M. Sulimierska
Konserwacja polichromii i zabytków
ruchomych
Ochrona Zabytków 6/2-3 (21-22), 164-165
R y c . 206. K ie lic h sr eb rn y p o z ła c a n y z r. 1598 w y d o b y t y z e z ło m u w r. 19 5 2 .
I I I . K O N S E R W A C J A P O L I C H R O M I I I Z A B Y T K Ó W R U C H O M Y C H
N a teren ie W a r s z a w y o c a la ły z a le d w ie 4 stro p y d r e w n ia n e p o lic h r o m o w a n e l . T r z y z n ic h z n a jd u ją się w k a m ie n ic y S z lic h t y n g ó w ( R y n e k St. M i a sta 3 4 ). P r z y d w ó c h zo stała p r z e p r o w a d z o n a k o n se r w a cja w r. 19 5 1 i 1952. W izb ie n a d r u g im p ię tr z e m a lo w id ło m ieści się n a suficie, k tó ry p o
-R y c . 20 7. Ł y ż k a sreb rn a w y d o b y t a z e z ło m u w r. 1952.
d z ie lo n y zo stał n a tr z y p o la w z d łu ż od o k n a w y c h o d z ą c e g o n a R y n e k . W k a ż d y m p o lu z n a j d u je się o w a l z p r ze d s ta w ie n ie m fig u r a ln y m i p e j z a ż e m ; p o z o sta ła przestrzeń w y p e łn io n a je s t d e k o r a c ją o m o ty w a c h r o ślin n y ch . M a lo w id ło p o c h o d z i z~ p o c z ą tk u X V I I I w . N ie c o w cze śn ie jsza w y d a je się b y ć p o lic h r o m ia w iz b ie n a I p ię trz e o d stro n y R y n k u (p r z y p u s z c z a ln ie X V I I / X V I I I w .). N a b e lk a c h str o p o w y c h z n a jd u je się o r n a m e n t ro ślin n y i g e o m e tr y c z n y o ra z n a p r o filu b elek m a lo w a n y a stra g a l. P o la m ię d z y b e lk a m i w y p e ł n io n e są d e k o r a cją o m o ty w a c h r o ślin n y ch , z w ie r z ę c y c h , g e o m e tr y c z n y c h o ra z p r ze d s ta w ie n ia m i fig u r a ln y m i. S ta n m a lo w id ła b y ł b a r d z o zły. D z ię k i p r ze p r o w a d z o n e j k o n se rw acji u ja w n io n e z o sta ły p a rtie p r ze d te m le d w o w id o c z n e o ra z w y d o b y t y k o lo r sp o d g r u b e j w a r stw y b r u d u . K o n s e r w a c ja tr z e cie g o stro p u (I p ię tr o o d p o d w ó r z a ) p r z e w id z ia n a je st w roku p r zy s zły m . Z a b e z p ie c z e n ie m a lo w id ła z n a jd u ją c e g o się n a K r a k o w s k im P r z e d m ie ś ciu p o d nr 3 p r z e p r o w a d z o n e zo sta ło w r. 1 9 5 1 . R e sz tk i p o lic h r o m ii z a c h o w a ły się tu n a b e lk a ch i w b a r d z o m a ły m fr a g m e n c ie n a suficie.
W roku u b ie g ły m u k o ń cz o n o k on se rw ację sła b o z a c h o w a n e g o m a lo w id ła ś c ie n n e g o z k o ń ca X V w . w k a m ie n ic y R y n e k S ta r e g o M ia s ta 20 2. W roku b ie ż ą c y m d o k o n a n o o sta te c zn e g o z a b e z p ie c z e n ia m a lo w id ła z R y n k u S ta r e g o M ia s ta n r 1 7 (k o n ie c X V w .). A d a p t a c ja tej k a m ie n ic y n ie d a je o d p o w ie d n ic h w a r u n k ó w d la z a in sta lo w a n ia z p o w r o te m o ca lo n e g o z a b y t k u m a la r stw a ście n n e g o . T o też zo stan ie o n o w b ie ż ą c y m roku w m o n to w a n e w sień R y n k u S ta r e g o M ia s ta nr 40, w b u d y n k u n a le ż ą c y m d o M u z e u m H is to r y c z n e g o m . st. W a r s z a w y . W s z y s tk ie w y m ie n io n e r o b o ty w y k o n a n o w r a m a c h P. K . Z . p o d k ie ru n k ie m prof. В . M a r c o n ie g o i st. k o n se rw ato ra K . D ą b r o w s k ie g o . O d r. 19 4 7 tr w a ją p r a c e p r z y k o n se rw a c ji m a lo w id e ł W a le n te g o Ż e b r o w s k ie g o w kościele św. A n n v i k a p lic y bl. Ł a d y s la w a z G ie ln io w a (p o ł. X V I I I w .) . B y ły o n e p r z e m a lo w a n e p r ze z A n to n ie g o i J a n a S tr z e le c k ic h w la ta c h 1890— 190 7. U s u n ię c ie p r ze m a lo w a ń u ja w n iło z a c h o w a n e m a lo w id ło p ie rw o tn e . K o n s e r w a c ja w y k o n y w a n a c z ę ś cio w o z fu n d u sz ó w p a ń s tw o w y c h , cz ę ś c io w o sp o so b e m g o s p o d a r c z y m , p r o w a d z o n a je s t p r z e z J . G u lb in o w ą i Z . M o r a w s k ą -K n o -
thową.
W r. 19 5 2 r o z p o c z ę to r o b o ty p r z y p o lic h r o m ii k o ścio ła św . B o n ifa ce g o w C z e m ia k o w ie . W y k o n u ją j e T . R o m a n o w s k i i R . P o lito w sk i p o d o p ie k ą k o n serw ato rską U r z ę d u K o n se r w a to r sk ie g o n a m . st. W a r s z a w ę i prof. В. M a r c o n ie g o . P r a ce p r o w a d z o n e są sp o so b e m g o s p o d a r c z y m . N a teren ie Ł a z ie n e k w T e a tr z e w S ta r e j P o m a r a ń c z a m i d o k o n a n o k o n se rw acji b o c z n y c h m a lo -1 P a tr z : K . D ą b r o w s k i , K o n se rw a c ja p o lich ro m ii w arszaw sk ich . « O ch r. Z a b y tk ó w » n r 1/53 s. 132. * J. S t a r z y ń s k a , F rag m e n ty g o ty c k ie n a S tary m M ieście, « O ch r, Z a b y tk ó w » , 1948, n r 3/4. s. 128.164
w id e ł ś c ie n n y c h \ o r a z P le rsch o w sk ie g o p la fo n u z — F o e b u sem . W p a ła c u n a W o d z ie w R o tu n d z ie z d ję to , d la p r z e p r o w a d z e n ia p r a c k on se rw ato rsk ich c z te r y m a lo w a n e n a p łó tn ie to n d a B a cc ia r e lle g o , k tó re u m ie s z c z o n e b y ły w b ę b n ie k o p u ły . P r z y z d e jm o w a n iu u k a z a ły się p o d n im i in n e c z te r y n ie z n a n e m e d a lio n y , m a lo w a n e n a ścian ie , p r z e d s ta w ia ją c e c z te r y p o r y d n i a ; k o n s e r w a c ja ich je s t w toku. P r z y m a lo w id ła c h B a c c ia r e lle g o o b r a z u ją c y c h « S p ra w ied liw o ść» , « M ęstw o » , « M ąd ro ść» i «Pokój» p r a c e z o s ta ły n ie d a w n o u k o ń c z o n e w p r a c o w n i m ala rsk iej P. K . Z . p o d k ie ru n k ie m prof. В. M a r co n ie g o . 363 p r a c e g r a fic z n e z G a b in e t u R y c in B ib lio te k i U n iw e r s y te t u W a r sz a w s k ie g o o r a z M u z e u m N a r o d o w e g o p r z e k a z a n o u ż y tk o w n ik o m — p o d o k o n a n iu w la ta c h 19 5 2 i 1953 k on se rw acji w p r a co w n i Р. К .Z . p o d k ie ru n k ie m prof. В. L e n a r ta . M . in. p r z e p r o w a d z o n a zo sta ła k o n se rw a c ja 50 m ie d z io r y tó w G o ltz iu s a .
R e w e la c y jn e w p r o st w y n ik i p r zy n io sła a k cja o b e jm u ją c a o ch r o n ę z a b y t k ó w sz tu k i z d o b n ic z e j w z b io r n ic a c h z ło m u m e ta lo w e g o , s z c z e g ó ln ie zaś sreb ra i z ło ta . W c z a sie o d b y w a ją c y c h się co ty d z ie ń lu str acji k o n tr o ln y c h w r. 195 2 w y d o b y t o z e z ło m u 9 7 p r z e d m io tó w (58 k g) sr e b r n y c h i z ło ty c h o w ar to ści m u z e a ln e j — w śród n ic h o b ie k ty b. r z a d k ie i c e n n e j a k k ie lich ro m ań sk i (k tó r em u n a le ż y się o so b n e o p r a c o w a n ie ), z n a n y j u ż k ie lich g o ty c k i B a r tło m ie ja z K o n in a z r. 15 3 6 2, k ie lich p o c h o d z e n ia ślą sk ieg o z 15 9 8 r., stare sreb ro p o l skie, rosyjskie, fra n cu sk ie, n ie m ie c k ie , a n g ie lsk ie , in d yjsk ie , ch iń sk ie, ja p o ń s k ie . W z ło m ie o d n a j d u je się w ie lk ie ilości c e n n y c h n u m iz m a tó w . O g ó ln a w a g a m o n e t u z n a n y c h z a z a b y tk o w e w r. 195 2 w y n io s ła 24 kg. W ie le z n ich m a w ar to ść m u z e a ln ą . N a jc e n n ie js z y m z n a le z isk ie m w r. 1952 b y ł z b ió r m o n et sr e b r n y c h a n t y c z n y c h o b e jm u ją c y okres o d V I d o I I I w ie k u p . n . e. P o d o b n a a k c ja tr w a w p u n k ta c h s k ła d o w y c h z ło m u ż e la z n e g o , p r z y c z y m p r o w a d z o n e b y ły in stru k tarze d la k on trolerów ' sk ła d ó w o ra z p r a c o w n ik ó w z a tr u d n io n y c h b e z p o śr ed n io n a p u n k ta c h z w ó zk i. U r z ą d K o n se rw a to r sk i n a m . st. W a r s z a w ę s p r a w u je o d r. 19 4 5 k o n tro lę n a d w y w o z e m z a g r a n ic ę d z ie ł s z tu k i. O b ie k t a m i w y s y ła n y m i o b e c n ie z a g r a n ic ę są p r z e d e w sz y stk im o b r a z y . W r. b . z g ło s iły się 23 o so b y p r z e d s ta w ia ją c d o z a o p in io w a n ia 5 9 d z ie ł m a la r sk ich . S ą to p r z e w a ż n ie p r a c e w y k o n a n e w okresie p o w o je n n y m , w r z a d s z y c h w y p a d k a c h z I p o l. X X w ie k u i d a w n ie js ze . O b ie k t ó w o c h a r a k te r z e z a b y t k o w y m n ie z g ło szon o. M . Sulimierska
1 P ra w d o p o d o b n ie P lersch a — wg M arii F ied o ro w ic z; re fe ra t w ygłoszony w d n iu 13. 10. 52 n a p o sied z en iu n a u k o w y m S to w arzy szen ia H isto ry k ó w S ztu k i (n ie p u b lik o w an e m ateriały z A rch iw u m G łó w n eg o , o p ra c o w a n e w ram ach P ra c B ad ań i S tu d ió w P K Z ). 1 J. S z y m o ń s k i , W y n ik jed n ej lu stracji. « O ch ro n a Z a b y tk ó w » , 1952, n r 3, s. 207— 8.
165
R y c . 208. T o n d o M . B a c c ia r e lle g o «Pokój» z R o tu n d y P a ła c u n a W o d z ie w Ł a z ie n k a c h . S ta n p r ze d k o n se rw a cją .P R A C E K O N S E R W A T O R S K I E A R C H E O L O
G IC Z N E
P R A C E T E R E N O W E K O M I S J I B A D A * D A W N E J W A R S Z A W Y W R . 1952 . K o n ie c z n o ś ć p r z e p r o w a d z e n ia m e to d y c z n y c h b a d a ń n a te ren ie z b u r z o n e g o S ta r e g o M ia s t a z a r y so w a ła się o d c h w ili stw ie r d z e n ia , ż e w śród ru in z a c h o w a ł się p r a w ie c a łk o w ic ie rd z e ń m ie j skiej z a b u d o w y . J u ż w p ierw szej fa z ie o d g r u z o w a n ia d o in w e n ta r y z a c ji r e lik tó w g o ty c k ic h p r z y s tą p iło B iu ro O d b u d o w y S to lic y i Z a k ła d A r c h ite k tu r y P olskiej o ra z w ła d z e k o n serw ato rskie. » R a to w n icze » b a d a n ia w y k o p a lis k o w e p r o w a d z iło P a ń stw o w e M u z e u m A r c h e o lo g ic z n e i in sp ek to rR y c . 209. F r a g m e n t c e g la n e g o m u r u g o ty c k ie g o z ro lk ą n a fu n d a m e n cie k a m ie n n y m . R y n e k
