Badania porównawcze aeratorów zatapialnych typu AZ-50

(1)

ZESZYTY NAUKOWE PO LITECH NIKI ŚLĄ SKIEJ Seria: ENERGETYKA z. 126

1995 N r kol. 1281

Bogusław HUPA, Ja n RDUCH

B A D A N I A P O R Ó W N A W C Z E A E R A T O R Ó W Z A T A P I A L N Y C H T Y P U A Z - 5 0

S tr esz c z en ie . W pracy omówiono i porów nano system y aeracji, przedstawiono konstrukcję w ybranych aeratorów zatapialnych oraz omówiono konstrukcję a e ra to ra doświadczalnego. Opisano przebieg i wyniki badań wpływu w ybranych cech konstrukcyjnych aerato ra n a jego p aram etry pracy. Podano sposób określenia pozostałych param e

trów nie mierzonych w trak cie badań.

COMPARING INVESTIGATIONS OF SUBM ERGENCE AERATORS TYPE A Z-50

Sum m ary. The system of aeration, th e construction of an existing aerato rs and construction of th e m easu rin g a e ra to r h a s been discussed and compared. Investigation re su lts concerning th e some of construc

tional aram eters on th e p a ra m e te r of th e a e ra to r work have been analised. The pap er p resen ts th e w ay of determ ine th e residu al stru c

tu ra l param eters, h a v en 't been m easured d u rin g investigations.

VERGLEICHTUNTERSUCHUNGEN DE N TAUCHBELÜFTER AZ-50 Z u sam m en fa ssu n g . Abwaserbelüftung, gewählte Tauchbelüfter- bauarten und versuchstauchbelüftem w urde beschreibt und vergleicht.

Der Verlauf und die Ergebnise der U ntersuchungen den Einfluss die gewählte Konstruktionskennzeichen den Tauchbelüfter auf Betriebser

gebnisse wurde dargestellt. Eine Metode zur Bestim mung die nicht Mes

sungen w arend der U ntersuchung Betriebsergebnisse wurde gegeben.

1. WPROWADZENIE

Ważnym problemem są obecnie w Polsce działania w zakresie ochrony środo

wiska, w tym konieczność budowy w najbliższych latach dużej liczby oczyszczalni • ścieków. Systemy napow ietrzania ścieków odgrywają tu zasadniczą rolę.

(2)

328 Bogusław Hupa, Jan Rduch

W procesach biologicznego oczyszczania ścieków m etodą osadu czynnego zachodzą głównie procesy tlenowe [1, 2]. M echanizm przen ikania tlenu do wody opisuje teo ria dw uw arstew kow a, zak ładająca istnienie w napow ietrza

nej cieczy, w obszarach o silnej turbulencji, po obu stronach faz ciekłej i gazowej, w arstew ek o skończonej grubości, poprzez które zachodzi proces dyfuzji m olekularnej tle n u do cieczy. Z akłada się, że szybkość przenikania tle n u do cieczy je s t proporcjonalna do: p ierw iastk a ze średniej prędkości odnowy powierzchni międzyfazowej, p ierw iastk a z prom ienia pęcherzyka po

w ietrza, k w a d ra tu prędkości pęcherzyków pow ietrza względem cieczy i jest odwrotnie proporcjonalna do lepkości cieczy [2]. Um ownie przyjm uje się, że pęcherzyki pow ietrza m ają k sz ta łt kuli - a nie k u li spłaszczonej, oraz że ze zm niejszeniem średnicy pęcherzyków pow ietrza zm niejsza się prędkość ich wznoszenia, a więc czas k o n ta k tu z cieczą je s t odpowiednio dłuższy. Przy napow ietrzaniu wody filtrow anej pęcherzykam i pow ietrza o średnicach m niej

szych od 1 m m śred n ia prędkość w znoszenia się pęcherzyków pow ietrza jest praw ie o połowę m niejsza niż dla pęcherzyków większych ( 2 - 3 mm), ponie

waż znaczna część najdrobniejszych pęcherzyków pozostaje w zawieszeniu ta k długo, że n astępu je ich pełn a dyfuzja do cieczy. W edług Kalbskopfa [2], zdolność n a tle n ia n ia je s t w artością s ta łą zależną od wielkości pęcherzyków pow ietrza i rośnie w raz ze w zrostem głębokości doprow adzania powietrza.

W ytworzenie odpowiedniej turbulencji w cieczy przyspiesza silnie proces dyfuzji tle n u do cieczy lub do kłaczków osadu czynnego. M ieszanie tylko poprzez barbotaż je s t zwykle niew ystarczające i np. przy stosow aniu dyfuzo- rów dyskowych dodatkowe w prow adzenie m ieszadeł powoduje znaczne, n a w et kilkakrotne, zwiększenie efektywności n atlen ian ia. Przyjm uje się, że w celu utrzy m an ia kłaczków osadu w zaw ieszeniu, w ym agane zapotrzebowanie mocy m ieszania wynosi min. 6 W /m3 [2].

2. SYSTEMY AERACJI

U rządzenia do n apow ietrzania ścieków w zależności od konstrukcji, sposo

bu doprow adzenia pow ietrza do cieczy oraz um iejscow ienia w cieczy można podzielić n a trz y zasadnicze grupy:

- aerato ry powierzchniowe, - aerato ry zatapialne,

- aerato ry wgłębne - zasilane sprężonym pow ietrzem (np. dyfuzorowe).

Rozróżnia się napow ietrzanie:

- drobnopęcherzykowe - pęcherzykam i pow ietrza o średnicy: 0,5 do 5 mm, - średniopęcherzykow e - pęcherzykam i pow ietrza o średnicy: 5 do 10 mm, - grubopęcherzykowe — pęcherzykam i pow ietrza o średnicy: powyżej 10 mm.

(3)

Badania porównawcze aeratorów zatapialnych typu AZ-50 329

Istnieje logarytmiczna zależność efektów n a tle n ia n ia od natężen ia strum ie

n ia doprowadzonego pow ietrza przy nap ow ietrzaniu śred n io - i grubopęche- rzykowym. Przy napow ietrzaniu drobnopęcherzykow ym zależność ta jest p ra wie proporcjonalna [2].

W ybierając typ a e ra to ra należy uw zględnić n astępujące podstawowe czyn

niki:

- zdolność natleniania OC [kg 0 2/h] i ekonomię natlen iania OP [kg 0 2 /kWh], - zdolność i zasięg m ieszania,

- elastyczność pracy,

- niskie koszty inwestycyjne.

System y napow ietrzania drobnopęcherzykowego z zastosow aniem dyfuzo- rów dyskowych uzyskują o ok. 30% w iększą ekonomię napow ietrzania wody od aeratorów powierzchniowych. J e d n a k przy napow ietrzan iu ścieków te róż

nice zanikają [3].

Coraz szersze zastosow anie znajdują również aerato ry zatapialne, pompo

we lub strum ieniowe (strum ienicowe). Stosow ane są one w oczyszczalniach ścieków w komorach osadu czynnego, w kom orach napow ietrzania wstępnego, w odtluszczaczach, ja k również do n a tle n ia n ia staw ów i silnie zanieczyszczo

nych rzek. Mogą być stosow ane tak że w procesach desorbcji gazów z wody (jak am oniak, siarkowodór, dw utlenek węgla itp.).

Podstawowymi zaletam i aeratorów zatapialny ch jest:

- napow ietrzanie drobnopęcherzykowe (dla wody i ścieków jednakow o wy

dajne),

- intensyw ne m ieszanie,

- całkowita odporność n a niskie tem p eratu ry , - b rak uciążliwych aerozoli,

- bardzo niski poziom h ałasu ,

- praca bez przekładni zwalniającej, n apęd bezpośredni od silnika (aeratory pompowe),

- prosta i ta n ia instalacja,

- możliwość pracy w zaw ieszeniu, z regulacją głębokości zanużenia,

- zdolność sam ozasysania pow ietrza do głębokości ok. 6 - 7 m, a przy współ

pracy z dm uchaw ą możliwość pracy n a głębokościach kilkudziesięciu m e

trów.

Pod względem konstrukcyjnym łatw iejsze do w ykonania są aeratory s tru mienicowe. W celu uzyskania wypływu drobnopęcherzykowego niezbędne są duże prędkości wypływu, a więc m ałe średnice dysz, co preferuje tak ie aerato ry głównie do n a tle n ia n ia wód. Przy większych średnicach dysz uzyskuje się napow ietrzanie śre d n io - lub grubopęcherzykowe, lecz posiadają bardzo dobrą zdolność m ieszania cieczy w komorze napow ietrzania, a ekonomia napowie

trz a n ia OP może dochodzić do 2,2 kg 0 2/kW h [3].

(4)

Oznaczenia : 1 - silnik 2 - wot

3 - kadłub dopływowy i - wirnik

5 - kndhjb wyplyvmwy wieiokarołowy 6 - kruciec dopływu powietrza

Rys. 1. Doświadczalny ae ra to r zatapialny A Z -50/dl (przekrój) Fig. 1. The experim ental subm ergence ae ra to r A Z -50/dl (section)

330BogusławHupa,JanRduch

(5)

Areatory zatap ialne pompowe, pomimo korzystnych param etrów technicz

no-ekonomicznych, nie posiadają odpowiednich danych literaturow ych. Był to jeden z powodów podjęcia prac konstrukcyjno-badaw czych.

3. AERATORY DOŚWIADCZALNE

N a podstawie analizy lite ra tu ry [1, 2, 5] zaprojektow ano zatapialny do

świadczalny a e ra to r A Z -50/dl z w ielokanałow ym kadłubem tłocznym (rys. 1, 2, 3), oraz doświadczalny a e ra to r strum ieniow y AZ-50/d2 (rys. 5).

Do wirnika a e ra to ra A Z -50/dl (rys. 1) ciecz doprow adzana je s t z góry, a powietrze zasysane je s t z dołu. Proces m ieszania cieczy i pow ietrza rozpoczy

n a się już w w irniku a stabilizuje w kadłubie wypływowym. W aeratorze A Z -50/dl przewidziano możliwość in stalo w an ia w ym iennych wirników o róż

nych rozw iązaniach konstrukcyjnych (rys. 4), opartych n a różnych sposobach w ytw arzania m ieszanki w odno-pow ietrznej. W irniki typu „A” i „B” stanowiły w łasne rozwiązanie konstrukcyjne, n a to m ia st w irniki „C” i „D” stanowiły nieco zm odernizowaną w ersję w irników stosow anych przez firm y odpowie

dnio: FRINGS i SURUMI.

Rys. 2. A erator zatap ialn y AZ—50/d l (widok) Fig. 2. The subm ergence ae ra to r A Z -50/dl ( view)

(6)

Rys. 3. A erator zatapialny A Z -50/dl Fig. 3. The subm ergence a e ra to r AZ—50/dl

Wirnik ".A", "B" Wirnik "C" V/imik "D"

Rys. 4. W irniki doświadczalne A, B, C, D ae ra to ra A Z -50/dl Fig. 4. E xperim ental rotors A, B, C, D of th e a e ra to r A Z -50/dl

(7)

Rys. 5. A erator strum ieniow y AZ-50/d2 Fig. 5. The je t aerato r AZ-50/d2

ooco co

BadaniaporównawczeaeratorówzatapialnychtypuAZ-50

(8)

W aeratorze AZ-50/d2 (rys. 5) do w irn ik a doprowadzano wyłącznie ciecz, k tó ra zasilała strum ienicę. Strum ienica zasysała powietrze z komory powie

trznej i po w ym ieszaniu, silnie spieniony stru m ie ń wypływał przez dyszę do komory. W aeratorze tym zastosowano standardow y w irnik pompy PK -80.

W obu aerato rach A z-5 0 /d l i AZ-50/d2 w ykorzystano silnik i kadłub dław- nicy w raz z zespołem uszczelnień ślizgowych z zatapialnej pompy PK -80.

4. STANOWISKO

B adania porównawcze aeratorów doświadczalnych typu AZ-50 przeprow a

dzono w Laboratoriom Z akładu M aszyn i U rządzeń H ydraulicznych In sty tu tu M aszyn i U rządzeń Energetycznych Politechniki Śląskiej we współpracy z CONTACT-POW EN S.A. [4],

B adania przeprowadzono n a wodzie, w zbiorniku w kształcie „[” o głęboko

ści 2,5 m, szerokości 1,55 m i długości 14 m.

W cylindrycznym zbiorniku o średnicy 2 m i wysokości 2,5 m, po wyposaże

niu go w system specjalnych podśw ietlanych wizjerów, określano średnicę pęcherzyków pow ietrza oraz prędkość wody przy dnie zbiornika.

5. PROCEDURA BADAWCZA

Przed każdą serią pom iarów odczytywano s ta n b arom etru, oraz tem p eratu rę wody i powietrza. Pom iaru głębokości zan u rzenia a e ra to ra dokonywano liniałem . Moc pobieraną przez silnik mierzono w atom ierzam i laboratoryjnym i połączonymi w układzie Arona. S tru m ień pow ietrza V doprowadzonego do cieczy określano z zależności:

gdzie:

pN = 1,293 [kg/m3] - norm alna gęstość powietrza,

p(T, p) [kg/m3] - gęstość pow ietrza w danej te m p e ra tu rz e i przy danym ciśnieniu,

d = 0,05 [m] - średnica przewodu pow ietrza,

vsr [m/s] - śred n ia prędkość pow ietrza w przewodzie.

d / 2

(9)

Prędkości v(r) mierzono term oanem om etrem typu HCA-1 w punktach co 5 mm, uzyskując zależność v = f(r). Dokładność w yznaczenia stru m ienia do

prowadzonego powietrza w ynosiła ok. 0,2 N m 3/h.

6. ANALIZA WYNIKÓW

W celu porównania param etró w pracy aeratorów z poszczególnymi w irni

kam i wprowadzono w spółczynnik aeracji K [Nm3/kWh].

V 3600 Nd

Zależności V = f(h), oraz K = f(h) przedstaw iono n a w ykresach (rys. 6 i 7).

ÓÓA&O a e r a t o r AZ—5 0 / d 1 — wirnik A QQQQO a e r a t o r AZ—5 0 / d 1 — wirnik B

A A A A A n c r n t n r AZ —5 0 / d 1 — wirnik C ir-z-ct-tr-d a e r a t o r AZ—5 0 / d 1 — wirnik D

* * * * * a e r a t o r AZ —5 0 / d 2

h (m)

Rys. 6. Wpływ głębokości zan u rzen ia a e ra to ra n a stru m ie ń zasysanego pow ietrza Fig. 6. The air in p u t flow depends on subm ergence of aerato r

(10)

Aby rozszerzyć in terp retację otrzym anych wyników oraz uzyskać możliwo

ści porów nania param etrów technicznych badanych aeratorów typu AZ-50/dl i AZ-50/d2 z aeratoram i o opublikow anych w [5] p a ra m etrac h określonych na podstaw ie przeprow adzonych pełnych badań, wprowadzono względny współ

czynnik stru m ie n ia doprowadzonego p ow ietrza Vw:

i względny współczynnik aeracji 1 ^ :

Kw : K.

Kc

Jak o p a ra m e try odniesienia przyjęto w yniki b adań w irnik a „C” będącego w ersją w irn ik a stosowanego w aerato rach firm y FRINGS, cieszącej sie uzna-

<KKXCń) a e r a t o r AZ — 5 0 / d 1 — wirnik A OQOOO n s r n t o r AZ—5 0 / d 1 — wjrnik B

AA AAA n p r n t n r AZ —5 0 / d 1 — wirnik C

■A**** a e r a t o r AZ —5 0 / d 1 — wirnik D

* * * * * a e r a t o r AZ — 5 0 / d 2

h ( m )

Rys. 7. Zależność współczynnika aeracji od głębokości zanurzenia ae rato ra Fig. 7. The ae ratio n coefficient depends on subm ergence of a e rato r

(11)

<XHXX> a e r a t o r AZ—5 0 / d 1 — wirnik A Q Q Q Q D a e r a t o r AZ—5 0 / d 1 — wirnik B

aa a a a o e r o t o r AZ —5 0 / d l — wirnik C

■fr-ft-fr-ft-ft n n r n t o r AZ—5 0 / d 1 — wirnik D

* * * * * a e r o t o r AZ—5 0 / d 2

1 . 6 0 ---

1 .2 0

0 . 8 0

0 . 4 0

0.000 . 0 0 0 . 4 0 0 . 8 0 1 . 2 0 1 . 6 0 2 . 0 0 h ( m )

Rys. 8. Zależność względnego stru m ie n ia pow ietrza doprowadzonego od głębokości zanu

rzen ia ae ra to ra

Fig. 8. The relative a ir in p u t flow depends on subm ergence of a e rato r

niem jako producenta aeratorów zatapialnych. Zależności Vw=f(h) oraz Kw = f(h) przedstaw iono n a w ykresach (rys. 8 i 9).

W irniki „A” i „B” zaprojektow ane zostały jako w irniki dw ustrum ieniow e, w których do jednej szyi w irnik a doprowadzone je s t powietrze, a do drugiej szyi dopływa ciecz. Przy przepływ ach dwufazowych przez w irnik niezm iernie w aż

n a je s t znajomość wzajem nych relacji m iędzy stru m ien iam i cieczy i powietrza, ponieważ stosunek tych stru m ien i i ich p a ra m e try decydują o wszystkich p aram etrach technicznych aerato ra. S tru m ień cieczy je s t proporcjonalny do szerokości łopatki w irnika. Zm iana szerokości łopatki w irnik a o konstrukcji spawanej je st stosunkowo łatw a do zrealizow ania, dlatego podjęto próbę okre

ślenia wpływu zm iany szerokości łopatki bw po stronie wodnej w irnika n a strum ień pow ietrza doprowadzony do a erato ra, n a pobór mocy i n a wielość pęcherzyków pow ietrza n a wypływie z a erato ra. Pom iary przeprow adzano n a

o

. ☆

☆

w \

<r

—-_____ _*

* ■

- !" • - '• ¡-i - -'7 -T--;---=■ T T - ■ -r-r J—: • T~’~' - ’- . - T - . - l

(12)

wodzie czystej, dlatego istn iała możliwość zm niejszania szerokości łopatki w irn ik a n aw et poza technicznie uzasadniony zakres, przy którym zwykle następow ałoby zatykanie się w irnika.

Zależności V = f(bw) i K = f(bw) przedstaw iono n a charakterystykach (rys. 10 i 11) uwzględniając wpływ głębokości zan urzen ia aeratora.

Średnicę pęcherzyków pow ietrza obserwowano w zbiorniku cylindrycznym.

W ynosiła on ok. 3,0 do 6,0 mm, a prędkość wody m ierzona w odległości ok.

50 mm od d na w ynosiła ok. 0,2 m/s. Wodę przy dnie barw iano śladową ilością n ad m a n g a n ia n u potasu.

ó ó ó ó ó a e r a t o r AZ—5 0 / d 1 — wirnik A QQQQO a e r a t o r AZ—5 0 / d 1 — wirnik B

A A A A A n p r n t n r AZ — 5 0 / d 1 — wirnik C

irifitir-et n e r n t n r AZ—5 0 / d 1 — wirnik D

* * * * * a e r a t o r AZ—5 0 / d 2

Rys. 9. Zależność względnego w spółczynnika aeracji od głębokości zanurzenia aeratora Fig. 9. The relative ae ratio n coefficient depends on subm ergence of aerato r

7. W NIOSKI

W zakresie przeprowadzonych b ad ań i analiz stwierdzono:

- a e ra to r A Z -50/dl osiąga zdecydowanie korzystniejsze p a ram etry od a era

to ra strum ieniow ego AZ-50/d2,

(13)

- z analizy charakterystyk V = f(h) i K = f(h) w ynika, że najkorzystniejsze wyniki osiągał aerator A Z -50/dl z w irnikiem dw ustrum ieniow ym typu A, jego charakterystyka je s t sta b iln a w rozpatryw anym zakresie głębokości

zanurzenia,

- w irnik „D” m a silnie rosnące ch arak tery sty k i V = f(h) i K = f(h) i prawdopo

dobnie jego p aram etry mogą być korzystniejsze przy większych głęboko

ściach zanurzenia, co może w ynikać z m ieszania się stru g n a większych średnicach łopatek ( potw ierdza to an aliza p aram etrów wirników A i B, które różnią się tylko średnicą d’2 (rys. 1),

- najkorzystniejsze rez u lta ty osiąga w irn ik dw ustrum ieniow y o szeroko

ściach łopatek bw7bp > 1 (rys. 10 i rys. 11)

- a erato r A Z-50/dl, z w irnikiem A osiąga zbliżone p a ra m etry do aerato ra z w irnikiem Fringsa w rozpatryw anym zakresie zanurzeń. Przy zanurzeniu 2 m a erato r Fingsa [5] osiąga następ ujące param etry :

OKKKń) wirnik A - bw= 1 2 m m QQQOO wirnik A — bw= 9 m m

a a a a a wirnik A — bw= 6 m m

* * * * * wirnik A - bw= 6 m m ( u s z c z . )

h ( m )

Rys. 10. Zależność stru m ien ia pow ietrza doprowadzonego od szerokości łopatek części wod

nej w irn ik a i od głębokości zan u rzen ia ae ra to ra

Fig. 10. The air in p u t flow depends on w idth of w a te r blades of rotor an d subm ergence of a e rato r

(14)

OOOOO wirnik A — b w= 1 2 m m QQQQO wirnik A — b w= 9 m m

a a a a a wirnik A — b w= 6 m m

wirnik A — b „ = 6 m m ( u s z c z . )

Rys. 11. Zależność w spółczynnika aeracji od szerokości bw łopatek i głębokości zanurzenia a e rato ra

Fig. 11. The aé ratio n coefficient dépends on w idth of w ate r blades bw of rotor and subm ergence of a e rato r

- zdolność n a tle n ia n ia OC10 = ok. 8 kg 0 2/h,

- ekonomia napow ietrzania OP = ok. 1,1 k g 0 2/kWłi, - zasięg B = 6 do 8 [m],

- prędkość obrotowa n = 1450 l/m in, - zapotrzebow anie mocy ok. 5 kW.

N a tej podstawie można szacować param etry użytkowe badanych aeratorów.

LITERATURA

[1] A eratory powierzchniowe typu „Silesia”. W yniki prac studialno-badaw - czych. M ateriały n a XIII Konferencję Naukow o-Techniczną: Postęp te chniczny w dziedzinie oczyszczania ścieków. W arszaw a - Katowice 1970.

(15)

[2] Suschka J., Zieliński J., G lajcar E.: U rząd zenia do napow ietrzania ście

ków. Podstaw y teoretyczne i projektow anie. Arkady, W arszaw a 1979.

[3] Sędzikowski T.: Uwagi w spraw ie kryteriów w yboru systemów w głębne

go lub powierzchniowego n ap o w ietrzan ia ścieków. Gaz, Woda i Technika S an itarn a, n r 12, 1990.

[4] Hupa B.: B ad ania aeratorów zatapialny ch A Z -5 0/d l i AZ-50/d2. Praca zlecona U -863/RIE5/94, Pol. Śl., Gliwice 1994 (praca niepublikow ana).

[5] Prospekty firm: FRINGS GmbH & Co KG, ENVICON Luft und W asser- technik GmbH & Co KG, ACCUMATIC FILTRATION LIMITED, TSU- RUMI. EUROC Pompy.

A bstract

The paper p resen ts base m echanism an d system of aeration. Principal application and advantages of subm ergence a e ra to r have been presented.

Inportance of th e fine-bubble aeratio n h a s been discussed. The experim ental submergence a e ra to r A Z -50/dl w ith m u lti-c h a n n e l pressing body and the experim ental subm ergence je t a e ra to r AZ-50/d2 have been investigated.

A erator A Z -50/dl had four different rese a rc h rotors. Two of them have been based on celebrated constructions and two rotors new, own constructon have been had.

A erators A Z -50/dl and AZ-50/d2 engine and seal of subm ergence pum p type PK -80 have been used.

Laboratory te sts of subm ergence ae ra to rs have been carried out in Laboratory of th e In stitu te of M achines and Pow er E ngineerig Apliances at Silesian Technical U niversity.

Electric power, a ir in p u t flow, subm ergence of a e ra to r and dim ension of air bubbles have been m easured. The re su lts of investigations concerning the relative air in p u t flow and aeratio n coefficient depends on subm ergence of aerators have been analysed. The best p a ra m e te r of experim ental aerator work the a e ra to r A Z -50/dl w ith th e rotor „A” have been h ad as well as the m easuring ran g e of subm ergence h a s been concerned.

The resu lts of investigation on th e w ork p a ra m e te r of known aerator

„Frings” have been compared. N on-dim ensional characteristics of relative air in p u t flow and relativ e aeratio n coefficient can be determ ined the param eters of aerato r work, w hich in th is research have not been m easured.

The relativ e a ir in p u t flow and aeratio n coefficient depends on w idth of w ater blades have been presented.

The a e ra to r A Z -50/dl w ith th e sam e w id th of th e w ath er blades and th e air blades of rotor „A”, presented, th e best p a ra m e te r of work, as far as th e range of blades w idth h as been concerned.