Benzen

Benzo /a/ piren Chrom

Cynk Ołów

Amoniak

Dwutlenek siarki Metan

Pyły ze spalania paliw

Pyły z przemysłu cementowo-wapienniczego i materiałów ogniotrwałych

Pyły krzemowe

Pyły nawozów sztucznych

Pyły węglowo-grafitowe, sadza Pyły pozostałe

Tlenki azotu Tlenek węgla

Węglowodory alifatyczne i ich pochodne

Węglowodory pierścieniowe, aromatyczne i ich pochodne Aldehydy alifatyczne i ich pochodne

Alkohole alifatyczne i ich pochodne

Alkohole pierścieniowe, aromatyczne i ich pochodne Aminy i ich pochodne

Dwusiarczek węgla

Ketony i ich pochodne

Kwasy nieorganiczne, ich sole i bezwodniki Kwasy organiczne, ich związki i pochodne

Pierwiastki metaliczne i ich związki Pierwiastki niemetaliczne

0,4 26,3

1,3

0,1

1,6

57,0 11255.0

176,0 10955.0

751.0 5,0

68,0

103.0 310,9 2477.0 3726.0

115,2 110,8

2,3 0,6 79,8 0,4 7,8 0,2 135,7 0,6

0,2

7,7

0,1 0

0,2 37.0

0,6

36.1 2,5 0,2 0,3 1,0 8,2 12,3 0,4 0,4

0,3 0

0,4

a/ Bez dwutlenku węgla.

21

»

TABL. 20. ZANIECZYSZCZENIE I OCHRONA POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO W MIASTACH I NA WSI W 1993 R.

Zanieczyszczenia

pyłowych gazowych zatrzymane

w urządzeniach

w tym w tym

dwutle­

nek

siarki ze spa-

WYSZCZEGÖLNIENIE ogółem ogółem

wytworzonych pyło-

w tonach

18191

10955 11255

12195 WOJEWÓDZTWO

17172

10710 10612

11284 MIASTA RAZEM

100000 i więcej

6910 7710

7216 5154

Wałbrzych

50000 99999

1284 20000 49999

2338 1784 Dzierżoniów 1002

Kłodzko

Nowa Ruda

10000

Boguszow-Gorce

Bystrzyca Kłodzka Kudowa Zdrój

Strzegom

5000 9999

Duszniki Zdrój Głuszyca

Jedlina Zdrój

Szczawno Zdrój Szczytna

Żarów

poniżej 5000 Bardo

Złoty Stok WIES RAZEM 1019

a/ Bez dwutlenku węgla.

-

22

Emisja zanieczyszczeń powietrza w tys. ton.

35

30

25

20

15

10

5

25

20

15

10

5

0

1990 1991 1992 1993

21,9

m

*

1990

16,3

I

W#

#

1991

11,4

1992

12,2

mi

/

w/r/A

1993

dwutlenek siarki □ tlenek węgla □ tlenek azotu □ ze spalania paliw

Odpady przemysłowe uciążliwe dla środowiska w tys. ton

118456 119919

120053 121205

nagromadzone wytworzone w

ciągu roku

składowane

23

TABL. 21. ODPADY PRZEMYSŁOWE NAGROMADZONE I WYTWORZONE ORAZ TERENY ICH SKŁADOWANIA

WYSZCZEGÓLNIENIE 1990 1991 1992 1993

Zakłady /stan w dniu 31 XII/

Odpady nagromadzone na terenach zakładów /stan w końcu roku/ w tys. t

Odpady wytworzone w ciągu roku

118456 119919 120053 121205

4206 3119 2535 2374

wykorzystane gospodarczo 1192 1008 1054

składowane 3005 2103 1551 1266

w stawach osadowych

2660 1754 1306

1287

1130 2630 1116

zakładowych komunalnych

1729

nie zrekultywowana zrekultywowana

a/ Na terenach własnych zakładów i terenach obcych. b/ Składowisk, hałd, wysypisk i stawów osadowych.

TABL. 22. ODPADY PRZEMYSŁOWE NAGROMADZONE NA TERENACH ZAKŁADÓW WEDŁUG RODZAJÖW

WYSZCZEGÓLNIENIE

O G O Ł E M

Odpady górnicze z kopalń oraz przeróbczych

i skalne zakładów

Szlamy poflotacyjne

z przemysłu węglowego, barytowego i siarkowego Popioły lotne i żużle

z elektrowni, elektro­

ciepłowni i kotłowni przemysłowych

Żużle hutnictwa metali nieżelaznych

Osady z oczyszczalni ścieków

Odpady materiałów cera­

micznych i budowlanych

85,2

Pozostałe 266 0,2

24

TABL. 23. ODPADY PRZEMYSŁOWE NAGROMADZONE I WYTWORZONE W MIASTACH I NA WSI W 1993 R.

WYSZCZEGÓLNIENIE

Odpady nagroma

dzone /stan w końcu

roku/

Odpady wytworzone w ciągu roku

razem

w tym wykorzys­

tane gospo­

darczo

składowane w stawach osadowych

i na

wysypiskach w tysiącach ton

Powierz­

chnia

niezrekul- tywowana hałd, skła­

dowisk, wysypisk

i stawów osadowych

w hek­

tarach

WOJEWÓDZTWO 121205,1 2373,8 1053,9 1266,3 353,3

MIASTA RAZEM 107709,2 1712,5 576,5 1082,5 257,7

o liczbie ludności:

100000 i więcej

Wałbrzych 86933,5 836,0 201,8 634,2 142,8

50000 - 99999

Świdnica 18,5 15,3 3,2 0,3

20000 - 49999

Bielawa 196,2 42,3 29,7

12,6

Dzierżoniów 5,2 5,2 0,3

Kłodzko 1,0 ^{4,7 3,5} 1,2

1,1

Nowa Ruda 18654,0 708,6 276,0 379,2 54,1

Świebodzice 28,4 10,5 5,5 5,0 4,3

10000 - 19999

Boguszów Gorce

Bystrzyca Kłodzka Kudowa Zdrój

Pieszyce Strzegom

Ząbkowice Śląskie Ziębice

447,2

1,5 164,5

108, 1

12.3

1,6

1,0 1,8 14.3

1,3 16,5

2,5 1,0 1,0

0,3 10,7

1,2

2,3

9,8

0,6

4,6

1.5 3.6 0,1 14,2

0,1

7,8

3,0

5000 - 9999 Głuszyca

Piława Górna

Stronie Śląskie

#

Żarów

powyżej 5000 Bardo

Radków

Złoty Stok WIES RAZEM

0,1 895,9 168,4 55,5

5,1 49,8 13495,9

4,3 9,8 10^, 1

5,2

4,3

2,6 1,6

661,3

3,5 7,0

4,5

4,3

1,2

477,4

0,8 2,8 10,1

0,6

2,6 0,4 183,8

0,5

6,0 6,2

5,2 7,8 95,6

25

TABL. 24. POWIERZCHNIA O SZCZEGÓLNYCH WALORACH PRZYRODNICZYCH PRAWNIE CHRONIONA^

1990 1991 1992 1993

KATEGORIE

OCHRONNOSCI w tysiącach

hektarów

#

« • #

w od­

set­

kach

w % po-

• wierzchni geogra­

ficznej województwa

na 1 miesz­

kańca w m^

OGÓŁEM 98,7 105,8 105,8 106,0 100,0 25,4 1429,4

Parki narodowe 6,3 5,9 1,5 84,7

Rezerwaty przyrody

-

a

Parki krajobrazowe^^ 39,9 , 46,8 46,8 40,8 38,5 9,8 550,2

Obszary chronionego

krajobrazu 58,0 58, 2 58,2 58,2 54,9 13,9 785,1

a/ Część rezerwatów przyrody zlokalizowanych na terenie parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu została policzona dwukrotnie, b/ Bez strefy ochronnej.

Źródło: dane Min. Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa.

TABL. 25. PARKI NARODOWE W 1993 R.

Stan w dniu 31 XII

• Powierzchnia w hektarach

NAZWA PARKU

ogółem w tym

"I a o m a

z liczby ogółem - pod ochroną ścisłą leśna

razem w tym leśna

Gór Stołowych 6280 5568 122 122

Źródło: dane Min. Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa.

TABL. 26. PARKI KRAJOBRAZOWE3^ W 1993 R.

Stan w dniu 31 XII

•

Powierzchnia w hektarach PARKI KRAJOBRAZOWE

#

w tym

1

ogółem

lasy użytki

rolne wody

0 G 0 L E M 40804 32314 8255 43

Snieżnicki 28800 21302 7475 23

Stołowogórski 1985 1941 41 3

Sowiogórski 6897 •6499 204 2

Książański 3122 2572 535 15

a/ Bez strefy ochronnej.

Źródło: dane Min. Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa.

TABL. 27. REZERWATY PRZYRODY Stan w dniu 31 XII

•

REZERWATY

Obiekty

4

Powierzchnia w ha

1990 1991 1992 1993 1990 1991 1992 1993

0 G ö L E M 15 15 15

# 12 817 817

#

817 694

Faunistyczne 1 1 1 1 2 2 2 2

Krajobrazowe 5 5 5 3 289 289 289 215

Leśne 6 6 6 6 231 231 231 230

Torfowiskowe 2 2 2 1 205 205 205 157

Przyrody nieożywionej 1 1 ^. 1 1 90 90 90 90

Źródło: dane Min. Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa.

. *

4