Możliwość wykorzystania informacji z topograficznych baz danych

ROCZNIKI GEOMATYKI 2008 m TOM VI m ZESZYT 3

MO¯LIWOŒÆ WYKORZYSTANIA INFORMACJI

Z TOPOGRAFICZNYCH BAZ DANYCH

W GOSPODARCE PRZESTRZENNEJ

POSSIBILITIES OF USING TOPOGRAPHICAL DATABASES

IN SPATIAL MANAGEMENT

Joanna Bac-Bronowicz1_{, Teresa Dzikowska}2

1 _{Instytut Geodezji i Geoinformatyki, Uniwersytet Przyrodniczy we Wroc³awiu} 2 _{Katedra Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Przyrodniczy we Wroc³awiu}

S³owa kluczowe: Baza Danych Topograficznych, planowanie przestrzenne, zagospodarowanie przestrzenne

Keywords: Topographic Database, spatial planning, spatial management

Wstêp

Pañstwowy zasób kartograficzny powinien zawieraæ takie topograficzne i tematyczne dane, które s¹ i bêd¹ wystarczaj¹c¹ podstaw¹ do wykonania analiz w systemach informacji przestrzennej oraz map na potrzeby opracowañ dla urzêdów administracji rz¹dowej i samo-rz¹dowej oraz instytucji pañstwowych. Jest to podstawowy warunek i gwarancja niezbêd-nego wspó³dzia³ania urzêdowych baz danych, do którego kraje europejskie zobowi¹za³y siê w ramach INSPIRE. Kraje te posiadaj¹ bazy topograficzne i powsta³e na ich podstawie kartograficzne modele cyfrowe (tak¿e w postaci drukowanej) na ró¿nym poziomie zaawan-sowania (Bielecka i in., 2007; 2007a). Generalnie mo¿na stwierdziæ, ¿e wiêkszoœæ tych kra-jów posiada bazy danych georeferencyjnych dla ca³ego swojego terytorium na poziomie dok³adnoœci treœci i lokalizacji obiektów odpowiadaj¹ce tradycyjnej skali 1:50 000. W wiêk-szoœci z nich, w ró¿nym stopniu zaawansowania pokrycia obszaru kraju, s¹ bazy topogra-ficzne odpowiadaj¹ce dok³adnoœci skali 1:10 000, o podobnym zakresie treœci.

W polskim zasobie geodezyjnym i kartograficznym (PZGiK) dla ca³ego kraju dysponuje-my nastêpuj¹cymi bazami georeferencyjnymi: Baz¹ Danych Ogólnogeograficznych na po-ziomie dok³adnoœci 1: 250 000 oraz wektorow¹ map¹ wojskow¹ w standardzie NATO, tzw. VMap L2 w skali 1: 50 000. Baza wojskowa, w wiêkszoœci arkuszy, ma aktualnoœæ z lat 80. XX wieku. W latach 2004–2007 ok. 10% tego produktu zosta³o zaktualizowane i jest w pe³ni nowoczesn¹ baz¹ danych topograficznych pozyskanych z ortofotomapy i wywiadu tereno-wego. Produkt ten nazwano VMap L2+.

Na podstawie tej samej ortofotomapy opracowano cywiln¹ bazê danych topograficznych o dok³adnoœci 1:10 000, o zakresie treœci zbli¿onym do œredniego zakresu europejskiego (Wytyczne, 2003). Baza Danych Topograficznych w skrócie oznaczana TBD, rozumiana jest, jako jednolity w zakresie modelu pojêciowego, urzêdowy, ogólnokrajowy system gro-madzenia i udostêpniania danych topograficznych, na który poza danymi sk³ada siê odpo-wiedni system finansowania, organizacja, narzêdzia informatyczne oraz niezbêdne wytyczne i instrukcje techniczne. Zasób podstawowy TBD stanowi¹ trzy g³ówne bazy sk³adowe (kom-ponenty):

1. TOPO – „ci¹g³a” przestrzennie, wektorowa baza danych topograficznych tworzona w oparciu o technologiê GIS;

2. NMT – zapisana w podziale sekcyjnym baza numerycznego modelu rzeŸby terenu; 3. ORTOFOTO – zapisana w podziale sekcyjnym baza ortofotomap.

Zgodnie z ogóln¹ koncepcj¹ tworzenia Bazy Danych Topograficznych jej zakres informa-cyjny odpowiada w zasadniczej czêœci zakresowi informacyjnemu dotychczas opracowy-wanych polskich map topograficznych. Zakres ten w najbardziej ogólnym podejœciu obej-muje nastêpuj¹ce kategorie tematyczne danych: hydrografia, drogi, koleje, uzbrojenie terenu, roœlinnoœæ, zabudowa, granice (jednostki podzia³u terytorialnego), rzeŸba terenu. Podzia³ na wymienione kategorie tematyczne nie jest wprost uwidoczniony w klasyfikacji obiektów przedstawionej w dalszej czêœci, poniewa¿ przedstawiona klasyfikacja nie jest uniwersaln¹ (naukow¹) klasyfikacj¹ obiektów topograficznych, ale klasyfikacj¹ technologiczn¹ wyko-nan¹ dla potrzeb konstruowania struktury wektorowej bazy danych TBD. Klasyfikacja doty-czy wybranych z punktu widzenia topografii obiektów geograficznych (obiektów skojarzo-nych z po³o¿eniem wzglêdem Ziemi) posiadaj¹cych w³aœciwoœci o wartoœciach geometrycz-nych i okreœla podstawy modelu pojêciowego bazy dageometrycz-nych. TBD wykonywana jest na za-mówienie G³ównego Urzêdu Geodezji i Kartografii oraz Urzêdów Marsza³kowskich. Prace nad TBD trwaj¹ od 5 lat.

Nastêpn¹ bardzo wa¿n¹ baz¹ georeferencyjn¹ zrealizowan¹ dla wiêkszoœci obszaru Pol-ski jest baza Ewidencji Gruntów i Budynków. Nie jest to baza o charakterze topograficznym, ale podstawowe Ÿród³o informacji o nieruchomoœciach, takich jak: grunty (po³o¿enie, grani-ce, powierzchnie, rodzaje u¿ytków gruntowych oraz ich klasy gleboznawcze itd.), budynki (po³o¿enie, przeznaczenie, funkcje u¿ytkowe i ogólne dane techniczne) i informacje o w³a-œcicielu, w³adaj¹cym itd.

Mo¿liwoœci integracji w PZGiK

W 2005 r. G³ówny Urz¹d Geodezji i Kartografii zamówi³ projekt celowy 6T122005/06552 (www.gislab.ar.wroc.pl/projektwbdt), którego efektem ma byæ opracowanie metodyki doj-œcia polskiego zasobu geodezyjnego i kartograficznego do œredniego poziomu europejskich urzêdowych baz georeferencyjnych oraz wskazania kierunków dzia³añ prowadz¹cych do podwy¿szenia tego poziomu. W projekcie opracowano sposób pozyskiwania czêœci infor-macji z bazy VMap L2+ o niektórych grupach obiektów (Ÿród³em inforinfor-macji topograficznej jest ta sama ortofotomapa). Zaproponowano te¿ alternatywny sposób pozyskiwania czêœci danych topograficznych i tematycznych z baz Ewidencji Gruntów i Budynków, z Pañstwo-wego Instytutu Geologicznego, ze Standardu Numerycznej Mapy Leœnej oraz innych ¿róde³.

W pierwszym etapie wykonania zadañ projektu wykonawcy zaproponowali rozdzielenie pozyskiwania informacji do TBD na 2 etapy:

1. TBD2 o ograniczonej treœci;

2. TBD pe³ne, uzupe³nienie o elementy uznane za mniej istotne.

Zakres ograniczenia treœci dla TBD2 zosta³ wybrany w konsultacji z departamentami geo-dezji i kartografii piêciu urzêdów marsza³kowskich, bior¹cych udzia³ w realizacji projektu.

Na tak ograniczonym zakresie informacyjnym TBD2 oparto koncepcjê Wielorozdzielczej Bazy Danych Topograficznych (WTBD). Zak³ada ona pokrycie ca³ego terytorium Polski zinte-growanymi bazami danych georeferencyjnych o mo¿liwie najwy¿szej – zale¿nej od posiada-nych w poszczególposiada-nych obszarach daposiada-nych – dok³adnoœci i aktualnoœci. W miarê wykonywa-nia baz TBD2 i VMap L2+ wykonywana bêdzie aktualizacja danych geometrycznych, ale ju¿ w œrodowisku zintegrowanym, o okreœlonych standardach danych. W zwi¹zku z tym pierwsz¹ informacj¹ uzyskiwan¹ przez u¿ytkownika WTBD bêd¹ metadane o pochodzeniu, aktualnoœci i kompletnoœci danych dla poszczególnych obszarów. W ten sposób decyzja o mo¿liwoœci zastosowania dostêpnych danych georeferencyjnych pozostawiona jest u¿ytkownikowi.

Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne

Planowanie przestrzenne jest to taka dzia³alnoœæ, której celem jest ulepszenie istniej¹cego œrodowiska ¿ycia cz³owieka i jego komponentów przyrodniczych, technicznych i spo³ecz-no-gospodarczych (Domañski, 1993). Wyró¿nia siê nastêpuj¹ce rodzaje planowania prze-strzennego (S³odczyk, 2005):

1) planowanie strategiczne, obejmuj¹ce wszystkie przestrzenne aspekty dzia³alnoœci cz³owieka; 2) planowanie fizyczne, dotycz¹ce zainwestowania terenu;

3) panowanie u¿ytkowania terenu, okreœlaj¹ce przeznaczenie terenów do okreœlonych funkcji.

Istniej¹ dwa podejœcia, charakteryzuj¹ce relacje pomiêdzy planowaniem przestrzennym a polityk¹ przestrzenn¹:

1) planowanie przestrzenne stanowi instrument polityki przestrzennej i stanowi pewnego rodzaju wyk³adniê strategii rozwojowej;

2) planowanie przestrzenne uto¿samiane jest z planem zagospodarowania przestrzenne-go i traktowane jest wówczas jako podstawa polityki przestrzennej.

W praktyce mo¿emy spotkaæ siê z ró¿nymi formami planowania przestrzennego. Mog¹ to byæ ró¿nego rodzaju plany, studia tematyczne, koncepcje przestrzenne, programy i wresz-cie strategie. Wszystkie te opracowania maj¹ charakter wielo- lub monotematyczny w zale¿-noœci od celu opracowania i mo¿liwoœci wykorzystania w kszta³towaniu ³adu przestrzennego oraz w zale¿noœci od potrzeb mieszkañców.

Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Ustawa, 2003) okreœla treœæ doku-mentów polityki przestrzennej i planowania przestrzennego. Nale¿¹ do nich nastêpuj¹ce dokumenty: 1. Studium uwarunkowañ i kierunków zagospodarowania gminy – w sposób synte-tyczny koordynuje ustalenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz stanowi funkcjê informacyjn¹ dla inwestorów zakresie programu rozwoju przestrzenno-gospodarczego.

2. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy – jest aktem prawa miej-scowego. W treœci planu znajduj¹ siê ustalenia dotycz¹ce przeznaczenia, czyli funkcji i

sposobu u¿ytkowania terenów, zasady zagospodarowania i zabudowy oraz rozmieszcze-nia inwestycji celu publicznego.

3. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa – w treœci tego opracowania okreœla siê cele i kierunki polityki przestrzennej samorz¹du województwa, a w szczegól-noœci uwarunkowania i kierunki dotycz¹ce sieci osadniczej, powi¹zañ komunikacyjnych i transgranicznych, systemu obszarów chronionych, inwestycji celu publicznego o zna-czeniu ponadlokalnym, obszarów problemowych i metropolitalnych, obszarów wspar-cia, terenów nara¿onych na niebezpieczeñstwo powodzi, terenów zamkniêtych i stref ochronnych, terenów wystêpowania udokumentowanych z³ó¿ kopalin.

4. Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju – stanowi zapis polityki przestrzen-nej kraju.

Realne zadania w gospodarowaniu przestrzeni¹ wykaza³y, ¿e opracowania obligatoryjne nie w pe³ni spe³niaj¹ zadanie wynikaj¹ce z zasady zrównowa¿onego rozwoju. Jest to szcze-gólnie istotne dla najni¿szego (gminnego) szczebla planowania. W wielu gminach dodatkowo opracowuje siê nastêpuj¹ce dobrowolne plany:

1. Strategia rozwoju spo³eczno-gospodarczego – zakres tematyczny strategii rozwoju danego obszaru (gminy, powiatu lub województwa) uzale¿niony jest od potrzeb oraz potencjalnych mo¿liwoœci rozwoju;

2. Plan urz¹dzenioworolny – opracowanie, które uwzglêdnia bardzo szerok¹ problematy-kê, ma charakter planowania rozwoju spo³eczno-gospodarczego, a jego adresatami s¹ rolnicy i mieszkañcy wsi w aspekcie rozwoju przestrzeni.

Metodyka pracy

Zastosowano podzia³ na dokumenty planistyczne formalne i nieformalne. Zabieg ten by³ konieczny ze wzglêdu na to, ¿e nie ka¿da jednostka samorz¹du terytorialnego sporz¹dza takie opracowania jak np. strategie rozwoju.

Parametrem charakteryzuj¹cym wykorzystanie obiektu okreœlonego poziomu jest wska-zanie kategorii informacji:

1) iloœciowy lub jakoœciowy atrybut o charakterze obligatoryjnym, je¿eli chocia¿ jeden móg³by byæ wykorzystany;

2) przestrzenna lokalizacja obiektu;

3) iloœciowy lub jakoœciowy atrybut o charakterze fakultatywnym;

4) inny charakter informacji – nie uwzglêdniony w TBD, czyli cechy, które mog³yby byæ wykorzystane przy innych atrybutach, do tej grupy zaliczono równie¿ informacjê, ¿e dana cecha wystêpuje;

5) informacje nie wykorzystywane, zaliczono te cechy, których treœæ wykracza poza problematykê planów.

Spoœród ww. dokumentów planistycznych zrezygnowano z przeprowadzenia analiz dla „Koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju” ze wzglêdu na skalê opracowania. By-³oby to prawdopodobnie pracoch³onne potwierdzenie braku mo¿liwoœci (lub bardzo ograni-czonych mo¿liwoœci) wykorzystania TBD.

Rysunek. Mo¿liwoœci wykorzystania informacji TBD w gospodarce przestrzennej wed³ug udzia³u procentowego liczby obiektów

Parametrom analizy przyporz¹dkowano skrócone oznaczenia. Po przeprowadzeniu pierw-szej wstêpnej analizy problematyki planów ograniczona zosta³a liczba tych parametrów. Pa-rametry oznaczone numerami 1 i 2 zawsze wystêpowa³y jednoczeœnie, dlatego w ostatecz-nych analizach zdecydowano siê na pominiêcie numeru 2.

Wyniki

Skala opracowania planistycznego wp³ywa, zarówno na wykorzystywane atrybuty obli-gatoryjne lub dodatkowe, jak i na wykorzystane danego obiektu. W dokumentach regional-nych wykorzystywane s¹ przede wszystkim te, które posiadaj¹ znaczenie strategiczne dla rozwoju województwa. Najpe³niejsze wykorzystanie wystêpuje w dokumentach gminnych, szczególnie w opracowaniach obejmuj¹cych ca³y obszar gminy. Mo¿liwoœci wykorzystania informacji TBD w gospodarce przestrzennej przedstawiono na schemacie (rysunek). Analizê mo¿liwoœci wykorzystania poszczególnych obiektów TBD w wybranych opracowaniach planistycznych zestawiono w tabeli.

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 S i j atrybuty obligatoryjne atrybuty obligatoryjne i fakultatywne inny charakter wykorzystania brak wykorzystania % Wojewódzki Plan Zagospodarowania Przestrzennego Studium uwarunkowañ i kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego Strategia rozwoju

gminy urz¹dzenioworolnyPlan gminy

Lp. Rodzaj obiektu W oj ew ódz ki P la n Za go sp oda ro w an ia Przes trz en nego Studium uw ar un ko w añ i ki er un ków za go sp od arowania Mie jscowy p lan za go sp od arowania pr ze st rz en ne go St ra te gi a r oz w oj u dl a gm in y Pla n ur z¹ dzeni owo ro ln y dl a gm in y 1 Rzeka _{1 1 1 1 3} 2 Strumieñ _{1 1 1 1 3} 3 Kana³ _{1 1 1 1 3} 4 Rów melioracyjny _{5 5 1 1 3} 5 Autostrada _{1 1 3 1 3}

6 Droga lub ulica ekspresowa 1 1 3 1 3 7 Droga lub ulica ruchu _{przyspieszonego}

1 1 3 1 3 8 Droga lub ulica g³ówna 1 1 3 1 3 9 Droga lub ulica zbiorcza _{1 1 3 1 3} 10 Droga lub ulica lokalna _{1 1 3 1 3} 11 Inna droga lub ulica o nawierzchni _{twardej lub utwardzonej}

1 1 3 1 3

12 Droga wiejska 5 1 1 5 3

13 Inna droga gruntowa _{5 1 1 5 3}

14 Alejka lub pasa¿ _{5 1 1 1 3}

15 Œcie¿ka _{5 1 1 1 3}

16 Zespó³ torów kolejowych _{1 3 1 1 3} 17 Zespó³ torów tramwajowych 5 1 1 1 5

18 Zespó³ torów metra _{5 1 1 1 5}

19 Przeprawa promowa 1 1 1 1 1

20 Przeprawa ³odziami _{1 1 1 1 1}

21 Bród _{1 1 1 1 1}

22 Linia elektroenergetyczna _{dŸwigarach 4 1 1 1 1} 23 Linia elektroenergetyczna na s³upach _{4 1 1 1 1} 24 Linia telekomunikacyjna (telefoniczna, telegraficzna)

4 1 1 1 1

25 Przewód wodoci¹gowy 4 1 1 1 1

26 Przewód kanalizacyjny _{4 1 1 1 1}

27 Przewód gazowy _{4 1 1 1 1}

28 Przewód naftowy lub benzynowy _{4 1 1 1 1}

29 Przewód ciep³owniczy _{4 1 1 1 1}

30 Wody morskie _{1 1 1 1 1}

31 Wody powierzchniowe p³yn¹ce _{1 1 1 1 1} 32 Wody powierzchniowe stoj¹ce _{1 1 1 1 1}

33 Zabudowa blokowa 4 1 3 1 3

34 Zabudowa typu œródmiejskiego _{4 1 3 1 3} 35 Zabudowa jednorodzinna 4 1 3 1 3 36 Zabudowa przemys³owomagazynowa _{4 1 3 1 3} 37 Zabudowa inna _{4 1 3 1 3} 38 Las _{5 1 1 1 1} 39 Zagajnik _{5 1 1 1 1} 40 Inne zadrzewienie _{5 5 1 5 1}

Tabela. Analiza mo¿liwoœci wykorzystania poszczególnych obiektów TBD w wybranych opracowaniach planistycznych

41 Zaroœla krzewów 5 5 1 5 1

42 Zaroœla kosodrzewiny _{5 1 1 5 1}

43 Sad _{5 1 1 1 1}

44 Plantacja 5 5 5 5 3

45 Ogródki dzia³kowe _{1 1 1 1 3}

46 Uprawy na gruntach ornych _{4 1 1 1 3}

47 Roœlinnoœæ trawiasta 4 1 1 1 3

48 Teren drogowy _{1 1 1 1 3}

49 Teren kolejowy _{1 1 1 1 1}

50 Teren drogowo-kolejowy 1 1 1 1 1

51 Teren p³yty lotniska _{1 1 1 1 1}

52 Teren piaszczysty lub ¿wirowy 5 5 5 5 1

53 Teren kamienisty 5 5 5 5 1

54 Piarg, usypisko, rumowisko skalne _{5 5 5 5 1} 55 Inne grunty ods³oniête 5 5 5 5 1 56 Teren pod urz¹dzeniami _technicznymi

5 5 4 5 1 57 Plac z nawierzchni¹ tward¹ 5 5 1 5 1 58 Teren sk³adowania odpadów 4 1 1 1 1

59 Zwa³owisko _{5 1 1 1 1}

60 Wyrobisko, dó³ poeksploatacyjny 5 1 1 1 1 61 Inne tereny przemys³owo-sk³adowe 5 1 1 1 1

62 Budynek mieszkalny 5 4 1 4 3

63 Budynek przemys³owy 5 4 1 4 3

64 Budynek transportu, ³¹cznoœci 5 4 1 4 3 65 Budynek handlowy, us³ugowy 5 4 1 4 3 66 Budynek magazynowy zbiornik, silos 5 4 1 4 3

67 Budynek biurowy _{5 4 1 4 1}

68 Budynek ochrony zdrowia, opieki _{socjalnej 5 4 1 4 1} 69 Budynek oœwiaty, nauki, 5 4 1 4 1

70 kultury, sportu _{5 4 1 4 1}

71 Budynek gospodarczo –produkcyjny _{dla rolnictwa 5 4 1 4 3}

72 Budynek sakralny 5 4 1 1 3

73 Inny budynek niemieszkalny _{5 4 1 4 3} 74 Most, wiadukt, estakada 4 1 1 5 3

75 Tunel 5 1 1 5 3

76 Przejœcie podziemne 5 1 1 5 1

77 K³adka dla pieszych 5 5 1 5 3

78 Przepust 5 1 1 5 1

79 Jaz ruchomy, zastawka piêtrz¹ca 5 1 1 5 1 80 Jaz sta³y (zapora podwodna) 5 1 1 5 1

81 Œluza 5 1 1 5 1 82 Zapora 1 1 1 1 1 83 Basen odkryty _{5 1 1 1 3} 84 Skocznia narciarska _{5 1 1 1 3} 85 Sztuczny stok _{5 1 1 1 3} 86 Boisko _{5 1 1 1 3} 87 Komin _{5 5 1 5 4} 88 Ch³odnia kominowa _{5 5 1 5 4} 89 Wie¿a ciœnieñ _{5 1 1 4 4} 90 Maszt telekomunikacyjny _{5 5 1 4 4} 91 Maszt oœwietleniowy 5 5 1 5 4 92 Turbina wiatrowa _{5 5 1 4 4}

94 DŸwigar 5 5 1 5 5

95 Inna budowla wysoka 5 5 1 5 5

96 Zbiornik materia³ów sta³ych 5 5 1 4 4 97 Zbiornik materia³ów pêdnych lub _gazu

5 5 1 4 4 98 Techniczny zbiornik wody 1 1 1 4 4

99 Osadnik 5 1 1 1 1

100 Œciana oporowa przy wodzie 5 5 4 5 5

101 Ostroga brzegowa 1 1 4 5 5

102 Falochron _{1 1 4 5 1}

103 Umocnienie brzegowe 5 5 4 5 5

104 Œciana oporowa przy drodze lub _{torach 5 5 4 5 5}

105 Peron, rampa _{5 5 5 5 1}

106 Ogrodzenie trwa³e 5 5 5 5 5

107 Mur historyczny _{5 5 1 1 4}

108 Wa³ lub grobla 4 1 1 1 1

109 Nasyp _{5 4 1 5 1}

110 Wykop, fosa sucha 5 5 1 5 1

111 Taœmoci¹g _{5 5 5 5 5} 112 Suwnica 5 5 5 5 5 113 Obrotnica kolejowa _{5 5 5 5 5} 114 Kolej linowa 5 1 1 1 1 115 Wyci¹g narciarski. _{4 1 1 1 1} 116 Transformator 5 1 1 4 1 117 Zespó³ transformatorów 4 1 1 4 1 118 Stacja meteorologiczna _{4 4 1 5 4} 119 Zespó³ dystrybutorów paliwa 5 1 1 4 1 120 Zespó³ urz¹dzeñ terminalu ropy naftowej lub materia³ów

ropopochodnych _{4 4 1 4 1}

121 Ujêcie wody _{4 1 1 1 1}

122 Szyb naftowy, gazowy _{4 1 1 1 1} 123 Zespó³ nagrobków cmentarnych 5 4 1 4 1

124 Trybuny dla widzów _{5 4 1 1 1}

125 Estrada _{5 4 1 1 1}

126 Osiedle mieszkaniowe 5 1 1 1 1 127 Posesja lub zespó³ posesji _{5 4 1 1 1} 128 Zak³ad produkcyjny, us³ugowy, _{remontowy 5 4 1 1 1}

129 Zak³ad wydobywczy _{4 4 1 1 1}

130 Elektrownia _{4 4 1 1 1}

131 Elektrociep³ownia _{4 4 1 1 1}

132 Gazownia _{4 4 1 1 1}

133 Zak³ad wodoci¹gowy, ujêcie wody _{4 4 1 1 1}

134 Zak³ad utylizacji 4 4 1 1 1 135 Oczyszczalnia œcieków _{4 1 1 1 1} 136 Wysypisko odpadów 4 1 1 1 3 137 Podstacja elektroenergetyczna 5 1 1 1 1 138 Przepompownia _{5 1 1 1 1} 139 Gospodarstwo hodowlane 5 4 1 1 3 140 Centrum handlowo-us³ugowe 5 4 1 1 3 141 Targowisko, bazar _{5 4 1 1 3} 142 Lotnisko, l¹dowisko _{4 1 1 1 1}

144 Stacja kolejowa 1 1 1 1 1

145 Dworzec autobusowy _{4 1 1 1 1}

146 Stacja metra _{4 1 1 1 1}

147 Stacja benzynowa _{5 4 1 1 1}

148 Parking _{5 4 1 1 1}

149 Zajezdnia, baza transportowa _{5 4 1 1 1} 150 Teren oœrodka sportowo-rekreacyjnego _{5 1 1 1 3} 151 Kompleks domów letniskowych 5 1 1 1 3

152 Park 5 1 1 1 3

153 Ogród botaniczny _{5 1 1 1 1}

154 Ogród zoologiczny _{5 1 1 1 1}

155 Teren hotelu, motelu 5 1 1 1 1 156 Teren oœrodka wypoczynkowego 5 1 1 1 3

157 Kemping _{5 1 1 1 3}

158 Teren schroniska turystycznego 5 1 1 1 3 159 Szko³a, zespó³ szkó³ 4 1 1 1 3

160 Wy¿sza uczelnia _{4 1 1 1 5}

161 Stacja, oœrodek naukowo – _{doœwiadczalny 4 1 1 1 5}

162 Przedszkole _{4 1 1 1 1}

163 Zespó³ szpitalny, sanatoryjny 4 1 1 1 1 164 Zak³ad opieki socjalnej, dom dziecka 4 1 1 1 1

165 Zespó³ zamkowy 4 1 1 1 3

166 Zespó³ pa³acowy _{4 1 1 1 3}

167 Twierdza, forteca _{4 1 1 1 3}

168 Skansen _{4 1 1 1 3}

169 Zespó³ muzealny _{4 1 1 1 3}

170 Miejsce pamiêci narodowej 4 1 1 1 3 171 Zespó³ sakralny, klasztorny 4 1 1 1 3

172 Cmentarz 5 1 1 1 3

173 Zak³ad specjalny 5 1 1 5 3

174 Inny kompleks u¿ytkowania terenu 5 1 1 5 3

175 ród³o 5 5 1 4 3 176 Wodospad _{5 4 1 1 3} 177 Próg skalny _{5 4 1 1 3} 178 Rz¹d drzew _{5 5 1 5 3} 179 Drzewo _{5 5 1 5 3} 180 Grupa drzew _{5 5 1 5 3}

181 ¯ywop³ot, pas krzaków 5 5 1 5 3

182 Kêpa krzaków _{5 5 1 5 3}

183 Kêpa krzaków kosodrzewiny 5 5 1 5 3 184 Przesieka (linia oddzia³owa) 5 5 5 5 3

185 Odosobniona ska³a _{5 1 5 5 3}

186 G³az narzutowy _{5 1 5 5 3}

187 Zwa³ kamieni _{5 1 5 5 3}

188 Wejœcie do jaskini _{5 4 5 5 3}

189 Przystanek autobusowy lub _{tramwajowy 5 5 1 1 3}

190 Przystanek kolejowy _{5 5 1 1 3}

191 Wejœcie do stacji metra _{5 5 1 1 5}

192 Schody _{5 5 1 5 5}

193 Sygna³ œwietlny 5 5 5 5 5

ród³o: opracowanie w³asne.

Wnioski

1. Topograficzna Baza Danych mo¿e byæ podstawow¹ treœci¹ dla dokumentów plani-stycznych na poziomie gminy, a wiêc dla studium uwarunkowañ i kierunków zagospodaro-wania, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz dokumentów niefor-malnych: strategii rozwoju gminy oraz planów urz¹dzenioworolnych.

2. ¯adna z urzêdowych baz informacji przestrzennej nie zast¹pi inwentaryzacji tereno-wej. Wynika to z okresu aktualizacji baz (dla potrzeb opracowania planów nale¿y wykorzy-staæ aktualne informacje). Innym powodem jest brak mo¿liwoœci przedstawienia niektórych informacji w bazie danych, jak np. niektóre uwarunkowania spo³eczne dotycz¹ce rozwoju gospodarczego, zamierzenia i plany mieszkañców gminy.

195 S³up kilometrowy drogowy 5 5 5 5 5 196 S³up kilometrowy rzeczny _{5 5 5 5 5}

197 Pomnik, figura _{5 5 5 4 3} 198 Kapliczka, krzy¿ _{5 5 5 4 3} 199 Mogi³a odosobniona _{5 5 1 4 3} 200 Bunkier, schron _{5 1 1 4 3} 201 Wiata, altana _{5 5 1 5 3} 202 Studnia g³êbinowa _{4 1 1 1 3} 203 Fontanna _{5 5 1 1 1} 204 Wodowskaz _{5 1 5 5 5} 205 Pomost, molo _{5 1 1 1 1}

206 Wie¿a obserwacyjna, triangulacyjna 4 1 1 1 3 207 Szklarnia (nie bêd¹ca budynkiem) 5 5 1 4 3

208 Wiatrak _{5 4 1 1 3}

209 Ruina 5 4 1 1 3

210 Teren podmok³y (mokrad³o _{okresowe) 5 4 1 1 3} 211 Bagno (mokrad³o sta³e) _{5 4 1 1 3}

212 Trzciny, sitowia _{5 4 1 1 3} 213 Park narodowy _{1 1 1 1 3} 214 Park krajobrazowy _{1 1 1 1 3} 215 Rezerwat _{1 1 1 1 3} 216 Gmina _{1 1 1 1 3} 217 Dzielnica _{1 1 1 1 3} 218 Obrêb ewidencyjny _{5 5 1 1 3} 219 Oddzia³ leœny _{5 5 1 5 3} 220 Miasto _{1 1 1 1 3} 221 Wieœ _{5 1 1 1 3}

222 Inna miejscowoœæ (osada, przysió³ek, kolonia)

5 1 1 1 3 223 Punkt poziomej osnowy geodezyjnej _{5 5 5 5 5} 224 Punkt wysokoœciowej osnowy geodezyjnej _{5 5 5 5 5}

225 F-punkt _{5 5 5 5 5}

Literatura

Bielecka E., Dukaczewski D., Bac-Bronowicz J., 2007: Comparison of the thematic scope of Polish and selected EU topographic databases. EJPAU.Vl.10, Is.2,Wroc³aw.

Bielecka E., Dukaczewski D., Bac-Bronowicz J., 2007a: Porównanie zakresu tematycznego baz danych topograficznych w wybranych krajach europejskich z TBD. Czêœæ I i II. Polski Przegl¹d Kartograficzny, T. 39, nr 2 i 3, Warszawa.

Domañski R., 1993: Gospodarka przestrzenna. PWN, Warszawa.

S³odczyk J., 2005: Gospodarka przestrzenna – pojêcia podstawowe. [W:] Podstawy gospodarki przestrzen-nej – wybrane aspekty, (red.) Korenik S. i S³odczyk J. Wyd. AE ,Wroc³aw.

Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Dz.U. 2003 nr 80 poz. 717.

Wytyczne Techniczne, 2003. GUGIK, Warszawa. Abstract

The aim of this paper is to determine usefulness and possibilities of using information resources gathered in Topographic Databases in planning works.

According to Technical Guidelines "the Topographic Database (TBD) is understood as a uniform with respect to conceptual model, official and nationwide system of collecting and making available topo-graphic data, composed of the topotopo-graphic data as well as appropriate financing system, organiza-tion, information tools and necessary guidelines and technical instructions". TBD should be fuelled with official land information. As the only source of comprehensive, up-to-date and reliable land information TBD will support local programs built by commune or powiat (county) self-governments or by economic entities for which it will contain basic spatial information. In view of diversity of policy and spatial planning studies they were divided according to the following criteria: legal basis of the study (formal and informal) and the scope of the study (regional (voivodeship and communal). In order to systematize TBD objects, criteria for division of planning documents were applied. The division into formal and informal documents was necessary because not every unit of territorial self-government elaborates such studies as e.g. development strategies. Indication of the category of information is a parameter of utilization of the object of determined level: quantitative or qualitative attribute of obligatory nature, spatial location of the object, quantitative or qualitative attribute of optional nature, other information – not accounted for in TBD and the information not used. Based on analysis performed it was ascertained that the degree of utilization depends on the scale of planning study. For the needs of regional studies, first of all quantitative information is required, these are only attributes of obligatory nature. On the other hand, in the case of local studies (particularly with respect to local spatial development plan) detailed data is required (spatial location and quanti-tative information). This refers to open terrains which in the future may change the way of their development.

dr in¿. Joanna Bac-Bronowicz bac-bronowicz@kgf.ar.wroc.pl tel. +48 71 3205690

dr in¿. Teresa Dzikowska Teresa.dzikowska@up.wroc.pl tel. +48 71 3205677