A. Gruszecki
Osuszanie murów za pomocą rurek
porowatych
Ochrona Zabytków 12/2 (45), 124-125
Ryc. 99. W arszaw a — k a m ien ica przy pl. G rzybow skim 16.
sk iej A kadem ii N auk. Należy nadm ienić, że zleceniodaw ca nie dopełnił obow iązku zaw iadom ienia U rzędu K o n serw atorskiego o kom isji. M ury k am ien icy groziły z a w a leniem — sta ty c y stw ie rd z ili konieczność rozbiórki, k tó rą polecił w ykonać A rc h ite k t Dzielnicow y.
W ów czas zgłosiła się do UK sp ółdziel n ia m ieszkaniow a „G rzybów ” z p ro p o zycją odbudow y k am ien icy n a m ieszkania. Je d n a k nie u d ało się je j uregulow ać sp ra w w łasnościow ych i zrezygnow ała ze sw ych zam ierzeń. UK, k tó ry w strz y m a ł czasowo rozbiórkę m u siał zgodzić się na jej d o konanie nie m a jąc m ożności n a tychm iastow ego u ru ch o m ien ia ro b ó t z a bezpieczających. N a zw łokę nie m ógł zgo dzić się A rc h ite k t D zielnicow y ze w zglę du n a doraźne zagrożenie bezpieczeństw a.
B. K. i S t K. E lew acja ta w y k az u je w y ra źn e podo
b ie ń stw o do elew acji w ielu budynków w W arszaw ie z I połow y X IX — ja k n p. k am ien icy p rzy ul. N ow y Ś w ia t 35 (pałac H ołów czyca w zniesiony p rze z Co- razziego w 1820 r.), Nowy Ś w ia t 49 (dom B e ntkow skiego z 1. 1819—22, a rc h ite k t Szpilow ski), N owy Ś w ia t 53 (tzw. pałac P u sło w sk ic h przeb u d o w an y ok. 1822 r.). W idoczne je s t ono zw łaszcza w ro zw ią z a n iu p a r tii c e n tra ln e j b u d y n k u za p o m ocą p ra w ie identycznego p o rty k u . Rów nież p ro p o rcje elew acji, rozm ieszczenie i w y m ia ry okien, oraz d ek o ra c ja u trz y m a n a w c h a ra k te rz e surow ego k la sy cy z m u w iążą om aw ianą k am ienicę z a rc h i te k tu r ą tzw. k lasycyzm u w arszaw skiego. B u dynek spłonął w 1939 r. P ozostały m u ry zew n ętrzn e z w iększością tynków . P óźniejsze d zia ła n ia w o jen n e nie zm ieni ły sta n u zachow ania, w 1948 r. oszaco w an o zniszczenie k am ienicy na 60%. W ty m okresie na p a rte rz e um ieszczono sklepy p ry w a tn e , k tó ry ch w łaściciele zo s ta li zobow iązani do zabezpieczenia całości m urów .
W a ru n k u tego nie w ypełniono n ależ y cie, ja k to w y k azała ek sp erty za sta ty c zn a b u d y n k u w y k o n an a przez sta ty k ó w P
ol-Ryc. 100. O suszanie m u ru ru rk a m i p o ro w a ty m i (pałac W allen stein a w P radze).
Z ZAGRANICY
O SU SZA N IE MURÓW
ZA POM OCĄ RUREK POROW ATYCH O p ate n to w an y system K n ap e n opiera się n a inn ej zasadzie niż n o rm a ln ie sto sow ane śro d k i zabezpieczające p rze d w il gocią, P e n e tra c ja jej n ie je st p rz e rw a n a w a rstw ą nieprzepuszczalną, ale s tre fą w k tó re j n a s tę p u je szybkie odp aro w an ie w ilgoci. N ie je s t ona z a trz y m a n a , tylko u su n ię ta . U zyskuje się to przez w p ro w a dzenie w m iejsce izolacji szeregu p o ro w a tych ru re k . W ykonane są z czterech sk ła d n ików odpow iednio d obranych dla u z y sk a nia w łaściw ej porow atości; p rzy p o m in ają pod w zględem koloru i f a k tu ry cegłę. O sa dzone są w m u rze od zew n ątrz w w yk u ty ch otw orach na p o ro w atej w ap ie n n ej z a p ra w ie z grubym p iaskiem . O tw orów n ie w y k u w a się na w ylot m u ru , ala n a połowę jego grubości. Oś ru re k n ac h y lo n a je st na ze w n ątrz pod k ą te m 25°. W yioty ich o sła nia k ra tk a w y k o n an ą z cem en tu lu b brązu. D ziałanie ru re k je st n a stę p u ją c e . P rz e dostające się do nich suche po w ietrze p rze p ły w a przez ich górne p a r tie i w c h ła n ia wilgoć, k tó ra p rze n ik a do ;ch ścianek z m u ru na zasadzie k ap ilarn o śc i. N aw ilg o cone pow ietrze, chłodniejsze i cięższe, op a da z kolei na ich dno i w y d o sta je się na zew nątrz. P o w sta je w te n sposób sta ły p rzepływ pow ietrza. R u rk a chłonie w ilgoć w pew nym promfieniu z otaczającego m u ru. R ząd ru re k osadzonych w ta k im ro z staw ie, aby stre fy ich d ziała n ia zazębiały się, w y tw a rz a p as izolacyjny. In s ta la c ja ta u su w a zarów no w ilgoć z a w a rtą w m u rze ja k i p rze d o sta ją c ą się z g ru n tu . P o o d p aro w an iu wilgoci p rz e s ta je działać, w y łąc za ją c się n ie ja k o sam oczynnie p rzy każdym je j ponow nym p o ja w ie n iu się. D ziała bez k o n se rw ac ji, p rak ty c z n ie aż
do zniszczenia muru. Może być stoso wana do w szelkich grubości ścian ce glanych i kam iennych. Koszt instalacji, zakładanej przez specjalistów z firm y B ri tish Knapen Ltd. równy jest kosztow i w ar stw y izolacyjnej z płytek cem entowych w ścianie o grubości 22 cm., w murach grubszych wypada jeszcze taniej. Insta lacja tego. rodzaju, między innym i założona została w W ersalu i Panteonie paryskim .
Znacznie tańsza od powyższej jest zresztą bardzo podobna, opracowana przez kilku inżynierów angielskich, podobno n ie- opatentowana, pewna odmiana opisanej powyżej m etody. Rurki są okrągłe, pod czas gdy Knapen mają pięć zewnętrznych kraw ędzi. Średnica ich w ynosi 48 mm., średnica św iatła otworu 24 mm. Produ kowane są w trzech długościach 97 mm.,
155 mm., 250 mm. Wykonane prawdopo dobnie z krzem ionki z małą ilością spoiwa nieorganicznego bez użycia w apna i ce m entu. U ziarnienie jest o dużym zróż nicowaniu. Na oko przypominają szorstki piaskowiec. Osadzane są na zapraw ie w ią zanej niedużą ilością wapna i podobnym uziarnieniu jak rurka *. Osadzane są w ten sposób, że m ijają się w dwóch rzędach, przy czem w yloty ich nie są osłaniane kratką. Sięgają na trzy czwarte grubości muru. Istotne jest dokadne w ypełnienie przestrzeni m iędzy rurką a murem zapra wą porowatą w której w ystępuje m ateriał w ypełniający rurki. Jest to najtańsza m e
toda osuszania zawilgoconych murów, k il kakrotnie tańsza od przecinania muru i osadzania w arstw y izolacyjnej. Szcze gólnie przydatna jest. ale nie w e w szyst kich przypadkach przy osuszaniu filarów. Przy okazji chciałbym przestrzec, że rurki drenażowe nie nadają się do tego celu. Nie są porowate.
Na m arginesie, pozwolę sobie dodać, że w ubiegłym roku opracowana została w A nglii m etoda przecinania budynków ceglanych piłą ręczną bądź mechaniczną w zdłuż jednej spoiny dla osadzenia izo lacji bitum icznej przy szerszej spoinie, z blachy m iedzianej w zględnie cynkowej przy węższej.
A. G r u s z e c k i ORGANIZACJA SŁUŻBY OCHRONY I KONSERWACJI ZABYTKÓW W FE DERALNEJ REPUBLICE LUDOWEJ JU GOSŁAWII
Układ polityczno-adm inistracyjny F e deralnego Państw a Jugosłowiańskiego, w skład którego wchodzi sześć republik: Slow enja, Chorwacja, Bośnia i Hercego wina, Czarnogóra, Macedonia oraz
Ser-1 Skład rurki i zap ra wy na p od st aw ie p r z y bli ż o n e g o badania w y k o n a n e g o przez mgr. D a niela T worka.
Ryc. 101 i 102. Izolacia muru przy pomocy rurki „Knapen” (wg British Knapen L i mited). Rurka krzem ionkowa do osuszania
murów.
