Restytucja Zamku Królewskiego w Warszawie : kronika wydarzeń

Hanna Lewicka

Restytucja Zamku Królewskiego w

Warszawie : kronika wydarzeń

Ochrona Zabytków 40/1-2 (156-157), 144-155

K R O N IK A

RESTYTUCJA ZAMKU KRÓLEWSKIEGO W WARSZAWIE

KRONIKA WYDARZEŃ

1915

• W k ro c z e n ie N ie m c ó w do W a rs z a ­ wy, z a ję c ie Z am ku na b iu ra g u b e r­ n a to ra . Rozpoczęcie d z ia ła ń Tow arzy­ stw a O p ie k i nad Z a b ytka m i Przeszło­ ści — p o d ję c ie p ra c in w e n ta ry z a c y j­ nych p o d k ie ru n k ie m a rc h . Kazim ierza S kórew icza.

19 1 5-1 9 1 8

• K o n ty n u a c ja p o m ia ró w , b a d a n ia n a js ta rs z e j części Z am ku zw a n e j D w o ­ rem W iększym , o d s ło n ię c ie g o ty c k ie j fa s a d y , sp o rzą d z e n ie d o k u m e n ta c ji fo to g ra fic z n e j w n ę trz i bryły, rem o n t h a llu w o fic y n ie k o ło Bram y G ro d z ­ k ie j, po sa dze k w k ilku p o k o ja c h i K a­ p lic y K ró le w skie j.

1918

• Przekazanie Z am ku do dyspozycji m in is tra s p ra w w ojskow ych.

1919

• 19.11 — w łą c z e n ie Zam ku w raz z B e lw e d e re m , Ł a zie n kam i i W a w e le m w skła d re p re z e n ta c yjn y c h g m a c h ó w R ze czyp o sp olitej, p o w o ła n ie P aństw o­ w e g o Z arzą d u G m a c h ó w R e p re ze n ta ­ cy jn y c h pod p rze w o d n ictw e m K. S kó­

rew icza. 1 9 1 9-1 9 2 3

• Prace ko n se rw a to rskie w p iw n ic a c h i na p a rte rz e skrzydła g o ty c k ie g o — o d k ry c ie w ren e sa n so w e j S ali o Dwóch S łu p a c h , w g ru b o ś c i m uru, schodów na g a n e k strażniczy, p ra ce w skrzydle saskim — zaw ieszenie w Pokoju K o n ­ fe re n c y jn y m o d re sta u ro w a n y c h p o rtre ­ tó w kró ló w , o d n o w ie n ie ściennych m a ­ lo w id e ł J. B. Plerscha, um ieszczenie p o rtre tó w k ró ló w w P okoju M a r ­ m urow ym po u su n ię ciu rosyjskich t a ­ pet, u ko ń czen ie ż e la zn e j ko n stru kcji o d c ią ż a ją c e j strop w S ali B a lo w e j.

1923

• L ik w id a c ja Państw ow ego Zarządu G m a c h ó w R e p re zentacyjnych.

1924

• P o w ierzenie o p ie k i nad Z am kiem K o m ite to w i R o b ó t w G m a c h a c h Re­ p re z e n ta c y jn y c h , któ re g o p rz e w o d n i­ czącym zo sta ł K. Skórewicz.

1 9 2 4-1 9 2 8

• O kres in te n s y w n ie pro w a d zo n ych p ra c k o n se rw a to rskich , b a d a ń a rc h i­

te kto niczn ych , w y ko p a lisko w ych i a r ­ ch iw a ln y c h , p rzyw rócenie fa s a d o m zam kowym (zach., p łd ., części wsch.) fo rm y a rc h ite k to n ic z n e j sprzed 1852 r, w y m ia n a k o n stru kcji d a c h ó w na ż e l­ b e tow ą, po krycie d a ch ó w k ą h o le n - derką.

1928

• O d w o ła n ie K. Skórew icza z fu n k c ji kie ro w n ika ro b ó t zam kow ych, fu n k c ję tę p rz e jm u je arch. J. Seredyński, n a ­ s tę p nie arch. A. Szyszko-Bohusz, k o n ­ ty n u o w a n ie pra c kon se rw a to rskich , o d ­ zyskanie cennych e le m e n tó w w y p o s a ­ żenia wnętrz.

1930

• 17.IV. — p o w o ła n ie Państwowych K o m ite tów d la S p ra w O d n o w ie n ia Zam ku K ró le w skie g o w W a rsza w ie i na W a w e lu .

• VII — o m ó w ie n ie p ro je k tu A. Szy- szko-Bohusza d o tyczą ce g o rozb u d o w y te re n ó w nad W isłą , decyzja w ym ia n y po krycia d a c h ó w zam kow ych z d a c h ó ­ w ki na b la c h ę m ie dzian ą .

1931

• O d n o w ie n ie p o łu d n io w e j fa sa dy, p rzyw rócenie w y g lą d u z czasów Z y g ­ m unta III, p rze p ro w a d ze n ie g ru n to w ­ nej re s ta u ra c ji W ieży G ro d z k ie j — u ­ su n ię cie o s tro łu k o w e g o hełm u, w p ro ­ w a d ze n ie ta ra su w id o k o w e g o .

1. Ruiny Zamku, stan z 1945 r.

1932

• Z arząd Zam ku p rz e jm u je M in is te r­ stwo S p ra w W e w n ę trzn ych .

1933

• Prace b u d o w la n o -k o n s e rw a to rs k ie na pię trze skrzydła p ó łn o c n e g o , w Sali B a to re g o i g a le rii z a rra sa m i.

1935

• R e sta u ra cja przyziem ia skrzydła p o ­ łu d n io w e g o z przeznaczeniem po m ie sz­ czeń na lo k a le K a n c e la rii W o js k o w e j i C yw iln e j Prezydenta RP.

1939

• 6 .IX — opuszczenie Zam ku przez Prezydenta R ze czyp o sp olitej w raz z u rzę d n ika m i K a n c e la rii W o js k o w e j i C yw iln e j.

• 8.IX — p rze n ie sie n ie urny z sercem Tadeusza Kościuszki o ra z m o d lite w n i­ ka k ró lo w e j Bony z K a p lic y Z am ko w e j do ka te d ry św. Jana.

• 17.IX — „C z a rn a N ie d z ie la ” — b o m ­ b a rd o w a n ie Zam ku, p o ż a r o g a rn ą ł strychy oraz hełm y W ieży Z ygm u n tow - skiej i W ła d y s ła w o w s k ie j, w a k c ji g a ­ szenia po ża ru Zam ku i ka te dry, w ra to w a n iu i z a b e z p ie c z a n iu o b ie k tu i je g o zb io ró w b io rą u d z ia ł służby p o ­ żarnicze, w ojsko, p ra c o w n ic y Zam ku z kustoszem K azim ierzem B ro kie m i inne służby m iejskie, p ra c o w n ic y M uzeum N a ro d o w e g o z dyre kto re m S ta n is ła

-1. The ruins of the Castle, c o n d it io n in 1945

2. Skrzydło k u c henn e Z am ku w 1965 r „ ob ecny Pałac Ślubów, p rz e d r o zp o c zę ­

cie m o d b u d o w y (fot. W. Górski) .

2. The kitchen w in g of the Castle in 1965, a t pre se nt the W e d d i n g Palace,

p r i o r to the co m m e n c in g of the reconstructio n '

wem Lorentzem oraz lu d n o ść S ta re go M ia s ta ; na p o steru n ku g in ie kustosz

K. Broki. 1939-1940

. XI—I — saperzy W e h rm a c h tu przy­ g o to w u ją Z am ek d o w ysadzenia, trw a g ra b ie ż i d e w a s ta c ja , je d n o cze śn ie po lskie służby k o n ty n u u ją a k c ję ra to ­ w a n ia e le m e n tó w w yp osażenia Zam ku.

1944

• XII — w y sa d ze n ie m urów przez s a p e ró w W e h rm a c h tu .

1945

. 6.VI — p o w o ła n ie Pracow ni O d b u ­ dow y Zam ku w ra m a c h W y d z ia łu A r ­ c h ite k tu ry Z a b ytk o w e j B iura O d b u d o ­ w y S to licy (BO S) pod k ie run kie m arch. Jana Z a c h w a to w ic za , g ro m a d z e n ie m a te ria łó w a rc h iw a ln y c h , ik o n o g ra fic z ­ nych, p la n ó w rozw ojow ych z a b u d o w a ń zam kow ych, o p ra c o w y w a n ie p ro je k tó w o d b u d o w y.

1947

• O d g ru z o w y w a n ie te re n u za m ko w e ­ go, in w e n ta ry z o w a n ie na p o le c e n ie G e n e ra ln e g o K o n s e rw a to ra prof. J. Z a ch w a to w icza o c a la ły c h fra g m e n tó w , m ontaż o ry g in a ln e g o p o rta lu Bram y G ro d zk ie j, K o n s e rw a to r Z ab ytkó w m.st. W arszaw y, a rch. P io tr B iegański, pow ierza p rz y g o to w a n ie p ro je k tu o d ­ b u d ow y Z am ku in s p e k to ro w i za b ytków sta n isła w o w s k ic h w U rzędzie K onser­ w a to rskim , a rc h . Janow i D ą b ro w s k ie ­

mu. 1948

• K o n ty n u o w a n ie o d g ru z o w y w a n ia te ­ renu, z a b e z p ie c z a n ie i in w e n ta ry z o w a ­ nie re lik tó w m u ró w i fra g m e n tó w k a ­ m ie niarki (o b ra m ie n ia okien, rzeźby, gzymsy, w s p o rn ik i itp .).

1949

. 1.V — M e m o ria ł w s p ra w ie u m ie ­ szczenia M uze u m K u ltu ry P olskiej w o d b ud o w yw a n ym Z am ku Królew skim w W arszaw ie, o p ra c o w a n y przez P ra co ­ w nię W —Z.

• 2.VII - je d n o m y ś ln e p rzyjęcie i u ­ ch w a le n ie ustaw y d o tyczące j o d b u d o ­ wy Zam ku p rze d s ta w io n e j na sesji Sejm u przez Prezesa Rady M in is tró w Józefa C yra n k ie w ic z a , rozpoczęcie o d ­ b udow y e le w a c ji zam kow ej od strony trasy W - Z .

1950

• 30.VII - p o w o ła n ie P rze d się b io r­ stwa P ań stw o w e g o pn. „D y re k c ja O d ­ budow y Zam ku W a rs z a w s k ie g o " d la pro w a d ze n ia p ra c rea liz a cy jn y ch , przy­ g o to w y w a n ie d o k u m e n ta c ji te c h n ic z n e j i w y p o sa że nia, p ro w a d z e n ie b a d a ń i studiów , s p ra w o w a n ie nadzoru nad p ra ca m i, p o w o ła n ie Rady N ad zo ru Społecznego.

• 21.X — p o w o ła n ie K o m ite tu O d b u ­ dow y Zam ku W a rsz a w s k ie g o pod p rze ­ w o d n ic tw e m prezesa Rady M in is tró w J. C yra nkiew icza.

• K o n ty n u o w a n ie o d g ru z o w y w a n ia te ­ renu, p ro w a d z e n ie b a d a ń a rc h e o lo g i- c z n o -a rc h ite k to n ic z n y c h .

1951

• I — p rz e d s ta w ie n ie p ro je k tu o d b u ­ dow y, w yzn a cze n ie p rz e d się b io rstw a K o n se rw a cji A rc h ite k tu ry M o n u m e n ­ ta ln e j (K A M ) do p ra c rea lizacyjnych , arch. A le k s a n d e r Król k ie ro w n i­ kiem n a d z o ru ; w strzym a n ie p ra c m.in. ze w zg lę d u na p o d ję c ie u c h w a ­ ły o o d b u d o w ie S ta re go M ia s ta .

• Przeniesienie Pracow ni Zam kow ej do P rzedsiębiorstw a P aństw ow ego Pra­ c o w n ie K o n s e rw a c ji Z ab ytkó w (PKZ). 1952

• P o w o ła n ie now ej Tym czasowej D y­ rekcji O d b u d o w y Zam ku W a rszaw skie ­ go pod kie ru n k ie m A. Króla, ro z p o ­ częcie p ra c przygotow aw czych, ko n ­ ty n u o w a n ie b a d a ń a rch e o lo g iczn ych i a rc h ite k to n ic z n y c h . 1953 • K o n ty n u o w a n ie p ra c b adaw czych, a rc h e o lo g ic z n y c h na te re n ie Zam ku p o d kie ru n k ie m m gr A le ks a n d ry Swie- ch o w skie j i arch. Zdzisław a Tom asze­ wskiego.

1954

• O g ło s z e n ie konkursu z a m k n ię te g o na „A rc h ite k to n ic z n o -u rb a n is ty c z n e rozw ią zan ie p la cu Zam kow ego i z w ią ­ z a n e go z nim obszaru S ta re g o i N o ­ w ego M ia s ta w W a rs z a w ie " - uczest­ niczyło 9 zespołów. 1955 • 19.11 — rozstrzygnięcie konkursu - I n a g ro d y n ie przyznano, dw ie II n a ­ g ro d y o trzym a ły zespoły arch. Jana B o g u sła w skie g o i arch. R om ualda G u tta .

1956

• D ecyzja o re a liz a c ji p ro je k tu J. B o g u sła w skie g o na w iosennym p o s ie ­ dzeniu Z espołu W arszaw skie go P ań­ stw ow ej K om isji P la n o w a n ia G o s p o ­ d a rc z e g o przy Prezydium Rady M in i­ strów, u tw o rz e n ie w PP PKZ P racow ni A rc h ite k to n ic z n e j „Z a m e k " pod k ie ­ runkiem J. B og u sła w skie g o , k o n ty n u o ­ w a n ie in w e n ta ry z a c ji zachow anych e le m e n tó w , p rzyg o to w yw a n ie p ro je k ­ tó w o d b u d o w y Zam ku.

1957

• 4.VII - utw orzenie zespołu o p in io ­ d a w cze g o d la spraw o d b u d o w y Z a m ­ ku pn. „K o m is ja do sp ra w O d b u d o ­ wy Zam ku Królew skiego w W a rs z a w ie ” z przew odniczącym pro f. Janem Z a ­ ch w a to w icze m , o p ra c o w a n ie szc z e g ó ło ­ w ego p ro g ra m u przysto so w a n ia Zam ku do po trze b M uzeum K u ltu ry Polskiej oraz części pom ieszczeń na p o trze b y Polonii.

1958

• 14.11 — u ch w a ła S to łe czn e j Rady N a ro d o w e j dotycząca w zm o żen ia p ra c przygotow aw czych zw iązanych z o d ­ bu d ow ą Zam ku i u tw o rze n ia w Z a m ­ ku N a ro d o w e g o M uzeum T ysiąclecia K u ltu ry Polskiej.

1959

• Z ab e zp ie cze n ie fra g m e n tó w m urów ryzalitu p o łu d n io w e g o , o d b u d o w a p i­ w nic, p ra ce ko n serw atorskie przy W ie ­ ży G ro d z k ie j.

1960

• N ow a ko n ce p cja o d b u d o w y Z a m ­ ku — w zniesienia trzech skrzydeł (p łd ., zach., płn.) z przeznaczeniem na M ło ­ dzieżowy O środ e k Turystyczny, U rzą d Stanu C yw iln e g o i O ś ro d e k In fo rm a c ji Stołecznej Rady N a ro d o w e j, z a a k c e p ­ to w a n ie przez K om isję p ro je k tu d o ty ­ czą ce g o za b e zpiecze n ia g o ty c k ic h p i­ w n ic zam kowych. 1961 • XII — decyzja o n ie o d b u d o w y w a - niu Zam ku w n a jb liżs z e j p ię c io la tc e , zawieszenie d z ia ła ln o ś c i Pracow ni A r ­ ch ite k to n ic z n e j „Z a m e k ” , w strzym a n ie pra c p ro je kto w ych , p rze ka za n ie d o k u ­ m e n ta c ji M uzeum N a ro d o w e m u . 1960-1962

• P row adzenie b a d a ń a rc h ite k to n ic z ­ nych m urów piw nicznych Z am ku K ró ­ le w skiego przez A n to n ie g o K ą sin o w - skiego.

3. Pierwsze p osiedze nie O b y w a t e ls k ie g o K o m it e tu O d b u d o w y Z amku K r óle wsk ie ­

g o — 26 stycznia 1971 r.

3. The first m eeting of the Civic C o m m it te e fo r the Reconstruction o f the Royal

Castle, h e ld on Ja nuary 26. 1971

4. M o d e l Zam k u wr az z oto cz en ie m , 1971 r. (fot. CAF) 4. M o d e l o f the Castle a n d th e su rr o u n d in g area, 1971

1 9 6 2 -1 9 6 4

• D ecyzja Prezydium S to łe c z n e j Rady N a ro d o w e j o u p o rz ą d k o w a n iu te re n u Z am ku, p ra ce p o rz ą d ko w e — w y ró w ­ n a n ie do je d n a k o w e j w ysokości z a ­ c h o w a n y c h m uró w zam kow ych z z a ­ c h o w a n ie m w p e łn e j wysokości f r a g ­

m entu ry z a litu skrzydła sa skie g o z tzw. o kn e m Ż ero m skieg o , w yło że n ie te re n u

D z ie d z iń c a W ie lk ie g o p ły ta m i k a m ie n ­ nym i, w z n ie s ie n ie ce g la n y c h m urków o wys. 1 m, o b ie g a ją c y c h zarys ścian skrzydeł zam kow ych.

• S p o łe czn e k o n ty n u o w a n ie p ra c d o ­ k u m e n ta c y jn y c h przez p ra c o w n ik ó w d a w n e j P racow ni A rc h ite k to n ic z n e j „Z a m e k ” , z e b ra n ie S e kcji H is to rii W a rsza w y Tow arzystw a M iło ś n ik ó w W a rs z a w y oraz In stytu tu H is to rii PAN — u c h w a le n ie p o s tu la tu z a a n g a ż o w a n ia s p o łe czn ych ś ro d k ó w w a k c ji o d b u ­ d o w y Zam ku. 1966 • Prace k o n s e rw a to rs k o -b u d o w la n e , re a liz o w a n e przez PP PKZ w d a w n e i łz b ie Poselskiej (tzw. S ali o D w óch S łu p a c h ), p iw n ic a c h g o ty c k ic h , A rk a ­ d a c h K u b ic k ie g o , Loży M a s o ń s k ie j, W ie ży G ro d z k ie j, za k o ń c z e n ie p ra c w B ib lio te c e S ta n is ła w o w s k ie j i B a c c ia re - lló w c e (w e d łu g p ro j. Jana B o g u s ła w ­ s k ie g o i Iren y O b o rs k ie j).

1969

• Prace k o n s e rw a to rs k o -b u d o w la n e p ro w a d z o n e przez PP PKZ, o d re s ta ­ u ro w a n ie K uchni Królew skich z o d s ło ­ n ię cie m i za b e zpiecze n ie m w ą tk ó w g o ty c k ic h m uró w D w o ru M a łe g o .

1970

• P o w o ła n ie przy In s ty tu c ie H is to rii PAN K om isji B a d a ń nad Z am kiem K rólew skim — z prze w o d n iczą cym prof. S. Lorentzem , p ro g ra m d z ia ła ln o ś c i K o m isji — g ro m a d z e n ie d o k u m e n ta c ji d o tyczą cych h is to rii Zam ku, p u b lik o w a ­ nie m o n o g ra fii i p ra c p o p u la rn o n a u ­ kow ych o ra z m a te ria łó w źród ło w ych , k o m p le to w a n ie in fo rm a c ji d o tyczących za c h o w a n y c h fra g m e n tó w zam kow ych, s p o rz ą d z a n ie b ib lio g ra fii o b ie k tu , o r­ g a n iz o w a n ie sym pozjów n a u kow ych.

1971

► 2 0 .1 — s p o tk a n ie p rz e d s ta w ic ie li środ o w isk tw órczych z I sekretarzem K o m ite tu C e n tra ln e g o PZPR Edw ardem G ie rk ie m , o g ło sze n ie d e cyzji o przy­ s tą p ie n iu do o d b u d o w y Zam ku.

• 2 6.1 — in a u g u ra c y jn e p o sie d ze n ie O b y w a te ls k ie g o K o m ite tu O d b u d o w y Z am ku K ró le w skie g o w W a rs z a w ie (O K O Z K ), któ re g o przew o d n iczą cym za s ta ł Józef Kępa.

• 27.I — u tw o rze n ie B iu ra O b y w a te l­ s k ie g o K o m ite tu O d b u d o w y Z am ku K ró le w sk ie g o z sie d zib ą w g m a ch u przy pl. Zam kow ym 10.

• P o w o ła n ie przy O K O Z K s p e c ja li­ stycznych k o m is ji: N a u k o w o -H is to ry c z - n e j — p rze w o d n iczą cy S. Lorentz, A r- c h ite k to n ic z n o -K o n s e rw a ło rs k ie j — p rz e ­ w o d n ic z ą c y J. Z a c h w a to w ic z , A rc h e o ­ lo g ic z n e j — p rze w o d n ic z ą c y A. G ie y ­ sztor, P ro p a g a n d y — p rz e w o d n ic z ą c y L. W yszn a cki, Funduszu Z a m k o w e g o — p rz e w o d n ic z ą c y M. L u b iń s k i, Czynów S połecznych — p rz e w o d n ic z ą c y A. Bo- redzki, P o lo n ijn e j — p rze w o d n ic z ą c y F. S k ib iń s k i.

• W yz n a c z e n ie PP P ra co w n ie K on­ s e rw a c ji Z a b y tk ó w na g e n e ra ln e g o w y k o n a w c ę o d b u d o w y .

• 29.I — R estytuow anie Pracow ni A r ­ c h ite k to n ic z n e j „Z a m e k ” w W a rs z a w ­ skim O d d z ia le PKZ — g e n e ra ln y p ro ­ je k ta n t p ro f. J. Bogusław ski.

• U p ra w n ie n ia do p o d e jm o w a n ia decyzji zw iązanych z re s ty tu c ją Z a m ­ ku K ró le w skie g o o trz y m a ła K om isja A rc h ite k to n ic z n o -K o n s e rw a to rs k a (КА К), inw estorem zastępczym wyznaczono D yre kcję Rozbudow y M ia s to W a rs z a ­ w a —W schód. • 23.III — d ru g ie p le n a rn e p o s ie d z e ­ nie O KO ZK, p rz e d s ta w ie n ie w s tę p n e ­ g o p ro je k tu z a g o s p o d a ro w a n ia Z a m ­ ku.

• 15.IV — rozp o czą ł d z ia ła n ie Z a k ła d

PP PKZ „Z a m e k ” , któ re g o k ie ro w n i­ kiem został inż. W . S a m o jło .

• 3.V — p o d ję c ie b a d a ń a rc h e o lo g i- c z n o -o rc h ite k to n ic z n y c h na te re n ie zam kow ym pro w a d zo n ych przez m gr A le k s a n d rę Ś w iechow ską i m gr inż. a rch . A n to n ie g o K ąsinow skiego.

• IX — pierw szy tra n s p o rt c e g ie ł na Zam ek z c e g ie ln i w Kraśniku L u b e l­ skim.

• 3 0.IX — Kom isja A rc h ite k to n ic z n o - -K o n se rw a to rska z a tw ie rd z iła p ro je k t w stę p n y o d b u d o w y Zam ku — u d zia ł bra n żo w ych b iu r p ro je kto w ych , m.in. „ B iu r o S tu d ió w i P ro je któ w Przemy­ słow ych „In s ta lp r o je k t” (W arszaw a),

5. W y s ta w a e k s p o n a tó w z d a w n e g o w y p o sa ­ żenia sal za mkowych - B ib li o t e k a S t a n is ła ­ wowska, wrzesień 1972 r. (fot. CAF)

5. A d is p la y o f the exhibits from th e fo rm e r e q u ip m e n t o f castle rooms — th e Stanislavus Library, S e p te m b e r 1972

6. O d g r u z o w y w a n ie p iw n ic skrzydła p ó łn o c n e ­ go, styczeń 1972 r. (fot. W. Górski)

6. C le a r in g the r u b b le from the cellars in the north wing, January 1972

7.

Odkuwanie kopii wspornika, marzec

1973 r. 7. F o r g in g a co p y o f the support, M a r c h 1973

8.

Sklepienia nad parterem skrzydia saskiego: A — stan z 6 lipca 1973 г.; В — stan z 20 lipca 1973 r. (fot. J. Łysyszyn)

8.

Ceiling over the ground floor of the Saxon wing: A — condition on July 6, 1973, В — condition on July 20, 1973

Biuro Projektów

Budownictwa O gól­

nego (Warszawa), Biuro Studiów i Pro­

jektów

Łączności

(Warszawa),

Cen­

tralny

Ośrodek

Chłodnictwa

(Kra­

ków), Pracownia Projektowa Automa­

tyki „M eram ont"

(Poznań),

„M osto­

stal" (Zabrze).

1972

• 1.1

— rozpoczął działalność Oddział

PP Pracownie Konserwacji

Zabytków

pn. „Kierownictwo Odbudowy Zamku

Królewskiego w Warszawie” dla pro­

wadzenia kompleksowych prac — od

projektowania po wykonawstwo i ko­

ordynację, a jego dyrektorem miano­

wano arch. Z. Drankowskiego.

• IX — ustawienie na pl. Zamkowym

gabloty z makietą Zamku.

• IX — Biblioteka Stanisławowska -

wystawa wybranych dzieł sztuki ura­

towanych z Zamku i przechowywanych

w Muzeum Narodowym.

• Trwają intensywne prace realiza­

cyjne — odgruzowywanie piwnic, ma­

sowy udział społeczeństwa w pracach

zamkowych, zabezpieczenie fundamen­

tów, odsłonięcie w skrzydle gotyckim

przy Sali o Dwóch Słupach przeskle-

pionej

piwniczki

gotyckiej, oryginal­

nego łuku w fundamencie ściany W ie­

ży Grodzkiej, odkrycie drugiego muru

wewnętrznego

z

cegły gotyckiej

w

trakcie podbijania ścian fundamento­

wych wieży, zabezpieczenie piwniczki

gotyckiej znajdującej się pod pl. Zam­

kowym przy skrzydle zachodnim,

za­

bezpieczenie

i

uzupełnienie

starych

murów, podbijanie fundamentów skrzy­

deł saskiego, gotyckiego, południowe­

go, zachodniego oraz północnego, wy­

konywanie wykopów pod słupy funda­

mentowe, wznoszenie nowych murów

piwnicznych,

murów parteru skrzydeł

gotyckiego oraz południowego, ukła­

danie stropów nad parterem w części

zachodniej, wznoszenie murów II pię­

tra skrzydła gotyckiego.

1973

• Pierwsza

wiecha

nad

Zamkiem

Królewskim, podciągnięcie murów pod

9. Budowa klatki schodowej owalnej

w skrzydle saskim, listopad 1973 r.

(fot. W. Wawrzonowski)

9. The construction of an oval stair­

case in the Saxon wing, November

1973

dach w skrzydłach gotyckim, południo­

wym i zachodnim, zamontowanie pro­

wizorycznej stolarki drzwiowej i okien­

nej, montaż konstrukcji stalowej da­

chu nad Wieżą Grodzką, roboty d a ­

chowe izolacyjne i przeciwwilgociowe,

szalowanie i zbrojenie sklepień pomie­

szczeń piwnicznych i nad parterem w

skrzydłach gotyckim, saskim,

północ­

nym, południowym,

porządkowanie i

segregowanie

zachowanych

rzeźb

i

modeli gipsowych, prace kamieniarskie

na

elewacjach

skrzydeł

gotyckiego,

południowego, montaż gzymsów wień­

czących, montowanie pasa kordono­

wego pod gzymsem wieńczącym, ele­

mentów oryginalnych gzymsów î opa­

sek okiennych.

• Powołanie Kuratorium Zamkowego,

w którego skład weszli: prof. Stanisław

Lorentz (przewodniczący), prof. Jan Za­

chwatowicz, prof. Aleksander Gieysztor

oraz z urzędu przedstawiciele PP PKZ

— arch. Mieczysław Samborski ł arch.

Irena

Oborska,

kuratorzy

Oddziału

Zamkowego Muzeum Narodowego —

dr Andrzej Rottermund i dr Jerzy Ba­

ranowski,

dyrektor

Biura

Komitetu

— mgr Wojciech Lipiński, kierownicy

tych

działów

Muzeum

Narodowego,

które posiadały zbiory wiążące się z

Zamkiem, przede wszystkim d r Bożena

Masrkowska i dr Krystyna Sroczyńska

oraz z MKiS — arch. Jacek Cydzik.

1 9 7 4

• II — montaż i obmurowanie herbu

Wazów na Wieży Zygmuntowskiej, u­

kładanie

płyt

prefabrykowanych

na

połaciach dachowych skrzydeł północ­

nego

i

południowego,

zakończenie

prac wykończeniowych podokienników

i pasa kordonowego II piętra,

ukła-10.

Inwentaryzowanie

zachowanych

elementów kamiennych, 1973 r. (fot.

M. Stankiewicz)

10. Cataloguing of the preserved sto­

ne elements, 1973

11. Przekazanie społeczeństwu bryły Zamku

w dniu 19 lipca 1974 r. — przemawia Hen­

ryk Jabłoński (fot. CAF — Rozmysłowicz)

11. Handing over the mass of the Castle to

*he society on July 19, 1974 - Henryk Jabłoń­

ski delivers a speech

danie warstw izolacji przeciwwilgocio­

wej na połaci dachu od strony Dzie­

dzińca Wielkiego.

• IV

— początek prac przy montażu

hełmów od strony pl. Zamkowego i

Dziedzińca Wielkiego, układanie da­

chówki ceramicznej na połaciach da­

chowych.

• VI

montaż tarcz zegarowych na

Wieży

Zygmuntowskiej,

wciągnięcie

i

ustawienie

hełmów na

narożnych

wieżyczkach

skrzydeł

zachodniego

i

północnego oraz zachodniego i połud­

niowego.

• 3.VII

— zakończenie „operacji ze­

gar",

zamontowanie

mechanizmu

<i

dzwonów.

• 6.VII

— osadzenie hełmu na Wieży

Zygmuntowskiej.

•

19.VII.,

godz. ł1.15 — uruchomie­

nie zegara na Wieży Zygmuntowskiej.

• 22.VII — p o s ie d z e n ie O KO ZK, u ro ­ czyste p rze ka za n ie bryły Z am ku w s ta ­ nie surowym .

1975

• P o w o ła n ie Z a rzą d u Z am ku K ró le w ­ skiego, o rg a n u w yko n a w cze g o O KO ZK w m iejsce d a w n e g o B iu ra O d b u d o w y , któ re g o dyre kto re m z o s ta ł E. L ipiński, o rg a n iz o w a n ie na Zam ku w ystaw i sp o tkań , tzw. n ie d z ie l na Zam ku (u d o ­ s tę p n ia n ie pom ieszczeń zam kow ych zw ie d za ją cym ).

• K o n tyn u o w a n ie p ra c re a liza cyjn ych , m ontaż urządzeń in s ta la c y jn y c h , e le ­ m entów ka m ie n ia rs k ic h , na e le w a c ja c h , rozp o czę cie p ra c sztu ka torskich we w n ę trza ch za m ko w ych : w S ali C a a a - le tta , Pokoju O fic e rs k im , S a li M iro w ­ skie j, S ali A u d ie n c y jn e j, S y p ia ln i K ró ­ le w skie j oraz w sa la ch m uzealnych II p ię tra , p rzy g o to w a n ie d o k u m e n ta c ji

basenów i fo n ta n n z lo k a liz o w a n yc h na górnym ta ra s ie od stron y W isły. 1976

• Prace w yko ńczeniow e we w n ę trz a c h skrzydeł g o ty c k ie g o i p o łu d n io w e g o , ro b o ty sztu ka torskie , m o n to w a n ie s te la ­ ży pod d re w n ia n ą bo a zerię , u k ła d a ­ nie ślepych p o d łó g ce ra m iczn ych i m arm urow ych, w y m ia n a p ro w iz o ry c z ­ nej sto la rk i o k ie n n e j i d rz w io w e j, p ro ­ w a d z e n ie p ra c p o zło tniczych (e le m e n ­ ty d e k o ra c yjn e ), u s ta w ia n ie z re k o n ­ struow anych rzeźb na skrzydłach p o łu d ­ niowym i p ó łn o cnym , f ig u r * w ie ń c z ą ­ cych ty m p a n o n y skrzydła s a skie g o od strony w sch o d n ie j.

• VII — ko le jn e p o s ie d zen ie K om isji A rc h ite k to n ic z n o -K o n s e rw a to rs k ie j, u ­ sta le n ie kolorystyki zew nętrznych ty n ­ ków e le w a c ji zam kow ych.

12. Kolumny z Kaplicy Stanisława Augusta po

restytucji, grudzień 1974 r. (fot. A. Stasiak)

12. Columns from the Stanislaus August Cha­

pel after restitution, December 1974

1 9 7 7

• 26.1 — S a la A u d ie n c y jn a — p o sie ­ d ze n ie O b y w a te ls k ie g o K o m ite tu O d ­ b u d ow y Zam ku Królew skiego, p rze ka ­ za n ie sal i pom ieszczeń zam kow ych skrzydła g o ty c k ie g o , częściow o sa skie ­ g o i p o łu d n io w e g o (pierw szy e ta p p ra c w yko ń cze n io w ych).

• Prace re a liz a c y jn e , u s ta w ie n ie k a ­ m ie nn ych rzeźb na d a c h a c h e le w a c ji sa skie j (od stron y W isły), za ko ń czen ie p ra c re k o n stru kcyjn ych płaskorzeźb le ­ w e g o ty m p a n o n u skrzydła saskiego. 1 9 7 8 • 11.V — S a la Senatorska, p le n a rn e p o sie d z e n ie O b y w a te ls k ie g o K om itetu O d b u d o w y Z am ku K ró le w skie g o . • 22.VII — u ko ńczenie ro b o t ty n k a r­ skich e le w a c y jn y c h , p o ło że n ie trw ałych n a w ie rz ch n i na pl. Zam kow ym , D zie ­ dziń cu W ie lk im i T ró jką tn ym , z a k o ń ­ cze n ie p ra c sztukatorskich w S ali Se­

n a to rs k ie j.

• 16.X — g m a c h P odchorążów ki w Ł a zie n kach , w ystaw a O d b u d o w a Z a m ­

ku K ró le w sk ie g o w W a rszaw ie w l a ­ t a ch 1971—1978 — in fo rm a c ja o w y ­

d a rz e n ia c h z tych la t, p rz e d sta w ie n ie n ie k tó ry c h d a ró w , o b ie k tó w m u z e a l­ nych, rysunków dotyczących w nętrz zam kow ych.

1 9 7 9 • 1

.XI

— w łą c z e n ie O d d z ia łu PP PKZ „K ie ro w n ic tw o O d b u d o w y Zam ku K ró­ le w s k ie g o w W a rs z a w ie ” d o O d d z ia ­ łu PP PKZ W a rs z a w a . • 5.

XI

— p o sie d ze n ie Prezydium Rzą­ du, u c h w a ła o p o w o ła n iu o rg a n iz a c ji p a ń s tw o w e j p.n. „Z a m e k K rólew ski w W a rs za w ie — Pom nik H is to rii i K u ltu ­

ry N a ro d o w e j” , u ch w a ła o u tw orzeniu D y re kc ji Zam ku.

• Proce re a liz a c y jn e , u ko ńczenie ro ­ b ó t ty n ka rskich we w n ę trza ch za m k o ­ wych, u łd ie n ie posadzek, u ru c h o m ie ­ n ie in s ta la c ji te c h n ic z n e j um ieszczonej

?; В

** ' * K

73. P ro je kto w a nie p osa dz ki G a b in e t u

K o n fe rency jn ego, gru d zie ń 1974 r. (fot. A. Sta sia k)

13. D e s ig n in g the f lo o r fo r the C o n ­ ference Room, D e c e m b e r 1974

w p o d z ie m ia ch i na po d da sza ch , k o n ­ ty n u o w a n ie p rac p o zło tniczych d e ta li, d e ko ra c yjn y c h e le m e n tó w a rc h ite k to n i­ cznych we w n ę trza ch zam kow ych, w m o n to w a n ie m arm urow ych p o rta li w P okoju M arm u ro w ym , re k o n s tru o ­ w a n ie s tiu kó w o b ra m ie ń p o rtre tó w s ła ­ wnych Polaków , p ra ce ka m ien ia rskie , m on to w a n ie zew nętrznej k a m ien n e j b a lu s tra d y n a d a rk a d a m i skrzydła s a ­ skiego, zakończenie u k ła d a n ia p o s a ­ dzek m arm urow ych we wszystkich h a l­ la ch p a rte ru i w ykła d zin w ła z ie n k a c h a p a rta m e n tó w go ścin n ych II p ię tra .

• Prace w ykończeniow e we w nętrzach I p ię tra skrzydła g o ty c k ie g o — N aw a przed K a p licą , S ala C a n a le tta , Sala A u d ie n c y jn a , S yp ia ln ia Królew ska, G a ­ b in e t i G a rd e ro b a Królewska, skrzy­ d ła saskiego — G a b in e t Żółty, Sala B a to reg o , S ala Rady, S ala K o n ce r­ to w a , S ala T ronow a, G a b in e t K o n fe ­ rencyjny, Pokój M arm u ro w y, K la tka S ch o d o w a W ła d y sła w a w s k a , S ala Ry­ cerska, skrzydła p ó łn o c n e g o — Sale M ate jk o w s k ie , skrzydła z a c h o d n ie g o — K la tka S chodow a Zygm untow ska, skrzy­

dła południowego — Gabinet Oficer­

ski, Galeria Czterech Pór Roku.

1980

• 14.VII

— Prezes Rady Ministrów po­

wołuje prof. dr. Aleksandra Gieyszto­

ra na

stanowisko

Dyrektora

Zamku

Królewskiego w Warszawie, zakończe­

nie działalności Kuratorium pod prze­

wodnictwem St. Lorentza.

• Prace realizacyjne,

kontynuowanie

prac pozłotniczych dekoracyjnych ele­

mentów sztukatorskich okalających pla­

fony w salach historycznych i piętra

skrzydeł saskiego i gotyckiego, prace

wykończeniowe fasety, konchy z kase­

tonami, barwnego gzymsu

z

pasem

stiuku imitującego marmur (Sala Ba­

lowa), podwieszanie fasety, wykłada­

nie ścian barwnym

marmurem (Po­

kój

Marmurowy),

prace

pozłotnicze

gzymsu i wysokiej fasety (Sala Rycer­

ska).

1981

• Kontynuowanie prac wykończenio­

wych w pomieszczeniach skrzydła sa­

skiego, wykonywanie wklejek drobnych

elementów dekoracji

gzymsów oraz

fasety,

„b ia łe prace”

(sztukatorskie)

gzymsu i fasety wieńczących poziom

II

kondygnacji pomieszczenia Sali Balo­

wej, kontynuowanie prac pozłotniczych

fasety i gzymsu Sali Rycerskiej, przy­

gotowanie sufitu oraz niewielkiej pod­

wieszonej fasety do rozpoczęcia prac

malarskich plafonu — barwnej kom­

pozycji w Pokoju Marmurowym.

1982

• Prace realizacyjne, zgłaszanie po­

mieszczeń zamkowych do odbioru re­

jonami określonymi według

umownej

nomenklatury.

• 14.IV —

rejon

VI

cz.

II,

m.in. po­

mieszczenia skrzydeł saskiego i pół­

nocnego.

• 16.

IV

- rejon

XIII

cz.

II,

m.in. Sale

14. Prace p o zło tn ic ze w K a p lic y Królewskiej, 1976 r. (fot. M. St a n kie w ic z )

14. G il d i n g works in the Ro yal Ch apel, 1976

150

15. Prace pozło tnic ze w Sa li A u d ie n c y jn e j, 1976 r. (fot. M. Stan kiewicz)

16. Sala A u d ie n c y jn a : A - u k ła d a n ie posadzki, gru d z ie ń 1976 r. (fot. K. K o w a ls k a ) ; В - w trak cie prze ka zyw ania , styczeń 1977 r. (fot. J. Sza ndomi rski)

16. The A u d ie n c e Ro o m : A - a rr a n g in g the floor, D e c e m b e r 1976, В - d u rin g the a c ce p ta n c e , Ja nuary 1977

17. Sala Tronowa, 1986 r. (fot. R. Ko to wicz)

Matejkowskie stanowiące łącznik mię­

dzy skrzydłem saskim

a

zachodnim,

kabiny tłumaczy w Sali Senatorskiej.

•

21.V

— rejon

XIII

cz.

I,

zajmujący

północną część

skrzydła

zachodnie­

go.

• 11.VI

— zgłaszanie do odbioru ko­

lejnych pomieszczeń części gościnnej

skrzydeł zachodniego oraz południo­

wego.

1983

• Prace realizacyjne, zgłaszanie po­

mieszczeń do odbioru.

•

24.11

— rejon

VII

cz. A, m.in. ga­

leria II piętra, Klatka Schodowa Se­

natorska.

•

30.V

— rejon

VII

cz.

B,

m.in. piw­

nice i ciągi komunikacyjne.

•

10.VIII

— rejon

VII

cz. C, m.in. Ga­

leria Monarchów.

• Kontynuowanie prac pozłotniczych,

konserwatorskich

i

wykończeniowych,

montaż złoconych rozet w glifach o­

kiennych i drzwiowych Sali Canaletta,

odbiór ołtarza wraz z mensą ołtarzo­

wą przeznaczonego do Kaplicy skrzy­

dła gotyckiego, malowanie

drewnia­

nej boazerii dekorowanej elementami

z ło c o n e j snycerki w pom ieszczeniach skrzydła p o łu d n io w e g o . #

1984

• Prace re a liz a c y jn e , przekazyw anie sal historycznych i innych pom ieszczeń.

• 4.I — rejon VIII cz. В — G a b in e t Z ielon y, Żółty, Królewski, G a rd e ro b a , K la tka Schodow a W ła d ysła w o w ska (skrzydło saskie).

• 25.1 — rejon XV cz. В — pom iesz­ cze n ia 144-147, K la tk a Schodow a Zygm untow ska (skrzydło za ch o d n ie ).

• 31.111 — rejon VIII cz. С — m .in. S ala T ronow a, G a b in e t K onferencyjny, pom ieszczenia 113, A i B, 115 A (skrzydło saskie).

• 30 IV - rejon VIII cz. D - S ala A u d ie n c y jn a , S y p ia ln ia Królew ska, K la tka G rodzka, pom ieszczenia 124— —127 A i В (skrzydło g o tyckie , częś­ c io w o skrzydło p o łu d n io w e ).

• 29.VI — rejon XVII — S ala Rycer­ ska (skrzydło saskie).

• 30.VI - rejon X — e le w a c je bez w s c h o d n ie j, p o ła c ie d a ch ów , D z ie d z i­ n ie c W ie lk i, in s ta la c ja TV przem y­ słow ej, ilu m in a c je , luk tra n s p o rto w y i k a n a ł osuszający.

• 6.VII — rejon X V III — Pokój M a r ­

murowy (skrzydło saskie).

•

9.VII

— rejon

XV

— Sala Poselska,

pomieszczenia

138, 140,

Klatka Scho­

dowa Zygmuntowska,

I

piętro.

• 17.VII — re jo n VIII cz. E - p o m ie ­ szczenia 27 A, E (skrzydło p o łu d n io ­ we).

•

30. V I

11 — rejon

XI

— elewacja

wschodnia bez parteru, taras górny,

mur oporowy, iluminacje.

• 21.X

—

uroczyste

posiedzenie

OKOZK w Zamku Królewskim, przeka­

zanie pomieszczeń zamkowych użytko­

wnikowi — instytucji pn. „Żamek Kró­

lewski — Pomnik Historii i Kultury Na­

rodowej", powołanie Rady Odbudowy

Zamku Królewskiego.

•

30.X

— Zamek Królewski — uroczy­

stość

z

udziałem

najważniejszych

władz państwowych, przekazanie i u­

mieszczenie Urny z Sercem Tadeusza

Kościuszki w Kaplicy Królewskiej.

od 1985

• Kontynuowanie prac rekonstrukcyj­

nych w Sali Balowej, prace przy ele­

wacji saskiej z tarasem oraz w ogro­

dach zaimkowych.

oprać. Hanna Lewicka

THE RESTITUTION OF THE ROYAL CASTLE IN WARSAW. THE CHRONICLE OF EVENTS

1915

• The in va sio n o f W a rs a w by th e G e rm a n s, o c c u p a tio n o f th e C astle fo r g o v e rn o r’ s o ffic e s . The in itia tio n o f th e w o rk o f th e S o cie ty fo r th e P ro­ te c tio n o f Relics o f th e Past — u n ­ d e rta k in g o f in ve n to ry w orks, h e a de d by K a zim ie rz S kórew icz, a rc h ite c t. 1 9 1 5-1 9 1 8

• The c o n tin u a tio n o f m easurem ents, stu d ie s on th e o ld e s t p a rt o f th e C a ­ stle know n as th e G re a te r M a n o r, u n co very o f th e G o th ic fa ç a d e , d r a ­ w in g o f th e p h o to g ra p h ic d o c u m e n ­ ta tio n o f in te rio rs a n d th e mass o f th e C astle, re p a ir w orks in th e h a ll in th e o u tb u ild in g n e a r th e G ro d z ­ ka G a te a n d re p a ir o f th e flo o rs in som e o f th e room s a n d in th e Royal C h a p e l.

1918

• P la c in g th e C a s tle a t a d isp o sa l o f th e m in is te r o f m ilita ry a ffa irs .

1919

19.02 — in c lu s io n o f th e C astle, B e l­ w e d e r, Ł a z ie n k i Park and W a w e l C a ­ stle in to re p re s e n ta tiv e b u ild in g s o f P e o p le 's P o la n d , th e e s ta b lis h m e n t o f th e S ta te A d m in is tra tio n o f R epre­ s e n ta tiv e B u ild in g s w ith K. Skórew icz as its p re sid e n t.

1 9 1 9-1 9 2 3

• C o n s e rv a tio n w orks in c e lla rs a n d in th e g ro u n d flo o r o f th e G o th ic w in g — re v e a lin g o f th e sta irs le a d in g o n to a se n try p o rch in a Renaissance Two P illa r Room, w orks in th e Saxon w in g — h a n g in g o f restored p o rtra its o f kin g s in th e C o n fe re n ce Room, re ­ n o v a tio n o f J. B. Plersch’ s w a ll p a in ­ tin g s , p la c in g o f th e p o rtra its o f kings in th e M a rb le Room a fte r rem oving Russian ta p e s trie s , c o m p le tio n o f an

iro n c o n s tru c tio n re lie v in g th e c e lin g in th e B a ll Room.

1923

• C lo sin g dow n th e S ta te A d m in i­ s tra tio n o f R e p re se n ta tive B u ild in g s. 1924

• Entrusting th e p ro te c tio n o f th e C a stle to th e C o m m itte e o f W orks in R e p re se n ta tive B u ild in g s , w ith K. Skórew icz as c h a irm a n .

1924-1928

• The p e rio d o f in te n sive c o n s e rv a ­ tio n works, a rc h ite c to n ic , e xc a v a tio n a n d a rc h iv a l studies, re sto rin g C astle fa ç a d e s (west, south, p a rt o f th e east) th e ir a rc h ite c to n ic form from b e fo re 1825, e x c h a ng e o f ro o f c o n ­ s tru ctio n s fo r re in fo rc e d co n cre te one,

p a n tile ro o fin g . 1928

• The re c a llin g o f K. Skórew icz fro m th e post o f th e head o f ca s tle w orks a n d a p p o in tin g J. Seredyński a n d th e n A. Szyszko-Bohusz (b o th a r ­ c h ite c ts ) to th is fu n c tio n , c o n tin u a tio n o f co n s e rv a tio n works, recovery of v a lu a b le e lem ents o f th e in te rio r o u t­ fit.

1930

• 17.04 — th e e s ta b lis h m e n t o f S ta te C o m m itte e s fo r th e Renew al o f the W a rs a w Royal C astle a n d th e W a w e l

C astle.

• 07 — discussions on a d ra ft p la n o f A. Szyszko-Bohusz fo r th e d e v e lo p ­ m ent o f th e la n d on th e V is tu la , d e ­ c isio n to e xch a ng e c a s tle ro o fin g s from tile s in to c o p p e r sheet.

1931

• The ren e w a l o f th e south fa ç a d e , resto rin g the a p p e a ra n c e from th e t i ­

me of Sigismund

III,

complex resto­

ration of the Grodzka Tower — remo­

val of an ogival cupola and the in­

troduction of a viewing terrace.

1932

• The administration of the Castle

is taken over by the Ministry of In­

ternal Affairs.

1 9 3 3

• Construction

and

conservation

works in the upper floor of the north

wing, in the Batory Room and in a

gallery with tapestries.

1 9 3 5

• The restoration of the ground floor

in the south wing and its earmarking

for premises of the Military and Ci­

vic Chancellery of the President of

People's Poland.

1 9 3 9

• 6.09 — the President of People’s

Poland and officers of the M ilitary

and Civic Chancellery leave the Ca­

stle.

• 8.09 — transfer of a cinerary urn

with the heart of Tadeusz Kościusz­

ko and a prayer book of Queen Bo­

na from

the

Royal Chapel to St

John’s Cathedral.

•

17.09

— ’’The Black Sunday" —

bombardment of the Castle, fire co­

vered attics and cupolas of the Sigis­

mund

and

Vladislaus

Towers.

Fire

brigades, military men, workers of the

Castle including its custodian

Kazi­

mierz Broki as well as other munici­

pal services and workers of the Na­

tional Museum including its director

Stanisław Lorentz participated in put­

ting out the fire in the Castle and

the Cathedral, in saving and protec­

ting the structure and its collections.

K. Brokl, custodian, died at the post.

152

1 939-1940

• 11.01 — W e h rm a c h t's sappers p re ­ p a re th e C astle fo r b lo w in g u p ; p lu n ­ d e rin g and d e v a s ta tio n go on. A t th e sam e tim e Polish services c o n tin u e to rescue elem ents o f the C a stle 's e q u ip m e n t. 1944 • B low ing up o f th e w a lls in D e ­ c e m b e r by W e h rm a c h t’s sappers. 1945 • 6.06 — the e s ta b lis h m e n t o f th e W o rk s h o p o f the R e co n stru ctio n of th e C a stle w ith in th e fra m e w o rk o f th e D e p a rtm e n t o f H is to ric A rc h ite c tu ­ re in th e O ffic e fo r th e R e construc­ tio n o f th e C a p ita l (BO S), h e a d e d by Jan Z ach w a to w icz, a rc h ite c t; c o m ­ p ilin g o f a rc h iv a l, ic o n o g ra p h ie m a te ­ ria ls, d e v e lo p m e n t p la n s fo r ca stle b u ild in g s , d ra w in g p la n s fo r th e re ­ c o n s tru c tio n .

1947

• R em oving the ru b b le from th e c a ­ stle site, c a ta lo g u in g — as in stru c te d by Professor J. Z ach w a to w icz, C o n ­ se rva to r G e n e ra l — o f rescued d e ­ ta ils , asse m b lyin g o f th e o rig in a l p o r­ ta l o f th e G rodzka G a te . The C o n ­ se rva to r o f M on u m e n ts o f th e C ity o f W a rs a w (P io tr B ie g a ń ski, a rc h ite c t) entrusts Jan D ą b ro w ski, a rc h ite c t, w ith th e task to p re p a re a p la n fo r th e re c o n s tru c tio n

of

th e ca stle

(J.

D ą ­ brow ski w as th e n in s p e c to r o f S ta n i­ slaus m onum ents in th e C o n se rva tio n O ffic e ).

1948

• F u rth e r works a t ru b b le c le a rin g , p ro te c tin g a n d c a ta lo g u in g o f th e p re ­ served parts o f w a lls a n d stonew ork (w in d o w fra m in g s , scu lp tu re s, m o u l­ dings, c a n tile v e rs et.c.).

1949

• 1.05 — M e m o ria l on p la c in g th e M useum o f Polish C u ltu re in th e re ­ co n stru cte d Royal C a stle in W arsaw , e la b o ra te d by th e W —Z W o rksh o p

• 2.07 — u n a n im o u s a d o p tio n a n d passing the la w on th e re c o n s tru c ­ tion o f the C a s tle pre se n te d a t a ses­ sion o f the P a rlia m e n t by Prim e M i­ n iste r Józef C y ra n k ie w ic z; s ta rtin g th e reco n stru ction o f th e ca s tle e le v a tio n from the side o f the W - Z route. 1950

• 30.07 — th e e s ta b lis h m e n t o f the S ta te E nterprise re fe rre d to as „ th e (M a n a g e m e n t fo r th e R e c o n s tru c tio n o f th e Royal C a s tle ” w ith a v ie w to c a rry o u t e x e c u tio n w orks, p re p a re te c h n ic a l and e q u ip m e n t d o c u m e n ta ­ tio n , c a rry o u t research w o rk a n d s tu ­ dies, c o n tro l th e co u n cils a n d to e s ta ­ blish the C o u n c il /of th e S o c ia l S u r­ v e illa n c e .

• 21.09 — the è s ta b lis h m e n t o f th e C o m m itte e fo r th e R e co n stru ctio n o f th e Royal C astle w ith Prim e M in is te r Józef C yra nkiew icz as its p re s id e n t.

• th e c o n tin u a tio n o f ru b b le c le a t/­ in g , c a rry in g o u t a rc h a e o lo g ic a l a n d a rc h ite c to n ic studies.

1951

• 01 — p re s e n ta tio n o f a d ra ft p la n fo r th e re co n stru ctio n , a p p o in tin g th e

Enterprise for Monument Architectu­

ral Stoneworks to perform the works

and arch. Aleksander Król, architect, as

surveillance inspector; holding up the

works due to, i.a., passing ■'the law

on

the

reconstruction

of

the Old

Town.

• The transfer of the Castle Works­

hop to the State Ateliers for the Con­

servation of Cultural Property (PKZ)

1952

• The creation of the Interim Ma-

nägement of the Reconstruction

of

the Royal Castle headed by A. Król;

initiation of preparatory works, con­

tinuation of archaeological and ar­

chitectonic studies.

1953

• The continuation of research and

archaeological works on the site of

the Castle

headed

by

Aleksandra

Swiechowska and Zdzisław Tomaszew­

ski.

1954

• Opening of the

competition

for

"Architectonic and Town-Planning So­

lution of the Zamkowy (Castle) Squ­

are and the Adjoining Area of the

Old and New Town in Warsaw” —

9

teams took part in it.

1955

•

19.02

— Decision of the jury: 1st

prize was not awarded; two 2nd pri­

zes were awarded to the teams he­

aded by architects Jan

Bogusławski

and Romuald Gutt.

1956

• The decision on the implementa­

tion of the plan by J. Bogusławski,

made at a spring session of the W ar­

saw Team of the State Commission

for Economic Planning,

attached to

the Praesidium of the Council of M i­

nisters; opening of the Zamek (Ca­

stle) Architectonic Workshop, headed

by J. Bogusławski, within the PP PKZ;

the continuation of cataloguing the

preserved

elements,

preparation

of

plans for the reconstruction

of the

Castle.

1957

•

4.07

— the creation of a consul­

tive team for the reconstruction of

the Castle, known as "the Commission

for the Reconstruction of the Royal

Castle in Warsaw" with Professor Jan

Zachwatowicz as its president; wor­

king out a detailed programme for

the adaptation of the Castle to the

needs of the Museum of Polish Cul­

ture as well as some of the rooms

to the needs of Polonia.

1958

• 14.02

— The Resolution of the Mu­

nicipal National Council on the in­

tensification of preparatory works as­

sociated with the

reconstruction

of

the Castle and the creation in the

Castle of the National Museum

of

the Millennium of Polish Culture.

1959

• The protection of

parts

of

the

walls of the south projection, recon­

struction

of

cellars,

conservation

works at the Grodzka Tower.

1960

• A new c o n c e p t o f th e re c o n s tru ­ c tio n o f the C astle, i.e. e re c tio n o f th re e w ings (south, w est a n d n o rth ) e a rm a rke d fo r th e Y o u th T o u ris tic C entre, R e g istra r’s O ffic e a n d th e In fo rm a tio n C e n tre o f th e N a tio n a l M u n ic ip a l C o u n c il; a p p ro v a l by th e Com m ission o f th e p la n o f th e p ro ­ te c tio n o f c a s tle G o th ic c e lla rs .

1961

• 12 — th e d e cisio n n o t to re c o n ­ s tru ct th e C a s tle in th e n e a re st fiv e y e a rs; su sp e nd in g th e a c tiv itie s o f th e Zam ek A rc h ite c to n ic W o rk s h o p , h o ld in g up d e s ig n in g works, tra n s fe r o f th e d o c u m e n ta tio n to th e N a tio ­ n a l M useum . 1960-1962

• A rc h ite c to n ic studies o n c e lla r w a lls in th e Royal C a stle by A n to n i Kąsinow ski.

1962-1964

• The d e cisio n o f th e P ra e sid iu m o f th e N a tio n a l M u n ic ip a l C o u n c il to set in o rd e r th e ca s tle s ite ; th e w orks d o n e in c lu d e d le v e llin g o f th e p re s e r­ ved ca s tle w a lls to th e e q u a l h e ig h t, e xce p t fo r th e p re se rvin g o f p a rt o f the p ro je c tio n o f th e Saxon w in g w ith th e s o -c a lle d Żerom ski w in d o w in its fu ll h e ig h t; p a v in g th e G re a t C o u rty a rd w ith stone p la te s ; p u ttin g up o f b ric k e d w a lls up to 1 m in h e ig h t to e n c irc le th e o u tlin e o f th e w a lls o f c a stle w ings.

• F urth e r v o lu n ta ry w orks on d o c u ­ m e n ta tio n c a rrie d o u t by th e w o rkers o f th e F orm er Zam ek A rc h ite c to n ic W o rk s h o p ; m e e tin g o f th e S e c tio n o f W a rsa w H is to ry a tta c h e d to th e So­ c ie ty o f W a rs a w Lovers, in w h ic h th e In s titu te o f H is to ry o f th e Polish A c a ­ d em y o f Sciences also to o k p a rt — it was p o s tu la te d to e n g a g e s o c ia l m e­ ans in th e c a m p a ig n o f re c o n s tru c ­ tin g th e C astle. 1966

• C o n se rva tio n a n d c o n s tru c tio n works, c a rrie d o u t by th e PP PKZ in th e fo rm e r D e p u tie s ’ Room (th e so­ -c a lle d Two P illa r Room ), G o th ic c e l­ lars, K u b ic k i’s A rca d e s, F reem ansons’ Box, G rod zka T ow e r; c o m p le tio n o f th e works in th e S ta n is la u s L ib ra ry a n d in B a c c ia re lli Room ( a fte r th e d e sig n by Jan B o g u sła w ski a n d Ire ­

na O b o rska ). 1969

— C on se rva tio n a n d c o n s tru c tio n works c a rrie d o u t by th e PP PKZ, th e re s to ra tio n o f Royal K itchens a n d th e re v e a lin g a n d p ro te c tio n o f p a rts o f G o th ic w a lls in th e S m a ll M a n o r.

1970

— The e s ta b lis h m e n t o f th e C o m m is­ sion fo r th e S tudies "o n th e Royal C a ­ stle w ith Professor S. Lorentz as its p re sid e n t, a tta c h e d to th e In s titu te o f H is to ry ; th e p ro g ra m m e o f th e a c ti­ vities o f th e C om m ission in c lu d e d c o m p ilin g d o cu m e n ts on th e h isto ry o f th e C astle, p u b lis h in g m o n o g ra p ­ hies a n d p o p u la r a n d research works and source m a te ria ls, c o m p le tin g in ­ fo rm a tio n on th e preserved p a rts o f th e C astle, m aking b ib lio g ra p h ie s o f

th e structure, o rg a n iz a tio n o f s c ie n ­ tific sym posia.

1971

• 20.01 — a m eeting o f th e re p re ­ sentatives o f c re a tiv e circles w ith the 1st S ecre tary o f the C e n tra l C o m m itte e o f th e PZPR, Edward G ie re k ; p ro c la ­ im in g o f the d e cisio n on th e in it ia ­ tio n o f th e re co n stru ction o f the Castle.

• 26.01 — in a u g u ra tio n m eeting of th e C ivic C o m m itte e fo r the Recon­ s tru c tio n o f th e Royal C astle in W a r­ saw (O K O Z K ), w ith Józef Kępa as its p resident.

• 27.01 — o p e n in g o f th e O ffic e of th e C ivic C o m m itte e fo r th e Recon­ s tru c tio n o f th e Royal C astle, seated in a b u ild in g a t 10, Zam kow y square.

• The c re a tio n o f s p e c ia liz e d c o m ­ missions a tta c h e d to the O K O Z K : the S c ie n tific H is to ric C om m ission — p re ­ s id e n t S. Lorentz, the A rc h ite c to n ic a n d C o n se rva tio n C om m ission — Pre­ s id e n t J. Z ach w a to w icz, — th e A rc h a - e o lo g ic Com m ission — p re s id e n t A. G ieysztor, the P ro p a g a n d a C o m m is­ sion — p re s id e n t L. W ysznacki, the Com m ission fo r the C a stle Fund — p re s id e n t W . Lubiński, th e C o m m is­ sion fo r S o cia l A c tio n s — p re s id e n t A. B oredzki, th e P o lo n ia C om m ission — p re s id e n t F. Skibiński.

The PP PKZ (the S tate A te lie rs fo r th e C o n se rva tio n o f C u ltu ra l P ro p e r­ ty) w ere a p p o in te d g e n e ra l e xe cu to r of th e reco n stru ction . O n January 29, 1971 th e Zam ek A rc h ite c to n ic W o rk ­ shop a tta c h e d to the W a rs a w O ffic e o f th e PKZ was re in s titu te d , w ith Pro­ fessor J. Bogusław ski as g e n e ra l d e ­ signer.

• The A rc h ite c to n ic a n d C onservation C om m ission (К А К ) was e m pow ered w ith m aking decisions p e rta in in g to th e re s titu tio n o f th e Royal C astle in W a rs a w ; the M a n a g e m e n t fo r the Town D e ve lo p m e n t (W a rsa w — East) was a p p o in te d as so b s titu te investor.

• 23.03 — second p le n a ry m eeting o f th e O KO ZK, p re lim in a ry pre se n ­ ta tio n o f the plan fo r the d e v e lo p ­

m ent o f the C astle.

• 15.04 — the Zam ek W o rksho p , h e ­ ad e d by W . S am ojło, be g an its a c ti­ vities.

• 3.05 — u n d e rta k in g o f a rc h a e o lo - g ic and a rc h ite c to n ic studies on the ca stle site, ca rrie d o u t by A le ks a n d ra Św iechowska and A n to n i Kqsinowski. • 09 — th e firs t d e liv e ry o f bricks to th e C astle from a b ric k -k iln a t Kraś­ nik Lubelski.

• 30.09 — th e A rc h ite c to n ic a n d C o n ­ servation Com m ission a p p ro ve d a p re ­ lim in a ry p la n fo r th e re co n stru ction o f the C astle (bra n ch design offices p a rtic ip a tin g in it in clu d e d , i.a., the in s ta lp ro je k t In d u stria l Research a n d D esign O ffic e (W arsaw ), th e D esign O ffic e o f G e n era l B u ild in g (W arsaw ), the R adio- a n d T e le -C o m m u n ic a tio n Research a n d D esign O ffic e (W a r­ saw), th e M a in R e frig e ra tin g C entre (C ra co w ), th e M e ra m o n t A u to m o tio n D esign O ffic e (Poznań), " M o s to s ta l”

(Zabrze).

1972

• 1.01 - a b ra n ch o ffic e o f th e

PP

PKZ re fe rre d to as " t h e M a n a g e m e n t of the R e co nstruction o f th e Royal C a stle in W a rs a w ” b e g a n its a c tiv i­ ties a im e d a t co m p le x w orks ra n g in g from designs to e xe c u tio n a n d c o o r­ d in a tio n . Z. D rankow ski, a rc h ite c t, was a p p o in te d its d ire c to r.

• 09 — a glass case p u t a t Z a m ko ­ wy square, w ith th e m od e l o f the

Royal C astle.

• 09 — the S ta n isla u s L ib ra ry — a d is p la y o f se lected works o f a rt, res­ c u e d a t th e C a stle a n d ke p t a t the

N a tio n a l M useum .

• Intensive e x e c u tia n a l works a re u n d e r way — rem o vin g ru b b le from th e c e lla rs ; mass p a rtic ip a tio n o f the so cie ty in ca stle w o rks; p ro te c tio n o f th e fo u n d a tio n s ; re v e a lin g a G o th ic a rch e d c e lla r in th e G o th ic w in g a t th e Two P illa r Room a n d o f an o ri­ g in a l arch in th e fo u n d a tio n o f the G rodzka Tow er; uncovery o f th e se­ co n d in te rn a l w a ll m ad e from G o th ic brick d u rin g the lin in g o f fo u n d a tio n w a lls in th e to w e r; p ro te c tio n o f a G o th ic c e lla r u n d e r Z am kow y sq u a re a t the wesf w in g ; p ro te c tio n a n d m a- k in g -u p o f o ld w a lls, lin in g o f th e fo u n d a tio n s o f the Saxon, G o th ic, south, w e st a n d n o rth w in g s ; e re ctio n o f new c e lla r w a lls, w a lls o f th e g ro u n d flo o r o f th e G o th ic and so­ uth w in g s ; a rra n g in g th e ro o fin g over th e g ro u n d flo o r in th e w est p a rt; e re c tio n o f th e w a lls o f th e 2nd flo o r in th e G o th ic w ing.

1973

• The firs t w isp ove r th e Royal C a ­ stle ; raisin g th e w a lls up to th e roo f in th e G o th ic, south a n d w est w in g s ; p u ttin g up p ro v is io n a l d o o r a n d w in ­ d o w w o o d w o rk ; asse m b lyin g a steel ro o fin g co n stru ctio n over th e G ro d z ­ k a Tower, in s u la tio n a n d d a m p -p ro o f works on th e roofs, tim b e rin g and re in fo rc e m e n t o f th e ce lin g s in c e l­ lars a n d over g ro u n d flo o rs in the

G o th ic, Saxon, n o rth a n d south w ings, a rra n g e m e n t and s e g re g a tio n o f p re ­ served scu lp tu re s a n d gypsum m odels, stone w orks on th e e le v a tio n s o f th e G o th ic and south w in g s ; p u ttin g up o f cro w n in g m ou ld in g s a n d o f co rd o n b e lt u n d e r th e cro w n in g m o u ld in g , o f elem ents o f o rig in a l m ou ld in g s a n d w in d o w bands.

• The fo rm a tio n o f th e C u sto d ia n O ffic e w h ich c o m p ris e d : S ta n is ła w Lorentz (p re s id e n t), Jan Z a c h w a to ­ wicz, A le k s a n d e r G ie yszto r an d , ex o ffic io , rep re se n ta tive s o f th e

PP

PKZ, i.e. a rc h ite c ts M ie czysła w S am borski a n d Irena O b o rska , cu s to d ia n s of th e N a tio n a l M useum in c lu d in g d r A n d rz e j R otterm und, d ire c to r o f the C o m m itte e O ffic e a n d Jerzy B a ra n o w ­ ski, W o jc ie c h L ip iń ski, heads o f those sections o f th e N a tio n a l M useum w h ich had c o lle c tio n s a s so cia te d w ith th e C astle, Bożena M aszkow ska i Krystyna Sroczyńska, a n d fin a lly Jacek Cydzik, a rc h ite c t, on b e h a lt o f th e M in is try o f C u ltu re and Arts.

1974

• 02 — p u ttin g up a n d w a llin g up o f th e c o a t o f arm s o f Vazas a t th e S igism und T ow er; p u ttin g o f p re fa b ri­ ca te d plates on th e ro o fin g o f the

n o rth a n d south w in g s ; c o m p le tio n o f fin is h in g w orks o f s ills a n d o f th e c o rd o n b e lt in th e 2nd flo o r ; p u ttin g d a m p -p ro o f in s u la tio n on th e ro o fin g from th e side o f th e G re a t C o u rty a rd .

• 04 — firs t works on th e assem bly­ ing o f th e c u p o la s from th e side o f Z am kow y sq u a re a n d the G re a t C o u r­ ty a rd ; p u ttin g ce ra m ic tile s on th e ro o fin g .

• 06 — p u ttin g up of c lo a k disks a t th e S ig ism u n d T ow er; liftin g and p o s i­ tio n in g o f c u p o la s on co rn e r tu rre ts in th e west — n o rth a n d west a n d south w ings.

•

3.07

— c o m p le tio n o f " th e c lo c k o p e ra tio n ” , in s ta llin g th e clo ck-w o rks and bells. • 6.07 — p la c in g th e c u p o la on th e S ig ism u n d Tower. • 19.07, 11.15 hrs — p u ttin g th e c lo c k on th e S ig ism u n d Tower in to o p e ra tio n . • 22.07 — a m ee tin g o f th e O K O Z K ; c e re m o n y o f h a n d in g o ve r the moss o f th e C a stle in a raw state.

1975

The fo rm a tio n o f the M a n a g e m e n t o f th e Royal C astle, an executive bo d y of th e O K O Z K to re p la c e the f o r ­ m er O ffic e fo r th e R econstruction, w ith R. Lip iń ski as d ire c to r; a rra n g e ­ m en t o f e x h ib itio n s and m eetings in th e C a stle a n d o f th e so -c a lle d S und- days on th e C a stle (m a kin g ca s tle prem ises open to th e p u b lic )

• The c o n tin u a tio n o f e x e c u tio n a l w o rks; p u ttin g in s ta lla tio n e q u ip m e n t, stone e lem ents on the e le v a tio n s ; c o m m e n ce m e n t o f stucco works in sid e the C a s tle : in th e C a n a le tto Room, O ffic e rs ’ Room, th e M irow ska Room, th e A u d ie n c e Room, the Royal S le e ­ p in g Room a n d museum rooms in th e 2nd flo o r; d ra w in g th e d o c u m e n ta ­ tio n fo r sw im m ing pools and fo u n ­ ta in s s itu a te d a t an u p p e r te rra c e from th e side o f th e V istu la .

1976

• F in ish in g works in th e in te rio rs o f the G o th ic a n d south w ings, stucco works, e re c tio n o f th e racks fo r w a in - s c o ttin g , p u ttin g o f ce ra m ic and m a r­ b le flo o rs , e xch a ng e of p ro v is io n a l w in d o w a n d d o o r w oodw ork, g ild in g w orks (d e c o ra tiv e elem ents), p la c in g re c o n s tru c te d sculptures in th e south a n d n o rth w in g as w e ll as statues c ro w n in g th e tym pa n a in th e Saxon w in g from th e east side.

• 08 — a su b se qu e n t m eeting o f the A rc h ite c to n ic and C onservation C om ­ m ission, de cisio n on e x te rn a l colours o f th e p la ste rs on ca stle e le va tio ns.

• 26.01 — The A u d ie n c e Room — m e e tin g of th e C ivic C o m m itte e fo r - t h e R e co nstruction o f the Royal C a ­ s tle ; h a n d in g ove r o f room s and c a s tle prem ises o f the G o th ic w ing a n d p a rtia lly o f th e Saxon a n d south w in g s (the firs t stage o f fin is h in g w orks).

• Im p le m e n ta tio n works, p la c in g of stone scu lp tu re s on the roofs o f th e Saxon e le v a tio n (from the V is tu la ’s sid e ), c o m p le tio n o f rec o n stru c tio n a l