Okucie rogu do picia zakończone głową byka z cmentarzyska kultury przeworskiej w Legionowie, pow. loco

BULLETIN ARCHéOLOGIQUE POLONAIS

WIAdOmOśCI

AR CHE OLO GICz NE

Państwowe MuzeuM archeologiczne

w

warszawie

WARSzAWA 2011 vARSOvIE

TOm (vOL.) LXII

2011

W

IA

d

O

m

O

śCI

A

RCHEOLOGIC

z

NE

LXII

Indeks 38205/38108

PL ISSN 0043-5082

okladka glowna.indd 1 2011-12-18 13:21:30

WIADOMO?CI

ARCHEOLOGICZNE

Redaguje

zespó?

/ Editorial staff:

dr

_Jacek

_Andrzejowski

_(sekretarz

_redakcji

/

_managing

editor),

dr

_Wojciech

Brzezi?ski

_(redaktor

_naczelny

/ editor in

_chief),

prof.

dr hab. Teresa

_D?browska

_(zast?pczyni

redaktora

_naczelnego

/

subeditor),

mgr

Gra?yna

Orli?ska,

mgr Rados?aw

Prochowicz,

mgr Barbara

Sa?aci?ska,

mgr

Andrzej

Jacek

Tomaszewski,

mgr

Katarzyna

Watemborska

Recenzenci tomu / Peer-reviewed

_by:

dr Adam

Cie?li?ski,

_prof.

dr hab.

_Andrzej

Kokowski,

_prof.

dr hab.

_Magdalena

_M?czy?ska,

prof.

dr hab.

_Wojciech

Nowakowski, dr

_Judyta

Rodzi?ska-Nowak,

dr

_Wojciech

Wróblewski

T?umaczenia / Translations: Anna Kinecka Jacek Andrzej owski

Jan Schuster

Sk?ad i ?amanie /

Layout:

JRJ

Rycina

na ok?adce:

_zapinka

_typu Zachow z

_Pr?gowa

_Dolnego.

_Rys.

L.

_Kobyli?ska

Cover

_picture:

brooch

_type

Zachow from

_Pr?gowo

Dolne. Drawn

_by

L.

_Kobyli?ska

© Pa?stwowe Muzeum

_{Archeologiczne}

wWarszawie, 2011

©

_Autorzy,

2011

Pa?stwowe Muzeum

_{Archeologiczne}

_jest

_instytucj?

finansowan?

ze ?rodków

Samorz?du Woiewództwa

_{Mazowieckiego}

?t.tz.ow?z.e.

serce Polski

Sprzeda?

detaliczna

_publikacji

_Pa?stwowego

Muzeum

_{Archeologicznego,}

w

_tym

_egzemplarzy

_{archiwalnych,}

_prowadzona

_jest

w salach

_wystawowych

muzeum, ul.

_D?uga

52

_(Arsena?),

00-241 Warszawa. P?atno??

_gotówk?;

_wystawiamy

rachunki i

_faktury.

Ponadto nasze

_ksi??ki

i

_czasopisma

mo?na zamawia? w _PMA, tel. +48

(22)

5044872 i 5044 873 lub

_pod

adresem

_internetowym

wydawnictwapma@pma.pl

Cennik

_wydawnictw,

_wykaz

_publikacji

i

_pe?en

_spis

zawarto?ci

_czasopism

PMA:

_{http://www.pma.pl/wydawnictwa}

Price

list,

list ofPMA

_publications

and contens ofPMA

_periodicals:

_{http://www.pma.pl/wydawnictwa}

Adres

_redakcji

/ Editorial office: Pa?stwowe Muzeum

_{Archeologiczne}

ul.

_D?uga

52

_(Arsena?),

00-241 Warszawa

WIADOMO?CI

ARCHEOLOGICZNE

Tom

_(VoL)

LXII

SPIS

TRE?CI

Contents

ROZPRAWY Renata Ma d

_yd

a - L e_gu

_tko,

_Judyta

Ro d zi ? ska - N

o

_wak,

_Joanna

Z

_agó

r ska -Te l

e _ga,

_Uwagi

o

_chronologii

i

_rozwoju

_{przestrzennym}

_cmentarzyska

_kultury

_przeworskiej

w

_Opatowie,

stan. 1,

_woj.

?l?skie

3

On the

_Chronology

and

_Spatial

_Development

of the Przeworsk Culture _Cemetery at _Opatów, site 1, Silesian Voiv.

MISCELLANEA

Jacek

A n d r z

_ej

ow s

_ki,

Tomasz Rako w

_ski,

_Katarzyna

Wa te mb o r s

_ka,

Grób z

_ostrogami

z

_nekropoli

kultury

wielbarskiej

w

_Jartyporach

nad Liwcem 49

An

_Exceptional

Grave with _Spurs in the _Cemetery ofWielbark Culture at _Jartypory on the Liwiec River

Jan

S chu st er, Przek?uwacze

_typu

Dresden -Dobritz /

?erniki

Wielkie.

Uwagi

na temat

_narz?dzi

z

_pó?nego

okresu

_rzymskiego

i

_wczesnej

_fazy

okresu

_w?drówek

ludów 65

Ahlen vom

_Typ

Dresden-Dobritz / ?erniki Wielkie.

Zu Ceraten der _spaten romisohen Kaiserzeit und der fruhen

_{Volkerwanderungszcit}

Awls

_Type

Dresden-Dobritz / ?erniki Wielkie.

Some Remarks on

_Implements

from the Late Roman and

_Early

_Migration Period

MATERIA?Y

Piotr Iw a n ic_{k i,}

_Cmentarzysko

_kultury

_przeworskiej

w

_miej

scowo?ci

Ca?owanie,

gm. Karczew,

woj.

mazowieckie,

st. XXVI 83

A _Cemetery of Przeworsk Culture at Ca?owanie, comm. Karczew, Mazowieckie Voiv., Site XXVI

Agata

W i? n ie w s k a,

_Materia?y

z

_cmentarzyska

w

Le?niewie,

pow.

k?trzy?ski

(dawne

Furstenau, Kr.

_Rastenburg)

The

_{Archaeological}

Record from the _Cemetery at _Le?niewo, Distr. _K?trzyn (Former Furstenau, Kr.

_Rastenburg)

119

Marcin Wo? n ia

k,

_Cmentarzysko

_kultury

_wielbarskiej

w

Koz?ówku,

_pow. nidzicki

(d.

Klein

Koslau,

Kreis

_Neidenburg)

w ?wietle

_publikacji

i materia?ów

_archiwalnych

169

The Wielbark Culture _Cemetery at Koz?ówko, Distr. Nidzica _(Former Klein Koslau, Kreis

_Neidenburg)

Reconstructed from Publication and Archival Records

Rozalia

_Ty

b u l e w ic z, A Hoard from the

_Migration

Period from Karlino

_(North-

Western

_Poland)

Skarb z okresu

_w?drówek

ludów z Karlina, pow.

bia?ogardzki

209

ODKRYCIA

?ukasz Kar c z m a

_rek,

_Sztylet

_br?zowy

z

_po?udniowego

Mazowsza

A Bronze _Dagger from Southern Mazowsze

227

Gra?yna

O r li ?

sk a,

_Br?zowa

bransoleta z

_Jadwisina,

_pow.

_legionowski

A Bronze Bracelet from Jadwisin, Distr. _Legionowo

Anna Dr ze w i cz, Grób

kloszowy

z

_Sino??ki,

_pow. mi?ski A Cloche Grave from

_Sino??ka,

Distr. Mi?sk Mazowiecki

232

Rados?aw Pr o ch o w icz,

Zapinka

_typu

Zachow z

_Pr?gowa

_Dolnego

w

_powiecie

_gda?skim

Fibula

_Type

Zachow from _Pr?gowo Dolne, Distr. Gda?sk

237

Wawrzyniec

O r li? sk i, Okucie _rogu do

_picia

zako?czone

_g?ow?

_byka

z

_cmentarzyska

_kultury

_przeworskiej

w

_Legionowie,

_pow. loco 241

Drinking

Horn Terminal with Bull's Head from the _Cemetery of Przeworsk Culture at _Legionowo, Distr. loco

Katarzyna

Wat e mb o r sk a,

_Zabytki

z

_cmentarzyska

_kultury

_przeworskiej

z

_miej

scowo?ci Mieczki -

Poziemaki,

pow.

ostro??cki

243

A _Cemetery of Przeworsk Culture at Mieczki -Poziemaki in Northern Mazowsze

Agnieszka

Ur b a n i a

k,

Ireneusz

_Jak

u b c z_y

k,

_Cia?opalny

_grób

ze stanowiska 9

w Tomaszowie Mazowieckim-Brzustówce 246

A Cremation Grave from Tomaszów Mazowiecki -Brzustówka, Site 9

Ewa i

_Andrzej

Kok o w s c _y, Ko?ciana

_r?koje??

_nahajki

z okolic

_Grabowca,

w _pow. hrubieszowskim Bone Handle of aKnout from the Area near Grabowiec, Distr. Hrubieszów

252

It is

_interesting

that both the latter

_specimen

and the brooch from

Pr?gowo

Dolne are

_nearly

identical and differ in some _respect from

all the other finds of _type Zachow

_(Fig.

3).

What is meant here is the form of their _trumpet

_-shaped

head, the decorative motif of concentric

rings

and details of the construction of the catch. In contrast to other

fibulae of this _type,

specimens

from

_Grostorp

and

_Pr?gowo

Dolne have the _eye to fasten the

_pin

and the

_catchplate

outside the central

_plate,

under the head and the foot

_{respectively.}

skraj

stanowiska zosta?

_{prawdopodobnie}

_zniszczony

_przez

g??boki

rów imur,

_ogradzaj?ce

Centrum, a

_mo?liwe,

?e tak?e

przez

przebiegaj?c?

tu? za nimi

_lini?

_kolejow?.

Od zachodu

ograniczone

jest

wyra?nym

obni?eniem,

gdzie

do lat

siedem-dziesi?tych

ubieg?ego

wieku

_by?

niewielki staw

_(pierwotne

koryto

rzeki

_Brodni?),

a obecnie

_znajduje

_si?

_policyjny

moto-drom. Od

_po?udnia

i

_po?udniowego

wschodu stanowisko

otaczaj?

podmok?e

nieu?ytki,

wykorzystywane

jako

poligon

do ?wicze?

_{pirotechnicznych.}

Dating

type Zachow fibulae is

_extremely

difficult

(H.

Schubart

1957b, s. _86-90; H.

_Keiling

1970, s. _170,

_180).

_Nearly

aU ofthem are

stray finds or come from

_assemblages

without

_{chronologicaUy}

diag-nostic forms. Even so, the

accepted

view is that

_they

are the latest form of

_{Plattenfibeln}

and were in use at the end of the Older Pre- Roman

Period

(iiltere

vorromische Eisenzeit; H.

_Keiling

1970, s. _170,

_180).

We

have no

_grounds

to date the

_specimens

from

_Grostorp

and

_Pr?gowo

Dolne

_differently.

Stanowisko

_odkryto

_przypadkowo

_wiosn?

2008 r. wtrakcie

takich w?a?nie ?wicze?. W

_wyniku

_weryfikacji

_dokonanej

_przez

autora _{i po}

stwierdzeniu,

?e

_cz???

obiektów

_grobowych

zosta-?a

_wyrabowana,

Mazowiecki

_Wojewódzki

Konserwator

Zabyt-ków w Warszawie zleci? badania

_sonda?owe,

które w czerwcu

tego?

roku

_{przeprowadzi?a}

_mgr

_Agnieszka

Oniszczuk -

Ra-kowska z

_ówczesnego

_Krajowego

O?rodka Bada? i

Dokumen-tacji

Zabytków

(

obecnie

_Narodowy

_Instytut

_{Dziedzictwa).}

Od-s?oni?to

wówczas obszar 18

rrr',

_odkrywaj?c

_pi??

_grobów,

zinwentaryzowano

te?

_zabytki

metalowe znalezione lu?no oraz

wi?kszo??

widocznych

na

_powierzchni

_wyrabowanych

obiek-tów, a

_tak?e,

_opieraj

_?c

_si?

na rozrzucie

_zabytków

_metalowych

wwarstwie

_ornej,

_wst?pnie

okre?lono

_zasi?g

_{cmentarzyska.}

We wrze?niu 2008 r. Muzeum

_Historyczne

w

_Legionowie

rozpo-cz??o

ratownicze badania

_{wykopaliskowe,}

które

_pod

kierow-nictwem autora

_prowadzone

_s? do dzi?. Przebadano 3220

nr',

ods?aniaj?c

149 obiektów

_{staro?ytnych,}

w

_wi?kszo?ci

zwi?za-nych

z

_kultur?

_przeworsk?

z

_m?odszego

okresu

przedrzymskie-gol.

W?wietle

_{dotychczasowych}

bada?

_s?dzi?

_mo?na, ?e

cmen-tarzysko

u?ytkowane

by?o

od

_pocz?tków

_fazy

_A2

do

_fazy

_BI

lub

nawet

_pocz?tków

_fazy

_B2

okresu

_{wczesnorzymskiego.}

Zareje-strowano równie? dwa

_cia?opalne

_groby

_kultury

_{wielbarskiej,}

których

jamy

uszkodzi?y

wcze?niejsze

obiekty

przeworskie.

t?um. A. Kinecka

Wawrzyniec

Orli?ski

OKUCIE ROGU DO PICIA

ZAKO?CZONE

_G?OW?.

BYKA Z CMENTARZYSKA KULTURY

_PRZEWORSKIEJ

W

LEGIONOWIE,

POW. LOCO

Cmentarzysko

kultury

przeworskiej

w

_Legionowie

_znajduje

_si?

na terenie Centrum Szkolenia

_Policji,

na

niewielkim,

piaszczy-stym

wzniesieniu, obecnie _po

_zachodniej

stronie Kana?u

Bródnowskiego

(dawniej

rzeka

_Bystra).

Pó?nocno-zachodni

Jednym

z

_naj

_ciekawszych

_zabytków

_znalezionych

w

Legiono-wie

_jest

_br?zowe

okucie _rogu do

_picia

zako?czone

_g?ow?

_byka,

z

_od?amanymi

_rogami

_(Ryc.

_1,

_2).

_Odkryto

_je

w

_centralnej,

cz??ciowo

tylko

przebadanej

cz??ci

stanowiska,

na obszarze

zniszczonym,

gdzie

nie zachowa?a

_si?

warstwa humusu.

Oku-cie le?a?o na

_powierzchni,

na warstwie

_{?ó?to-szarego}

_piasku,

oko?o 5 m na wschód od do?u o

_?rednicy

ok. _10m, w

_którym

zakopane

by?y

wspó?czesne

odpady.

Nie

_jest

mo?liwe _pewne

powi?zanie

tego

zabytku

z

_{którymkolwiek}

z

_grobów

_odkrytych

na

_{cmentarzysku.}

Wczerwcu 2011

_roku,

_podczas

bada? we

wschodniej

cz??ci

cmentarzyska,

w

_{bezpo?redniej}

blisko?ci

miejsca

znalezienia

_okucia,

wwarstwie humusu natrafiono na

br?zowy

róg

byka,

pochodz?cy

z

_tego

w?a?nie okucia'. 2cm

__ -=====::J

l

Odkryto

równie? _cztery

_paleniska

i _ustryn?

_kultury

_{przeworskiej,}

natrafiono na

_?lady

osadnictwa

_{neolitycznego}

iz

_wczesnej

_epoki

br?-zu, dwa

groby,

zapewne

kultury

?u?yckiej,

zachowane

_jedynie

w

cz?-?ci

_sp?gowej,

dwie

_jamy

_{pó?no?redniowieczne}

i 11

_jam

o

_nieustalonej

chronologii.

2

Róg

znaleziono kilka cm

_poni?ej

_powierzchni

_gruntu,

_mniej

_wi?cej

30

cm od

_miejsca

_odkrycia

_ca?ego

okucia. Ok. 1 m na

_po?udnie

natrafio-no na

_grób,

_który

mo?na

_wst?pnie

datowa? na

_faz?

_A3

_m?odszego

okre-su

_{przedrzymskiego.}

_Wydaje

_si?

_jednak,

?e okucie rogu do

picia

nie

po-chodzi z_{tego obiektu,} bowiem

_jego

_strop

_by?

wzasadzie

_nienaruszony

a

_wyposa?enie

_(m.in.

_trzy

_prz??liki)

_sugeruje,

?e

_pochowano

tu

kobie-t?.

?lady

orki po linii W-E

sk?aniaj?

do szukania

grobu,

z

_którego

mo?e

pochodzi?

okucie, na wschód lub zachód od

_miejsca

_jego

znalezienia.

Ryc.

1. L e_g io n o wo, pow. loco.

Br?zowe

okucie rogu do

picia.

Rys.

A.

_Potoczny

Fig.

1. L e_gio n o wo, distr. loco.

_Drinking

horn terminal. Bronze. Drawn

_by

A.

_Potoczny

2cm

__ -=====:::J

.s

Ryc.

2. L e_gio n o w_{o, pow.} loco. Okucie rogu do

picia.

Fot. R. Sofu?

Fig.

2. L e_gio n o wo, distr. loco.

_Drinking

horn terminal. Photo R. Sofu?

Wyobra?enie

g?owy

byka

wykonane

jest

bardzo

_{realistycznie}

(Ryc.

1,2).

Osadzono

_j?

na

_wygi?tej

_szyi,

_stanowi?cej

przed?u-?enie

_tulejki

o

_okr?g?ym

_przekroju,

_zw??aj?cej

_si?

w kierunku ?ba. Na

_kraw?dzi

_tulejki

_znajduje

_si?

_jedno

dookolne

?eberko,

wy?ej,

w

_przybli?eniu

w

_równych

_{odleg?o?ciach}

od

siebie,

umieszczono _pary

_?eberek;

?cianki

_tulejki

_mi?dzy

zgrubienia-mi _s? lekko

_wypuk?e.

Tu?

_pod

_skrajnym

?eberkiem

_znajduje

si?

nit do zamocowania okucia na

_szpicy

_rogu; oba

_jego

ko?ce

s? starannie

rozklepane.

?eb

_byka

_wie?cz?

_rogi

-zachowany

róg

ma lekko

_owalny

_przekrój

i

_zw??a

_si?

ku ostremu

ko?co-wi.

_Oczy

_{s? umieszczone} wlekko

_{rozszerzonych}

ko?cach

okr?-g?ego

otworu

_{poprowadzonego}

_przez

_ca??

szeroko??

_g?owy.

Kraw?dzie

oczodo?ów _{s? nieznacznie}

_pogrubione,

a w

_lewym

zachowa?o

_si?

_sp?kane

szkie?ko

_(?)

_barwy

_niebieskiej

3

_(Ryc.

_2).

Pod

_rogami,

_{prawdopodobnie}

w

_miejscach

_po

_od?amanych

uszach,

powierzchnia

jest

uszkodzona

_(regularny

kszta?t

uszko-dze? mo?e

_wskazywa?

na mocowanie uszu

_technik?

lutowa-nia lub

_zgrzewania).

_Wys.

41 mm,

_najw.

?redn.

_tulejki

12 mm,

?redn. nitu 2,5 mm,

_d?ug.

rogu

byka

21 mm, ?redn.

_nasady

rogu 4,4-4,9 mm.

z

_fazy

_B/B2a

_(A.

_Grzymkowski

_1996, s. _155, fot. na s. _164;

_J.

An-drzejowski,

A. Cie?li?ski 2007, s. _{293--294, ryc. 15, 16;}

_J.

An-drzejowski

2009, s. _219-220, tabl.

_{3.150/283:1).}

Wydaje

si?,

?e okucie z

_Legionowa

mo?e mie?

_wcze?niejsz?

metryk?.

Szyja

zwierz?cia

jest

wymodelowana

plastycznie,

czym

przypomina

segmentowe

tulejki

przedrzymskich

oku? _grupy

A

_(J.

_Andrzejowski

2009, s.

_54).

Ta

cecha,

_jak

równie?

fakt,

?e

wi?kszo??

grobów

odkrytych

w

_Legionowie

_pochodzi

z m?od-szego okresu

przedrzymskiego,

pozwalaj?

z

_du?ym

prawdopo-dobie?stwem datowa?

_prezentowany

okaz na

_schy?ek

_fazy

_A3

lub

_pocz?tki

_fazy

_BI.

_Egzemplarz

z

_Legionowa

_przesuwa rów-nie?

_dalej

na wschód obszar

_wyst?powania

oku? _grupy E.

W

_Legionowie,

_poza

_omawianym

okuciem,

znaleziono

_trzy

inne metalowe zako?czenia

_rogów

do

_picia.

Do inwentarza

obiektu 31B,

_odkrytego

w

_centralnej

_cz??ci

_{cmentarzyska,}

na-le?y

para

?elaznych

oku?

_typu

A.1 _wg

_J.

_{Andrzejowskiego}

_(1991,

s. _{12-14, ryc.}

_1),

które mo?na datowa? na

_faz?

_A3.

_Najbli?sza

terytorialnie

analogia

to _para

_?elaznych

ko?cówek z

_grobu

335

z

_Kamie?czyka,

_pow.

_wyszkowski,

_datowanego

na

_fazy

_A2-A3

(T.

D?browska,

1997, s. _67, tabl.

_{CLII/335:4.5).}

_Stopki

okazów

z

_Kamie?czyka

_s?

_jednak

_pe?ne,

za? w

_wypadku

_egzemplarzy

z

_Legionowa

_stopki

zrobione z dwóch elementów z

_cienkiej

blachy,

zapewne

skutych

ze

_sob?,

i osadzone na silnie

zw??o-nym,

sto?kowatym

ko?cu

_tulejki.

?elazne

okucie

_typu

B.2 wg

J.

Andrzejowskiego

(1991,

s. _{17-18, ryc.}

₂₎

_pochodzi

z

obiek-tu 112. Generalnie takie zako?czenia

_rogów

umieszczane _s?

w fazie

_Bl;

_okazy

_wi?ksze,

_{jak legionowski,}

z_pewn?

_doz?

ostro?-no?ci mo?na odnie?? do

_jej

_schy?ku.

Okucie

_nale?y

do _grupy E _wg

_J.

_{Andrzejowskiego}

_(1991,

s. _{36-38, ryc.}

₇₎

i

_jest

_siódmym

_egzemplarzem

_tej

_grupy

zna-nym zterenu Polski.

_Pi??

oku? znaleziono w

_zachodniej

_cz??ci

ziem

_polskich.

_Trzy

z nich: _para z

_Mojszewka,

_pow.

_gryficki,

i

_jedno

z _{Rusinowa, pow.}

_s?awie?ski,

_pochodz?

z obszaru

kul-tury

wielbarskiej.

Zespó?

z

_Mojszewka

_datowany

_jest

na

_faz?

Bla,

natomiast znalezione lu?no okucie zRusinowa

umieszcza-ne

_jest

_ogólnie

w okresie

_{wczesnorzymskim}

_(J.

_Andrzejowski

1991, s. 36-37, tam

_wcze?niejsza

_literatura).

_Kolejna

_para oku?

pochodzi

z terenu

_kultury

_{przeworskiej,}

z

Osieka,

_pow.

jaro-ci?ski,

z

_zespo?u

_(kurhan

1, obiekt

15)

datowanego

na

_faz?

_Bla

(E.

Pawlak 2008, s. 212, ryc.

4).

Na wschód od

Wis?y

znane

_by?o

dotychczas

tylko

jedno

okucie,

z

_grobu

283

_kultury

przewor-skiej

w

Modle,

_pow.

m?awski,

nieco

_pó?niejsze,

bo

_pochodz?ce

Odkryta

w

_Legionowie

ko?cówka _grupy E

_jest

_wyj?tkowa

zarówno ze

_wzgl?du

na _wczesn?

_metryk?,

_jak

i

_artyzm

z

_jak?

_j?

wykonano

oraz

_unikatow?

_inkrustacj?

z

_niebieskiego

szk?a

_(?)

w

_jednym

oczodole.

Mgr

Wawrzyniec

Orli?ski

Muzeum

_Historyczne

w

_Legionowie

ul. A. Mickiewicza 23

3

Serdecznie

_dzi?kuj?

Panu mgr. in?.

_W?adys?awowi

Wekerowi, G?ów-nemu Konserwatorowi

_Pa?stwowego

Muzeum

_{Archeologicznego}

w _Warszawie, za mo?liwo??

_ogl?du

_zabytku

_pod

_mikroskopem.

PL 05-120

_Legionowo

wawrzyniec.orlinski@muzeum.legionowo.pl

Katarzyna

Watemborska

LITERATURA

Andrzejowski,

J.

ZABYTKI Z CMENTARZYSKA KULTURY

PRZEWORSKIEJ

Z

_MIEJSCOWO?CI

MIECZKI-POZIEMAKI,

POW.

_OSTRO??CKI

1991 Okucia

_rogów

do

_picia

z

_m?odszego

okresu

przedrzym-skiego

iokresu

_wp?ywów

_rzymskich

w

_Europie

?rodkowej

i

_Pó?nocnej

_(próba

_klasyfikacji

i

_analizy

chronologiczno--terytorialnej),

MSiW VI, s. 7-113. Wzbiorach Dzia?u

_Epoki

?elaza

_Pa?stwowego

Muzeum

Ar-cheologicznego

w Warszawie

_{(PMA/IV/6550)}

_znajduje

_si?

kilka

_zabytków

_pochodz?cych

ze

_zniszczonego

cmentarzy-ska

_kultury

_przeworskiej

z

_miej

scowo?ci Mieczki

-Poziemaki,

gm.

Troszyn,

pow.

ostro??cki:

du?e dwusto?kowate

naczynie

gliniane,

najprawdopodobniej

popielnica,

wraz z

przepalony-mi ko??mi ludzkimi

_1,

ma?e

_naczynko

_gliniane,

_cztery

_prz??liki

i

_fragment

_grzebienia

z

_poro?a.

_Przedmioty

te,

_odkryte

na

g??-boko?ci oko?o _1,20-1,30 m

_podczas

_kopania

_piasku

w

_ówczesnej

piaskowni

gromadzkiej

zwanej

"?al",

przekaza?

do PMA 7

lip-ca 1969 roku ucze? Arkadiusz Piotrowski. Krótka wzmianka

o znalezisku

_pojawi?a

_si?

w

_katalogu

_Pogotowia

Archeologicz-nego

(J.

G?osik 1975, s.

_443).

2009

_Nekropola

w Modle a

_pó?na

_faza

_kultury

_przeworskiej

na

_pó?nocnym

Mazowszu,

m-pis

rozprawy

doktorskiej

w

_Instytucie

_Archeologii

_Uniwersytetu

_{Warszawskiego.}

Andrzejowski,

J.,

Cie?li?ski,

A.

2007 Germanie i Ba?towie u

_schy?ku

_{staro?ytno?ci.}

_Przyjazne

zwiqzki

czy

wrogie

sqsiedztwo?,

[w:]

A. Bitner-Wrób-lewska

_(red.),

Kultura

_bogaczewska

w20

_latpó?nie.

Ma-teria?y

z

_konferencji.

_Warszawa, 26-27 marca _2003, Se-minarium

_Ba?tyjskie

I, Warszawa, s. 279-319.

D?browska,

T.

W

_sierpniu

_tego

_samego roku na stanowisku w Mieczkach

odby?y

si?

tygodniowe

ratownicze badania

_{wykopaliskowe",}

którymi

kierowa?a dr Alina

_Kietli?ska,

ówczesna kierowniczka Dzia?u

_Epoki

?elaza

PMA.

_Jedyn?

_zachowan?

_dokumentacj?

z

_tych

bada? _s?

_trzy

barwne

_rysunki

_profili,

_{prawdopodobnie}

?cian

_piaskowni",

brak natomiast

_danych,

które

_pozwala?yby

dok?adnie zlokalizowa? stanowisko.

_Pozyskany

_podczas

_prac

terenowych

materia?

_zabytkowy

_stanowi?

134

_fragmenty

cera-miki

_nowo?ytnej

_{(PMA/VI/7210),}

zebrane z

_powierzchni

_pól

wokó?

_stanowiska,

z do?ów do

_{przechowywania}

ziemniaków a tak?e z

_warstwy

_kulturowej

_{zadokumentowanej}

na

_rysunku

profilu

W-O. Siedem bardzo

_drobnych

_fragmentów

_ceramiki,

które mo?na

_ogólnie

datowa? na okres

_rzymski,

i

_cztery

u?am-ki

_przepalonych

ko?ci z Mieczków-Poziemaków

_znajduj?

_si?

te? w zbiorach Muzeum

_Staro?ytnego

Hutnictwa

Mazowiec-kiego

w Pruszkowie",

1997

_Kamie?czyk.

Ein

_Griiberfeld

der Przeworsk-Kultur in

Ostmasowien, Monumenta

_{Archaeologica}

Barbarica IV, Kraków.

Grzymkowski

A.

1996 Ziemia Zawkrze?ska w

_pierwszych

wiekach

_naszej

_ery,

[ w:]

Studia i

_Materia?y

do

_Dziej

ów Ziemi

_{Zawkrze?skiej}

II,

M?awa,

s. 152-208.

Pawlak,

E.

2008

_Cmentarzysko

ludno?ci

_kultury

_przeworskiej

w

_Osieku,

pow.

Jarocin,

[w:]

H.

_Machajewski

_(red.),

_Wielkopolska

w

_dziejach.

_Archeologia

o

_regionie,

Pozna?,

s. 207-213.

DRINKING HORN TERMINAL WITH BULL'S HEAD FROM THE CEMETERY OF PRZEWORSK CULTURE

AT LEGIONOWO, Dl STR. LOCO

W

_maju

2007 roku

_{przeprowadzi?am}

wMieczkach-

Poziema-kach

_prospekcj?

_terenow?,

_podczas

_której

_ustali?am,

?e

stano-wisko

_le?y

na

_po?udniowym

kra?cu _{wsi, po}

_wschodniej

stronie SUMMARY

The bronze bulls head

_{drinking-horn}

terminal is a_stray find from the

cemetery of Przeworsk Culture

recently

identified at

_Legionowo

(

eastern

Mazowsze).

The

_{realistically}

rendered head is set on a round--sectioned socket fitted with two

_pairs

of

_{symmetrically}

_spaced

cir-cumferential ribs and a

_single

rib near its

_edge.

One horn is now

broken, the left eye retains

inlay

ofblue

_glass

(?).

l

Ko?ci

_osoby

_doros?ej,

_{przypuszczalnie}

_p?ci

_?e?skiej.

_Analiz?

_wykona?

dr ?ukasz

_Maurycy

Stanaszek z

_Pa?stwowego

Muzeum

Archeologicz-nego w Warszawie.

2

Prawdopodobnie

ze

_wzgl?du

na zaawansowane _{prace przy} budowie

drogi

i trudno?ci ze znalezieniem

_pracowników

nie

_odby?y

_si?

tam

systematyczne prace

wykopaliskowe.

Za

_informacje

_dotycz?ce

_tego stanowiska i

_prowadzonych

na nim bada?

_dzi?kuj?

Pani

_prof.

Teresie

D?browskiej.

Similarterminals are classified to _group E

of],

Andrzejowski

(1991,

p. 36-38,

fig.

7),

dated

_broadly

to the close of the Late Pre-Roman

Period, as far as

_phase

C of the Late Roman Period. The

specimen

from

_Legionowo

would be the easternmost find of a_group Eterminal.

The

_plastic

_modelling

of the socket, reminiscent of

_segmented

sockets of group A terminaIs, dates this

specimen

to the Late Pre- Roman

Period. This agrees with the

dating

of most of the graves discovered so far in the _cemetery at

_Legionowo.

3

Profil

N-S _zarys warstw wskali 1: 100,

profil

w-o w skali 1_:20, ?ciana N-S wskali 1: 1 O.

_Dokumentacja

nie zawiera

_podpisu

autora

_rysunków

i dat

_dziennych.

O _tym, ?e _prace

_prowadzono

oko?o 23-27

_sierpnia

?wiadcz?

metryczki

za??czone

do ceramiki,

podpisane

przez

Mart?

Nik-lewicz

_(pó?niej

Bocian),

podówczas

pracowniczk?

Dzia?u

Inwentary-zacji

PMA,

uczestnicz?c?

wbadaniach w Mieczkach-Poziemakach.

4

Materia?y

opisane

s?

jako

znaleziska lu?ne ze

_?ciany

_wykopu

_i po-wierzchni

_pola

przy

wykopie

i_opatrzone

_dat?

12

_lipca

1969 roku.

Pod-pis

autora notatki

_jest

_nieczyteIny,

_najpewniej

_jednak

_s? one ?ladem

wizytacji

konserwatorskiej,

b?d?cej

wynikiem

zg?oszenia

znaleziska

doPMA. t?um. A. Kinecka

WYKAZ

SKRÓTÓW

TYTU?ÓW

CZASOPISM

I

WYDAWNICTW

WIELOTOMOWYCH

ABBREVIATIONS OF PERIODICALS' AND SERIAL PUBLICATIONS' TITLES

- "Acta

Archaeologica

Carpathica",

Kraków

AAC

AAHung.

AFB

Amtl. Ber.

- "Acta

Archaeologica

Academiae Scientiarum

_Hungaricae",

_Budapest

- .Arbeits- und

Forschungsberichte

zur sachsichen

_{Bodendenkmalpflege",}

Berlin

_(Stuttgart)

-"Amtlicher Bericht uber die

_Verwaltung

der

_{naturgeschichtlichen,}

_{vorgeschichtlichen}

und volkskundlichen

Samm-lun gen des

Westpreuf?ischen

Provinzial-Museums fur das

[ahr

..:',

Danzig

-"Archeologia

Polski", Warszawa

APolski

APS AR

-"Archeologia

Polski

_{?rodkowowschodniej",}

Lublin

_(wcze?niej:

Lublin-Che?m-Zamo??)

-"Archeologick?

rozhledy",

Praha

- British

Archaeological

Reports,

International Series, Oxford

B.A.R. Int. Series

BerRGK - .Bericht der Rómisch-Germanischen

Kommission", Frankfurt a.M.- Berlin

-"Bonner Iahbucher'; Koln/Bonn

B

_[ahr,

-"Bodendenkmalpflege

in

_Mecklenburg-

_Vorpommern",

Lubstorf

_(wcze?niej:

_{"Bodendenkmalpflege}

in

_Mecklenburg.

BMJ

Iahrbuch ..:',

Schwerin/Rostock/Berlin)

-Corpus

der rómischen Funde im

_europaischen

Barbaricum

CRFB FAP Inf.Arch. InvArch. JmV

JRGZM

KHKM KSIA

-.Pontcs

_{Archaeologici}

Posnanienses"

_(wcze?niej:

.Pontcs

Praehistorici"),

Pozna?

-"Informator

Archeologiczny.

Badania rok ..:', Warszawa

-.Jnventaria

_{Archaeologica,}

_Pologne",

Warszawa -?ód?

-"Jahresschrift

fur mitteldeutsche

_{Vorgeschichte",}

Halle/Saale

- .Jahrbuch des Rómisch-Germanischen Zentralmuseums

Mainz", Mainz

-"Kwartalnik Historii

_Kultury

_{Materialnej",}

Warszawa

- Kratkie soob?enia Instituta

arheologii

Akademii nauk SSSR

_(KpaTKJ1e

cooóntenna

_J1HCTJ1TyTa

apxeOJIorJ1J1 AKap;eMJ1J1

HayK

CCCP),

Moskva

-Materialy

i issledovania po

arheologii

SSSR

_{(MaTepJ1aJIbI}

J1 J1CCep;OBaHJ15I no _apxconornu

_CCCP),

Moskva

MIA MatArch. MS MSiW MSROA

-"Materia?y

Archeologiczne",

Kraków

-"Materia?y

Staro?ytne",

Warszawa

-"Materia?y

Staro?ytne

i_{Wczesno?redniowieczne",} Warszawa

-"Materia?y

i

_Sprawozdania

_{Rzeszowskiego}

O?rodka

_{Archeologicznego",}

Rzeszów- Krosno-Sandomierz- Tarnów

_(-

Prze-my?l/Tarnobrzeg)

-"Materia?y

Zachodniopomorskie",

Szczecin MZP

PA

-.Pamatky

archeclogtck?"

(wcze?niej:

"Pamatky

archeologick?

a

_{mistopisn?"),}

Praha

PArch.

-"Przegl?d

Archeologiczny",

Pozna?

PMMAE - "Prace i

Materia?y

Muzeum

_{Archeologicznego}

i

_{Etnograficznego}

w ?odzi. Seria

_{Archeologiczna",}

?ód?

PomAnt

-.Pomoranta

Antiqua",

Gda?sk Prahistoria ziem

_polskich

- Prahistoria ziem

polskich,

tom I: Paleolit i mezolit

_(red.

WChmielewski, W

_Hensel),

Wroc?aw-Warszawa-Kraków--Gda?sk 1975; tom II: Neolit

(red.

W Hensel, T.

_Wi?la?ski),

Wroc?aw-Warszawa-Kraków-Gda?sk 1979; tom III: Wczesna

_epoka

_brqzu

_(red.

A. Gardawski, J.

Kowalczyk),

Wroc?aw- Warszawa-Kraków-Gda?sk 1978; tom IV: Od

?rod-kowej

epoki

brqzu

do

_?rodkowego

okresu

_late?skiego

(red.

J.

D?browski,

Z.

_{Raj ewski),}

Wroc?aw-Warszawa -

Kraków--Gda?sk 1979; tom V:

_Pó?ny

okres late?ski iokres

_rzymski

_(red.

_J.

_{Wielowiejski),}

Wroc?aw-Warszawa-Kraków-Gda?sk

1981

-"Sitzungsberichte

der

_{Altertumsgesellschaft}

Prussia"

_(pó?niej:

.Prussta. Zeitschrift fur

_{Heimatkunde"),}

Konigs-berg

i.Pr.

Prussia

- .Praehistorische

Zeitschrift", Berlin-New York

PZ RArch. RE - .Recherches

Arch?ologiques';

Kraków

-"Rocznik Bia?ostocki",

Bia?ystok

-"Rocznik

Olszty?ski",

Olsztyn

RO Slahr, SIA SovArch

SprArch.

SprPMA

WA ZNUJ ZOW

-.Saalburg

Iahrbuch', Berlin-New York

-"Slovenska

archeológia",

Bratislava

-"Sovetskaa

Arheologia"

(CoBeTCKaR

apxeonorna),

Moskva

-"Sprawozdania

Archeologiczne",

Kraków

-"Sprawozdania

P.M.A:', Warszawa

-"Wiadomo?ci

_{Archeologiczne",}

Warszawa

-"Zeszyty

Naukowe

_Uniwersytetu

_{Jagiello?skiego",}

Kraków

- "Z otch?ani

wieków", Warszawa

Pa?stwowe Muzeum

_{Archeologiczne.}

Warszawa 2011.

_Wydanie

I. Nak?ad 500 _egz.