Krystyna DA YCZAK-CALIKOWSKA
Zarys stratygrafii doggeru w otworze Piekary
WEZUL
W notatce tej przedstawiono w ogólnych zarysach stratygrafię doggeru (tab. ·1).
Ogniwem, rozpoczynającym W omawianym otworze sedymentację
doggeru, są osady wezu1u górnego, leżące transgresywnie na piaskowcach liasu j Wykształcone w dolnej· części jako warstwa zlepieńca podstaw<r wego z morską fauną małżową (Astarte f. indet.) oraz amonitem, którego O'Zlllaczylam jako Parkinsonia sp. (cf. ferruginea O p p.). Wyżej leży kom;..
pleks łupkowo-.ilasty, bardzo charakterystyczny dla wezulu górnego, za-
wierający dość liCzne parkinsonie. W górnej partii łupków znajduje się
cienka wkładka skałoroczowa.
Na podstawie amonitów nie mołalam przeprowadzić podziału wezu1u górnego·, na poziomy amonitowe, ponieważ . stan zachowariia uzyskanych z rdzenia osob~ów.pozwala· jedynie .na oznaczeme ich jako Parkinsonia sp. ex gr. ferruginea-compressa. Z tego względu próbowałam wykorzystać występowanie warstwy skałotoczowej, sygnalizującej spłycenie basenu i . czasową zmianę warunków sedymentacyjnych, jako pewnego rodzaju przypuszczalnej warstwy granicznej między obydwoma poziomami gór- nego wezulu ..
Rozpatrzyłam tu trzy możliwości czasowe tworzenia się warstwy skalo- toczowej:
1. Warstwa skałotoczowa rozdziela oba poziomy amonitowe wezulu górnego, leżąc w stropie łupków z Parkinsonia ferruginea, a w spągO.
łupków zPaTkinsonia compressa.
2. Działalność skałotoczy przypada w górnej części poziomu Parkinr sonia ferruginea, a łupki poziomu PaTkinsonia compressa osadziły się na
Częściowo rozżartych warstwach poziomu PaTkinsonia feTTuginea.
3. Hiatus, spowodowany rozżarciem skałotoczowym, przypada w obrę
bie poziomu PaTkinsonia eompressa, a po ponownym pogłębieniu się zbior:- riika: następuje znów sedymentacja. łupków najwyższego wezulu, przer- wana czasowo spłyceniem i 'Zlnianą warunków sedymentacyjnych.
400 Krystyna Dayczak-Calikowska
Tabela 1 Stratygrafia utwor6w doggeru w PIekaraeh
Głębokość
w m od - dor
StratygrafiaI MiąższoŚć w m
- 368,5 - 368,9 kelowej górny około 0,40 368,9 - 369,3 kelowej doJny około 0,40
369,3 - 416,7 baton górny 47,40
I
416,7 - 440,7 baton środkowy 28,00
440,7 - 452,1 baton doJny 7,40
. 452,1 - 463,8 wezul górny 11,70
-. ~. ..,. . , .,
-.: : -~
I Razem 95,30
' .. "
Wszystkie trzy możliwości są równie prawdopodobne, jednakże ze
względu na obecność formy Par.kinsonia sp. (? cf. compressa Q u e no) w hlpkach podścielających warstwę skalotoczową, skla.nd.aJabym się do
,przyjęcia trzeciej ewentualności.
. . . Na
podStawie paleontologicznego inwentarza wezulu w otwol;'ZePie- kary I. G. Imażna przypuszczać, że transgresja dQggeru dotarłą.:i:1Q ,tego.~bszaru nie W na.jniżSzej części wezulugórnego; lecz nie06. później .. Już
w .
obrębie' zlepieńca podstawowego zaobserwowano. występ~)\Vanie.wy~. łącznie młodych parki.tlsonii, należących do grupy. feT'J"Uginea. Nie. s-~~r-
):Jzilam natomiast przedstawicieli innych grup tego rodzaju. ' .' :' ..
Miąższość .wezwu górnego w otwQrze Piekary l. G. I wynQSi 11,70 m.
BATON
, .. Osady ba.toriu, ogólnie biorąc, cechuje w stosunku do wezwu większa
·,piaszczystość. WyrażaJ się ona w· sedymentacji mułowców piaszezysto-ila-
,stych i ilasto-pias'zczystych, jednakże brak tu zupełnie skal typu piaskow,- .cowego. Wiąże się to prawdopodobnie z położeniem obszaru Piekar w sto-
~ku do brzegów zbiornika sedymentacyjnego. .
Baton Piekar możnapodzi,e1ić na trzy kompleksy skalne. Kompleks
najniŻ8zy, miąższości 26,10 m, obejmujący poziomy Perisphinctes tenui- plicatus i· MorrissiceTas . '11lO'1'rissi, przędsta~ seria ilasta z wkładkami mu-
łowców ilasto-piaszczystych. Fauna amonitowa niezbyt liczna:, F!eTi$ph~n-. . ctes d. subtilis N e u m., Prohecticoceras costatum (R o e
m.),
Oppelia sp.~y., BerbericeTas ef. schwandorfense Ark e 1
i
oraz Ammonites f. :i.nd~t.(? Morrissiceras sp. - ? Tulites sp.). Wyżej leży około3O-:inetrowa se~a iłowców nieco mulowoowych, ze słabo wyrażoną sedymentacją sydery- tową. Obejmuje ona poziomy Cadomites' aff. deslongschampsi . i Po:roe- eotraustes heterocostatus. Liczną faunę reprezentują: Paroecottaustes for- mosus A rr k ell, Paroecotraustes ci. serrigeruB W a a g., Oecotrausteś' ci, subfuscus W aa g., Oecótraustes d . bradleyi Ark ell, ProhecticoceTas co·' statum (R o e m.), PtohecticoceTas d. notabilis (R o e m.)., . '
Ponadomówionyin' kompleksem występuje 'Seria mułowców,' s~lrtie
piaszczystych, miąższOści okóło 25 m. 'Obejmujeon.a pozk>my-F'troe-
Stratygrafi'adoggeru w. otworze, ,piekary 401:
r:otrav.stes paradoXU8 i Clydoniceras discus, zamykające sedymentację ba- tonu. Fa,UJna jest dość liczna i charakterystyczna: ParoecotratLStes para- dOXU8 R o e m., ParoecotratLStes' cf. serrigertLS W 8J a g., Clydoniceras Sp., Prohecticoceras intermedium (R o e m.), Prohecticoceras cf. notabilis
(Roem.). '
KELOWEJ
MiąZszość' osadów tego ,piętra jest w Piekarach bardZo' riieznaczna' i Wynośi zaledwie 80 Cm" Wydaje Się niewątpliwe, że miąższość ta jesf
pełna. GraniCę spągoWą' wyznacza' górnobatońska 'forma Clydoniceras sp~,
strop natomiast stanowią miJl:owoe dywezu z Que1r.śtedticeras flexicosta-·
tum
(P h i 11.). ,Kelowej dolny reprezentują w niższej partii ciemne mułowoowe wa"';' pienie z licmymi oolitami i fauną malżową, w wyższej - wapień mar';' glisty, nieco piaszczysty. Fauna w wapieniu przypuszczalnego poziomu Kepplerites calloviensis jest doś liczna. Występuje tu: Perisphinctes rjasa";
nensis T e i s s., Perisphinctes sp. (7 cf. frequens O p p.), Macrocephalites (Pleurocephalites) tumidu.s (R e i n.), Hibolitescalloviensis (O p p.).
Górna część keloweju wykształcona jest w postaci wapieni marglistych z oolitami, o lekko zaznaczonej gruzłowatości (30 cm) i margli różowawych,
nieco gruzłowatych (10 cm). Wyżej następuje dość gwałtowna zmiana osadu. Tworzą się ciemne mułowce poziomu Quenstedticeras flexicosta- tum. Fauna w wapieniu marglistym jest liczna: Reineckeia sp. (cf. grep-' pini O p p.), Kosmoceras cf. duncani Sow., Reineckeia (Kellawaysites)
d.
multicostattLS P e t i t c 1., Perisphinctes rjasanensis T e i s s., Pen-"sphinctes cf. variabilis L
a
h., Ammonites f. indet. (7 Peltoceras sp.).Z margli uzyskałam: Hecticoceras sp. (cf. ~cticu.m R e i n.), Hecticoceras sp. (7 Zieteniceras sp.), Hecticoceras f. indet.
c Znamienne wydaje się wykształcenie górnego keloweju. Wyrau.ony W. postaci wapieni marglistych i margli, pomimo lekkiej gruzłowatośct,
nie może być uznany za warstwę bulastą, nawet w bardzo szerokim rozu- mieniu tego terminu. Brak tego bardzo charakterystycznego utworu
w
otworze Piekary ma swoją wymowę paleogeograficzną. .: " Wykształcenie doggeru W Piekarach, charakteryzujące się mniejszą
piaszczyswścią osadów w,stosunku do obszarów otaczających, oraz brak warstwy bulastej, zdają się wska.zywać, że okolice Piekar nie należały do
~yferycznych części zlJiornika sedymentacyjnego. Osadziły się tu utwory morza nieco głębszego, z wyraźn.ie zaznaczoną przewagą materiału ila- stegoJ gd?ie skały typu, :rp.ulowców piaszczystych lub wapieni piaszczy":· stych' występują podrzędnie. Taki charakter osadów naświetla też pro- blem redukcji miąższości, wynikający z zestawienia profilu Piekar z pro..:- filami otworów położonych w bardziej peryferycznych, częściach zbior- nika. '
Profil Piekar okazał się, po całkowitym wyeksploawwaniu i opraco- waniu pięknie zachowanej i bardzo licznej fauny amonitowej, doskonałym
reperem stratygraficznym dla obszarów otaczających oraz profilem o za- sadniczym znaczeniu dla zagadnień paleogeografii Niżu Polskiego.
Zakład GeologU N1tu I. G.
Nadesl1lAo dnia 71 l1stopacia 1959 r.
402 Krystyna Dayczak-Oalikowska
.CTPATJlI'PA4tHJI )J;Orl'EPA B CKBA1KHIIE UEKAPLI (OKOJlO D03HABJI) Pe3IOMe
B pa60Te paCCMaTPHBaeTC8 pa3pe3 ~orrepaB CKBa)KHHe ITeKaPlal I. G. I pacno-
JlOJKeHHO~ B np~eJIax ~~cKo-ny~3Ao~ MYm.~. Ha OCHOBaBHH 06HJUoHoA q,ay-
HLI yCTaHOBneHO, '1TO OTnOJKeHWlMH saneraroI1lKMH Ha ne~ace mmsercs Bepxmm Be3ym., BCTpeąaeMO~ B BHAe 30H PaTkinsonia feTruginea H PaTkinsonia compressa.
BhIIDe saneraeT AaTcK~ spyc no~eneHlłbtił Ha mecTb 1lMl\f0HHTOBldX 30B, a ~am.me HHJK~ H Bepxmdt KeJIJlOBe~. Ha OCHOBaHHH. JlHTOJlorH'leCIKoro COCTaBa oca~OB
yC'l'aHOBneHO, 'łTO pa~oH ITeKap He I5bIJl OKpaHJłHbIM a Haxo~cs BC~eHTaIVlOH-' HbJX ycnOBHR:X rocno~cTByIO~ B 60nee rnyOoKo~ '1aC'l'H 6acc~a. Paapes no CKBaJKHHe HMeeT OCHOBHoe aml'leHHe AJlS nanooreorpaq,HH ~rrepcKHX OTnOJKemm:
3anaAHO~ ITOJlbWH.
Krystyna DAYCZAK-CALIKOWSKA
I '
OUTLINE OP STRATIGRAPRY OF TBE DOGGER IN BORE-HOLE PIEKARY (NEAR POZNAS)
Summary
The author describes ,the vertical section of the Dogger in bore-hole Piekary I. G. I, situated within the range of the Szczecin .:-. Lódź Basin. On the basis of a
ve,ry
plentifu1 fauna the author ascertained that transgressively on top of the Liasis laid down the Upper Vesoulian, appearing in the shape ol PaTkinsonia fe'TTU{Jinea and Patkinsonia compre8sa horizons. Higher up Ues the Bathonian, sub- divided into 6 Ammonites horizons; then there follows the Lower and Upper Callovian. On the basis of the lithological development of the investigated deposits the author deterroanedthat the Piekary region has nót been a peripheral area, but ,.that it was subject to sedimentation conditions ex:istillg in the somewhat deeperpart of the Basin.
The vertical sectian of this bore-hole fa ol fundiunenta1 signilicance lor the palaeogeography of the Dogger in Western Poland.
'0"1.
