Statystyczna analiza długotrwałego bezrobocia w powiecie sulęcińskim w latach 2007 - 2011

(1)

Bieszk-Stolorz, Anna Gdakowicz

Statystyczna analiza długotrwałego

bezrobocia w powiecie sulęcińskim

w latach 2007 - 2011

Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania 31/2, 233-252

(2)

Iwona Markowicz*

Uniwersytet Szczeciński

Beata Bieszk-Stolorz**

Uniwersytet Szczeciński

Anna Gdakowicz***

Uniwersytet Szczeciński

STATYSTYCZNA ANALIZA DŁUGOTRWAŁEGO BEZROBOCIA W POWIECIE SULĘCIŃSKIM W LATACH 2007-2011

Streszczenie

D ługotrw ałe bezrobocie je s t zjaw iskiem niepożądanym . U osób długotrw ale bezro b o tn y ch zauw ażono d ezaktualizację posiadanej w iedzy, zan ik po siad an y ch u m ie ję tn o śc i i spadek ich sam ooceny. W artykule analizie poddano takie cechy, jak : płeć, w ykształcenie, staż pracy, czas p o zo staw an ia b ez p rac y oraz w iek długotrw ale b e z robo tn y ch w p ow iecie sulęcińskim . B adanie b ez ro b o cia poprzedzono a n a liz ą d em o g rafic z n ą pow iatu. O kres b ad a n ia obejm ow ał lata 2 0 0 7 -2 0 1 1 . W ynikiem p rze p ro w a dzonej analizy było zidentyfikow anie gru p y osób najbardziej za grożonych problem em długotrw ałego bezrobocia.

S

ł

owa kluczowe

: d

ł

ugotrw a

ł

e bezrobocie, dem ografia

* * *

A d res e-m ail: iw o n a.m ark o w ic z.u s@ w p .p l. A dres e-m ail: sto lo rz@ in teria .p l.

(3)

Wprowadzenie

Z ja w is k o b e z r o b o c ia m a d u ż e z n a c z e n ie s p o łe c z n o - e k o n o m ic z n e i p o li t y c z n e 1. W p ły w a z a r ó w n o n a f u n k c jo n o w a n ie c a łe j g o s p o d a r k i i s p o łe c z e ń s tw a (w s k a li m a k ro ) , j a k r ó w n ie ż n a k a ż d ą z j e d n o s t e k s p o łe c z n y c h - s k a la m ik ro . D o o s ó b w s z c z e g ó ln e j s y tu a c ji n a r y n k u p r a c y n a l e ż ą m ię d z y in n y m i d łu g o tr w a le b e z r o b o tn i, c z y li o s o b y b e z r o b o tn e p o z o s ta ją c e w r e je s tr z e p o w ia t o w e g o u r z ę d u p r a c y łą c z n ie p r z e z o k r e s p o n a d 12 m ie s ię c y w c z a s ie o s ta tn ic h d w ó c h la t, z w y łą c z e n ie m ( o d lis to p a d a 2 0 0 5 r o k u ) o k r e s ó w o d b y w a n ia s ta ż u i p r z y g o to w a n ia z a w o d o w e g o w m ie js c u p ra c y . Z ja w is k o d łu g o tr w a łe g o b e z r o b o c ia c z ę s to p r o w a d z i d o w y k lu c z e n ia s p o łe c z n e g o . W z r o s t z r ó ż n ic o w a n ia d o c h o d ó w m ię d z y r o d z in a m i o s ó b b e z r o b o t n y c h a r e s z t ą s p o łe c z e ń s tw a j e s t u w a ż a n y z a j e d e n z g łó w n y c h c z y n n ik ó w w p ły w a ją c y c h n a p o z io m p r z e s tę p c z o ś c i1 2.

W ła ś c iw e z id e n ty f ik o w a n ie g r u p s p o łe c z n y c h z a g r o ż o n y c h d łu g o tr w a ły m b e z r o b o c ie m p o z w a la n a o p r a c o w a n ie o d p o w ie d n ic h p r o g r a m ó w p o m o c y s k ie r o w a n e j d o o s ó b w g r u p ie r y z y k a . P ilo ta ż o w y p r o g r a m w s p o m a g a ją c y o s o b y d łu g o tr w a le b e z r o b o tn e z o s ta ł o p r a c o w a n y w p o w ie c ie s u lę c iń s k im . W d r o ż e n ie p r o je k t u p o d n a z w ą „ P I -P W P T R A N S A D A P T ” n a s tę p o w a ło w r a m a c h P r o g r a m u O p e r a c y jn e g o K a p ita ł L u d z k i 2 0 0 7 - 2 0 1 3 , P r io r y te t V I. R y n e k p r a c y o tw a r ty d la w s z y s tk ic h , D z ia ła n ie 6 .1 . P o p r a w a d o s tę p u d o z a tr u d n ie n ia o ra z w s p ie r a n ie a k ty w n o ś c i z a w o d o w e j w r e g io n ie , P o d d z ia ła n ie 6 .1 .1 . W s p a r c ie o s ó b p o z o s ta ją c y c h b e z z a tr u d n ie n ia n a r e g io n a ln y m r y n k u p r a c y . W s tę p n y m e ta p e m te g o p r z e d s ię w z ię c ia b y ła s ta ty s ty c z n a a n a liz a d łu g o tr w a łe g o b e z r o b o c ia w p o w ie c ie s u lę c iń s k im n a tle s y tu a c ji d e m o g ra fic z n e j w la ta c h 2 0 0 7 - 2 0 1 1 . B a d a n ie p r z e p r o w a d z o n e z o s ta ło w o p a r c iu o d a n e d o s tę p n e w B a n k u D a n y c h R e g io n a ln y c h G łó w n e g o U r z ę d u S ta ty s ty c z n e g o o r a z c y k lic z n e o p r a c o w a n ia P o w ia to w e g o U r z ę d u P r a c y w S u lę c in ie .

C e le m p r z e d s ta w io n e j w a r ty k u le a n a liz y b y ła id e n ty f ik a c ja g r u p y o só b b e z r o b o tn y c h w p o w ie c ie s u lę c iń s k im n a jb a r d z ie j z a g r o ż o n y c h b e z r o b o c ie m d łu g o tr w a ły m . W y n ik i te j a n a liz y m ia ły p o m ó c w o d p o w ie d n im p r z y g o to w a n iu p r o g r a m u p o m o c y o s o b o m z g r u p y n a jw ię k s z e g o r y z y k a .

1 E. Kwiatkowski, Bezrobocie. Podstawy teoretyczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005, s. 7.

2 J.J. Sztaudynger, M. Sztaudynger, Ekonometryczne modele przestępczości, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego 2004, nr 394, „Prace Katedry Ekonometrii i Statystyki”, nr 15.

(4)

1. Sytuacja demograficzna powiatu sulęcińskiego

W la ta c h 2 0 0 7 - 2 0 1 1 lic z b a o s ó b f a k ty c z n ie z a m ie s z k u ją c y c h p o w ia t S u lę c in w y n o s iła o d 3 5 ,3 ty s . d o 3 6 ty s. o s ó b ( r y s u n e k 1). W b a d a n y m o k r e s ie w p o w ie c ie p r z y b y ło 7 0 0 m ie s z k a ń c ó w .

R ysunek 1. L iczb a ludności pow iatu sulęcińskiego

w edług stałego i fatycznego m iejsca zam ieszkania w latach 200 7 -2 0 1 1 (stan n a 31 grudnia)3

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego.

W p o w ie c ie s u lę c iń s k im w 2 0 1 1 r o k u w id o c z n e b y ły d w a w y ż e d e m o g r a f ic z n e ( r y s u n e k 2 ). P ie r w s z y - p o w o je n n y , z w a n y b a b y b o o m - o s ią g n ą ł sw ó j s z c z y t n a p r z e ło m ie la t 5 0 . i 6 0 . X X w ie k u . D r u g i - e c h o p o p r z e d n ie g o w y ż u - p r z y p a d a ł n a la ta 80. X X w ie k u . W o k r e s ie p r z e p r o w a d z o n e j a n a liz y o s o b y u r o d z o n e w p ie r w s z y c h la ta c h p o w o jn ie ( w y ż b a b y b o o m ) o p u s z c z a ły w ie k p r o d u k c y jn y , p r z e c h o d z ą c n a e m e r y tu r ę ( w ie k p o p r o d u k c y jn y ) . J e d n o c z e ś n ie k a te g o r ię o s ó b w w ie k u p ro - 3

3 Główny Urząd Statystyczny od 2011 roku nie podaje liczby ludności stale zamieszkują cej powiat. Skok liczby osób faktycznie zamieszkujących w powiecie (2010 rok) wynika ze sko rygowania danych o informacje uzyskane ze Spisu Powszechnego 2011.

(5)

d u k c y jn y m z a s ila ły o s o b y u r o d z o n e p o d c z a s d r u g ie g o w y ż u . K o le jn e r o c z n ik i p o w ię k s z a ły z a s ó b o s ó b w w ie k u p r o d u k c y jn y m .

W y g a s z a n ie w y ż ó w d e m o g r a f ic z n y c h j e s t p r o c e s e m d łu g o tr w a ły m , s tą d w n a jb liż s z y c h la ta c h o c z e k iw a ć n a l e ż y k o le jn e g o , n ie z b y t g łę b o k ie g o w y ż u d e m o g r a f ic z n e g o , k tó r e g o p o c z ą te k w id a ć w n a jm ło d s z y c h ro c z n ik a c h .

R ysunek 2. P iram id a w iek u ludności pow iatu sulęcińskiego w edług faktycznego m ie jsc a zam ieszkania n a k oniec 2011 ro k u

W 2 0 1 1 r o k u w p o s z c z e g ó ln y c h r o c z n ik a c h d o la t 6 0 lic z b a m ę ż c z y z n p r z e w y ż s z a ła lic z b ę k o b ie t. W ię c e j k o b ie t n iż m ę ż c z y z n b y ło n a to m ia s t w ś r ó d o s ó b s ta rs z y c h . A n a liz a w s p ó łc z y n n ik a f e m in iz a c ji ( r y s u n e k 3 ) w s k a z u je n a w y r ó w n y w a n ie lic z b y k o b ie t i m ę ż c z y z n z a m ie s z k u ją c y c h p o w ia t. W b a d a n y m o k r e s ie w s p ó łc z y n n ik f e m in iz a c ji u le g ł n ie w ie lk ie m u s p a d k o w i ( p r z e w a g a lic z b y k o b ie t n a d l i c z b ą m ę ż c z y z n z m n ie js z y ła s ię o j e d n ą o s o b ę ).

S p o łe c z e ń s tw o z g o d n ie z p o d z i a łe m w e d łu g e k o n o m ic z n y c h g r u p w ie k u d z ie li się n a lu d n o ś ć w w ie k u p r z e d p r o d u k c y jn y m ( w ie k o d 0 d o 17 la t), p r o d u k c y jn y m ( w ie k o d 18 d o 59 la t d la k o b ie t i 65 la t d la m ę ż c z y z n ) o r a z w w i e k u p o p r o d u k c y jn y m ( w ie k p o w y ż e j 6 0 la t d la k o b ie t i 65 la t d la m ę ż c z y z n ) . D o a n a liz y s tr u k tu r y lu d n o ś c i w e d łu g w ie k u e k o n o m ic z n e g o w y k o r z y s tu je się w s p ó łc z y n n ik i o b c ią ż e ń e k o n o m ic z n y c h lu d n o ś c i c z y n n e j z a w o d o w o lu d n o ś c ią b i e r n ą z a w o d o w o .

(6)

R ysunek 3. W spółczynnik fem inizacji ludności pow iatu sulęcińskiego w latach 200 7 -2 0 1 1

T ab ela 1. W artości w sp ółczynników o b ciążenia ekonom icznego w p ow iecie sulęcińskim w latach 200 7 -2 0 1 1

Lata 2007 2008 2009 2 0 1 0 2 0 1 1

W1 33,64 32,66 31,91 31,22 30,60

W2 21,81 21,85 2 2 , 1 2 22,26 22,54

W3 55,46 54,52 54,03 53,48 53,15

Współczynnik W1 określa stosunek liczby ludności w wieku przedprodukcyjnym do liczby ludności w wieku produkcyjnym, a współczynnik W2 określa stosunek liczby ludności w wieku poprodukcyjnym do liczby ludności w wieku produkcyjnym. Współczynnik W3 jest miarą udziału ludności w wieku nieprodukcyjnym do ludności w wieku produkcyjnym (suma współczynników W1 i W2).

Źródło: obliczenia własne na podstawie danych Banku Danych Regionalnych Głównego Urzędu Statystycznego.

A n a liz a w s p ó łc z y n n ik ó w o b c ią ż e n ia d e m o g ra fic z n e g o w s k a z u je n a z m n ie j s z a ją c e s ię o b c ią ż e n ie o s ó b w w ie k u p r o d u k c y jn y m o s o b a m i m ło d y m i, w w ie k u p r z e d p r o d u k c y jn y m , i je d n o c z e ś n ie z w ię k s z a ją c ą s ię l i c z b ą o s ó b w w ie k u p o p r o d u k c y jn y m ( w s to s u n k u d o o s ó b w w ie k u p r o d u k c y jn y m ) . T a k a s y tu a c ja w y n ik a z e z m n ie js z a ją c e j się lic z b y lu d n o ś c i w m ło d y m w ie k u o r a z r o s n ą c e g o u d z i a łu lu d n o ś c i w w ie k u d o r o s ły m i s ta rs z y m . W 2 0 1 1 r o k u o b s e rw o w a n o w c h o d z e n ie r o c z n ik ó w d r u g ie g o w y ż u n a r y n e k p r a c y p r z y je d n o c z e s n y m p r z e b y w a n iu w w ie k u p r o d u k c y jn y m r o c z n ik ó w w y ż u p o w o je n n e g o . Z u w a g i n a p r z e d m io t r o z w a ż a ń w a ż n a j e s t a n a liz a p o r ó w n a w c z a w y b r a n y c h m ie r n ik ó w r u c h u n a tu r a ln e g o lu d n o ś c i. M ie r n ik i o g r a n ic z o n o d o w s p ó ł c z y n n ik ó w m a łż e ń s tw , u r o d z e ń , z g o n ó w o r a z r e p r o d u k c ji lu d n o ś c i.

(7)

N a tę ż e n ie z w ią z k ó w m a łż e ń s k ic h m ie r z y s ię z a p o m o c ą o g ó ln e g o w s p ó ł c z y n n ik a b r u tto j a k o s to s u n k u lic z b y z a w a r ty c h m a łż e ń s tw d o lic z b y lu d n o ś c i. I n te r p r e ta c ja te g o w s k a ź n ik a j e s t o g r a n ic z o n a , g d y ż n ie u w z g lę d n ia z m ia n w s tr u k tu r z e p o p u la c ji, d a je j e d n a k o g ó ln y p o g lą d n a te n d e n c je z a c h o d z ą c e w ty m z a k r e s ie . M i a r ą u z u p e łn ia ją c ą j e s t w s p ó łc z y n n ik m a łż e ń s tw n e tto b ę d ą c y s to s u n k ie m lic z b y z a w a r ty c h m a łż e ń s tw d o lic z b y lu d n o ś c i w w ie k u p o w y ż e j 18 la t ( r y s u n e k 4). W s p ó łc z y n n ik m a łż e ń s tw b r u tto w la ta c h 2 0 0 7 - 2 0 1 0 w p o w ie c ie su lę c iń - s k im k s z ta łto w a ł s ię n a p o z io m ie p o w y ż e j 6%o. W 2 0 1 1 r o k u z a n o to w a n o s p a d e k o b u w s k a ź n ik ó w , n a k tó r y z ło ż y ły s ię w z r o s t lic z b y lu d n o ś c i p o w ia t u o ra z s p a d e k lic z b y z a w a r ty c h m a łż e ń s tw . N a jw ię c e j z w ią z k ó w m a tr y m o n ia ln y c h z a w a r ty c h z o s ta ło w 2 0 0 8 r o k u - 2 3 7 , n a jm n ie j w 2 0 1 1 r o k u - 186.

R ysunek 4. W spółczynnik m ałżeń stw w p ow iecie sulęcińskim w latach 200 7 -2 0 1 1

W ś r ó d p r z y c z y n w p ły w a ją c y c h n a z m n ie js z e n ie lic z b y z a w ie r a n y c h m a ł ż e ń s tw w y r ó ż n ić n a l e ż y b r a k p r a c y ( p o g łę b ia ją c e s ię b e z r o b o c ie ) i n is k ie d o c h o d y , a p r z e z to n ie p e w n ą s y tu a c ję f in a n s o w ą m ło d y c h lu d z i i b r a k ś r o d k ó w n a u s a m o d z ie ln ie n ie się. W 2 0 0 8 r o k u w p o r ó w n a n iu d o r o k u p o p r z e d n ie g o z a n o to w a n o w z r o s t w s p ó łc z y n n ik a u r o d z e ń w p o w ie c ie s u lę c iń s k im ( r y s u n e k 5). W k o le jn y c h l a ta c h o b s e r w o w a n o s p a d e k te g o w s k a ź n ik a d o p o z io m u 4 0 3 u r o d z e ń w 2 0 1 1 r o k u ( p o z io m z b liż o n y d o r o k u 2 0 0 7 ).

N a w z r o s t w s p ó łc z y n n ik a u r o d z e ń w 2 0 0 8 r o k u w p ły w m ia ła z w ię k s z o n a p ło d n o ś ć k o b ie t w w ie k u 2 0 - 3 5 la t ( r y s u n e k 6). P o r ó w n u ją c la ta 2 0 0 7 i 20 1 1 z a u w a ż a s ię z m n ie js z e n ie p ło d n o ś c i w p r a w ie w s z y s tk ic h g r u p a c h w ie k u k o b ie t ( w y ją tk ie m j e s t g r u p a n a jm ło d s z y c h k o b ie t w w ie k u 1 5 - 1 9 la t). J e d n o c z e ś n ie

(8)

n a u w a g ę z a s łu g u je fa k t, iż w n a jm ło d s z e j g r u p ie k o b ie t n a p r z e s tr z e n i a n a liz o w a n y c h la t lic z b a o s ó b u le g ła z m n ie js z e n iu o b lis k o 2 0 0 (a w s p ó łc z y n n ik p ło d n o ś c i w z r ó s ł o p o n a d 8%o).

R ysunek 5. W spółczynnik u ro d zeń w p ow iecie sulęcińskim w latach 2 007-2011

W p o w ie c ie s u lę c iń s k im n ie z a o b s e r w o w a n o z ja w is k a o d k ła d a n ia m a c ie r z y ń s tw a n a la ta p ó ź n ie js z e (ra c z e j „ p r z y s p ie s z e n ie ” m a c ie r z y ń s tw a ) .

R ysunek 6. C ząstkow y w spółczynnik p ło d n o ści w p ow iecie sulęcińskim w latach 2007, 2008 i 2011

W s p ó łc z y n n ik z g o n ó w w p o w ie c ie s u lę c iń s k im d o 2 0 1 0 r o k u w y k a z y w a ł n i e w i e l k ą te n d e n c ję r o s n ą c ą ( r y s u n e k 7). W ś r ó d m ę ż c z y z n d o 2 0 1 0 r o k u w s p ó ł c z y n n ik z g o n ó w o s c y lo w a ł w o k ó ł 12 z g o n ó w n a 1 0 0 0 m ę ż c z y z n , n a to m ia s t w ś r ó d k o b ie t n o to w a n o s y s te m a ty c z n y w z r o s t te g o w s k a ź n ik a . W 2 0 1 1 r o k u w s p ó łc z y n n ik z g o n ó w m ę ż c z y z n b y ł n iż s z y n iż w s p ó łc z y n n ik te n lic z o n y d la

(9)

k o b ie t. N a o d w r ó c e n ie z a le ż n o ś c i p o m ię d z y w s p ó łc z y n n ik a m i lic z o n y m i d la k a ż d e j z p łc i m ia ła w p ły w z m n ie js z a ją c a s ię lic z b a z g o n ó w w ś r ó d m ę ż c z y z n i w z r o s t lic z b y z g o n ó w w ś r ó d k o b ie t - lic z b a lu d n o ś c i o b u p łc i ro s ła .

R ysunek 7. W spółczynnik zg o n ó w w p ow iecie sulęcińskim w latach 200 7 -2 0 1 1

A n a liz ę r u c h u n a tu r a ln e g o lu d n o ś c i o p a r to o w s p ó łc z y n n ik i p r z y r o s tu n a tu r a ln e g o i r z e c z y w is te g o . W s p ó łc z y n n ik p r z y r o s tu n a tu r a ln e g o to s to s u n e k p r z y r o s tu n a tu r a ln e g o ( ró ż n ic a p o m ię d z y u r o d z e n ia m i a z g o n a m i) d o lic z b y lu d n o ś c i, n a to m ia s t w s p ó łc z y n n ik p r z y r o s tu r z e c z y w is te g o u w z g lę d n ia d o d a t k o w o s a ld o m ig r a c ji. Z m ia n y m ie r n ik a p r z y r o s tu n a tu r a ln e g o ( r y s u n e k 8) s ą d e te r m in o w a n e p r z e z w s p ó łc z y n n ik u r o d z e ń ( r y s u n e k 6).

R ysunek 8. W spółczynnik p rzyrostu n aturalnego i rzeczyw istego w p ow iecie sulęcińskim w latach 200 7 -2 0 1 1

(10)

W s p ó łc z y n n ik p r z y r o s tu n a tu r a ln e g o w c a ły m a n a liz o w a n y m o k r e s ie p r z y jm o w a ł w a r to ś c i d o d a tn ie , c h o c ia ż o d 2 0 0 8 r o k u n o to w a n o s p a d e k te g o w s k a ź n ik a . W s p ó łc z y n n ik p r z y r o s tu r z e c z y w is te g o w p ie r w s z y c h d w ó c h la ta c h a n a liz y p r z y jm o w a ł w a r to ś c i d o d a tn ie , j e d n a k m a le ją c a te n d e n c ja d o p r o w a d z iła d o u je m n e j w a r to ś c i w 2 0 0 9 r o k u . W k o le jn y c h la ta c h n a d a l o b s e rw o w a n o s y s te m a ty c z n y s p a d e k w s k a ź n ik a n a s k u te k r o s n ą c e g o u je m n e g o s a ld a m ig r a c ji.

2. Ruch wędrówkowy ludności w powiecie sulęcińskim

A n a liz ę r u c h u w ę d r ó w k o w e g o lu d n o ś c i p r z e p r o w a d z o n o , b io r ą c p o d u w a g ę z a r ó w n o m ig r a c je w e w n ę tr z n e - m ię d z y p o w ia to w e , j a k i z e w n ę tr z n e - z a g r a n ic z n e . W s p ó łc z y n n ik m o b iln o ś c i ( ru c h liw o ś c i) lu d n o ś c i b ę d ą c y s to s u n k ie m s u m y n a p ł y w u i o d p ły w u lu d n o ś c i d o lic z b y lu d n o ś c i in f o r m u je , ile p r o m ili lu d n o ś c i z m ie n iło d o ty c h c z a s o w e m ie js c e z a m ie s z k a n ia .

W a n a liz o w a n y m o k r e s ie o b s e r w o w a n o s p a d e k m o b iln o ś c i lu d n o ś c i z a m ie s z k u ją c e j p o w ia t s u lę c iń s k i ( r y s u n e k 9). W 2 0 0 7 r o k u w s p ó łc z y n n ik r u c h li w o ś c i o g ó łe m w y n o s ił 26% o, n a to m ia s t w 2 0 1 1 r o k u - 19%o.

R ysunek 9. W spółczynniki ruchliw ości ludności

(m igracje ogółem i m igracje w ew nętrzne) w p ow iecie sulęcińskim w latach 200 7 -2 0 1 1

(11)

W s p ó łc z y n n ik s a ld a m ig r a c ji w e w n ę t r z n y c h ( m ię d z y p o w ia to w y c h ) - p r z y r o s tu w ę d r ó w k o w e g o - to s to s u n e k s a ld a m ig r a c ji d o lic z b y lu d n o ś c i. I n f o r m u j e , o ile p r o m ili z m ie n ił s ię s ta n lu d n o ś c i w w y n ik u r u c h u w ę d r ó w k o w e g o .

W p o w ie c ie s u lę c iń s k im ty lk o w 2 0 0 7 r o k u o b s e r w o w a n o d o d a tn ie w a r to ś c i w s p ó łc z y n n ik ó w s a ld m ig r a c ji ( o g ó łe m i w e w n ę tr z n e j) . W a n a liz o w a n y c h la ta c h w s p ó łc z y n n ik i c h a r a k te r y z o w a ły s ię t e n d e n c j ą m a le ją c ą , a o d 2 0 0 8 r o k u m ie r n ik i p r z y jm o w a ły w a r to ś c i u je m n e , co w s k a z y w a ło n a n a d w y ż k ę o d p ły w u lu d n o ś c i z p o w ia t u ( r y s u n e k 10).

R ysunek 10. W spółczynnik salda m igracji o gółem i w ew nętrznej (m iędzypow iatow ej) w p ow iecie sulęcińskim w latach 200 7 -2 0 1 1

A n a liz a s tr u k tu r y m ig r a c ji lu d n o ś c i p o w ia t u s u lę c iń s k ie g o w e d łu g k ie r u n k ó w (m ia s to , w ie ś , z a g r a n ic a ) w s k a z u je , ż e o k o ło 6 0 % o s ó b m ig r u ją c y c h ( z a r ó w n o w y je ż d ż a ją c y c h , j a k i p r z y je ż d ż a ją c y c h ) z m ie n ia m ie js c e p o b y tu z in n e g o m ia s ta lu b n a in n e m ia s to . O k o ło 3 0 % m ig r a c ji o d b y w a się w k ie r u n k u w i e j s k im , n a t o m ia s t o k o ło 8 % w y ja z d ó w (i p r z y ja z d ó w ) d o ty c z y z a g r a n ic y .

W b a d a n y m o k r e s ie lic z e b n o ś ć g r u p y o s ó b m ig r u ją c y c h w r ó ż n y c h k i e r u n k a c h b y ła n a z b liż o n y m p o z io m ie . N a jw ię k s z e z r ó ż n ic o w a n ie z a o b s e r w o w a n o w m ig r a c ji z e w n ę tr z n e j ( r y s u n e k 11). W 2 0 0 7 i 2 0 0 8 r o k u o d p ły w z a g r a n ic ę w y n o s ił p o n a d 1 0 % . Z r o k u n a r o k lic z b a o s ó b d e c y d u ją c y c h s ię n a w y ja z d z a g r a n ic ę m a la ł a ( w 2 0 1 0 r o k u 3 ,4 % ). W 2 0 1 1 r o k u p o n o w n ie z a o b s e r w o w a n o w z r o s t m ig r a c ji w k ie r u n k u z a g r a n ic y .

(12)

R ysunek 11. U dział procen to w y ludności napływ ającej i odpływ ającej z zagranicy w p ow iecie sulęcińskim w latach 200 7 -2 0 1 1

3. Dynamika i struktura poziomu bezrobocia i bezrobocia długotrwałego w powiecie sulęcińskim

S to p a b e z r o b o c ia w k o ń c u g r u d n ia 2 0 1 1 r o k u w p o w ie c ie s u lę c iń s k im w y n io s ła 1 4 ,5 % i b y ła n iż s z a n iż w w o je w ó d z tw ie lu b u s k im ( 1 5 ,4 % ). W a h a n ia s to p y b e z r o b o c ia w m ie s ią c a c h la t 2 0 0 7 - 2 0 1 1 b y ły w y n ik ie m z m ia n w n a p ł y w ie ( lic z b a o s ó b z a r e je s tr o w a n y c h w c ią g u b a d a n e g o o k r e s u w P U P ) i o d p ły w ie b e z r o b o tn y c h ( lic z b a o s ó b , k tó r e w c ią g u d a n e g o o k r e s u z o s ta ły w y k r e ś lo n e z e w id e n c ji). W p o w ie c ie s u lę c iń s k im lin ie w y k r e s u p r e z e n tu ją c e g o n a p ł y w i o d p ły w b e z r o b o tn y c h w b a d a n y m o k r e s ie p r z e p la ta ły s ię ( r y s u n e k 12). S tą d te ż w y s tę p o w a n ie u je m n e g o s a ld a lic z b y o s ó b b e z r o b o tn y c h w w ie l u m ie s ią c a c h , s z c z e g ó ln ie w 2 0 0 7 i 2 0 0 8 r o k u , a le ta k ż e w 2 0 1 0 i 2 0 1 1 ro k u .

(13)

R ysunek 12. N ap ły w i odpływ osób b ezrobotnych w p ow iecie sulęcińskim w latach 200 7 -2 0 1 1

Źródło: opracowanie własne na podstawie Informacji o stanie i strukturze bezrobocia

oraz działalności urzędu pracy, Powiatowy Urząd Pracy w Sulęcinie, Sulęcin 2008-2011.

D la z m ie n n y c h n a p ły w (y 1t) o r a z o d p ły w (y2t) o s ó b b e z r o b o tn y c h o s z a c o  w a n o m o d e le tr e n d u lin io w e g o z w a h a n ia m i s e z o n o w y m i o sta łe j a m p litu d z ie :

m -1 y , = a o + a i t + Σ d okQ h + u (t = 1, 2 , - , n ) (1 ) k=1 g d z ie :

y

t - z m ie n n a o b ja ś n ia n a ( p ro g n o z o w a n a ) ,

ao, a 1, d0

k

(k

= 1, 2 , . . . ,

m

- 1) - p a r a m e tr y s tr u k tu r a ln e ,

m

- lic z b a p o d o k r e s ó w ( m ie s ię c y ),

t

- z m ie n n a c z a s o w a , Q

kt

- z m ie n n e z e r o - je d y n k o w e , u

t

- s k ła d n ik lo s o w y . M o d e l (1 ) z o s ta ł o s z a c o w a n y p r z y z a ło ż e n iu , ż e

Σ

d0

k - 0, c z y li d

0

m -

~ Σ m_1

d

0

k

.

P a r a m e tr y p r z y z m ie n n y c h s e z o n o w y c h Q

kt

i n f o r m u ją o ty m , o ile p o z io m z ja w is k a r ó ż n i s ię w d a n y m p o d o k r e s ie ( n a p r z y k ła d m ie s ią c u ) o d p o z io m u tr e n d u .

P a r a m e tr y s to c h a s ty c z n e o s z a c o w a n y c h m o d e li o r a z w a r to ś ć is to tn y c h p a r a m e tr ó w p r z e d s ta w io n o w ta b e li 2 .

(14)

T ab ela 2. P aram etry o szacow anych m odeli tren d u d la zm iennych n ap ły w (yH) i odpływ (y2t) osób bezro b o tn y ch w p ow iecie sulęcińskim w latach 2 0 07-2011

Zmienna R2 (%) Se Vs(%) Liczba istotnych parametrów Wartości istotnych parametrów Ун 40,13 62,867 19,30 4 a 0= 314,27 dM = 97,32 d04 = -62,61 d0 8= -56,51 У21 49,48 61,198 18,15 4 a 0= 363,78 d01 = -92,54 d0 1 0= 93,32 dö11 = -56,20

Źródło: obliczenia własne.

O s z a c o w a n e m o d e le tr e n d u c h a r a k te r y z o w a ły się p r z e c ię tn y m d o p a s o w a n ie m d o d a n y c h r z e c z y w is ty c h - 4 0 ,1 3 % d la z m ie n n e j n a p ły w b e z r o b o tn y c h i 4 9 ,4 8 % d la z m ie n n e j o d p ły w b e z r o b o tn y c h . Z 13 s z a c o w a n y c h p a r a m e tr ó w ty lk o p o 4 p a r a m e tr y o k a z a ły s ię is to tn e s ta ty s ty c z n e . W la ta c h 2 0 0 7 - 2 0 1 1 is to tn ie w ię k s z y b y ł n a p ł y w o s ó b b e z r o b o tn y c h (o 9 7 o s ó b o d w a r to ś c i tr e n d u ) w k a ż d y m s ty c z n iu . W k w ie t n ia c h i s ie r p n ia c h b a d a n y c h la t n a p ł y w o s ó b b e z r o b o tn y c h b y ł is to tn ie m n ie js z y d o w a r to ś c i tr e n d u ( o d p o w ie d n io o 6 3 i 5 7 o só b ). W k a ż d y m p a ź d z ie r n ik u w b a d a n y c h la ta c h is to tn ie z m n ie js z a ł s ię o d p ły w o s ó b b e z r o b o tn y c h w p o w ie c ie s u lę c iń s k im - o 93 o s o b y o d w a r to ś c i tr e n d u . W s ty c z n ia c h i lis to p a d a c h n o to w a n o is to tn e z m n ie js z e n ie się o d p ły w u o só b b e z r o b o tn y c h w p o r ó w n a n iu d o lin ii tr e n d u ( o d p o w ie d n io o 93 i 5 6 o só b ).

D o o só b w s z c z e g ó ln e j s y tu a c ji n a r y n k u p r a c y n a l e ż ą m ię d z y in n y m i d łu g o tr w a le b e z r o b o tn i. U d z ia ł ty c h o s ó b w lic z b ie z a r e je s tr o w a n y c h o g ó łe m w y n ió s ł w P o ls c e w 2 0 1 1 r o k u a ż 5 0 ,3 % . W o je w ó d z tw o lu b u s k ie c h a r a k te r y z o w a ło się n a jn iż s z y m o m a w ia n y m w s k a ź n ik ie m w ś r ó d w o je w ó d z tw ( 2 7 ,1 % ). W p o w ie c ie s u lę c iń s k im w b a d a n y m o k r e s ie o d n o to w a n o s p a d e k lic z b y b e z r o b o tn y c h z 2 5 5 3 o s ó b w s ty c z n iu 2 0 0 7 r o k u do 1 7 3 5 o s ó b w g r u d n iu 2 0 1 1 r o k u . W ty m s a m y m c z a s ie lic z b a o s ó b d łu g o tr w a le b e z r o b o tn y c h z m n ie js z y ła się z 13 7 8 do 5 9 7 o só b . O b ie w ie lk o ś c i w c ią g u p ie r w s z y c h d w ó c h la t m a la ły ( r y s u n e k 13). W k o le jn y c h la ta c h lic z b a b e z r o b o tn y c h w z r o s ła , a d łu g o tr w a le b e z r o b o tn y c h p o z o s ta ła w z a s a d z ie n a s ta ły m p o z io m ie . U d z ia ł o s ó b p o z o s ta ją c y c h b e z p r a c y p o n a d 12 m ie s ię c y w lic z b ie b e z r o b o tn y c h o g ó łe m z m n ie js z y ł się z 5 1 ,4 %

(15)

w styczniu 2008 roku do 34,4% w grudniu 2011 roku. W drugim półroczu 2009

roku wskaźnik ten wynosił nawet około 20% (rysunek 14).

R ysunek 13. L iczba osób bezro b o tn y ch i długotrw ale b ezrobotnych w p ow iecie sulęcińskim w latach 200 7 -2 0 1 1

Liczba osób bezrobotnych w powiecie sulęcińskim w latach 2007-2008

charakteryzowała się tendencją malejącą. W kolejnych latach obserwowano

wzrost liczby bezrobotnych, a od 2010 roku zauważa się również wahania se

zonowe - początek roku odznacza się zwiększoną liczbą bezrobotnych.

Do opisu zmiennej liczba osób długotrwale bezrobotnych (y3t) wykorzy

stano model trendu logarytmicznego (2) oraz model trendu logarytmicznego

z wahaniami sezonowymi o stałej amplitudzie (3):

y t - a 0 + a 1 lnt + ut

(2)

m-1

y

, = «0 +

a i ln t

+

Σ

d

0 kQh

+

u

k=1

(3)

gdzie:

y t - zmienna obja

ś

niana (prognozowana),

Ob, oiu d0k (k = 1, 2, ..., m - 1) - parametry strukturalne,

m - liczba podokresów (miesięcy),

t

- zmienna czasowa,

Qkt - zmienne zero-jedynkowe,

ut - składnik losowy.

(16)

L ic z b a o s ó b d łu g o tr w a le b e z r o b o tn y c h w p o w ie c ie s u lę c iń s k im w la ta c h 2 0 0 7 - 2 0 1 1 n ie p o d le g a w a h a n io m s e z o n o w y m ( w m o d e lu 3 p a r a m e tr y d 0k b y ły n ie is to tn e s ta ty s ty c z n ie - ta b e la 3). Z m ie s ią c a n a m ie s ią c lic z b a o s ó b b e z r o b o t n y c h m a la ła o 2 5 1 o só b .

T ab ela 3. P aram etry o szacow anych m odeli tren d u dla zm iennej liczb a osób długotrw ale bezro b o tn y ch (y3t) w p ow iecie sulęcińskim

w latach 200 7 -2 0 1 1 Model R2 (%) Se Vs(%) Liczba istotnych parametrów Wartości istotnych parametrów 2 70,94 146,14 22,25 2 a 0= 1446,78 ai = -251,29 3 71,86 159,74 24,32 2 a 0= 1435,56 a 1 = -247,72

Źródło: obliczenia własne.

R ysunek 14. U d ział ko b iet i długotrw ale bezro b o tn y ch w śró d b ezro b o tn y ch ogółem oraz k o b ie t długotrw ale b ezro b o tn y ch w śró d długotrw ale b ezrobotnych

w p ow iecie sulęcińskim w latach 200 7 -2 0 1 1

W p o w ie c ie s u lę c iń s k im w a n a liz o w a n y m o k r e s ie k o b ie ty s ta n o w iły p o n a d 5 0 % w s z y s tk ic h b e z r o b o tn y c h ( r y s u n e k 14). W g r u p ie o s ó b p o z o s ta ją c y c h b e z p r a c y p o n a d 2 4 m ie s ią c e ( d łu g o tr w a le b e z r o b o tn y c h ) u d z i a ł k o b ie t b y ł je s z c z e

(17)

w ię k s z y i w a h a ł się o d 6 2 % w d ru g ie j p o ło w ie 2 0 0 8 r o k u d o 5 2 % w m a ju 2 0 1 0 r o k u . N a k o n ie c 2 0 1 1 r o k u w ś r ó d d łu g o tr w a le b e z r o b o tn y c h 5 5 % s ta n o w iły k o b ie ty 4.

W p o w ie c ie s u lę c iń s k im w la ta c h 2 0 0 7 - 2 0 1 1 z m n ie js z y ł s ię u d z ia ł d łu g o tr w a le b e z r o b o tn y c h i p o z o s ta ją c y c h b e z p r a c y p o w y ż e j 2 4 m ie s ię c y (z 3 8 ,3 d o 1 7 ,1 % ), a le z w ię k s z y ł s ię u d z ia ł p o z o s ta ją c y c h b e z p r a c y o d 12 d o 2 4 m i e s ię c y (z 2 7 ,3 d o 3 6 ,2 % ) . T a k w ię c p o z o s ta ją c y c h b e z p r a c y p o n a d 12 m ie s ię c y w ś r ó d b e z r o b o tn y c h b y ło 1 8 ,6 % , a w ś r ó d d łu g o tr w a le b e z r o b o tn y c h a ż 6 3 ,5 % ( w y k r e s 15). W ś r ó d b e z r o b o tn y c h o g ó łe m p r z e w a ż a ły o s o b y n a jm ło d s z e , z g ru p w ie k u 2 5 - 3 4 la ta o r a z 1 8 - 2 5 la t. D łu g o tr w a le b e z r o b o tn i to g łó w n ie o s o b y m ło d e ( r y s u n e k 16) w w ie k u o d 2 5 do 3 4 la t (2 7 ,3 % ), a le te ż s ta rs z e , w w ie k u o d 4 5 d o 5 4 la t ( 2 3 ,3 % ). P o n a d 6 6 % d łu g o tr w a le b e z r o b o tn y c h p o s ia d a ło w y k s z ta łc e n ie co n a jw y ż e j z a s a d n ic z e z a w o d o w e ( r y s u n e k 17). S tru k tu ra w e d łu g s ta ż u p r a c y w s z y s tk ic h b e z r o b o tn y c h i d łu g o tr w a le b e z r o b o tn y c h b y ła z b liż o n a (ry s u n e k 18). N a jw ię k s z ą g ru p ę sta n o w iły o so b y z e s ta ż e m o d 1 r o k u d o 5 la t (2 5 % ), n a jm n ie j lic z n ą - z e s ta ż e m p o w y ż e j 3 0 la t (3 ,4 % ). N ie p o k o ją c y m z ja w i s k ie m b y ła d u ż a lic z b a o só b b e z s ta ż u (b lisk o 11% ) lu b z e sta ż e m do 1 r o k u (1 2 % ).

R ysunek 15. S truktura długotrw ale bezro b o tn y ch w p ow iecie sulęcińskim w latach 2 0 0 7 -2 0 1 1 w edług czasu p o zo staw an ia b ez p racy

4 Dla zmiennych: udział kobiet, udział kobiet długotrwale bezrobotnych oraz udział długo trwale bezrobotnych nie przeprowadzono analizy ekonometrycznej ze względu na zbyt krótkie szeregi obserwacji (wymagane minimum 5 lat).

(18)

R ysunek 16. S truktura długotrw ale bezro b o tn y ch w p ow iecie sulęcińskim w latach 2 0 0 7 -2 0 1 1 w edług w ieku

R ysunek 17. S truktura długotrw ale bezro b o tn y ch w p ow iecie sulęcińskim w latach 200 7 -2 0 1 1 w edług w ykształcenia

(19)

R ysunek 18. S truktura długotrw ale bezro b o tn y ch w p ow iecie sulęcińskim w latach 2 0 0 7 -2 0 1 1 w edług stażu p racy

Podsumowanie

P rz e p r o w a d z o n a a n a liz a w s k a z u je , iż g r u p ą s p o łe c z n ą n a jb a r d z ie j z a g r o ż o n ą d łu g o tr w a ły m b e z r o b o c ie m w p o w ie c ie s u lę c iń s k im w la ta c h 2 0 0 7 - 2 0 1 1 b y ły k o b ie ty w w ie k u 2 5 - 3 4 la ta , z n is k im p o z io m e m w y k s z ta łc e n ia (c o n a j w y ż e j z a s a d n ic z e z a w o d o w e ) , o s ta ż u p r a c y d o 5 la t, p o z o s ta ją c e b e z p r a c y p o w y ż e j 1 ro k u . B y ły to m ło d e k o b ie ty , z a r a z p o u r o d z e n iu d z ie c k a , k tó r e z o s ta ły w y k lu c z o n e z r y n k u p r a c y z p o w o d u b r a k u o p ie k i n a d m a ły m d z ie c k ie m . D o d a tk o w o , d łu ż s z a p r z e r w a w w y k o n y w a n iu p r a c y z a w o d o w e j p o w o d u je d e z a k tu a liz a c ję p o s ia d a n e j w ie d z y i u m ie ję tn o ś c i o r a z c z ę s to p r o w a d z i d o b r a k u z o r g a n iz o w a n ia s w o ic h d z ia ła ń . K o b ie ty p o z o s t a j ą w s ta n ie d łu g o tr w a łe g o b e z r o b o c i a i j e s t im b a r d z o tr u d n o z a c z ą ć p o n o w n ie f u n k c jo n o w a ć n a r y n k u p ra c y . P o tr z e b u j ą w s p a r c i a i m o ty w a c ji n ie ty lk o z a w o d o w e j, a le r ó w n ie ż d z ia ła ń p o d n o s z ą c y c h ic h s a m o o c e n ę .

(20)

B a d a n ia p r z e p r o w a d z o n e p o d k ie r u n k ie m Z . W iś n ie w s k ie g o 5 n a d e f e k ty w n o ś c i ą p o lity k i r y n k u p r a c y w P o ls c e w s k a z u ją n a r ó ż n ą e f e k ty w n o ś ć w d r o ż o n y c h in s tr u m e n tó w a k ty w n e j p o lity k i te g o ry n k u . S to s o w a n e n a r z ę d z ia a k ty w iz a c ji b e z r o b o tn y c h p o w in n y u w z g lę d n ia ć s p e c y f ik ę lo k a ln e g o r y n k u p r a c y o r a z s y tu a c ję d e m o g r a f ic z n o - e k o n o m ic z n ą d a n e g o r e g io n u . Literatura

B ieszk-S tolorz B., G dakow icz A ., M arkow icz I., A n a liza i d iagnoza p ro b le m u d łu g o 

trw ałego bezrobocia w p o w ie c ie sulęcińskim . W yniki badania - ra p o rt końcow y,

Instytut A naliz, D iagnoz i P rognoz G ospodarczych, S zczecin 2012.

In fo rm a cja o stanie i stru ktu rze bezrobocia o ra z działalności urzędu p ra c y , P ow iatow y

U rz ąd P racy w Sulęcinie, Sulęcin 2 0 0 8 -2 0 1 1 . H olzer J.Z., D em ografia, PW E, W arszaw a 2003.

K w iatkow ski E., B ezrobocie. P o d sta w y teoretyczne, W ydaw nictw o N aukow e PW N , W arszaw a 2005.

S ztaudynger J.J., S ztaudynger M ., E konom etryczne m odele p rze stęp czo ści, Z eszyty N aukow e U niw ersy tetu S zczecińskiego 2004, n r 394, „P race K ated ry E konom etrii i S tatystyki” , n r 15.

E fektyw n o ść p o lity k i rynku p r a c y w P olsce, red. Z. W iśniew ski, K. Z aw adzki, W o je

w ódzki U rząd P racy w T oru n iu - U niw ersy tet M ik o łaja K opernika, T oruń 2011.

Z a łą czn ik do spraw o zd a n ia M P iP S-01, P ow iatow y U rząd P racy w S ulęcinie, Sulęcin

20 0 7 -2 0 1 1 .

STATISTICAL ANALYSIS OF LONG-TERM UNEMPLOYMENT IN THE COUNTY SULĘCIN IN 2007-2011

Abstract

L ong-term u nem ploym ent is an u ndesirable phenom enon. It w as n o ticed th a t the k n o w ledge o f a long-term u n em p lo y ed p erso n is b ecom ing outdated and his skills and

5 Efektywność polityki rynku pracy w Polsce, red. Z. Wiśniewski, K. Zawadzki, Woje wódzki Urząd Pracy w Toruniu - Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń 2011.

(21)

self-esteem are decreasing. T his p ap e r exam ines th e long-term u n em ployed in the county Sulęcin, taking into co n sideration th e ir gender, education, w o rk experience, d uration o f u n em ploym ent and age. The study w as p rec ed ed b y the dem ographic analysis o f the county. The p erio d covered b y the study w as 2 0 0 7 -2 0 1 1 . A s th e resu lt o f the analysis it w as possible to id entify the groups o f p eople for w h o m the risk o f lo n g term u nem ploym ent is the highest.

Keywords

: long-term unem ploym ent, dem ography

Kod JEL

: J10

Statystyczna analiza długotrwałego bezrobocia w powiecie sulęcińskim w latach 2007 - 2011

Bieszk-Stolorz, Anna Gdakowicz