ROCZN. PZH, 1388, XXXIX, Nr 3
ZBIGNIEW KOSZARNY, WANDA SZATA
NARAŻENIE NA HAŁAS W ŻŁOBKACH I PRZEDSZKOLACH *
Z Zakładu Higieny Komunalnej Państwowego Zakładu Higieny w Warszawie Kierownik: doc. dr hab. med. S. Maziarka
Oceniono klimat akustyczny żłobków i przedszkoli w miastach wojewódzkich Polski. Na podstawie pomiarów hałasu i analizy dróg jego rozprzestrzeniania się wskazano na przyczyny nieprawidłowych warunków ukustycznych oraz kierunki poprawy sytuacji.
WSTĘP
Hałas w obiektach opiekuńczo-wychowawczych należy do powszech- nych zjawisk, chociaż o różnym charakterze, źródłach i stopniu nate-
żenia. Niebezpieczeństwo niekorzystnego wpływu tego czynnika na roż- wój i zdrowie dziecka [1l, 4, 5], wymaga rozpoznania sytuacji akus- tycznej w istniejących obiektach, analizy przyczyn oraz wskazania pra- widłowych z punktu widzenia higienicznego warunków i rozwiązań w budownictwie. Dotychczasowe rozpoznanie stanu zagrożenia hałasem wy-chowanków zakładów opiekuńczo-wychowawczych na terenie kraju jest
niedostateczne. Dostępne dane, niepełne i fragmentaryczne, pozwalają jedynie na wstępną rejestrację problemów związanych z ochroną akus-tyczną wymienionych placówek bez dokładnego rozeznania skali zagro- żenia dzieci oraz dróg rozprzestrzeniania się hałasu. Celem badań było określenie klimatu akustycznego na zewnątrz żłobków i przedszkoli,
ocena stopnia zagrożenia hałasem wewnętrznym, wstępne rozeznanie warunków i przyczyn techniczno-budowlanych istniejącego stanu rze- czy, sformułowanie kierunków poprawy sytuacji.METODYKA I MATERIAŁ BADAŃ
Zarysowana problematyka badań wymagała nawiązania współpracy ze stac- jami sanitarno-epidemiologicznymi. Ze względów organizacyjnych i pomiarowych ograniczono zakres badań do miast wojewódzkich. Dla zapewnienia porówny- walności wyników i ocen oraz uzyskania reprezentatywnych wniosków w skali całego kraju ujednolicono metody doboru próby do badań, lokalizację punktów pomiarowych, ustalono jednolite zasady pomiaru i sporządzania dokumentacji.
Szczegółowe dane i zalecenia zostały przekazane w instrukcji [3]. W badaniach zastosowano schemat losowania zespołowego z różnymi prawdopodobieństwami wyboru. Analiza klimatu akustycznego obiektów dotyczyła pomiarów hałasu przy elewacji budynku i na placach zabaw oraz pomiarów hałasu w poszczególnych salach zabaw i snu dzieci, oraz w korytarzach i gabinetach lekarskich. Przy pomiarach hałasu zmiennego w czasie stosowano 20 min. okres pomiaru uwzględ- niając zalecenia opracowane przez Państwowy Zakład Higieny [2].
Przy interpretacji wyników stosowano wymagania Rozporządzenia Rady Mi- nistrów z ап. 30.1Х.1980 r. w sprawie ochrony środowiska przed hałasem i wi- bracjami [7] oraz PN-70/B-02151 — Akustyka budowlana [6].
„ * Badania zostały wykonane przy współpracy 49 Pracowni Hałasu Wojewódz- kich Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych.
Badania przeprowadzono w roku 1985/1986. Ogółem przeanalizowano klimat akustyczny 1203 żłobków i przedszkoli z terenu wszystkich miast wojewódzkich w Polsce, co sstanowi 35% obiektów opiekuńczo-wychowawczych zlokalizowanych na danym terenie. Oprócz pomiarów hałasu wokół elewacji budynków i na terenach zabawowych, dokonano oceny parametrów akustycznych 5222 sal za- baw, 839 gabinetów lekarskich oraz oceny poziomu hałasu występującego w ko- rytanzach. Uwzględnienie dodatkowych informacji dotyczących usytuowania obiek- tów, rozmieszczenia pomieszczeń, liczby dzieci i personelu, wyposażenia w urzą- dzenia i instalacje pozwoliły na ustalenie dróg i niektórych przyczyn rozprzest- rzeniania się hałasu w obiekcie oraz najbardziej typowych błędów projektowych.
WYNIKI I ICH OMÓWIENIE
Analizując tereny lokalizacji żłobków i przedszkoli można najogół- niej powiedzieć, że posiadają one korzystniejsze warunki zagospodaro- wania niż inne obiekty komunalne. Zwykle lokalizowane są na włas- nych działkach (tab. I). Wprawdzie część z nich usytuowana jest w budynkach mieszkalnych lub innych obiektach, takich jak hotele ro-
botnicze, pomieszczenia biurowe, świetlice zakładowe, dawne stajnie itp.nie zawsze przystosowanych do pełnienia obecnych funkcji, niemniej jednak, poza sporadycznymi przypadkami, są to najczęściej obiekty
„zlokalizowane z dała od Źródeł hałasu, wewnątrz nowo budowanych
osiedli mieszkaniowych.
Tabela I. Lokalizacja obiektów opiekuńczo-wychowawezych (%)
Lokalizacja obiektu Żłobki Przedszkola
Własna dzialka 81 70
Teren szkoły — 3
Budynek mieszkalny 11 16
Inne obiekty 8 11
Najgorsze warunki akustyczne panują wokół obiektów usytuowanych
przy ruchliwych ulicach, na terenach zakładów przemysłowych orazw szkołach. Znaczna liczba obiektów przedszkolnych zlokalizowanych w kompleksach budynków szkolnych stanowi niepokojące zjawisko ze względu na obserwowane wyraźne pogorszenie warunków akustycznych przedszkoli (o ok. 10 dB), szczególnie podczas przerw lekcyjnych. Zde- cydowana większość obiektów opiekuńczo-wychowawczych jest ogrodzo- na (83%), posiada własne place zabaw (87%) o powierzchni średnio ok.
1000 m?, prawie połowa z nich usytuowana jest przy tym wewnątrz osiedli mieszkaniowych. Jeżeli mieszczą się przy ulicach są to ulice o niewielkim lub średnim natężeniu ruchu ulicznego lub odległość
obiektu od krawężnika jezdni wynosi ponad 25 m (28%), a teren jest zagospodarowany zielenią. Porównując żłobki z przedszkolami możnastwierdzić, że tereny przeznaczone pod lokalizację żłobków charakte-
ryzują się lepszymi warunkami higienicznymi niż przedszkola.Stosunkowo dobra sytuacja lokalizacyjna obiektów opiekuńczo-wycho- wawczych odbija się korzystnie na warunkach akustycznych panuja-
cych wokół w/w placówek. Zewnętrzny klimat akustyczny żłobków i przedszkoli został przedstawiony na ryc. 1.
Wprawdzie uwzględniając wymagania Rozporządzenia Rady Minist-
rów (dla terenów stałego przebywania dzieci i młodzieży poziom ha-
łasu A wynosi 50 dB) [7], jedynie 28% obiektów charakteryzuje się
Nr 3 Narażenie na hałas w żłobkach i przedszkolach 241
40 Sor
% - % — Żłobki
ЕЙ] Przedszkcia 30
| 20r
o | oł 7
Lt 5 50 55 60 65 20 75 80 40 45 60 & лед, 98 9 65 29 /5
4 5 A 55 “ Aeg. ae 6 © 65 > 70 was Ryc. 1. Klimat akustyczny na tere- , Ryc. 2. Ekspozycja na hałas zew- nach lokalizacji obiektów opiekun- nętrzny sał zabaw w obiektach opie-
czo-wychowawczych. kuńczo-wychowawczych.
przyjętymi parametrami, niemniej jednak 60% jest usytuowana w stre- fie oddziaływania hałasu poniżej poziomu 55 dB (A). Tereny te z punk
tu widzenia zdrowotnego można uznać za dostatecznie korzystne podzabudowę. Niestety pewna część placówek opiekuńczo-wychowawczyci
została zlokalizowana w mniej korzystnych warunkach akustycznych.W ok. 23% obiektów można się spodziewać utrudnień lub zakłóceń toku prowadzonych zajęć lub snu dzieci. Najczęściej są to obiekty adapto- wane z pomieszczeń przeznaczonych na inne cele, zbudowane niekiedy na przełomie wieku XIX i XX, usytuowane przy ruchliwych ulicach,
dworcach, na' terenie zakładów przemysłowych. Rodzaj i ' częstość występowania źródeł hałasu na terenach lokalizacji żłobków i przed-
szkoli, na których przekroczona była jego wartość dopuszczona Roz- porządzeniem Rady Ministrów, podano w tab. II.Tabela IT. Częstość występowania źródeł hałasu, zakłócających klimat akustyczny wokóp
placówek opiekuńczo-wychowawczych Е
Тр. Rodzaj źródeł hałasy Liczba obiektów Procent
1 Hałas uliczny 546 45
2 Hałas osiedlowy 104 7
3 Hałas lotniczy 47 4
4 Hałas przemysłowy 39 3
5 Hałas kolejowy 23 3
6 Więcej niż jeden rodzaj hałasu 58 5
Zdecydowana rola w kształtowaniu klimatu akustycznego przypada halasowi ulicznemu i osiedlowemu. W ramach tego ostatniego źródła
duża część jest powodowana przez szkołę. W województwach północ-nych i zachodnich wyraźnym źródłem pogorszenia klimatu akustycz- nego tych terenów jest lotnictwo wojskowe. Dotyezy to ok. 10% żłob- ków i przedszkoli tamtego rejonu. W miejscach, gdzie występuje ha- łas lotniczy na zewnątrz placówek notuje się przeciętnie poziomy 85 dB (A) przy przelocie somolotu, wewnątrz sal dziecięcych 60—64 dB
6 — Roczn. PZH
(А). Sporadycznie spotykano się z sytuacją znacznie wyższych pozio-
mów, dochodzących wewnątrz pomieszczeń do 75—80 dB (A).Określona sytuacja akustyczna występująca na terenach, gdzie zlo- kalizowano placówki opiekuńczo-wychowawcze wskazuje na trudności w zapewnieniu prawidłowych warunków akustycznych w salach, gdzie
przebywają dzieci. Obraz tego zagrożenia został przedstawiony na ryc. 2.
Prawdopodobnie w 14% sai dzieci nawet przy zamkniętych oknach,
nie są spełnione wymagania akustyczne stawiane tej kategorii po-
mieszczeniom. Natomiast przy oknach uchylonych, co zdaniem higie-nistów jest bardziej prawidłowe, sal takich jest ok. 36%.
Sytuacja akustyczna gabinetów lekarskich jest podobna do innych pomieszczeń w omawianych placówkach. Na ryc. 3 przedstawiono po-
ziom hałasu określony na zewnątrz budynku, w miejscu usytuowaniagabinetu. Spośród 839 gabinetów lekarskich w w/w placówkach 21%
usytuowanych jest w strefie oddziaływania hałasu zewnętrznego po-
wyżej 55 dB (A).sol
40r- 71
30
20
10
35 40 45 50 55 60 65 70 40 4550 55 60 65 70
1 Aeq: ав лед, ав
Ryc. 3. Rozkład wartości poziomu Ryc. 4. Warunki akustyczne terenów hałasu na zewnątrz gabinetów 1е- przeznaczonych na place zabaw.
karskich.
Niekorzystny klimat zewnętrzny oprócz wpływu na jakość akustycz-
ną pomieszczeń w obiekcie przede wszystkim kształtuje warunki na placu zabaw. Rycina 4 przedstawia częstość występowania określonychparametrów akustycznych na terenach zabawowych. Zgodnie z prezen- towanym wyżej stanowiskiem, uznającym za dostatecznie korzystne dla rekreacji i wypoczynku tereny, gdzie wartość poziomu hałasu nie prze-
kracza 55 dB (A), 69% terenów przeznaczonych na zabawę dzieci na świeżym powietrzu należy uznać za prawidłowe. Są to najczęściej duże place zabaw (ponad 2000 m? powierzchni), pozwalające na właściwązabudowę przestrzeni między budynkami a jezdnią, względnie usytuc-
wane wewnątrz osiedli, izolowane niekiedy zielenią. Część jednak te-renów zabawowych leży zbyt blisko źródeł hałasu, przy czym posiada- jąc małą powierzchnię (tereny zabawowe 30% są mniejsze niż 500 mż) nie stanowią dostatecznego zabezpieczenia dla bawiących się dzieci.
Około 10% placów zabaw należy uznać za niespełniające rekreacyjnej
Nr 3 Narażenie na hałas w żłobkach i przedszkolach 243
funkcji. Występujące tam warunki akustyczne zmuszają do wzmożo- nego wysiłku w porozumiewaniu się między sobą, kształtują nawyk
głośnego mówienia.
Napoważniejszym problemem akustycznym omawianych obiektów
jest hałas wewnętrzny. Uzależniony on jest od lokalizacji, ale równieżod aktywności dzieci właściwej temu okresowi życia, przepełnienia
obiektów zwłaszcza w rejonach nowych osiedli mieszkaniowych, nie-prawidłowego rozmieszczenia pomieszczeń, braków właściwych środków ochrony.
Przyjmując za punkt odniesienia wymagania akustyki budowlanej [6j
należy stwierdzić, że hałas zewnętrzny tylko w 18% sal zajęć dzieci powoduje nieprawidłowe warunki akustyczne w pomieszczeniu (ryc. 5), przy czym jedynie 4% spowodowane jest niższą niż przewidują wy- magania izolacyjnością przegród zewnętrznych. Znaczny udział w bu- downictwie opiekuńczo-wychowawczym obiektów zbudowanych przed
50|-
% Г]
40
39
30 %
20 20
10+ rer
| fe
LE uk kkk 2035 38 40 43 15 46 50 53 55
Legi GB Lqeqi 18
Ryc. 5. Częstość występowania sal Ryc. 6. Klimat akustyczny sal zabaw
zabaw w żłobkach i przedszkolach w żłobkach i przedszkolach podczas
o określonym klimacie akustycznym pobytu dzieci w placówce, ale „poza (poziom hałasu mierzony wewnątrz salą, w której wykonywano pomiary pomieszczenia podczas nieobecności
dzieci w placówce).
lub tuż po wojnie (43% obiektów), o masywnych ścianach osłonowych,
podwójnie szklonych oknach skrzynkowych i niewielkim procencie
przeszklenia (do 40%) stanowi dobrą izolację przed hałasem zewnętrz- nym. Gorzej przedstawia się sytuacja z izolacyjnością akustyczną prze-gród wewnętrznych oraz rozplanowaniem funkcjonalnym pomieszczeń.
Hałasy wytwarzane bezpośrednio w pomieszczeniach przez urządzenia, instalacje łub ludzi (dzieci, personel) dość łatwo przenikają między poszczególnymi salami w pionie i w poziomie, pogarszając klimat aku- tyczny tych pomieszczeń.
Zródłami hałasu są przede wszystkim zabawy dzieci, trzaskanie
"drzwiami, praca kuchni, pralni, rozmowy na korytarzu, wentylacja mechaniczna instalowana przede wszystkim w pomieszczeniach pomoc-
niczych, sporadycznie również w salach dziecięcych (w 5% obiektów
typu „Ciechanów”). W tym ostatnim przypadku ze względu na duży
hałas utrudniający zajęcia a zwłaszcza sen, wentylację wyłącza się.Na ryc. 6 przedstawiono klimat akustyczny sal dziecięcych, uwzględ- niający oddziaływanie różnorodnych źródeł związanych z działalnością omawianych placówek. Pomiary były wykonywane wewnątrz pomiesz-
czeń, przy zamkniętych drzwiach i oknach, podczas nieobecności dzięciw danej sali. Wykazano, że hałas wewnętrzny, związany z działalnos-
cią placówek opiekuńczo-wychowawczych powoduje pogorszenie klimatu akustycznego w 55% sal zabaw i snu dzieci. Przekroczenia założonych wartości sięgają przeciętnie od kilku do 18 dB (A). Na korytarzach notowano hałas w granicach 40—45 dB (A). W 35% przypadków war tości te były wyższe, a w przedszkolach sięgały do 57 dB (A). Zdecy-dowanie niższe poziomy rejestrowano w placówkach żłobkowych.
Przyczyn nieprawidłowego klimatu akustycznego wewnątrz sal w bo- danych placówkach jest wiele. Niektóre z nich zostały zestawione w tab. III.
Tabela Hi. Ważniejsze przyczyny nieprawidłowego klimatu akustycznego wewnątrz sal w badanych placówkach opiekuńczo-wychowawczych
Liczba sał
Lp. Przyczyny hałasu , Liczba sal (%
/
Nieprawidiowa lokelizacja obiektu 950 18,2
2 Niedostateczna izolacyjność akustyczna stropów i ścian dzia-
towych 433 8,3
3. Działalność kuchni, zmywalni i pralni 428 8,2 4 5 Złu jakość akustyczna drzwi Hałas od instalacji wewnętrznych 319 297 6,1 5,7 6. Niewłaściwe rozpianowanie ciągów komunikacyjnych oraz po-
mieszczeń chronionych 261 5,0
7. Usytuowanie szatni na korytarzu _ «68 1,3
Poza omawianą wyżej nieprawidłową lokalizacją obiektów do najczęst- szych przyczyn pogorszenia warunków akustycznych pomieszczeń na-
leży zaliczyć niewłaściwą izolacyjność akustyczną ścian działowych
(przeszklenie między sąsiednimi salami, połączenie drzwiami lub innymi otworami), nieszczelność drzwi prowadzących na korytarz, przejścia mię-dzy salami lub zespołami żywieniowymi a salą, złe usytuowanie kuch-
ni, zmywalni lub pralni, brak wydzielonych, zamkniętych szatni, łącze- nie w żłobkach bawialni z sypialniami itp. Szczególnie uciążliwa jestdziałalność kuchni i pralni. Stanowi ona problem dla i3% placówek
i dotyczy 8% sal zabaw. Przeszklenie między salami występowało w 4%badanych obiektów. Niejednokrotnie spotykano również występowanie
tniędzy salami niepotrzebnych otworów lub drzwi, zakrytych matami lub zastawionych szafami, a w przedszkolach zlokalizowanych w bu-
downictwie mieszkaniowym, stosowanie cienkich ścianek gipsowych vo bardzo niskim współczynniku izolacyjności. Występowanie niedosta-tecznej izolacyjności między salami stwierdzono w 8%. W sporadycz- nych przypadkach spotykano również połączenie kuchni lub zmywaini z salą dzieci otworem okiennym iub też sale izolowane od korytarza
jedynie zasłoną z materiału. W pierwszym wypadku równoważny po- ziom hałasu w sali, gdzie spały dzieci, wynosił 56 dB (A), w drugim podczas zabaw dzieci notowano na korytarzu 56—58 dB (A).Na tle wysokiego ogólnego poziomu hałasu zakłócenia związane z ha-
łasem instalacyjnym zanotowano jedynie w 3% obiektów. Są to naj-
Nr 3 Narażenie na hałas w żłobkach i przedszkolach ‚ 245
częściej hałasy wentylacyjne związane z wentylacją mechaniczną wy- wiewną, wentylującą głównie kuchnię i pomieszczenia sanitarne. Że względu na niedostosowanie do wymagań budownietwa komunalnego
urządzeń wentylacyjnych, niewłaściwą jakość zaworów wywiewnych, brak odpowiedniej izolacji akustycznej pionów wentylacyjnych, przeka- zywanie drgań z wentylatora na konstrukcję budynku lub przez okno, hałasy wentylacyjne rozprzestrzeniają się po obiekcie, powodując za-kłócenia w 6% sal dziecięcych.
Dość częstym błędem w projektowaniu obiektów opiekunczo-wycho- wawezych jest niewłaściwe rozplanowanie pomieszczeń. Dotyczy to usy-
tuowania toalet, pomieszczeń żywienia i pralni. Wydzielenie i odizoio- wanie części usługowo-gospodarczej od części, w której rozplanowane są sale dzieci, jest warunkiem prawidłowego kształtowania klimatu akustycznego wewnątrz obiektu. W nowo projektowanych żłobkachz reguły projektuje się bawialnie przylegające bezpośrednio do sypial-
ni, przy czym obie sale oddzielone są od siebie jedynie cienką prze- grodą do połowy oszkłoną. Takie rozwiązanie byłoby do przyjęcia wprzypadku, gdyby wszystkie dzieci z grupy jednocześnie spały. W związ- ku z przyprowadzaniem dzieci do żłobka o różnych porach, o różnych
porach dzieci zasypiają i bawią się. W sytuacji, gdy część dzieci śpi,a druga część dzieci bawi się w przyległej bawialni, hałas w sypialni wynosi od 44 do 46 dB (A). Sypialnie i bawialnie w żłobkach powinry
być sytuowane w osobnych ciągach rozdzielonych korytarzem.Poza błędami projektowymi standard akustyczny wielu sal obniża również użytkowanie pomieszczeń niezgodnie z ich pierwotnym przez- naczeniem (przystosowanie korytarzy na sale, sal na kuchnie), jak rów- nież niewłaściwa organizacja pracy i hałaśliwe zachowanie personelu (odkurzanie podczas snu dzieci, głośne rozmowy, otwieranie drzwi od kuchni, instalowanie głośnych dzwonków itp.).
WNIOSKI
1. Większość żłobków i przedszkoli posiada korzystne warunki akus~
tyczne. Jednak 23% obiektów znajduje się na obszarze hałaśliwym.
Może to zakłócać tok prowadzonych zajęć, wypoczynek na placach za- baw lub sen dzieci. W obrębie oddziaływania tego typu hałasu znaj-
duje się 31% sal dzieci i 29% terenów zabawowych.
2. Analiza warunków akustycznych zakładów opiekuńczc-wychowaw-
czych wskazuje na decydującą rolę, jaka przypada w kształtowaniu kli- matu akustycznego hałasom wewnętrznym, związanym z życiem i dzia-łalnością samych płacówek. Nawet korzystne z punkiu widzenia akus-
tycznego łokalizacje na skutek przepełnienia, niewłaściwego rozniiesz- czenia pomieszczeń czy niewłaściwej izolacyjności, mogą prowadzić do pogorszenia warunków akustycznych w obiekcie. Z powodu hałasów wewnętrznych 37% sal zajęć dzieci charakteryzowało się parametranii akustycznymi niezgodnymi z wymaganiami normy.3. Кошарны, В. Шата
ПОДВЕРЖЕНИЕ ШУМУ В ЯСЛЯХ И ДЕТСКИХ САДАХ Содержание
Анализ акустического климата опекунско-воспитательных заведений указы- вает решающую роль, которая приходит на внутренние шумы, связаны с дея-
тельностью в/у точек. Полезные с акустической точки зрения, размещения являющиеся следствием тесноты, неправильного расположения хозяйственных и питательных помещений или, наконец, недостаточной изоляции между от- дельными помещениями не обеспечают правильных условий в объекте.
Принимая за точку отнесения требования строительной акустики, заклю- чены в норме РМ-70/В-02151 надо констатировать, что внешний шум, только в 18% залов занятий ребят вызывает неправильные условия акустические в помещении, в то время как по поводу внутренных шумов, даже 37% залов ребят отличается акустическими параметрами не соответствующими требо- ваниям.
Кроме проектных ошибок акустический стандарт многих залов снижает также не соответстмвующее первоначальному назначению, использование по- мещений, а также неправильная организация труда.
Ż. Koszarny, W. Szata
EXPOSURE TO NOISE IN CRECHES AND NURSERY SCHOOLS Summary
The analysis oi the acoustic climate of créches and nursery schools indica- tes a prevailing roie of noise produced in these institutions, as a result of the normal activities there. Although the localization of these institutions is ad- vantageous from the point of view of acoustic climate, but due to overcrow- cing, inappropriate arrangement of rooms for services and feeding as well as poor insulation the expected conditions are not realized in these buildings.
Accepting as a reference point the requirements of building acoustics laid cown in the PN-70/B-02151 standard it may be said that external noise in only 18% of rooms for children causes inadequate acoustic conditions, since noise derived from the inside of the buildings causes that 37% of rooms for child- ren have acoustic parameters inadequate to the requirements.
Apart from errors in designing the acoustic standard is reduced aiso by the usage of the rooms, not always corresponding to their primary destination as.
well as poor organization of work.
PISMIENNICTWO
1. Havranek J. i in.: Untersuchungen zum Einfluss des Aussenlarms auf den Nachmittagsschlaf von Kindern in Kindergarten. Zeitschrift fiir den gesamte Hygiene, 1979, 25, 166. — 2. Koszarny Z.: Dokladnosé pomiarów hałasu zmien- nego w czasie przy użyciu miernika poziomu dźwieku. Roczn. PZH, 1984, 6, 569
—- 3. Narażenie na hałas w źłobkach i przedszkolach. Zakres i metodyka badań.
PZH, Warszawa 1986 (maszynopis), Biblioteka PZH. — 4. Noise: Environmen- tal Health Criteria 12. WHO, Geneva, 1980. — 5. Ostróm E.: On the effects of noise with special reference to subjective evaluation and regularity. University of Gothenburg, Géteborg 1982. — 6. Polska Norma. Akustyka budowlana. Och- rona przeciwdźwiękowa pomieszczeń. PN 70/B-02151. — 7. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30.1X.1980 r. w sprawie ochrony środowiska przed hałasem.
I wibracjami. Dz. U. nr 24, poz. 90. :
Dnia 1987.12.13.
60-791 Warszawa, ul. Chocimska 24.
