ROMAN MORACZEWSKI, TADEUSZ BRONIAREK
W PŁYW NAW OŻENIA ŁĄ KI TRW A ŁEJ NA PRZEM IA NY ZW IĄZKÓW AZOTOWYCH W GLEBIE TORFOW EJ
K atedra U p ra w y Ł ąk i P a stw isk SGG W W arszaw a
W dotychczasow ej lite ra tu rz e rolniczej b ra k jest zupełnie prac zw ią zanych z w pływ em naw ożenia na przem ian y zw iązków azotow ych w w a ru n k ach n a tu ra ln y c h n a łąkach torfow ych. L ite ra tu ra pośw ięcona za gadnien iu azotu gleb torfow ych w w a ru n k ach n a tu ra ln y c h ogranicza się przew ażnie do p odania danych dotyczących tw orzenia się azotanów pod w pływ em zm ieniających się w aru n k ó w fizycznych siedliska. B adania nad w pływ em naw ożenia n a p rzem ian y zw iązków azotow ych w to rfie dotychczas prow adzono głów nie w w a ru n k ach lab o rato ry jn y ch , p rze w ażnie n ad w pływ em m iedzi, boru, cynku i m anganu. D ośw iadczenia te prow adzono sporadycznie w różnych okresach czasu i dlatego tru d n o je uogólniać.
N iektóre jed n a k opublikow ane dane z ty ch badań zachęciły nas do zbadania tego zagadnienia w w a ru n k ach polow ych na łąkach torfow ych.
K o m u n ikat niniejszy, w oparciu o w stępn e w y nik i badań, in fo rm uje o p rzem ianach zw iązków azotow ych w glebie torfow ej w ciągu całego okresu w egetacyjnego. B adania nad w pływ em naw ożenia łąki trw ałej na przem iany zw iązków azotow ych w glebie torfow ej rozpoczęto w 1959 r. na torfow isk u „B iel” w pow. Otwock. W rok u ty m b y ły prow adzone m e lioracje, m ające n a celu osuszenie torfow iska i przyw rócenie gospodarce rolnej tego te re n u jako obiektu łąkowego.
B adania w stępne, k tó re prow adzono w 1959 r., m iały przede w szyst kim na celu zarejestro w an ie sta n u w yjściow ego, a więc w łasności fizycz n ych i chem icznych torfu, roślinności i plonu siana.
Je sie n ią tego ro ku na n iek tó re p oletka w yw ieziono obornik w ilości 400 q/h a i w apno w ilości 10 q /h a w postaci w ęglanu w apnia. Na pozo stałe p oletk a naw ozy w ysiano w iosną I960 r. przy u w zględnieniu nie k tó ry ch m ikroelem entów w edług sch em atu podanego w tablicy.
Nawóz azotow y w ysiew ano w postaci sa le try am onow ej w jednej daw ce — w iosną. Począw szy od 1 k w ietn ia system atycznie co 10 dni
W pływ nawożenia łąki trwałej na przemiany N w glebie 707
pobierano z każdego poletka osobno próbki gleby do analizy chem icznej na zaw artość N— NO3 i N— N H3. P o letk a m iały pow ierzchnię 50 m2 i były założone w pięciu pow tórzeniach.
Nawożenie
kg/ha 0 К KP KPN KPCa KPZn KPUn KPCu KPB KRio Obornik
- 120 120 120 120 120 120 120 120 120 208 P2°5 - - 25 25 25 25 25 25 25 CNI 78 N - - - 60 - - - - - - 206 ZnS04 - 7 H2O - - - - - 30 - - - - -łinCl2 - 4 h20 - - - - - - 60 - - - -CuS04 - - - 60 - - -10 H^0 - - - 30 - -Na^oO^ • 2 h20 ~ • ~ ■ ■ - - - - 30
-R ów nolegle z pow yższym i badan iam i w sianie I i II pokosu oznaczo no plon azotu.
Takie podejście do zagadnienia m iało n a celu u stalenie w arunków optym aln y ch dla m aksym alnego w y k orzy stania azotu zm agazynow ane go w su b stancji torfow ej przez roślinność tej łąki.
N ależy zaznaczyć, że rok I960 był rokiem w yjątkow o niekorzystnym dla tego rodzaju badań na torfow isku świeżo zm eliorow anym . Około 310 m m opadów, zarejestro w an y ch dla okresu od 1.IV do 20.IX, u n ie m ożliw iło w znacznym stopniu u stalen ie w ielkości w pływ u sam ego od w odnienia torfow iska na uruchom ienie się azotu organicznego. Poziom w ody m ierzony w 8 studzienkach, zainstalow anych wokół dośw iadczenia, w skazyw ał na bardzo dużą w ilgotność torfu, k tó ra dochodziła do 95% całkow itej pojem ności w odnej. Odbiło się to n iekorzystnie na ilości azotanów , jak to w idać z otrzy m any ch w yników .
Z aw artość azotanów w ciągu okresu w egetacyjnego 1960 r. nie u le gała w iększym zm ianom . W y jątek t u t a j . stanow ią poletka zerow e „0”, k tó re w ykazyw ały najw iększą ilość azotanów , dochodzącą do 7 mg w 1 1 świeżego torfu. Na pozostałych poletkach ilość azotanów w ahała się średnio od 1.5 do 35 mg w 1 1.
Ta d w u k ro tn ie w yższa ilość azotanów na poletkach ko n tro ln y ch św iadczyłaby o tym , że w sk u tek b rak u in nych składników pokarm
708 R. Moraczewski, T. Broniarek
w ych azoxany nie są należycie w yk o rzy sty w ane przez rośliny łąkow e. System aty czny spadek azotu am onow ego stw ierdzono w okresie od 1 kw ietn ia do 20 w rześnia. N ajw yższe jego w artości w ynosiły około 23 mg w 1 1 świeżego torfu, a najniższe około 4 mg na 1 1.
P rzyczyn tego spadku dotychczas jeszcze przekonyw ająco nie m oże m y w ytłum aczyć. W yjaśnienie tego zjaw iska w ym aga dalszych badań i obserw acji.
Z nacznie ciekawsze w y nik i otrzym ano w plonach azotu I i II pokosu. Szereg w yk orzy stan ia azotu przez rośliny tej łąki je s t następ u jący :
O < К < K PC a < K P < K P C u < K PB < K P M n < K P Z n < < obornik < KPM o < K PN
W kilogram ach z h e k ta ra szereg ten p rzedstaw ia się następująco: 31,3, 49,1, 52,0, 53,5, 54,1, 56,0, 57,5, 64,5, 67,5, 67,8 i 107,8 p rzy p rztd z ia le ufności w ynoszącym dla tego szeregu 3,0 kg.
Po m ijając poletka z obornikiem i sa le trą am onow ą najlepsze w yko rzy stan ie azotu zm agazynow anego w to rfie było na poletkach naw ożo nych cynkiem i m olibdenem . N iew ielki dodatek soli m olibdenow ej i cyn kowej w ykazał nie tylko duże działanie na plon azotu, ale dw a te skład niki spow odow ały znaczny w zrost plonów siana, w ynoszący około 37% w poró w n aniu z KP. D ziałanie ty ch dw óch składników zaznaczyło się szczególnie w okresie II pokosu.
Na podkreślenie zasługuje rów nież niskie w ykorzystanie składników pokarm ow ych z obornika. W prow adzenie dużej ilości składników p o k ar m ow ych z obornikiem , w ynoszące 208 kg K2O, 78 kg P2O5 i 206 kg N na hek tar, nie znalazło należytego odbicia ani w plonach siana, ani w plonie azotu.
Spostrzeżenia powyższe, w ażne z p u n k tu w idzenia teoretycznego i praktycznego, w ym agają potw ierd zen ia w dalszych bad aniach tere n o wych. B adania tak ie są prow adzone przy w spółudziale finansow ym PAN, zakończenie ich je st przew idziane w 1963 r.
