Elementarne współczynniki formy
1. Cele lekcji
a. Wiadomości
Zapoznanie uczniów z elementarnymi współczynnikami formy, do których zaliczamy: motyw, frazę i zdanie. W wybranych utworach, na podstawie ich partytur, wskazanie rodzajów tych współczynników.
Wysłuchanie wybranych kompozycji.
b. Umiejętności Uczeń potrafi:
1. Wyjaśnić i omówić elementarne współczynniki formy.
2. Wyjaśnić strukturę motywu, frazy, zdania.
3. Przedstawić podział motywów muzycznych i wskazać elementy, od których ten podział zależy.
4. Przedstawić różne formuły przybierające postać frazy.
5. Omówić podział zdań muzycznych.
6. W określonych utworach muzycznych wskazać elementarne współczynniki formy.
2. Metoda pracy
Metoda opisu z elementami poganki. Aktywna praca uczniów – analiza dzieła muzycznego.
Percepcja muzyczna.
3. Środki dydaktyczne
1. Podręcznik – Wójcik D., ABC form muzycznych, wyd. Musica Iagellonica, Kraków 1999 2. Stanowisko do odtwarzania muzyki.
3. Nagrania utworów:
a) Ludwik van Beethoven – „Sonata C – dur, op.2, nr 3, cz. II”
b) Fryderyk Chopin – „Preludium Des – dur, op. 28, nr 15”
c) G. F Handel – „II Suita klawesynowa F – dur, Allegro”
4. Partytury wyżej wymienionych utworów.
5. Karta pracy ucznia
4. Przebieg lekcji
a. Faza przygotowawcza
1. Powitanie, czynności organizacyjno – porządkowe.
2. Sprawdzenie zadania domowego.
3. Powtórzenie piosenki poznanej na ostatniej lekcji.
4. Podanie tematu lekcji.
(10 min)
b. Faza realizacyjna
i. Metodą opisu, zapoznanie uczniów z pojęciem elementarnych współczynników
formy. Omówienie następujących pojęć: motywu, frazy i zdania muzycznego.
Notatka:
Do elementarnych współczynników formy zaliczamy: motyw, frazę i zdanie muzyczne, które spotykamy w różnych rodzajach utworów muzycznych, niezależnie od zasad ich kształtowania i architektoniki.
Motyw, fraza, zdanie – to struktury powstające w wyniku współdziałania elementów muzycznych, składające się odpowiednio z kilku - kilkunastu dźwięków, z dwóch lub więcej motywów, dwóch lub więcej fraz.
ii. Metodą opisu, omówienie podziału motywów muzycznych oraz wskazanie ich rodzajów.
Notatka:
Motywy muzyczne dzielimy ze względu na:
a) Rozmieszczenie części akcentowanych i nieakcentowanych. Motywy mogą składać się z - części akcentowanej i nieakcentowanej,
- części nieakcentowanej i części akcentowanej,
- części akcentowanej, nieakcentowanej i akcentowanej, - części nieakcentowanej, akcentowanej i nieakcentowanej.
b) Kierunek linii melodycznej:
- motywy wznoszące, - motywy opadające.
c) Harmonikę:
- oparte na jednym akordzie, - oparte na kilku akordach.
iii. Wysłuchanie „Sonaty C – dur, op.2, nr 3, cz. II”. W grupie - dokonanie muzycznej analizy dzieła pod kątem znalezienia w utworze motywów, fraz i zdań muzycznych.
iv. Metodą opisu, omówienie różnego rodzaju fraz.
Notatka:
Rozróżniamy frazy:
- motywiczne jednorodne, polegające na powtarzaniu materiału motywicznego, - motywiczne różnorodne, będące kumulacją różnych motywów.
v. Wysłuchanie „Preludium Des – dur, op. 28, nr 15” Fryderyka Chopina. W grupie - dokonanie muzycznej analizy dzieła pod kątem znalezienia w utworze motywów, fraz i zdań muzycznych.
vi. Metodą opisu, wymienienie rodzajów zdań muzycznych.
Notatka:
Zdania muzyczne dzielimy na:
- jednorodne występujące wtedy, gdy druga fraza powtarza pierwszą frazę w sposób dosłowny,
sekwencyjny lub wariacyjny.
- różnorodne występujące wtedy, gdy frazy zawierają odmienny materiał motywiczny.
(25 min)
c. Faza podsumowująca
i. Wysłuchanie „II Suity klawesynowej F – dur, Allegro” G. F Haendla.
ii. Zapisanie notatki do zeszytu.
(10 min)
5. Bibliografia
- Wójcik D., ABC form muzycznych, wyd. Musica Iagellonica, Kraków 1999
- Janusz Ekiert, Bliżej muzyki. Encyklopedia, wyd. Wiedza Powszechna, Warszawa 1994
6. Załączniki
a. Karta pracy ucznia
Najważniejsze zagadnienia związane z tematem lekcji pt. Elementarne współczynniki formy.
b. Zadanie domowe
