Theodor Schneider
Dzisiejsze rozumienie Eucharystii
Studia Theologica Varsaviensia 22/1, 81-92
S tu d ia T heol. Vars. 22 (1984) nr -1
T H E O D O R S C H N E ID E R
DZISIEJSZE ROZUMIENIE EUCHARYSTII
S f o r m u ło w a n ie t e m a tu : D z is ie js z e r o z u m ie n ie E u c h a r y s tii * p o d k r e ś la c a łk ie m ś w ia d o m ie p e łn ą n a p ię c ia r e l a c j ę p o m ię d z y z a s a d n ic z y m p o le c e n ie m J e z u s a C h r y s tu s a w s to s u n k u do K o śc io ła a n a s z ą d z is ie js z ą s y t u a c j ą i n t e r p r e t a c y j n ą . T o n a p ię c ie n ie w y n ik a z j a k ie jś n a s z e j s u b ie k ty w n e j s a m o w o li, le c z p o p r o s t u z n a t u r y rz e c z y . K o ś c ie ln e p r z e p o w ia d a n ie j e s t b o w ie m u w ik ła n e w sp o só b z a s a d n ic z y w p e w n e g o r o d z a j u „ k o n te k s t c z a s o w y ” tz n . że p r z e k a z y w a n ie w s z e lk ic h p r a w d i s t r u k t u r o d b y w a się w o d n ie s ie n iu do j a k ie jś k o n k r e t n e j e p o k i.
K o śc ió ł je s t w ie lk o ś c ią tk w ią c ą w h i s to r ii i w e z w a n ie do n a ś la d o w a n ia J e z u s a C h r y s tu s a r o z b r z m ie w a w b a r d z o r ó ż n y c h c z a s a c h i s k ie r o w a n e j e s t d o lu d z i b a r d z o się m ię d z y s o b ą r ó ż n ią c y c h . N ie n a le ż y te g o ro z u m ie ć w s e n s ie „ p e r m a l h e u r ” tz n . ta k im , j a k b y ś m y p o w ie d z ie li: „ N ie z m ie n n a n a u k a K o ś c io ła je s t n i e s t e t y s ta le z a g ro ż o n a p r z e z z m ie n n o ś ć lu d z k ą ” — le c z n a l e ż y t u w id z ie ć p e w ie n a s p e k t p o z y ty w n y p o s ia d a ją c y s w ą p o d s ta w ę w u n iw e r s a ln o ś c i c h r z e ś c ija ń s k ie j e k o n o m ii z b a w ie n ia . J e z u s je s t p rz e c ie ż z b a w ie n ie m d la w s z y s tk ic h c z a s ó w i w s z y s tk ic h lu d z i i d la te g o te ż J e g o E w a n g e lia r o z tw ie r a się w ta k r o z m a ity sp o só b , aiby k a ż d y c z ło w ie k m ó g ł i c h c ia ł się w n ie j o d n a le ź ć . U n iw e r s a ln o ś ć d o m a g a się a k t u a l i z u j ą c e j k o n k r e t y z a c ji. W ty m u w s p ó łc z e ś n ia n iu m a te ż s w ó j u d z ia ł tz w . m e to d a d o g m a ty c z n a . T r a d y c y jn a m e to d a d o g m a ty c z n a s to s o w a n a w p o d r ę c z n ik a c h d o g m a ty k i k a to lic k ie j od X V III w ie k u a ż p o d z ie ń d z is ie js z y p o le g a ła n a tr z e c h z n a n y c h e ta p a c h : 1) p r z e d s ta w ie n ie k o ś c ie ln e j n a u k i w i a r y w f o r m ie o b o w ią z u ją c e j d e f in ic ji; 2) u z a s a d n ie n ie te j n a u k i n a p o d s ta w ie P is m a św . i T r a d y c ji; 3) w y ja ś n ia n ie te j n a u k i w sp o só b s p e k u l a t y w n y i p o w ią z a n ie je j s y s te m a ty c z n e z c a ło ś c ią O b ja w ie n ia . K o rz y ś c i, a z w ła sz c z a u j e m n e .s t r o n y te j m e to d y są o g ó ln ie z n a n e . W ś ró d
* W y k ła d w y g ło sz o n y n a A T K .
T H E O D O R S C H N E I D E R ty c h o s ta tn ic h n a le ż y w y m ie n ić z a w a r tą w t y c h p o d r ę c z n ik a c h c a łk o w ic ie n ie w y s ta r c z a ją c ą „ e g z e g e z ę o d k r y w k o w ą ” ( S te in - b r u c h — e x e g e se ). S t a r s i s p o ś r ó d n a s w y c h o w a li s ię n a te g o r o d z a ju d o g m a ty c e i d la te g o te ż d a le j w r ó ż n y sp o só b p o z o s ta ją p o d je j w p ły w e m . S o b ó r W a ty k a ń s k i II z a le c ił w D e k r e c ie o f o r m a c ji k a p ła ń s k ie j ( O p ta ta m to tiu s , 16) g o d n ą u w a g i m e t o d y c z n ą z m ia n ę o r ie n ta c ji: d o g m a ty k a p o w in n a b y ć t a k u p r a w ia n a , że n a j p i e r w p o w in n y z o s ta ć p r z e d s ta w io n e t e m a t y b i b lijn e ; n a s tę p n ie (2) p r z e k a z i ro z w ó j w y p o w ie d z i w i a r y w t o k u h is to r ii i w re s z c ie n a le ż y p r z e d s ta w ić (3) p r ó b ę z r o z u m ie n ia t y c h w y p o w ie d z i w ic h c a ło śc i i o d n ie s ie n ia c h . N a t o w s z y s tk o p o w in n o się s p o jrz e ć (4) ja k o n a o d d z ia ły w a ją c e w e w s p ó łc z e s n y m ż y c iu K o ś c io ła i p o w ią z a ć z p r o b le m a ty k ą d z i s ie js z ą . R ó w n ie ż o d s y s te m a ty c z n e g o w y k ł a d u te o lo g ii d o g m a ty c z n e j o c z e k u je się u w z g lę d n ia n ia c z a s o w y c h u w a r u n k o w a ń t a k E w a n g e lii, j a k i je j ż y w e g o p rz e k a z u . H is to r ia k o ś c ie ln e j n a u k i w ia r y , o ile u to ż s a m ia się w sw e j is to c ie z h is to r ią p r z e k a z u P is m a św ., j e s t u s ta w ic z n y m p r o c e s e m i n t e r p r e t a c j i , p r ó b ą u w s p ó łc z e ś n io n e g o p r z e p o w ia d a n ia te j s a m e j r a z n a z a w s z e p r o k la m o w a n e j i n ie o d w o ła ln e j E w a n g e lii p r z e z z w ią z a n ą z te r a ź n ie js z o ś c ią i n t e r p r e t a c j ę P is m a . W y p o w ie d z i U r z ę d u N a u c z y c ie ls k ie g o K o ś c io ła d o g m a ty c z n e te z y p r e z e n t u j ą w sp o só b z o b o w ią z u ją c y B oże O b ja w ie n ie n a t le c a łk ie m o k r e ś lo n e j h is to r y c z n e j s y tu a c ji w ia r y . T e n s ta n r z e c z y o p is a ł t r a f n i e j u ż p r z e d la t y ty b i ń s k i d o g m a ty k W a lte r K a s p e r ja k o p o d w ó jn ą r e la ty w n o ś ć d o g m a tu : „ D o g m a t j e s t r e l a t y w n y ze w z g lę d u n a s w ó j z w ią z e k ze S ło w e m B o ż y m , k t ó r e m u s łu ż y , k t ó r e w s k a z u je o ra z ze w z g lę d u n a sw ó j z w ią z e k z z a g a d n ie n ia m i o k r e ś lo n e g o c z a su , n a to , ż e s łu ż y p r a w i d ł o w e m u z r o z u m ie n iu E w a n g e lii w c a łk ie m k o n k r e t n e j s y tu a c ji. N a d o g m a t i w y ja ś n ia ją c ą go w n a u k o w e j r e f l e k s j i d o g m a ty k ę n a le ż y w ię c s p o jrz e ć z p u n k t u w id z e n ia te j p o d w ó jn e j r e - la ty w n o ś c i (d o p p e lte S e lb s tü b e r s c h r e itu n g ) . J e ś li się te g o d o k o n a , w ó w c z a s d o g m a ty k a s ta n ie się ... p r z e k ła d a n ie m . J e j m i e j sc e b ę d z ie się w ó w c z a s z n a jd o w a ło p o m ię d z y ... p o ś w ia d c z o n y m p r z e z P is m o św . s ło w e m O b ja w ie n ia a a k t u a l n ą s y t u a c j ą p r z e p o w ia d a n ia ” h K o ś c ie ln y d o g m a t i te o lo g ia d o g m a ty c z n a w s k u te k h is to r y c z n e g o u w a r u n k o w a n ia O b ja w ie n ia tk w ią ta k ż e w ty m s w o is ty m n a p ię c iu m ię d z y n o r m a t y w n y m c h a r a k t e r e m a p o tr z e b a m i p r z e p o w ia d a n ia , m ię d z y a b s o lu tn o ś c ią a b ie ż ą c y m
1 W. K a s p e r , D ie M e th o d e n d e r D o g m a tik . "Einheit u n d V ie lh e it, M ü n c h e n 1967, 38 n.
w y r a z e m , n ie o d w o ła ln o ś c ią a s ta le tr w a j ą c y m p r o c e s e m h i s t o r y c z n y m . T a k w ię c p o s tu lo w a n e i w p r o w a d z a n e w ż y c ie p r z e z o s ta tn i S o b ó r n o w e s a m o o k r e ś le n ie się te o lo g ii d o g m a ty c z n e j p o s ia d a d w a w a ż n e a k c e n ty : h is to r y c z n e u w a r u n k o w a n ie d o g m a ty c z n y c h s f o r m u ło w a ń i s ta łą , f u n d a m e n t a l n ą r o lę P is m a św . C a łe b o g a c tw o w y p o w ie d z i b ib lijn y c h m u s i z o s ta ć z a c h o w a n e lu b (n a jc z ę ś c ie j) p o n o w n ie o d z y s k a n e . S f o r m u ło w a n ia d o g m a ty c z n e s ą c z ę śc ią h is to r ii, a n ig d y ja k im ś ty lk o u s ta le n ie m , czy p u n k t e m d o jś c ia . O b a te p u n k t y w id z e n ia n o w e j o r i e n t a c j i w d o g m a ty c e m a j ą d o n io s łe z n a c z e n ie d la d z is ie js z e g o p o jm o w a n ia E u c h a r y s tii. O d n o s i się to do p o n o w n ie o d k y te g o , p o d s ta w o w e g o r y s u s p r a w o w a n ia E u c h a r y s tii ja k im j e s t je j s t r u k t u r a w s p ó ln o to w a ( C o m m u m o s tr u e tu r ) ; o d n o s i się to d o w ie lk a n o c n e g o b l a s k u ja k i o ta c z a k a ż d ą u r o c z y s to ś ć n ie d z ie ln ą ; o d n o s i się to d o p e w n o ś c i, że u w ie lb io n y P a n j e s t o b e c n y w s w e j z e b r a n e j g m in ie ; o d n o s i się to ta k ż e i p r z e d e w s z y s tk im do u o b e c n ia n ia o f ia r y J e g o ż y c ia , tz n . d o tz w . o f ia r n e g o c h a r a k t e r u E u c h a r y s tii. P ie r w s z y m i o s t a t n i m z w y m ie n io n y c h a s p e k tó w c h c e m y się o b e c n ie z a ją ć d o k ła d n ie j. P r z e d e w s z y s tk im c h o d z i o K o śc ió ł ja k o g m in ę e u c h a r y s ty c z n ą , o s t r u k t u r ę C o m m u n io . P r a c e e g z e g e ty c z n e i b ib lijn o - te o - lo g ic z n e , k t ó r e n a n o w o o ż y w iły w z a s a d n ic z y sp o só b w s p ó ł c z e s n ą te o lo g ię E u c h a r y s tii, z w r ó c iły m ię d z y in n y m i p o n o w n ie n a s z ą u w a g ę n a to , ż e n a w ła ś c iw ą in te n c j ę e u c h a r y s ty c z n e g o d z ia ła n ia J e z u s a ip s is s im a f a c ta J e z u s a p o d c z a s O s ta tn ie j W ie c z e rz y ” ) 2 d o k ła d n ie j w s k a z u je s a m a k t ła m a n ia c h le b a i p r z e k a z y w a n ia k ie lic h a , n iż t e r a ź n ie js z a s z a ta ję z y k o w a „ r e la c ji u s ta n o w ie n ia ” (g d zie p r z y r ó ż n y c h u ję c ia c h z tr u d n o ś c ią m o ż n a z r e k o n s tr u o w a ć ja k ą ś f o r m ę p ie r w o tn ą ) . P r z y p o m o c y t y c h d w ó c h h is to r y c z n y c h d z ia ła ń je d n o c z y J e z u s s w o ic h u c z n ió w w e w s p ó ln y m lo sie , ta k , że u tw o r z e n ie w s p ó ln o ty , z je d n o c z e n ie m ię d z y C h r y s tu s e m i J e g o u c z n ia m i je s t s łu s z n ie o k r e ś la n e ja k o p o d s ta w o w a w e d łu g a k t u u s t a n o w ie n ia c e c h a E u c h a r y s tii. W z w ią z k u z ty m o d g r y w a n a t u r a l n ie d e c y d u ją c ą r o lę b i b l i j n a n a u k a o so m a C h r is to u . U k r z y ż o w a n e i z m a r tw y c h w s ta łe c ia ło C h r y s tu s a je s t n ie ty lk o w r o z u m ie n iu św . P a w ł a „ m ie js c e m ” , w k t ó r y m się d o k o n u je d e c y d u ją c e d z ia ła n ie B oże, w ła ś c iw e w y d a r z e n ie z b a w c z e . T a k że u s y n o p ty k ó w i św . J a n a m ó w i się w t e n sp o só b o c ie le s n e j o so b ie J e z u s a C h r y s tu s a w z w ią z k u z w y d a r z e n ia m i k r z y ż a
j- g j D Z I S I E J S Z E R O Z U M I E N I E E U C H A R Y S T I I g g
i z m a r tw y c h w s ta n ia , w k t ó r y c h to w y d a r z e n ia c h ś m ie r c i i z m a r t w y c h w s t a n i a w s z y s c y m a m y i p o w in n iś m y b r a ć u d z ia ł. T e r m in s o m a u ż y ty w p r z e k a z ie o U c z c ie P a ń s k ie j w z w ią z k u z e h le b e m j e s t ta k ż e p o ję c ie m k lu c z o w y m d la z g r o m a d z o n e j g m in y , d la K o ś c io ła . D la te g o b a r d z o w a ż n y m ź r ó d łe m w s p ó ł c z e s n e j te o lo g ii e u c h a r y s ty c z n e j j e s t 1 K o r 10, 16, k la s y c z n e m ie js c e g łę b sz e g o s p o jr z e n ia n a K o in o n ia c ia ła C h ry s tu s o w e g o . P o w ią z a n ie o b u id e i, O s ta tn ie j W ie c z e rz y i K o śc io ła , w y r a s t a k o n s e k w e n tn ie z P a w io w e g o p o jm o w a n ia z b a w ie n ia , k t ó r e o d r z u c a k a ż d ą in d y w id u a lis ty c z n ą w s p ó ln o tę z C h r y s tu s e m , k a ż d e e z o te ry c z n e , m a r z y c ie ls k ie o d o s o b n ie n ie : c z ło w ie k d o s tę p u je u d z ia łu w ś m ie r c i i ż y c iu J e z u s a p o p r z e z g m in ę . T y lk o w r a m a c h g m in y J e z u s a , k t ó r a o z n a c z a J e g o c ia ło i j e s t n im r z e c z y w iś c ie , is tn ie je d la p o s z c z e g ó ln y c h lu d z i k o in o n ia z e u c h a r y s ty c z n y m c ia łe m J e z u s a . S p r a w o w a n ie E u c h a r y s tii n ie m o ż e s ię W ięc d o k o n y w a ć w s a m o tn o ś c i, w o d n ie s ie n iu ty lk o d o s ie b ie i in d y w id u a lis ty c z n e g o d ą ż e n ia do z b a w ie n ia . E u c h a r y s ty c z n e c iało C h r y s tu s a j a k im je s t K o śc ió ł t a k w z a je m n ie się w a r u n k u j ą , że ta k ż e k o in o n ia z c ia łe m e u c h a r y s ty c z n y m o k r e ś la w p o d s ta w o w y sp o só b w id z ia ln ą je d n o ś ć k o ś c ie ln ą i w s p ó l n o tę . O z n a c z a to n ie ty lk o , że E u c h a r y s tia n a le ż y d o n i e z b y w a ln e g o , tr w a łe g o d e p o z y tu c h r z e ś c ija ń s k ie g o s a m o o k r e ś le n ia , a le im p lik u je to ta k ż e te o lo g ic z n ą ś w ia d o m o ś ć , że w s p ó ln o to w y c h a r a k t e r K o ś c io ła ja k o c ia ła C h r y s tu s a u g r u n t o w u j e się i k o n s t y t u u j e d z ię k i w y d a r z e n iu o b e c n e g o w U c zcie E u c h a r y s t y c z n e j u k r z y ż o w a n e g o i z m a r tw y c h w s ta łe g o c ia ła C h r y s tu s a . P o n o w n ie r z u c a się t u w o c z y d a r m o w y c h a r a k t e r (G n a d e n — · c h a r a k t e r ) z b a w ie n ia , c h o c ia ż id e a „ s a k r a m e n ta łn o ś c i” z a w ie r a r ó w n ie ż a s p e k t e ty c z n y , g d y ż u s ta n o w io n a p r z e z d z ia ła n ie C h r y s t u s a w s p ó ln o ta s to łu u k a z u je c h r z e ś c ija ń s k ie b r a t e r s t w o i d o m a g a s ię je g o r e a liz a c ji. J e s t o n o z n a k ie m r o z p o z n a w c z y m n o w e g o lu d u B o żeg o , „ k tó r y p r z y j m u j e c ia ło C h r y s tu s a i d l a te g o z e s w e j is to ty tw o r z y c o m m u n io tz n . w s p ó ln o tę k o m u n i k u j ą c y c h się m ię d z y s o b ą w s p ó ln o t e u c h a r y s t y c z n y c h ” 3. D la te g o z a s a d n ic z e g o a s p e k t u w ie lk ie z n a c z e n ie p o s ia d a t e k s t z n a j d u j ą c y się w d o ść n ie o c z e k iw a n y m m ie js c u k o n s t y t u c j i O K o ś c ie le S o b o r u W a ty k a ń s k ie g o I I (26), k t ó r a w s w e j c a ło ś c i je s t d o k u m e n te m o d u ż e j te o lo g ic z n e j g łę b i. „ W e f r a g m e n c ie ty m o tw ie r a się i u z n a je za u p r a w n io n ą m o ż liw o ś ć ( e k u m e n ic z n ie n ie z w y k le d o n io s łą ) e k le z jo lo g ii w y c h o d z ą c e j od 3 4 T H E O D O R S C H N E I D E R 3 J. R a t z i n g e r , D as n e u e V o lk G o tte s. E n tw ü r fe z u r E k k le s io lo g ie , D ü s s e ld o rf 1969, 234.
g m in y s k u p io n e j w o k ó ł s to łu s ło w a i o ł t a r z a . N ie je s t p r z y t y m w a ż n e , że z d a n ia t e n ie s ta n o w ią z a s a d y s t r u k t u r a l n e j c a łe j k o n s t y t u c j i O K o ś c ie le ; w r o z p a t r y w a n e j te m a ty c e o d d z ia ł u j ą j a k ła d u n e k w y b u c h o w y ” 4. C a ły t e n t e k s t p o d a je n a w s tę p ie te m a t, z a k r e ś la r a m y , k t ó r e n a s tę p n ie z o s ta ją w y p e łn io n e : „ T e n K o śc ió ł C h r y s tu s o w y j e s t p r a w d z iw ie o b e c n y w e w s z y s tk ic h p r a w o w ity c h m i e j s c o w y c h z r z e s z e n ia c h w ie r n y c h , k tó r e t r w a j ą c p r z y s w o ic h p a s te r z a c h s a m e r ó w n ie ż n a z y w a n e są K o ś c io ła m i w N o w y m T e s ta m e n c ie . S ą o n e b o w ie m n a s w o im m ie js c u n o w y m L u d e m p o w o ła n y m p rz e z B o g a , w D u c h u Ś w ię ty m i w p e łn o ś c i w i e l k ie j (p o r. 1 T e s 1, 5)” . R a m y t e z o s ta ją n a s tę p n ie w y p e łn io n e tr z e m a e le m e n ta m i: „ W n ic h g ło s z e n ie E w a n g e lii C h r y s tu s o w e j z g ro m a d z a w i e r n y c h i w n ic h s p r a w o w a n a j e s t t a je m n ic a W ie c z e r z y P a ń s k i e j , a b y p r z e z c ia ło i k r e w P a n a z e s p a la li się z s o b ą śc iś le w s z y s c y b r a c ia w s p ó ln o ty . W k a ż d e j w s p ó ln o c ie o łta r z a , p r z y ś w ię te j s łu ż b ie b is k u p a , o f i a r u j e się s y m b o l o w e j m iło ś c i i je d n o ś c i C ia ła M is ty c z n e g o , b e z k t ó r e j n ie m o ż e b y ć z b a w ie n ia ” .
G ło s z e n ie E w a n g e lii g ro m a d z i w ię c g m in ę : n ie ty lk o m a w n ie j m ie js c e , le c z s a m o je s t f u n d a m e n te m z g ro m a d z e n ia . P o d o b n ie m i s t e r i u m U c z ty P a ń s k ie j je s t w y r a ź n ie o k r e ś lo n e ja k o p r z y c z y n a is tn ie n ia w s p ó ln o ty , ja k o tw o r z ą c e g m in ę . O r y g i n a ln e s f o r m u ło w a n ie „ u t p e r e s c a m e t s a n g u in e m D o m in i c o r p o r is f r a t e r n i t a s c u n c ta c o p u l e t u r ” j e s t c y ta te m z m o d litw y m o z a r a b s k ie j, w k t ó r e j sło w o c o r p u s u m ie s z c z o n e je s t p o ś r o d k u m ię d z y p o k a r m e m e u c h a r y s ty c z n y m a b r a t e r s t w e m , a w ię c w y d a r z e n ie e u c h a r y s ty c z n e p o ś r e d n ic z y m ię d z y o łta r z e m i b y c ie m K o ś c io łe m i(K irc h e -S e in ). M iło ść i w y r a s t a j ą c a z n ie j je d n o ś ć , łą c z ą c a K o ś c ió ł p o w s z e c h n y , u k a z u je się ja k w z n a k u w k a ż d e j w s p ó ln o c ie o łta r z a . W s p ó ln o ta ta je s t z w o ła n a p r z e z E w a n g e lię , z łą c z o n a p r z e z U c z tę — b ę d ą c ą s a c r a m e n tu m c o r p o r is i z o b o w ią z a n a ży ć t ą m iło ś c ią , k t ó r ą w y r a ż a w s p ó ln o ta o łta r z a . W o s t a t n i e j cz ę śc i te g o te k s t u n a s t ę p u j e p o n o w n e p o d s u m o w a n ie te g o w s z y s tk ie g o co z o s ta ło ju ż p o w ie d z ia n e o g m in ie s k u p io n e j w o k ó ł o łta r z a . „ W ty c h w s p ó ln o ta c h , c h o ć n ie r a z są o n e s z c z u p łe i u b o g ie a lb o ż y ją w ro z p r o s z e n iu , o b e c n y je s t C h r y s tu s , k tó r e g o m o c ą z g ro m a d z a się je d e n , ś w ię ty , k a t o l i c k i i a p o s to ls k i K o śc ió ł. A lb o w ie m n ie co in n e g o s p r a w ia £ g j D Z I S I E J S Z E R O Z U M I E N I E E U C H A R Y S T I I g g 4 K. R a h n e r , K o m m e n ta r z u r K ir c h e n k o n s titu tio n , w : L T h K 2, E rg ä n z u n g b a n d I, F r e i b u r g 1966, 243 n.
u c z e s tn ic tw o w c ie le i k r w i C h r y s tu s a ja k to w ła ś n ie , że się p r z e m ie n ia m y w to , co p r z y j m u j e m y ” . „ N o n a liu d a g it p a r t i c ip a tio c o r p o r is e t s a n g u in is C h r is ti, q u a m u t in id q u o d s u m im u s t r a n s e a m u s ” — c y tu je się t u t a j s ło w a L e o n a W ie lk ie go, p a p ie ż a z V w ie k u , k t ó r e t a k j a k p o d o b n e s f o r m u ło w a n ia A u g u s ty n a są b e z p o ś r e d n im e c h e m 1 K o r 10, 16 n . P o d s u m o w u ją c , n a le ż a ło b y je s z c z e z w ró c ić u w a g ę n a d w a a s p e k ty , k tó r e w ty c h r o z w a ż a n ia c h o d g r y w a ją w a ż n ą r o lę : o s o b o w y c h a r a k t e r s p o tk a n ia z C h r y s tu s e m i w s p ó ln o ty z C h r y s t u s e m , o ra z s p o tk a n ie w tr a k c ie w s p ó ln e g o d z ia ła n ia tz n . w y d a r z e n ia U c z ty . P r z e c ie ż w e w n ę tr z n ą s t r u k t u r ą s a c r a m e n tu m u n i t a t i s , k t ó r y o b ra z o w o n a j w y r a ź n i e j u k a z u je rz e c z y w is to ś ć g m in y C h r y s tu s a , je s t s t r u k t u r a m iło śc i, tw o rz ą c e g o je d n o ś ć o so b o w e g o z w r ó c e n ia się i b lis k o ś c i w s p ó ln o ty (m ię d z y so b ą i z B o g ie m ) u m o ż liw io n e j p r z e z n a j d a l e j id ą c e o so b o w e z w r ó c e n ie s ię ( r a d y k a l n e b y c ie C h r y s tu s a — d la — n a s). D la te g o p u n k t e m w y jś c ia te o lo g ii e u c h a r y s ty c z n e j j e s t p e w n o ś ć w ia r y , że g o s p o d a rz e m U c z ty j e s t w y w y ż s z o n y P a n , że to O n w y d a je U c z tę d la s w o je j g m in y . T a u r o c z y s ta U c z ta o p ie r a się n a J e g o m is te r iu m p a s c h a ln y m , n a J e g o o d d a n iu się , w c z y m u c z e s tn ic z y m y p r z y j m u j ą c p o k a r m e u c h a r y s t y c z n y . D e c y d u ją c a r e la c ja : g o s p o d a rz U c z ty i je j u c z e s tn ic y , o p i s y w a n a j e s t o b e c n ie w n ik liw ie p rz e z u k a z y w a n ie je j s t r u k t u r y o s o b o w e j: „ P a n n i e j e s t o b e c n y ja k ja k a ś z w y k ła rz e c z , le c z w sp o só b o s o b o w y i w u k i e r u n k o w a n iu k u o so b o m ... Ż e te g o r o d z a ju b y c ie (D a se in ) n ie p o s ia d a o c z y w is te g o , n a t u r a l n e g o c h a r a k t e r u , o z n a c z a p o z y ty w n ie , że m o ż n a je z r o z u m ie ć s p o g lą d a ją c n a te n r o d z a j o b e c n o śc i ja k i z a c h o d z i ty lk o w m iło śc i: ja k o d o b r o w o ln e u d z ie la n ie się i d a r o w a n ie się ja k ie g o ś „ j a ” j a k ie m u ś „ t y ” 5. S a m o w y d a r z e n ie U c z ty j e s t t u t a j z n o w u r o z u m ia n e ja k o s a k r a m e n t a l n a p o s ta ć te g o s p o tk a n ia , o d d a n ia się J e z u s a n a m i n a s z e g o z m ie r z a n ia k u N ie m u (w N ie go). Z a k o rz e n io n e , iz o lu ją c e r o z u m ie n ie „ p r z e is to c z e n ia ” ja k o w ła ś c iw ie k o n s e k r u ją c e g o , k u lty c z n e g o a k t u (c z y n n o ść o f i a r - ïiic z a ) i k o m u n ii ja k o do te g o d o łą c z o n e j U c z ty o f ia r n e j n ie m o ż e się o s ta ć p o d n a p o r e m w y p o w ie d z i b ib lijn y c h . W s k a z u je o n o o w ie le b a r d z ie j, że „ w b r e w w s z e lk im p ó ź n ie js z y m s t y l i z a c jo m l i t u r g i i n a jw a ż n ie js z y m m o m e n te m o f ia r n ic z y m d la g g T H E O D O R S C H N E I D E R j- g j
5 J . R a t z i n g e r , D as P roblem , d e r T r a n s s u b s ta n tia tio n u n d die F ra g e n a c h d e m S in n d e r E u c h a ris tie : T h eo l. Q u a r ta l s c h r i f t 147 (1967) 129—176.
[7] D Z I S I E J S Z E R O Z U M I E N I E E U C H A R Y S T I I 87
K o ś c io ła j e s t o d b y ta U c z ta , ta k że c a łe r o z r ó ż n ie n ie E u c h a r y s tii ja k o O f ia r y M sz y św . i ja k o s a k r a m e n t u j e s t te o lo g ic z n ie s ła b e i z a c ie m n ia je j z a s a d n ic z ą s t r u k t u r ę ” 6. D o ty c h c z a s o w e w y w o d y u k a z a ły , m ie jm y n a d z ie ję w y r a ź n ie , że w y tw o r z y ł się o b s z e r n y te o lo g ic z n y k o n te k s t d la n o w y c h r o z w a ż a ń k la s y c z n y c h z a g a d n ie ń e u c h a r y s ty c z n y c h , a m ia n o w ic ie o fia rn ic z e g o c h a r a k t e r u E u c h a r y s tii i r e a l n e j o b e c n o śc i J e z u s a w t y m s a k r a m e n c ie . J e ś li o b e c n ie z a jm ie m y się j e d n y m z t y c h a s p e k tó w , to n ie p o w in n o to z o s ta ć n ie w ła ś c iw ie z r o z u m ia n e , t a k j a k w d a w n y c h t r a k t a t a c h te o lo g ic z n y c h . W d o b r z e u z a s a d n io n y sp o só b m o ż n a b o w ie m z a u w a ż y ć , że r o z r ó ż n ie n ie i o d d z ie le n ie r e a l n e j o b e c n o ś c i od c h a r a k t e r u o f i a r n ic z e g o (w te o lo g ii ś r e d n io w ie c z n e j i o k r e s ie r e f o r m a c ji) je s t g łó w n y m z łe m w te j d z ie d z in ie te o lo g ii, g d y ż p r z e z to u n i e m o ż liw io n o w z ię c ie p o d u w a g ę id e i s a k r a m e n t u , n a k t ó r e j z a s a d z a się i d z ię k i k t ó r e j w y ja ś n ia c h a r a k t e r o f ia r y E u c h a r y s tii (s a m o o d d a n ie się J e z u s a ) w ła ś n ie p r z e z s a k r a m e n t a l n i e - r e a l - n ą „ a k t u a l n ą o b e c n o ś ć ” . D z is ie js z e te o lo g ic z n e w y s iłk i s k u p io n e n a b a d a n iu E u c h a r y s t i i ja k o o f ia r y n ie d o k o n u ją gię p o z a c z a s e m i m ie js c e m , lecz p o w s ta ją p o d s iln y m n a c is k ie m r o z m ó w e k u m e n ic z n y c h p r o w a d z o n y c h w N ie m c z e c h , F r a n c j i i U S A . T a w s p ó ln a p r a c a d o p r o w a d z iła w m ię d z y c z a s ie ta k ż e do z a s a d n ic z o n o w e g o k a to lic k ie g o n a s ta w ie n ia w te j s p r a w ie . N ie n a o s t a t n i m m i e j s c u d o p o m o g ło to p o w a ż n ie ro z ja ś n ić tło s p o r ó w z r e f o r m a c ją . F . P r a t z n e r 7 m ia n o w ic ie z rę c z n ie w y k a z a ł, że w ła ś n ie w e w c z e s n y m ś r e d n io w ie c z u r o z p o c z y n a się p e w ie n p ro c e s r o z w o jo w y u k o ń c a k tó r e g o ję z y k p o ję ć te o lo g ic z n y c h , p r z e d e w s z y s tk im p o ję c ie s a k r a m e n t u z a c ie ś n io n e do r e a l n e j o b e c n o ś c i w d a r a c h (n ie o b e jm u ją c e j ju ż o so b o w e g o a k t u o d d a n ia się J e z u s a n a k r z y ż u ) w p ę d z iło d y s k u t a n t ó w p ó ź n e g o ś re d n io w ie c z a w s w o is ty ś le p y z a u łe k . L u t e r w y r a ź n ie n ie d o s tr z e g a ł m o ż liw o ś c i ja k ie g o ś s e n s o w n e g o p o łą c z e n ia p r z y p o m o c y ó w c z e s n e j te r m in o lo g ii w y d a r z e n ia k r z y ż a z je d n e j s t r o n y a z d r u g ie j s t r o n y z „ z a n o s z o n ą ” 8 d u c h o w ą o f ia r ą J e g o c ia ła , K o śc io ła , k t ó r a c o d z ie n n ie j e s t z a n o s z o n a ze s p r a w o w a n ie m O s ta tn ie j W ie c z e rz y . W p ra w d z ie 6 H. U r s v o n B a l t h a s a r , S p ir itu s C rea to r, S k iz z e n z u r T h e o lo g ie IU , E in s ie d e ln 1967, 195. 7 F. P r a t z n e r , M e s so p fe r u n d K r e u z e s o p fe r . D ie K ris e d er s a k r a m e n ta le n Id e e b e i L u th e r u n d in d er m itte la le r lic h e n S c h o la s tik , W ie n 1970.
88 T H E O D O R S C H N E I D E R [8] b is k u p i z g r o m a d z e n i w T r y d e n c ie m ie li w z g lę d n ie s z c z ę ś liw ą r ę k ę , g d y w d e k r e c ie o o f ie r z e M sz y św . p o d k r e ś lili z n a c z e n ie d e c y d u ją c y c h w y p o w ie d z i b ib lijn y c h : is tn ie je t y l k o je d n a o f ia r a C h r y s tu s a , k t ó r a z n o s i w ie le o f ia r s t a r o t e s t a m e n t a l n y c h , c h o d z i o je d e n i t e n s a m d a r o f ia r n y , o je d n e g o i te g o sa m e g o k a p ł a n a s k ła d a ją c e g o o f ia r ę , k t ó r y się o n g iś o d d a ł n a k r z y ż u . P a m ię ć te j o f ia r y t r w a aż do s k o ń c z e n ia c z a s ó w w b e z k r w a w e j „ r e p r a e s e n t a t i o ” i z w r a c a się k u n a m , n a m j e s t a p lik o w a n a . N a s tę p n ie je d n a k u c ie k a ją c się do k a p ł a ń s t w a J e z u s a C h r y s tu s a „ w e d łu g p o r z ą d k u M e lc h iz e d e k a ” p o s ta w ili d a r y M e lc h i- zedeka^ c h le b i w in o w b e z p o ś r e d n im z w ią z k u z e u c h a r y s t y c z n y m p o ję c ie m o f i a r y w sp o s ó b , n ie m a j ą c y ż a d n e g o o p a r c ia w o s o b o w e j ty p o lo g ii L is tu do H e b r a jc z y k ó w . T a k w ię c p o n o w n ie , ja k c z ę sto p r z e d te m , p o ja w iło się n a te j o k r ę ż n e j, p s e u - d o b ib lijn e j d ro d z e b a r d z o u rz e c z o w io n e p o ję c ie o f ia r y , ja k o je d n e g o z r y t u a l n y c h , r z e c z o w y c h d a ró w , k t ó r e t e r a z z o s ta ło w p r z e d z iw n y sp o só b p o m ie s z a n e z n o w o te s ta m e n ta ln y m p o j ę c ie m o f ia r y — s a m o o d d a n ia się J e z u s a (i c h r z e ś c ija n ) i s to s o w a n o je w sz ę d z ie ta m , g d z ie c h o d z i o to , że K o ś c ió ł p o w i n ie n o f ia r o w y w a ć J e z u s a w w id z ia ln y c h z n a k a c h za p o ś r e d n ic tw e m k a p ła n ó w .
I
t a k i n s t r u m e n t a r i u m te o lo g ic z n e p o łą c z y ło w o r y g in a ln y sp o só b d y s k u t a n t ó w o k r e s u r e f o r m a c ji: z a w ę ż o n e p o ję c ie s a k r a m e n t u o b e jm o w a ło n a jw y ż e j r e a l n ą o b e c n o ść (c ia ła i k r w i C h r y s tu s a ) , le c z p r z y s ła n ia ło d o ść m o c n o o so b o w ą o b e c n o ś ć P a n a U c z ty , k t ó r y d a je s a m e g o sie b ie , i n ie b y ło w s t a n ie o b ją ć a k t u a l n e j o b e c n o śc i o d d a n ia p r z e z e ń sw e g o ż y c ia . W id a ć t u t a j m ię d z y i n n y m i b a r d z o w y r a ź n ie , „że e k u m e n ic z n a r e f l e k s j a n a d E u c h a r y s tią m u s i s ię g a ć n ie ty lk o p o z a r e f o r m a c ję , do ś re d n io w ie c z a , a le ta k ż e do c z a só w s p r z e d w c z e sn e g o ś re d n io w ie c z a , do O jc ó w K o ś c io ła i P is m a ś w .” 9 W o b e c n y c h t e k s t a c h o f ic ja ln y c h , n p . w n o w y c h m o d litw a c h e u c h a r y s ty c z n y c h n ie z n ik n ą ł c a łk o w ic ie te n r y t u a ln o - r z e c z o - w y sp o só b m y ś le n ia i m ó w ie n ia o o fie rz e : „ S k ła d a m y Ci, B oże, J e g o c ia ło i k r e w , ja k o o f ia r ę m iłą T o b ie ” (IV M o d litw a E u c h a r y s ty c z n a ) . L e c z m o c n ie j a k c e n to w a n a je s t p r o ś b a n a s t ę p u ją c a p o ty m b e z p o ś re d n io : „ s p r a w , a b y w s z y s c y , k tó r z y » b ę - d ą s p o ż y w a li te n s a m c h le b i p i l i z je d n e g o k ie lic h a , z o s ta li p r z e z D u c h a Ś w . z łą c z e n i w je d n o c ia ło i s ta li się w C h r y s t u -9 A. G e r k e n , D o g m e n g e s c h ic h tlic h e R e fl e x io n ü b e r d ie h e u tig e W e n d e in d e r E u c h a r is tie le h r e : Z K T h 94 (1972) 199—266 ( tu ta j 219).[9] D Z I S I E J S Z E R O Z U M I E N I E E U C H A R Y S T I I 89 sie ż y w ą o f ia r ą k u T w o je j c h w a le ” . P o d o b n ie ta k ż e P a w e ł V I w s k a z u je w M y s t e r i u m fi d e i n a a u g u s ty ń s k ą m y ś l, k t ó r ą ju ż P i u s X I I w łą c z y ł do M e d ia to r D e i, a m ia n o w ic ie , że „ K o śc ió ł, k t ó r y r a z e m z C h r y s tu s e m s p r a w u je u r z ą d k a p ła n a i o fia ry , d o k o n u je c a łe j o f ia r y M sz y św . i s a m w N ie j c a łk o w ic ie z o s t a j e o f ia r o w a n y ” 10. W p iś m ie b is k u p ó w n ie m ie c k ic h z 1967 r o k u s k ie r o w a n y m d o w s z y s tk ic h g ło s ic ie li w ia r y c z y ta m y m ię d z y in n y m i: „ A k c ja M sz y ś w u o b e c n ia n ie ty lk o to , co u c z y n ił J e z u s p o d c z a s O s ta tn ie j W ie c z e rz y , le c z ta k ż e J e g o p o s łu s z e ń s tw o aż do ś m ie r c i, w k t ó r y m J e z u s s p e łn ił a k t A r c y k a p ła n a n o w e g o i w ie c z n e g o p r z y m ie r z a i ś m ie r ć n a k r z y ż u u c z y n ił o f ia rą . P r z e d s ta w io n a i u o b e c n io n a z o s ta je o f ia r a k r z y ż o w a i u w ie lb ie n ie P a n a . T a k w ię c to , co u c z y n ił C h r y s tu s n a O s ta tn ie j W ie c z e r z y n ie d a się o d d z ie lić od ś m ie r c i n a k r z y ż u . D la te g o M sza św . p o s ia d a ta k ż e c h a r a k t e r o f ia r y w p e łn y m z n a c z e n iu , ja k o f ia r a k r z y ż o w a , k t ó r a p r z e d s ta w io n a z o s ta je i u o b e c n io n a s a k r a m e n ta ln ie , w z n a k u i w p e łn i t a je m n ic y ... P r a w id ło w e u c z e s tn ic z e n ie w o fie rz e ... p o le g a n a z łą c z e n iu się z o d d a n ie m C h r y s tu s a O jc u N ie b ie s k ie m u ... P r z e p o w ia d a n ie i l i t u r g i a m u s z ą w y r a ź n ie u k a z a ć , że w e M sz y św . u o b e c n ia się p o d s ta w o w e w y d a r z e n ie z b a w ie n ia , m ia n o w ic ie u s ta n o w ie n ie n o w e g o p r z y m ie r z a d o k o n a n e z p o s łu s z e ń s tw a C h r y s tu s a aż do ś m ie rc i. N o w e p r z y m ie r z e w y m a g a o d n o w e g o l u d u B o żeg o w ie r n o ś c i p r z y m ie r z u ... p r z e d e w s z y s tk im z a ś b e z w a r u n k o w e g o o d d a n ia się ja k o p o d s ta w o w e j p o s ta w y c h r z e ś c ija ń s k ie j” . D la c z e g o w ła ś n ie n a ty m p o lu is tn ia ło i n a d a l is tn ie je ta k w ie le k o n t r o w e r s y j n y c h o p in ii i n ie p o r o z u m ie ń u p r o t e s t a n t ó w i k a to lik ó w ?
W y d a je m i się, że w ła ś c iw e p r o b le m y w y n i k a ł y i w y n ik a ją z n ie d o c e n ia n ia g r u n to w n e j p r z e m ia n y p o ję c ia o f ia r y i w o g ó le k u l t u j a k a z a c h o d z i w N o w y m T e s ta m e n c ie . K to w y c h o d z i o d o g ó ln e g o p o ję c ia o f ia r y u z y s k a n e g o w r e z u lta c ie r e lig ijn o - - h is to r y c z n y c h p o r ó w n a ń i s to s u je je do ś m ie r c i J e z u s a , a z w ła s z c z a d o E u c h a r y s tii, te n s iłą r z e c z y s c h o d z i n a b łę d n ą d ro g ę . J a k d a le c e J e z u s je s t k a p ła n e m ( w e d łu g L is tu d o H e b ra jc z y k ó w ) , a J e g o c z y n o fia rą ? P rz e c ie ż w e d łu g s t a r o t e s t a m e n ta ln e g o p o r z ą d k u J e z u s b y ł c z ło w ie k ie m ś w ie c k im , n ie n a le ż a ł do k a p ła ń s k ie g o p o k o le n ia L e w ie g o . L is t d o H e b r a j c z y k ó w w y ja ś n ia d łu g o i o b s z e r n ie , ja k J e z u s d o p r o w a d z a do r e a liz a c ji id e ę , k t ó r a p o ja w iła się ju ż p o d c z a s n ie w o li b a b
90 T H E O D O R S C H N E I D E R [10]
lo ń s k ie j, d a le k o od k u l t u ś w ią ty n n e g o , m ia n o w ic ie id e ę m ę c z e ń s tw a , k tó r e p r z y j m u j e p o s ta ć z a s tę p c z e j o f ia r y z s ie b ie sarniego d o k o n a n e j p r z e z S łu g ę B o żeg o . P r z y ty m „ o f ia r o w a n i u ” n i k t n ie p r z y n o s i r z e c z y m a t e r i a l n e j , n ie m a z a s tę p c z e j o f ia r y ze z w ie r z ą t, n ie m a k r w i z w ie r z ą t, O n s a m d a je w ła s n ą k r e w , sie b ie s a m e g o ja k o „ d a r i o f ia r ę ” (E f 5, 2). I n n y m i s ło w y : J e g o k r w a w ą o f ia r ą je s t o d d a n ie sw e g o ż y c ia w m iło śc i, a J e g o k a p ła ń s tw o z n a jd u je s w ą p o d s ta w ę i w y r a z w ła ś n ie V/ tyirn o d d a n iu . I d e a k u l t u n a b ie r a t u z d e c y d o w a n ie c h a r a k t e r u p e r s o n a li- s ty c z n e g o : ż y c ie je s t k u lte m , u m ie r a n ie s łu ż b ą B o ż ą, a d z ia ła ć p o k a p ła ń s k u o z n a c z a c a łk o w ite o d d a n ie s ie b ie sa m e g o . ' Z n ie s io n e z o s ta je t r a d y c y j n e r o z r ó ż n ie n ie m ię d z y k a p ła n e m a d a r e m , m ię d z y o f ia r u ją c y m a o fia rą . K a p ła n je s t z a r a z e m d a r e m o f ia r n y m , j e s t k a p ła n e m p o n ie w a ż je s t d a r e m o f ia r n y m i n a ile n im je s t, n a ty le je s t k a p ła n e m . T o co c h a r a k t e r y z u j e w sp o só b d e c y d u ją c y J e g o ż y c ie d o c h o d z i do s z c z y t u . w w y d a r z e n i u k r z y ż a : o d d a je się ja k o d a r . T r z e b a je s z c z e ro z w in ą ć i w y ja ś n ić p o d s ta w o w e z d a n ie : „ O d d a je się ja k o d a r ” . D la k o g o i c z y im j e s t d a r e m ? N ie w y m ie n iliś m y d o ty c h c z a s p e w n e g o b a r d z o w a ż n e g o a s p e k tu te j te o lo g ii o f ia ry , te j n o w o t e s t a m e n - ta l n e j p r z e m ia n y id e i o f ia r y . M a m t u n a u w a d z e z m ia n ę k i e r u n k u s p o jr z e n ia , k t ó r y t u n a g łe w y s tę p u je . J e ś li m ó w im y o o f ie rz e w z n a c z e n iu r e l i g i j n y m to m y ś lim y n a jc z ę ś c ie j, w sp o - , só b ja k b y s a m p rz e z się z r o z u m ia ły w k i e r u n k u o d n a s k u B o g u . T ju n e z a s e m p o d s ta w o w a n o w o te s ta m e n ta łn a w y p o w ie d ź o o fie rz e , a w ię c o o d d a n iu się J e z u s a C h r y s tu s a , w s k a z u je n a c o ś z u p e łn ie o d w r o tn e g o . J a k o ty p o w y p r z y k ła d z a c y tu jm y św . P a w ła : „ O n (B óg), k t ó r y n a w e t w ła s n e g o S y n a n ie o sz c z ę d z ił, a le G o za n a s w s z y s tk ic h w y d a ł, ja k ż e m ia łb y n a m w ra z z N im i w s z y s tk ie g o n ie d a r o w a ć (Rz .8, 32). O d d a n ie się J e z u s a je s t w ię c w y r a z e m z w ró c e n ia się B o g a k u n a m . P ie r w s z y m i z a s a d n ic z y m s tw ie r d z e n ie m je s t, że B ó g s a m d z ia ła , d a je się n a m , d a r o w u je , j e s t i n ic ja to r e m te j o f ia r y , w k t ó r e j o b d a r z e n i z o s ta je m y p o je d n a n ie m , w y r a ż a k u n a m s w o j ą m iło ś ć p rz e z z a a n g a ż o w a n ie się J e z u s a b e z r e s z ty , aż do c a łk o w ite g o o d d a n ia s ie b ie . J e ś l i w ię c m ó w i s ię o o f ie r z e n a k r z y ż u lu b w E u c h a r y s tii, to p r z e d e w s z y s tk im id z ie z a s a d n ic z o - o to , a b y p o w a ż n ie p o tr a k to w a ć to d a r o w u ją c e z w r ó c e n ie się B o g a k u n a m , a b y je p r z y ją ć i za n ie d z ię k o w a ć .
N a tu r a ln ie , w p e łn i m a m ie js c e ta k ż e z w r ó c e n ie się J e z u s a k u O jc u , p r z e d e w s z y s tk im J e g o b e z g r a n ic z n e z a u f a n ie w o b li c z u h a ń b ią c e j ś m ie rc i, a w ię c k i e r u n e k od C z ło w ie k a - J e z u s a
d o B o g a , o d S y n a C z ło w ie c z e g o do J e g o O jc a . L e c z to z w r ó c e n ie się k u B o g u j e s t ju ż w p e w n y m s e n s ie o d p o w ie d z ią , p o d j ę c ie m i p o tw ie r d z e n ie m z w ró c e n ia się B o g a k u n a m . T o w z a je m n e w y jś c ie s o b ie n a p r z e c iw o p ie r a się n a p e r s o n a liz a c ji id e i o f ia r y . O f ia r a o z n a c z a te r a z o d d a n ie sa m e g o s ie b ie , c h o d z i w ię c o r e a liz a c ję m iło śc i, m iło s n e g o z w ią z k u m ię d z y B o g ie m a c z ło w ie k ie m . E u c h a r y s tia p o w in n a n a m d a ć u d z ia ł w t y m w y d a r z e n i u . T e n ta k k r ó tk o z a r y s o w a n y t e m a t p r a g n ie m y te r a z r a z je s z cz e s y s te m a ty c z n ie z e b r a ć w s ie d m iu te z a c h . 1) N a le ż y p o tr a k to w a ć p o w a ż n ie je d n io ra z o w o ść i n i e p o w t a r z a ln o ś ć C h r y s tu s o w e j o f ia r y z s ie b ie sa m e g o , p r z e z k t ó r ą s ta ł s ię je d n o c z e ś n ie k a p ł a n e m i d a r e m o f ia r n y m , p o p r o s t u A r c y k a p ła n e m , ja k to u j m u j e L is t do H e b r a jc z y k ó w . J e g o P a s c h a j e s t p r z e jś c ie m p r z e z c ie r p ie n ie do p e łn i c h w a ły B o ż e j i s p r a w ia , à e J e g o o d d a n ie się s ta je się w ie c z n y m „ b y c ie m - d la - n a s ” . 2) C z y n n o ś c i O s ta tn ie j W ie c z e rz y i w y ja ś n ia ją c e je sło w a i n t e r p r e t u j ą i p r o k l a m u j ą to d o b ro w o ln e o d d a n ie się , a p r z e k a z a n ie d a r ó w e u c h a r y s ty c z n y c h ja k o p o k a r m u u o b e c n ia je i a p l i k u j e d z is ie js z e j w s p ó ln o c ie . 3) S p r a w o w a n ie E u c h a r y s tii u o b e c n ia w te n sp o só b r z e c z y w is to ś ć o f ia r y k r z y ż o w e j p o d p o s ta c ią s a k r a m e n t a l n e j p a m i ą t k i. N ie j e s t ż a d n ą o f ia r ą s a m ą w so b ie , o b o k lu b d o d a tk o w o w s to s u n k u do k r z y ż a , le c z j e s t o tw a r c ie m je d y n e j p o j e d n a w c z e j o f ia r y J e z u s a C h r y s tu s a d la k o n k r e t n e j w s p ó ln o ty .
4) E u c h a r y s tię m o ż n a o ty le n a z y w a ć o f ia r ą K o śc io ła , o ile ta k ż e c h r z e ś c ija n ie m a j ą u d z ia ł w lo s ie J e z u s a C h r y s tu s a , w w y d a r z e n iu p a s c h a ln y m , są w C h r y s tu s a w s z c z e p ie n i, o c h rz c z e n i w J e g o ś m ie rc i, ja k m ó w i św . P a w e ł, ż y ją w C h r y s tu s ie i d z ię k i N ie m u . T a w s p ó ln o ta o c h rz c z o n y c h z C h r y s tu s e m m o ż e z o s ta ć o p is a n a p r z y p o m o c y te r m i n ó w k u lty c z n y c h (R z 15, 16). W te j m ie rz e , w ja k ie j K o śc ió ł (m y , c h r z e ś c ija n ie ) s ta je s ię c ia łe m C h r y s tu s a , c z y n i s a m s ie b ie d a r e m o f ia r n y m (Rz 12, 1) i s t a j e się k a p ła ń s k im L u d e m B o ż y m . 5) S p r a w o w a n ie E u c h a r y s tii n ie j e s t o f ia r o w a n ie m lu b a d o r a c j ą ja k ie g o ś o d r ę b n e g o od n a s ś w ię te g o d a r u s k ła d a n e g o n a o łta r z u , lecz m a n a c e lu o f ia r o w a n ie c a łe g o C h r y s tu s a , g ło w y i c z ło n k ó w , a w ię c o f ia r o w a n ie się n a s s a m y c h w r a z z N im , z y s k a n ie u d z ia łu w o d d a n iu się J e z u s a C h r y s tu s a , s a m o o d d a - n ie się w s p ó ln o ty , K o ś c io ła ja k o ż y w e j h o s tii w c o d z ie n n o ś c i ś w ia ta .
6) W id z ia ln y m z n a k ie m o d d a n ia się J e z u s a C h r y s tu s a w E u c h a r y s t i i i n a s z e g o w łą c z e n ia się w to s a m o o d d a n ie n ie j e s t
ja k iś w y m y ś lo n y c z y s z tu c z n ie s k o n s tr u o w a n y r y t o f ia r o w a n i a się , le c z U c z ta , a w ię c z je d n e j s t r o n y o d d a n ie i r o z d z ie le n ie s ie b ie s a m e g o ja k o p o k a r m u , a z d r u g ie j s tr o n y d z ię k c z y n n e p r z y ję c ie te g o J e g o r o z d a n ia się n a m . 7) T a k w ię c m y ś l o o f ie r z e z ż y c ia (o o d d a n iu s ie b ie s a m e go) o b e j m u j e n a j p i e r w k i e r u n e k od O jc a k u n a m : O jc ie c d a je w ła s n e g o S y n a , a le ta k ż e i k i e r u n e k od S y n a C z ło w ie c z e g o k u O jc u : J e g o p e łn e u fn o ś c i o d d a n ie się n ie p o ję ty m p la n o m O jc a . W o b a te k i e r u n k i p o w in n iś m y się w łą c z y ć : w k i e r u n e k m iło s n e g o z w r ó c e n ia się B o g a k u w s z y s tk im lu d z io m , g d y ż s p r a w o w a n ie E u c h a r y s tii z m ie rz a do z a a n g a ż o w a n ia ta k ż e i n a s z e g o ż y c ia d la b r a c i i s ió s tr , i w k i e r u n k u w r a z z S y n e m k u O jc u , g d y ż p o k ła d a n ie w H im n a s z e j n a d z ie i i b e z g r a n ic z n e g o .z a u f a n ia do N ie g o są n a jw y ż s z y m w y r a z e m n a s z e g o u w ie lb ie n ia B o g a. T łu m a c z y ł P r z e m y s ła w L u t y ń s k i g 2 T H E O D O R S C H N E I D E R | - J 2 ] H e u t i g e s E u c h a r i s t i e v e r s t ä n d n i s Z u s a m m e n fa s s u n g D as v o m le tz te n K o n z il in te n d ie r te u n d im G a n g g e s e tz te n e u e S e lb s tv e r s tä n d n is d e r d o g m a tis c h e n T h e o lo g ie is t g e k e n n z e ic h n e t d u rc h zw ei w ic h tig e A k z e n te : d u r c h d e n g e s c h ic h tlic h e n C h a r a k te r d o g m a tis c h e r S ä tz e u n d d ie b le ib e n d e B a s is fu n k tio n d e r H e ilig e n S c h rift. D ie v o lle B r e ite d e r S c h r if ta u s s a g e n m u s s d u r c h g e h a lte n o d e r (m eisten s) w ie d e rg e w o n n e n w e rd e n . D o g m a tis c h e S ä tz e s in d T e il e in e s g e s c h ic h t lic h e n P ro z e s s e s u n d n ie n u r d e re n F ix ie r u n g o d e r S c h lu s s p u n k t. B eid e G e s ic h ts p u n k te e in e r d o g m a tis c h e n N e u o r ie n tie r u n g s in d v o n e r h e b li c h e r K e le v a n z f ü r e in h e u tig e s E u c h a r is tie v e r s tä n d n is . D as g ilt u .a. f ü r d e n w ie d e r z u e n td e c k e n d e n G r u n d r is s d e r E u c h a ris tie fe ie r , n ä m lic h die C o m m u n io s tr u k tu r ; d a s g ilt v o r a lle m f ü r d ie V e r g e g e n w ä r tig u n g des Lebenscupfers C h ris ti f ü r d e n s o g e n a n n te n O p f e r c h a r a k te r deir E u c h a ris tie . V o n d ie s e n b e id e n G e s ic h ts p u n k te is t in u n s e r e m A r ti k e l die R ede.
