Widok 5S z życia wzięte – czyli jak wdrożyć 5S w domu



PaulinaȱJuszczyÚskaȱ

IIIȱrokȱStacjonarnychȱStudiówȱInČynierskichȱLogistykaȱ

MonikaȱFogtȱ

IIIȱrokȱStacjonarnychȱStudiówȱInČynierskichȱLogistykaȱ

5SȱzȱČyciaȱwzi¿teȱ–ȱczyliȱjakȱwdroČy°ȱ5Sȱwȱdomuȱ

Wst¿pȱ

Nieȱ bezȱ powoduȱ Leanȱ Managementȱ definiowanyȱ jestȱ jakoȱ filozofiaȱ zarz­dzaȬ nia,ȱ zgodnieȱ zȱ któr­ȱ przedsi¿biorstwoȱ d­Čyȱ doȱoptymalnegoȱ wykorzystaniaȱ zaȬ sobów.ȱ Nieustanneȱ eliminowanieȱ marnotrawstwaȱ toȱ priorytetȱ wȱdziaÙaniu.ȱ JedȬ nymȱ zȱ kluczowychȱ narz¿dziȱ koncepcjiȱ Leanȱ Managementȱ jestȱ 5S,ȱ praktykowanyȱ wȱprzemyïleȱ odȱ kilkudziesi¿ciuȱ lat.ȱ Ponadtoȱ 5Sȱ znajdujeȱ zastosowanieȱ takČeȱ wȱusÙugach,ȱadministracji,ȱITȱ(InformationȱTechnology)ȱczyȱsÙuČbieȱzdrowia.ȱMaj­cȱ naȱuwadzeȱmnogoï°ȱzastosowaÚȱ5Sȱwȱobszarzeȱgospodarczym,ȱstwierdzono,ȱČeȱ nieȱmaȱprzeszkód,ȱbyȱwykorzysta°ȱgoȱrównieČȱwȱïrodowiskuȱdomowym,ȱcoȱzaȬ prezentowanoȱwȱartykule.ȱȱ

1.ȱLeanȱProductionȱ

Japoniaȱ poȱ IIȱ wojnieȱ ïwiatowejȱ byÙaȱ krajemȱ biednymȱ iȱzniszczonym.ȱ Wȱporównaniuȱ doȱpaÚstwȱ Zachodu,ȱ wȱJaponiiȱ wielkoï°ȱ produkcjiȱ byÙaȱ wieloȬ krotnieȱniČsza.ȱSytuacja,ȱktóraȱnieȱpozwoliÙaȱaniȱnaȱzmian¿ȱwyposaČeniaȱnowegoȱ modeluȱ samochodu,ȱ aniȱ naȱ utrzymanieȱ duČychȱ zapasówȱ materiaÙów,ȱ wymusiÙaȱ innowacyjneȱ rozwi­zaniaȱ wȱzakresieȱ organizacjiȱ produkcjiȱ iȱzarz­dzania.ȱ JapoÚȬ czycy,ȱpracuj­cȱnadȱredukcj­ȱkosztówȱprodukcjiȱprzezȱdodanieȱwÙasnychȱmetodȱ doȱdost¿pnejȱ wiedzyȱ teoretycznej,ȱ uksztaÙtowaliȱ TPSȱ (Toyotaȱ Productionȱ System),ȱ któryȱÙ­czyÙȱwȱsobieȱelementyȱjustȬinȬtimeȱ(JustȱinȱTime)ȱiȱpóĊniejszegoȱTQMȱ(Totalȱ Qualityȱ Management).ȱ Podȱ koniecȱ latȱ osiemdziesi­tychȱ Amerykanieȱ nazwaliȱ goȱ systememȱLeanȱManufacturing.ȱKoncepcjaȱLeanȱjestȱstarszaȱniČȱjejȱnazwaȱiȱsi¿gaȱlatȱ pi¿°dziesi­tychȱ XXȱ wieku.ȱ Wtedyȱ Taiichiȱ Ohnoȱ zatrudnionyȱ przezȱ Eijieȱ Toyodaȱ wprowadziÙȱ wȱprzemyïleȱ motoryzacyjnymȱ system,ȱ któryȱ jestȱ znanyȱ dzisiajȱ jakoȱ JustȱinȱTime.ȱȱ

Leanȱmanagement,ȱczyliȱzarz­dzanieȱwyszczuplaj­ce,ȱjestȱmetodyk­ȱzarz­dzaȬ niaȱkÙad­c­ȱnaciskȱnaȱeliminacj¿ȱwszelkiegoȱmarnotrawstwa.ȱKreujeȱtak­ȱkultur¿ȱ

 pracy,ȱktóraȱsprawia,ȱČeȱwszyscyȱuczestnicyȱs­ȱzainteresowaniȱobniČeniemȱkoszȬ tów,ȱpodnoszeniemȱpoziomuȱjakoïciȱiȱskracaniemȱcykluȱdostawy,ȱaȱwszystkoȱpoȱ to,ȱbyȱspeÙni°ȱoczekiwaniaȱklientówȱiȱprosperowa°ȱorazȱdostosowywa°ȱsi¿ȱÙatwoȱ doȱ warunkówȱ otoczenia¹.ȱ Leanȱ posÙugujeȱ si¿ȱ takimiȱ narz¿dziamiȱ jak:ȱ kaizen,ȱ 5S,ȱ SMEDȱ(SingleȱMinuteȱExchangeȱofȱDie),ȱstandaryzacjaȱpracy,ȱkompleksoweȱutrzyȬ manieȱruchu,ȱkanban,ȱheijunka,ȱjudoka,ȱpokayoke.ȱ

2.ȱEtapyȱwdraČaniaȱmedotyȱ5Sȱ

Metodaȱ5SȱzostaÙaȱstworzonaȱprzezȱczoÙoweȱjapoÚskieȱfirmyȱwȱwynikuȱwieluȱ latȱpraktykȱiȱbadaÚ.ȱCelemȱtejȱmetodyȱjestȱutrzymanieȱdyscyplinyȱiȱporz­dkuȱnaȱ miejscuȱ pracy,ȱ któreȱ speÙniaȱ wymaganiaȱ kontroliȱ wizualnejȱ iȱszczupÙegoȱ zarz­Ȭ dzania².ȱGÙównymȱobszaremȱjejȱzastosowaniaȱjestȱhalaȱprodukcyjna,ȱaleȱmoČnaȱj­ȱ stosowa°ȱ równieČȱ wȱmagazynie,ȱ biurachȱ jakȱ iȱpodczasȱ ïwiadczeniaȱ usÙug³,ȱ poȬ niewaČȱ dobraȱ organizacjaȱ miejscaȱ pracyȱ maȱ duČyȱ wpÙywȱ naȱ produktywnoï°,ȱ stabilnoï°ȱ procesówȱ orazȱwyeliminowanieȱ marnotrawstwaȱ –ȱ mudy.⁴ȱ Nazwaȱ 5Sȱ pochodziȱ odȱ pierwszychȱ literȱ pi¿ciuȱ japoÚskichȱ sÙów:ȱ seri,ȱ seition,ȱ seiso,ȱ seiketsu,ȱ shitsuke.⁵ȱ

EtapȱIȱ–ȱselekcjaȱ

Seriȱ oznaczaȱ selekcj¿.ȱ Nast¿pujeȱ tuȱ wyraĊneȱ oddzielenieȱ przedmiotówȱ poȬ trzebnych,ȱniepotrzebnychȱorazȱmoČliwieȱkiedyïȱpotrzebnych.⁶ȱDzi¿kiȱtemuȱmoȬ Čemyȱ zidentyfikowa°ȱ nadmierneȱ materiaÙy,ȱ nieuČywaneȱ narz¿dziaȱ iȱprzyrz­dy,ȱ stareȱinstrukcjeȱpracy,ȱniepotrzebneȱdaneȱiȱinneȱinformacje,ȱktóreȱs­ȱzb¿dneȱprzyȱ wykonywaniuȱ danegoȱ zadaniaȱ produkcyjnegoȱ b­dĊȱ usÙugowegoȱ iȱprzyczyniaj­ȱ si¿ȱ doȱpowstawaniaȱ marnotrawstwa⁷.ȱ Selekcjaȱ pozwalaȱ stworzy°ȱ takieȱ ïrodowiȬ skoȱ pracy,ȱ wȱktórymȱ przestrzeÚ,ȱ czas,ȱ pieni­dze,ȱ energiaȱ iȱinneȱ zasobyȱ b¿dzieȱ moČnaȱwykorzysta°ȱwȱnajbardziejȱefektywnyȱsposób.ȱPodczasȱselekcjiȱpracowniȬ cyȱ s­ȱ wyposaČeniȱ wȱczerwoneȱ kartkiȱ iȱprzyklejaj­ȱ jeȱ naȱ kaČdyȱ przedmiot,ȱ któryȱ



1ȱȱ E.ȱPawÙowski,ȱK.ȱPawÙowski,ȱS.ȱTrzcieliÚski,ȱMetodyȱiȱnarz¿dziaȱLeanȱManufacturing,ȱWydawnictwoȱ PolitechnikiȱPoznaÚskiej,ȱPoznaÚȱ2010,ȱs.ȱ6–13.ȱ

2ȱȱ M.ȱ Gimza,ȱ Narz¿dziaȱ zarz­dzaniaȱ jakoïci­ȱ [w:]ȱ Funkcjonowanieȱ iȱdoskonalenieȱ systemówȱ zarz­dzaniaȱ jakoïci­,ȱred.ȱT.ȱSikora,ȱWydawnictwoȱUEK,ȱKrakówȱ2011,ȱs.ȱ192–193.ȱ

3ȱȱ StronaȱinternetowaȱNowoczesnejȱFirmy,ȱwww.nf.plȱ[dost¿p:ȱ25.10.2016].ȱ

4ȱȱ M.ȱ Imai,ȱ Gembakaizen.ȱ Zdroworozs­dkowe,ȱ niskokosztoweȱ podejïcieȱ doȱzarz­dzania,ȱ Wydawnictwoȱ MTȱ Biznes,ȱWarszawaȱ2006,ȱs.ȱ113.ȱ

5ȱȱ R.ȱKraszewski,ȱNowoczesneȱkoncepcjeȱzarz­dzaniaȱjakoïci­,ȱTNOiKȱDomȱOrganizatora,ȱToruÚȱ2006,ȱs.ȱ27.ȱ

6ȱȱ L.ȱKornicki,ȱS.ȱKubik,ȱ5Sȱdlaȱoperatorów,ȱ5ȱfilarówȱ wizualizacjiȱ miejscaȱ pracy,ȱWydawnictwoȱ ProdPuȬ blishing,ȱWrocÙawȱ2008,ȱs.ȱ13.ȱ

7ȱȱ StronaȱinternetowaȱLeanȱEnterpiseInstituteȱPolska,ȱwww.lean.org.plȱ[dost¿p:ȱ25.10.2016].ȱ



wedÙugȱ ichȱ opiniiȱ nieȱpowinienȱ znajdowa°ȱ si¿ȱ naȱ danymȱ stanowiskuȱ pracy⁸.ȱ Wszystkieȱ przedmiotyȱ oznaczoneȱ czerwon­ȱ etykiet­ȱ mog­ȱ by°ȱ przechowywaneȱ wȱwyznaczonymȱ miejscu,ȱ nazwanymȱ magazynemȱ czerwonychȱ etykiet,ȱ któryȱ speÙniaȱ funkcj¿ȱ „poczekalni”ȱ dlaȱ przedmiotówȱ aktualnieȱ niepotrzebnych.ȱ CzerȬ wonaȱetykietaȱumoČliwiaȱokreïlenieȱm.in.ȱpowoduȱusuni¿cia,ȱdaty,ȱiloïciȱ(rys.ȱ1)^ȱ6.ȱ



CZERWONAȱETYKIETAȱ

Przedmiot:ȱȱ DataȱwypeÙnieniaȱ

karty:ȱ

Dataȱusuni¿ciaȱ przedmiotu:ȱ Kategoriaȱ(zaznaczy°ȱwÙaïciwe)ȱ

–ȱdokumenty,ȱpapieryȱ –ȱwyposaČenie/sprz¿tȱ

–ȱproceduryȱ –ȱprzyboryȱbiuroweȱ

–ȱinne……….……ȱ Decyzjaȱ(zaznaczy°ȱwÙaïciwe)ȱ

ʹȱsprzeda°ȱ Kto?ȱ –ȱwyznaczy°ȱȱ

odpowiednieȱ miejsceȱ

Kto?ȱ ʹȱwyrzuci°ȱ Kto?ȱ

–ȱinne………ȱ Podpisȱczytelny:ȱ

Uwaga:ȱDecyzj¿ȱodnoïnieȱdoȱprzedmiotuȱnaleČyȱpodj­°ȱwȱci­guȱdwóchȱtygodniȱȱ odȱdatyȱwypeÙnieniaȱetykiety!ȱ

Rysunekȱ1.ȱCzerwonaȱetykietaȱ

ƒródÙo:ȱStronaȱinternetowaȱLeanȱEnterpriseȱInstituteȱPolska,ȱwww.lean.org.plȱ[dost¿p:ȱ25.10.2016].

ȱ

Przedmioty,ȱcoȱdoȱktórychȱnieȱmaȱw­tpliwoïci,ȱČeȱs­ȱniepotrzebne,ȱpowinnyȱ zosta°ȱodȱrazuȱusuni¿te⁹.ȱ

EtapȱIIȱ–ȱsystematykaȱ

Seitonȱ oznaczaȱ systematyk¿ȱ iȱpolegaȱ naȱ wyznaczeniuȱ miejscȱ doȱ przechowyȬ waniaȱ przedmiotówȱ uznanychȱ zaȱ niezb¿dne.ȱ NaleČyȱ tutajȱ zwróci°ȱ uwag¿ȱ m.in.ȱnaȱ zasadyȱ ergonomiiȱ orazȱcz¿stotliwoï°ȱ korzystania.ȱ Naȱ stanowiskuȱ pracyȱ powinnoȱsi¿ȱdobrzeȱpracowa°,ȱutrzymywanieȱporz­dkuȱpowinnoȱby°ȱnaturalne⁸,ȱ



8ȱȱ StronaȱinternetowaȱLeanȱCenter,ȱwww.leancenter.plȱ[dost¿p:ȱ25.10.2016].ȱ

9ȱȱ A.ȱGrycuk,ȱMetodaȱ5SȱwȱpraktyceȱLeanȱManagement,ȱ„Zarz­dzanieȱJakoïci­”ȱ2012ȱ,ȱnrȱ2/28,ȱs.ȱ74–79.ȱ

 aȱuÙoČenieȱ iȱoznaczenieȱ przedmiotówȱ powinnoȱ pozwoli°ȱ naȱ Ùatweȱ znalezienieȱ iȱodÙoČenieȱnaȱmiejsce.ȱ

PierwszymȱetapemȱwȱprocesieȱwdraČaniaȱsystematykiȱjestȱwybórȱwÙaïciwychȱ lokalizacji.ȱDzi¿kiȱwprowadzeniuȱsystematykiȱmoČnaȱunikn­°ȱtakichȱproblemówȱ jakȱnp.:ȱ

± marnotrawstwoȱzwi­zaneȱzȱruchemȱ–ȱosobaȱwysÙanaȱnaȱposzukiwanieȱwózȬ ka,ȱnieȱmogÙaȱgoȱznaleĊ°;ȱ

± marnotrawstwoȱ zwi­zaneȱ zȱ poszukiwaniemȱ –ȱ niktȱ nieȱmógÙȱ znaleĊ°ȱ kluczaȱ doȱszafki,ȱwȱktórejȱprzechowywaneȱs­ȱnarz¿dzia;ȱ

± marnotrawstwoȱnadmiernychȱzapasówȱ–ȱszufladyȱbiurekȱpeÙneȱs­ȱoÙówków,ȱ markerówȱiȱinnychȱartykuÙówȱpapierniczych⁵.ȱ

Dlaȱ oznaczeniaȱ lokalizacjiȱ przedmiotówȱ stosujeȱ si¿ȱ m.in.ȱpodpisy,ȱ etykiety,ȱ koloroweȱlinie,ȱtabliceȱcieni,ȱmapyȱ5Sȱorazȱwizualizacje¹⁰.ȱȱ

EtapȱIIIȱ–ȱsprz­tanieȱ

Sesioȱ(sprz­tanie)ȱoznaczaȱutrzymanieȱstanowiskaȱpracyȱwȱczystoïci¹¹.ȱPolegaȱ naȱusuni¿ciuȱbrudu,ȱkurzuȱiȱodpadówȱzȱmiejscaȱpracy,ȱponiewaČȱwaČneȱjest,ȱabyȱ wszystkoȱ byÙoȱgotoweȱdoȱuČyciaȱwȱkaČdejȱchwili.ȱSprz­tanieȱskÙadaȱsi¿ȱzȱpi¿ciuȱ etapów:ȱ

± wyznaczenieȱcelówȱsprz­tania,ȱ

± wyznaczenieȱzadaÚȱzwi­zanychȱzȱsprz­taniem,ȱ

± okreïlenieȱmetodȱsprz­tania,ȱ

± przygotowanieȱnarz¿dzi,ȱ

± sprz­tanie.ȱ

Zȱwykonaniemȱtegoȱetapuȱwi­Č­ȱsi¿ȱkorzyïci,ȱtakieȱjak:ȱ

± zmniejszenieȱawaryjnoïciȱmaszyn,ȱ

± poczucieȱodpowiedzialnoïciȱpracownikaȱzaȱutrzymanieȱsystemu,ȱ

± peÙneȱprzygotowanieȱnarz¿dziȱdoȱuČycia.ȱ

EtapȱIVȱ–ȱstandaryzacjaȱ

Seiketsuȱtoȱstandaryzacja.ȱOznaczaȱonaȱopracowanieȱÙatwychȱdoȱzrozumieniaȱ iȱprzestrzeganiaȱ standardówȱ obsÙugiȱ stanowiskaȱ iȱstosowanejȱ technologii¹¹.ȱ NaȬ st¿pujeȱpoȱtrzechȱpoprzednichȱfilarachȱ–ȱSelekcji,ȱSystematyceȱiȱSprz­taniuȱ–ȱiȱjestȱ wÙaïciwieȱprzestrzeganaȱwȱzakÙadzie.ȱStandaryzacjaȱmaȱspeÙnia°ȱtrzyȱpodstawoȬ weȱcele:ȱ

± utrzyma°ȱstanȱwypracowanyȱdzi¿kiȱwdroČeniuȱtrzechȱpierwszychȱfilarów;ȱ



10ȱȱ M.ȱImai,ȱGembakaizen.ȱZdroworozs­dkowe…,ȱs.ȱ109.ȱ

11ȱȱ E.ȱPawÙowski,ȱK.ȱPawÙowski,ȱS.ȱTrzcieliÚski,ȱMetodyȱiȱnarz¿dzia...,ȱs.ȱ29–31.ȱ



± sprawi°,ȱ byȱ czynnoïciȱ zwi­zaneȱ zȱ nimiȱ staÙyȱ si¿ȱ codziennymiȱ zwyczajamiȱ pracowników;ȱ

± zapewni°ȱci­gÙeȱiȱcaÙkowiteȱprzestrzeganieȱtrzechȱfilarów¹².ȱ

Naȱstanowiskuȱnajlepiejȱjestȱzawiesi°ȱwizualneȱinformacjeȱnaȱtematȱsposobuȱ pracy,ȱuÙoČeniaȱpóÙproduktówȱiȱnarz¿dzi.ȱPowinnyȱby°ȱtoȱÙatweȱdoȱzrozumieniaȱ iȱskontrolowaniaȱinstrukcjeȱwȱpostaciȱzdj¿°.ȱ

EtapȱVȱ–ȱsamodyscyplinaȱ

Shitsukeȱ oznaczaȱ samodyscyplin¿ȱ iȱmaȱ naȱ celuȱ utrzymanieȱ wprowadzonychȱ usprawnieÚȱnaȱstanowiskachȱpracy¹³.ȱBezȱwzgl¿duȱnaȱto,ȱjakȱdobrzeȱwdroČymyȱ pierwszeȱ czteryȱ filary,ȱ toȱ systemȱ 5Sȱ nieȱb¿dzieȱ funkcjonowaÙȱ dÙugoȱ bezȱ zaangaȬ Čowaniaȱ wȱjegoȱ utrzymanie¹⁴.ȱ Wypracowanieȱ nowychȱ nawykówȱ jestȱ procesemȱ dÙugotrwaÙymȱ iȱwymagaj­cymȱ sporegoȱ wysiÙku,ȱ poniewaČȱ wi­Čeȱ si¿ȱ onȱ zȱ koȬ niecznoïci­ȱsposobuȱmyïleniaȱorazȱzmian­ȱdotychczasowychȱpraktykȱiȱprzyzwyȬ czajeÚ.ȱWïródȱnajistotniejszychȱnarz¿dziȱwspomagaj­cychȱrealizacjeȱpi­tegoȱkroȬ kuȱs­ȱaudytyȱstanowiskȱpracy,ȱktóreȱmaj­ȱnaȱceluȱprzedeȱwszystkimȱidentyfikacj¿ȱ odst¿pstwȱ wȱfunkcjonowaniuȱ stanowiskȱ pracyȱ odȱ zaÙoČonychȱ standardówȱ oraz,ȱ wȱprzypadkuȱstwierdzeniaȱniezgodnoïci,ȱokreïlenieȱdziaÙaÚȱkoryguj­cych.ȱ

3.ȱZastosowanieȱpraktyczneȱ5Sȱwȱlodówceȱ

Metodaȱ 5Sȱ powinnaȱ by°ȱ wdraČanaȱ wȱobszarach,ȱ gdzieȱ wspóÙdziaÙaȱ wieleȱ osób,ȱ aȱjednoczeïnieȱ wykonujeȱ si¿ȱ wȱnichȱ wieleȱ operacjiȱ oȱduČejȱ cz¿stotliwoïciȱ wyst¿powania.ȱ Ponadto,ȱ istotnymȱ czynnikiemȱ wyboruȱ powinienȱ by°ȱ stopieÚȱ marnotrawstwaȱ obci­Čaj­cyȱ danyȱ obszar.ȱ Bior­cȱ podȱ uwag¿ȱ powyČszeȱ aspekty,ȱ stwierdzono,ȱ Čeȱwȱdomuȱ obszaremȱ speÙniaj­cymȱ powyČszeȱ kryteriaȱ moČeȱ by°ȱ lodówka.ȱ Korzystaj­ȱ zȱ niejȱ wszyscyȱ domownicy,ȱ jestȱ wieleȱ razyȱ wȱ ci­guȱ dniaȱ otwieranaȱiȱzamykana,ȱdostarczamyȱproduktyȱnaȱpóÙki,ȱpobieramy,ȱprzesuwamy,ȱ jakȱrównieČȱwyrzucamyȱproduktyȱpoȱterminieȱwaČnoïci,ȱktóreȱcz¿stoȱnieȱs­ȱzauȬ waČane.ȱ Wȱrezultacieȱ wyst¿puj­ȱ straty,ȱ aȱtoȱ powodujeȱ nadmierneȱ kosztyȱ wȱdomowymȱbudČecie.ȱȱ

Wȱceluȱzapobieganiaȱtegoȱtypuȱsytuacjomȱproponujeȱsi¿ȱwdroČy°ȱ5S!ȱCz¿stoȱ zarazȱ poȱ zakupachȱ lodówkaȱ jestȱ zapeÙnionaȱ tak,ȱ Čeȱledwoȱ moČnaȱ j­ȱ zamkn­°ȱȱ (rys.ȱ2).ȱPoniČejȱopisanoȱpraktyczneȱwdroČenieȱsystemuȱ5Sȱwȱtymȱurz­dzeniu.ȱ

ȱ



12ȱȱ L.ȱKornicki,ȱS.ȱKubik,ȱ5Sȱdlaȱoperatorów…,ȱs.ȱ83–92.ȱ

13ȱȱ C.ȱ Fiore,ȱ Leanȱ Execution.ȱ Theȱ Basicȱ Implementationȱ Guideȱ forȱ Maximizingȱ processȱ Performance.ȱ Bocaȱ Raton,ȱCRCȱPress,ȱ2016,ȱs.ȱ68.ȱȱ

14ȱȱ L.ȱKornicki,ȱS.ȱKubik,ȱ5Sȱdlaȱoperatorów…,ȱs.ȱ103–116.ȱ





Rysunekȱ2.ȱLodówkaȱprzedȱwdroČeniemȱ5Sȱ

ƒródÙo:ȱOpracowanieȱwÙasne.ȱ

3.1.ȱSelekcjaȱȱ

WȱpierwszymȱetapieȱnaleČyȱdokona°ȱselekcjiȱproduktówȱprzechowywanychȱ wȱlodówce.ȱ Trzebaȱ przygotowa°ȱ obszarȱ przeprowadzeniaȱ selekcji,ȱ aȱnast¿pnieȱ opróČni°ȱ lodówk¿ȱ zeȱ wszystkichȱ produktów,ȱ umieszczaj­cȱ jeȱ wȱobszarzeȱ sortoȬ waniaȱ(rys.ȱ3).ȱ

KaČdyȱproduktȱwymagaȱweryfikacjiȱiȱklasyfikacjiȱnaȱjedn­ȱzȱtrzechȱgrup:ȱ Grupaȱ1ȱ–ȱproduktyȱprzeterminowane,ȱktóreȱnaleČyȱbezwzgl¿dnieȱwyrzuci°;ȱ Grupaȱ 2ȱ –ȱ produktyȱ niepotrzebne,ȱ któreȱ nieȱpowinnyȱ by°ȱ przechowywaneȱ wȱlodówceȱ(np.ȱpomidory,ȱogórki,ȱcebulaȱitp.);ȱ

Grupaȱ 3ȱ –ȱ produkty,ȱ któreȱ powinnyȱ by°ȱ przechowywaneȱ wȱlodówce.ȱ Produktyȱ naleČ­ceȱ doȱtejȱ grupyȱ naleČyȱ nast¿pnieȱ zaszeregowa°ȱ doȱjednejȱ zȱ wyróČnionychȱ kategorii,ȱnp.:ȱ

Kat.ȱ1:ȱWarzywaȱiȱowoce;ȱ

Kat.ȱ2:ȱProduktyȱoȱkrótkimȱterminieȱprzydatnoïci;ȱ Kat.ȱ3:ȱProduktyȱoȱdÙugimȱterminieȱprzydatnoïci;ȱ Kat.ȱ4:ȱMlekoȱiȱsoki.ȱ

ȱ





Rysuȱnekȱ3.ȱSelekcjaȱproduktówȱ

ƒródÙo:ȱOpracowanieȱwÙasne.ȱ

3.2.ȱSystematykaȱ

± Poȱ zidentyfikowaniuȱ produktów,ȱ któreȱ wymagaj­ȱ przechowywaniaȱ wȱ lodówce,ȱiȱichȱodpowiednimȱskategoryzowaniu,ȱwȱdrugimȱkrokuȱmetodyȱ5Sȱ naleČyȱzaprojektowa°ȱmiejsceȱnaȱkaČdyȱtypȱČywnoïciȱ(rys.ȱ4).ȱNaȱtenȱetapȱnajȬ lepiejȱ poïwi¿ci°ȱ duČoȱ czasuȱ iȱdokÙadnieȱ przemyïle°ȱ obiegȱ produktów,ȱ poȬ niewaČȱtakiȱschematȱb¿dzieȱdeterminowaÙȱsposóbȱuČytkowaniaȱlodówkiȱorazȱ czasȱprzydatnoïciȱdoȱspoČycia.ȱȱ



Rysunekȱ4.ȱRozmieszczenieȱproduktówȱwȱlodówceȱ

ƒródÙo:ȱOpracowanieȱwÙasne.ȱ

 Rozmieszczaj­cȱjeȱwȱlodówce,ȱnaleČyȱpami¿ta°,ȱČeȱjestȱkilkaȱzasadȱwarunkuȬ j­cychȱprawidÙoweȱmiejscaȱdlaȱposzczególnychȱrzeczy,ȱnp.:ȱ

± warzywaȱiȱowoceȱpowinnoȱprzechowywa°ȱsi¿ȱwȱdolnych,ȱzamykanychȱszuȬ fladach,ȱgdzieȱtemperaturaȱwynosiȱokoÙoȱ10ȱstopniȱCelsjusza;ȱ

± naȱïrodkowychȱpóÙkachȱpanujeȱoptymalnaȱtemperatura,ȱgdzieȱnajlepiejȱprzeȬ chowywa°ȱproduktyȱoȱkrótkiejȱprzydatnoïci,ȱtakieȱjakȱsery,ȱjogurty,ȱmi¿so;ȱ

± górneȱ póÙkiȱtoȱzazwyczajȱcieplejszeȱmiejsca,ȱktóreȱs­ȱprzeznaczoneȱdlaȱproȬ duktówȱoȱdÙuČszymȱterminieȱprzydatnoïci,ȱczyliȱdČemy,ȱpowidÙa;ȱ

± nieȱnaleČyȱprzechowywa°ȱotwartegoȱmlekaȱnaȱdrzwiachȱlodówki,ȱponiewaČȱ jestȱtamȱnaraČoneȱnaȱcz¿st­ȱzmian¿ȱtemperatury.



Poȱ odpowiednimȱ zorganizowaniuȱ przestrzeniȱ wȱlodówce,ȱ naleČyȱ przejï°ȱ doȱkolejnegoȱkrokuȱwȱmetodzieȱ5S.ȱȱ

3.3.ȱSprz­tanieȱ

Wȱetapieȱtrzecimȱmetodyȱkonieczneȱjestȱsporz­dzenieȱharmonogramuȱsysteȬ matycznegoȱ sprz­taniaȱ orazȱopracowanieȱ instrukcjiȱ post¿powania.ȱ WprowadzeȬ nieȱwymoguȱsprz­taniaȱjestȱgwarancj­ȱutrzymaniaȱlodówkiȱwȱczystoïci,ȱcoȱzapoȬ biegaȱ awariomȱ urz­dzeniaȱ orazȱ stratomȱ Čywnoïciȱ (wȱ skutekȱ niewÙaïciwegoȱ przechowywaniaȱ czyȱ dziaÙaniaȱ lodówki).ȱ Proponujeȱ si¿,ȱ byȱ czynnoïciȱ zwi­zaneȱȱ zȱ tymȱ etapemȱ wspomaga°ȱ zȱ zastosowaniemȱ listyȱ kontrolnejȱ cotygodniowegoȱ sprz­taniaȱurz­dzeniaȱ(tab.ȱ1).ȱListaȱpowinnaȱby°ȱzawieszonaȱnaȱ drzwiachȱorazȱ wypeÙnianaȱ podȱ koniecȱ tygodniaȱ przezȱ osob¿ȱ przewidzian­ȱ doȱsprz­taniaȱȱ wȱdanymȱtygodniuȱiȱpotwierdzonaȱprzezȱinnegoȱdomownika.ȱCelemȱjestȱidentyȬ fikacjaȱ potencjalnychȱ usterekȱ zanimȱ przerodz­ȱ si¿ȱ wȱawari¿.ȱ PrzykÙadowyȱ harȬ monogramȱzȱinstrukcj­:ȱ

Tabelaȱ1.ȱCotygodnioweȱsprz­tanieȱlodówkiȱ

1.ȱ Wyci­gnijȱwszystkieȱproduktyȱzȱlodówkiȱ(nieȱpomieszajȱgrupȱČywnoïciowych)ȱ

2.ȱ Wyczyï°ȱlodówk¿,ȱuČywaj­cȱr¿kawicȱochronnych,ȱg­bkiȱorazȱïrodkaȱczyszcz­cegoȱ(pryskajȱ bezpoïrednioȱnaȱg­bk¿)ȱ

3.ȱ SprawdĊ,ȱczyȱwszystkieȱproduktyȱs­ȱïwieČeȱ

4.ȱ Przyporz­dkujȱodpowiednieȱproduktyȱdoȱgrup,ȱzachowajȱzasad¿ȱFIFOȱpodczasȱukÙadaniaȱ 5.ȱ Zaznaczȱinformacj¿ȱoȱposprz­taniuȱnaȱplanieȱ

ƒródÙo:ȱOpracowanieȱwÙasne.ȱ

ȱ ȱ



3.4.ȱStandaryzacjaȱ

Kolejnymȱetapemȱwȱmetodzieȱjestȱstandaryzacja,ȱwȱczasieȱktórejȱtworzoneȱs­ȱ róČneȱrozwi­zaniaȱwspomagaj­ceȱutrzymanieȱporz­dkuȱiȱuÙatwiaj­ceȱkorzystanieȱ zȱlodówki.ȱWȱtymȱkrokuȱwprowadzamyȱwȱČycieȱzaprojektowaneȱ wczeïniejȱ plaȬ ny.ȱProponujeȱsi¿ȱwprowadzenieȱnast¿puj­cychȱpomysÙówȱwȱzakresieȱstandaryȬ zacji:ȱȱ

± etykietyȱzȱdat­ȱwaČnoïciȱdlaȱotwartychȱproduktówȱorazȱokreïlenieȱkierunkuȱ przepÙywuȱ materiaÙówȱ (rys.ȱ 5).ȱ Wȱ momencieȱ otwarciaȱ produktuȱ naklejamyȱ naȱproduktȱetykiet¿ȱzȱdat­,ȱktóraȱopisujeȱkoniecȱbezpiecznegoȱuČytkowania;ȱ



Rysunekȱ5.ȱPrzykÙadowaȱetykietaȱzȱdat­ȱwaČnoïciȱ

ƒródÙo:ȱOpracowanieȱwÙasne.ȱ

± dwupojemnikowyȱ systemȱ Kanbanȱ naȱ jajkaȱ (rys.ȱ 6).ȱ Pobieramyȱ zȱ zielonegoȱ pola,ȱgdyȱjajkaȱb¿d­ȱtylkoȱprzyȱczerwonymȱpaskuȱ„KUP”ȱtoȱznak,ȱČeȱnaleČyȱ uzupeÙni°ȱpoziom;ȱ





Rysunekȱ6.ȱDwupojemnikowyȱsystemȱKanbanȱ

ƒródÙo:ȱOpracowanieȱwÙasne.ȱ

± systemȱKanbanȱdoȱzarz­dzaniaȱzapasemȱkartonówȱzȱmlekiemȱ(rys.ȱ7).ȱZaÙoȬ Čeniemȱjestȱznajdowanieȱsi¿ȱmaksymalnieȱdwóchȱkartonów,ȱwȱtymȱjedenȱjestȱ otwartyȱ(poleȱzielone),ȱaȱdrugiȱzamkni¿tyȱ(poleȱczerwone).ȱȱ



































Rysunekȱ7.ȱSystemȱkanbanȱdoȱzarz­dzaniaȱzapasemȱkartonówȱzȱmlekiemȱ

ƒródÙo:ȱOpracowanieȱwÙasne.ȱ

Poȱ wypiciuȱ mlekaȱ pustyȱ kartonȱ wyrzucanyȱ jestȱ doȱïmieci,ȱ wówczasȱ moČnaȱ otworzy°ȱ kartonȱ zȱ polaȱ czerwonego,ȱ aleȱ nast¿pnieȱ trzebaȱ przesun­°ȱ goȱ naȱ poleȱ zielone.ȱPusteȱpoleȱczerwoneȱinformuje,ȱČeȱnaleČyȱuzupeÙni°ȱzapas.ȱ



3.5.ȱSamodyscyplinaȱ

Wȱ ostatnimȱ etapieȱ metodyȱ kluczowaȱ jestȱ samodyscyplina,ȱ zaleČnaȱwȱ znaczȬ nymȱ stopniuȱ odȱ uČytkownikówȱ lodówki.ȱ Naȱ tymȱ etapieȱ naleČyȱ zaprojektowa°ȱ systemȱaudytówȱporz­dkuȱwȱlodówce.ȱTrzebaȱpami¿ta°,ȱČeȱaudytȱtoȱnieȱkontrola,ȱ tylkoȱ szansaȱ naȱ doskonalenie,ȱ któraȱ maȱ wskaza°ȱ miejscaȱ wymagaj­ceȱ poprawy.ȱ Powinnyȱ istnie°ȱ pewneȱ zasady,ȱ aȱdomownicyȱ winniȱ zosta°ȱ przeszkoleniȱ wȱtymȱ zakresie.ȱProponowaneȱreguÙyȱdotycz­:ȱ

± przestrzeganiaȱinstrukcjiȱsprz­taniaȱlodówki,ȱ

± przestrzeganiaȱzasadyȱFIFO,ȱ

± odkÙadaniaȱrzeczyȱzawszeȱnaȱwyznaczoneȱmiejsca,ȱ

± przyklejaniaȱdodatkowejȱetykietyȱwaČnoïciȱnaȱprodukty,ȱktórychȱdataȱwaČȬ noïciȱuzaleČnionaȱjestȱodȱdÙugotrwaÙoïciȱotwarciaȱopakowania,ȱ

± sprz­taniaȱlodówkiȱ–ȱnatychmiastȱpoȱwyst­pieniuȱiȱzidentyfikowaniuȱzabruȬ dzenia.ȱ

Podsumowanieȱ

Wprowadzenieȱ praktykȱ 5Sȱ wȱ domuȱ nieȱ wymagaȱ duČychȱ nakÙadów,ȱ ponieȬ waČȱjestȱonȱsystememȱprostymȱiȱÙatwymȱdoȱzrozumieniaȱ(tab.ȱ2).ȱWȱprzedstawioȬ nymȱ przykÙadzieȱ wykorzystaniaȱ jednegoȱ zȱ narz¿dziȱ Leanȱ wȱlodówceȱ nieȱchodziȱ jedynieȱ oȱposprz­tanieȱ stanowiskaȱ pracy.ȱ GÙównymȱ celemȱ zastosowaniaȱ tejȱ meȬ todyȱjestȱdoprowadzenieȱdoȱsytuacji,ȱwȱktórejȱbaÙaganȱnaȱstanowiskuȱpracyȱnigdyȱ nieȱnast­pi.ȱ Przeci¿tnaȱ rodzinaȱ traciȱ 600ȱ PLN,ȱ wyrzucaj­cȱ przeterminowaneȱ jeȬ dzenie,ȱ któreȱ zalegaȱ wȱgÙ¿biȱ lodówki.ȱ Wykorzystanieȱ metodyȱ 5Sȱ pozwalaȱ unikȬ n­°ȱtakichȱsytuacji.ȱȱ

Tabelaȱ2.ȱPodsumowanieȱmetodyȱ5Sȱwȱlodówceȱ

Etapȱ Korzyïci:ȱ

Selekcjaȱ Wyeliminowanieȱniepotrzebnychȱzapasów,ȱutworzenieȱnowejȱwolnejȱprzeȬ strzeniȱdoȱzagospodarowania,ȱusuni¿cieȱprzeterminowanychȱproduktów,ȱ któreȱmog­ȱmie°ȱnegatywnyȱwpÙywȱnaȱinneȱproduktyȱ

Systematykaȱ Eliminacjaȱmarnotrawstwaȱczasuȱ(naȱszukanieȱproduktów),ȱpobieranieȱ zȱlodówkiȱwȱpierwszejȱkolejnoïciȱproduktówȱoȱkrótszymȱokresieȱwaČnoïciȱ Sprz­tanieȱ ZachowanieȱhigienyȱiȱbezpieczeÚstwaȱzdrowia,ȱpoczucieȱodpowiedzialnoïciȱ

domownikówȱzaȱutrzymanieȱczystoïciȱ

Standaryzacjaȱ Utrzymanieȱporz­dku,ȱuÙatwienieȱkorzystaniaȱzȱlodówki,ȱotrzymanieȱȱ natychmiastowejȱinformacjiȱoȱkoniecznoïciȱodnowieniaȱzapasuȱ

Samodyscyplinaȱ Poczucieȱsprawiedliwoïciȱprzyȱjasnoȱokreïlonychȱzasadach,ȱszansaȱnaȱdoȬ skonalenieȱfunkcjonowaniaȱprocesuȱ

ƒródÙo:ȱOpracowanieȱwÙasne.ȱ

 OgraniczeniaȱimplementacyjneȱmetodyȱtoȱprzedeȱwszystkimȱbrakȱzaangaČoȬ waniaȱczÙonkówȱrodzinyȱwȱjegoȱutrzymanie.ȱJeïliȱchcemyȱČebyȱmetodaȱbyÙaȱskuȬ teczna,ȱstrefaȱtaȱmusiȱby°ȱtakȱzorganizowana,ȱabyȱwszyscyȱchcieliȱzȱniejȱkorzysta°ȱ naȱnowychȱzasadach,ȱdlategoȱwartoȱjeȱwdraČa°ȱwïródȱdomowników.ȱ

Bibliografiaȱ

CliffordȱFiore,ȱLeanȱExecution.ȱTheȱBasicȱImplementationȱGuideȱforȱMaximizingȱProcessȱPerforȬ mance,ȱBocaRaton,ȱCRCȱPress,ȱ2016.ȱ

GimzaȱM.,ȱNarz¿dziaȱzarz­dzaniaȱjakoïci­ȱ[w:]ȱFunkcjonowanieȱiȱdoskonalenieȱsystemówȱzarz­Ȭ dzaniaȱjakoïci­,ȱred.ȱT.ȱSikora,ȱWydawnictwoȱUEK,ȱKrakówȱ2011.ȱ

GrycukȱA.,ȱMetodaȱ5SȱwȱpraktyceȱLeanȱManagement,ȱ„Zarz­dzanieȱJakoïci­”ȱ2012ȱ,ȱnrȱ2/28.ȱ Imaiȱ M.,ȱ Gembakaizen.ȱ Zdroworozs­dkowe,ȱ niskokosztoweȱ podejïcieȱ doȱzarz­dzania,ȱ WydawȬ

nictwoȱMTȱBiznes,ȱWarszawaȱ2006.ȱ

KornickiȱL.,ȱKubikȱS.,ȱ5Sȱdlaȱoperatorów,ȱ5ȱfilarówȱwizualizacjiȱmiejscaȱpracy,ȱWydawnictwoȱ ProdPublishing,ȱWrocÙawȱ2008.ȱ

Kraszewskiȱ R.,ȱ Nowoczesneȱ koncepcjeȱ zarz­dzaniaȱ jakoïci­,ȱ TNOiKȱ Domȱ Organizatora,ȱ ToruÚȱ2006.ȱ

MisiurekȱB.,ȱLeanȱwȱcodziennymȱČyciu.ȱ5Sȱw...ȱlodówce,ȱ„ProductionȱManager”ȱ2016,ȱnrȱ4/4.ȱ PawÙowskiȱ E.,ȱPawÙowskiȱ K,ȱTrzcieliÚskiȱ S.,ȱ Metodyȱ iȱnarz¿dziaȱ Leanȱ Manufacturing,ȱ WyȬ

dawnictwoȱPolitechnikiȱPoznaÚskiej,ȱPoznaÚȱ2010.ȱ StronaȱinternetowaȱLeanȱCenter,ȱwww.leancenter.pl.ȱ

StronainternetowaȱLeanȱEnterpiseȱInstituteȱPolska,ȱwww.lean.org.pl.ȱ StronaȱinternetowaȱNowoczesnejȱFirmy,ȱwww.nf.pl.ȱ

Streszczenieȱ

Leanȱmanufacturingȱdefiniujeȱsi¿ȱjakoȱfilozofi¿ȱzarz­dzania,ȱzgodnieȱzȱktór­ȱprzedsi¿biorȬ stwoȱd­Čyȱdoȱoptymalnegoȱwykorzystaniaȱzasobówȱpracy.ȱObecnieȱistniejeȱwieleȱspecyȬ ficznychȱ metodȱ iȱnarz¿dziȱ zarz­dzania,ȱ któreȱ maj­ȱ naȱ celuȱ popraw¿ȱ operacjiȱ logistyczȬ nychȱ iȱprodukcyjnych.ȱ Jedn­ȱ zȱ nichȱ niew­tpliwieȱ jestȱ metodaȱ 5S.ȱ WdroČenieȱ zasadȱ 5Sȱ wȱprzedsi¿biorstwieȱnieȱwymagaȱduČychȱnakÙadów.ȱJestȱtoȱprostyȱiȱzrozumiaÙyȱsystem,ȱ któryȱ wȱkrótkimȱ czasieȱ moČeȱ przynieï°ȱ wymierneȱ korzyïci.ȱ 5Sȱ obejmuje:ȱ usprawnienieȱ procesów,ȱ poprawienieȱ pÙynnoï°ȱ pracy,ȱ zwi¿kszenieȱ terminowoïci,ȱ redukcj¿ȱ niepoȬ trzebnychȱzapasów,ȱpoprawienieȱprzepÙywuȱinformacjiȱiȱkomunikacjiȱorazȱzmniejszenieȱ liczbyȱ wypadków.ȱ ArtykuÙȱ prezentujeȱ praktycznyȱ aspektȱ zastosowaniaȱ narz¿dziaȱ 5Sȱ wȱdomuȱ –ȱ naȱ przykÙadzieȱ lodówki.ȱ Celemȱ opracowaniaȱ jestȱ przedstawienieȱ przykÙaduȱ organizacjiȱ lodówkiȱ zaȱ pomoc­ȱ wykorzystaniaȱ metodyȱ 5S.ȱ Autorkiȱ przedstawiÙyȱ 5ȱ etaȬ pówȱmetodyȱ5SȱwdraČanychȱwȱtymȱurz­dzeniu.ȱDzi¿kiȱdokÙadnemuȱopisowiȱpodj¿tychȱ dziaÙaÚ,ȱautorkiȱstaraÙyȱsi¿ȱprzedstawi°ȱprostot¿ȱwdroČeniaȱmetodyȱorazȱkorzyïci,ȱktóreȱ pÙyn­ȱ wȱ zwi­zkuȱ zȱ implementacj­.ȱ Metodaȱ taȱ zostaÙaȱ przedstawionaȱ jakoȱ narz¿dzieȱ sÙuČ­ceȱoszcz¿dnoïciȱczasuȱiȱpieni¿dzy.ȱȱ

SÙowaȱkluczowe:ȱleanȱmanagement,ȱ5S,ȱkanban,ȱmarnotrawstwoȱ



5SȱINȱEVERYDAYȱLIFEȱ–ȱHOWȱTOȱUSEȱITȱINȱYOURȱHOUSEȱ Summaryȱ

LeanȱmanufacturingȱisȱdefinedȱasȱmanagementȱphilosophyȱaccordingȱtoȱwhichȱaȱcompaȬ nyȱstrivesȱtoȱuseȱitsȱlaborȱandȱmachineryȱresourcesȱinȱtheȱoptimalȱway.ȱNowadays,ȱthereȱ areȱ manyȱ specificȱ methodsȱ andȱ toolsȱ ofȱ qualityȱ managementȱ toȱ improveȱ bothȱ logisticsȱ andȱproductionȱoperations.ȱOneȱofȱthemȱisȱindubitablyȱtheȱconceptȱofȱ5S.ȱTheȱimplemenȬ tationȱ ofȱ itsȱ principlesȱ inȱ theȱ enterpriseȱ doesȱ notȱ requireȱ largeȱ expenditure.ȱ Thisȱ isȱ aȱ simpleȱ andȱ understandableȱ system,ȱ whichȱ canȱ bringȱ tangibleȱ benefitsȱ withinȱ aȱ shortȱ amountȱofȱtime.ȱTheȱ5Sȱprinciplesȱinclude:ȱprocessesȱstreamlining,ȱimprovingȱjobȱliquidiȬ ty,ȱincreasingȱtheȱtimelines,ȱreducingȱunnecessaryȱinterventions,ȱimprovingȱcommunicaȬ tion,ȱ reducingȱ theȱ numberȱ ofȱ defectsȱ andȱ accidents.ȱ Theȱ articleȱ presentsȱ theȱ practicalȱ aspectȱofȱ5Sȱmethod’sȱimplementationȱatȱhomeȱonȱtheȱbasisȱofȱtheȱfridge.ȱTheȱgoalȱofȱtheȱ articleȱisȱtoȱshowȱanȱexampleȱofȱtheȱfridgeȱorganizationȱwithȱtheȱuseȱofȱ5Sȱmethod.ȱThisȱ particularȱmethodȱisȱpresentedȱasȱmoneyȱandȱtimeȱsavingȱtool.ȱȱ