KRAKOWSKIE FORUM KULTURY, UL. MIKOŁAJSKA 2, 31-027 KRAKÓW / KRAKOWSKIEFORUM.PL
Ⓒ KRAKOWSKIE FORUM KULTURY, KFK CD 0001, 2018
Ⓟ DUX, DUX 1535, 2018
Nagrania zrealizowano w studiu widowisk artystycznych S-3 w TVP Kraków 15–16 października 2018 r.
Recorded at the Polish Television TVP Kraków S-3 Studio, 15th-16th October, 2018.
KRAKOWSKIE FORUM KULTURY Producent | Producer ANDRZEJ ŁACIAK Producent wykonawczy | Executive producer
MAŁGORZATA POLAŃSKA Reżyseria nagrania, montaż, mastering | Recording supervision & sound engineering, editing, mastering ANNA NOWAK Konsultacja muzyczna | Music consultation
DOROTA TARNOWSKA-ANTOSIK Montaż, mastering | Editing, mastering ŻANETA PNIEWSKA Tłumaczenia | Translations
JACEK ZYGMUNT / SKANDHA Projekt graficzny | Graphic design PATRYCJA MIC Fotografia na okładce | Cover photo
RAFAŁ DYMERSKI Skład | Layout MARCIN TARGOŃSKI Redakcja | Editor
DUX Recording Producers
Morskie Oko 2, 02-511 Warsaw, Poland | www.dux.pl, e-mail: dux@dux.pl
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury w ramach programu „Muzyczny ślad” realizowanego przez Instytut Muzyki i Tańca.
Co-financed with the funds of the Minister of Culture and National Heritage from the Fund for the Promotion of Culture under the programme “Musical Trace” implemented by the Institute of Music and Dance.
Patron medialny | Media patron:
STANISŁAW RADWAN (*1939) MUZYKA TEATRALNA I FILMOWA
THEATRE AND FILM MUSIC
MUZYCZNY ŚLAD KRAKOWA, VOL. 1 THE MUSICAL TRACE OF KRAKOW, VOL. 1
ORKIESTRA AKADEMII BEETHOVENOWSKIEJ
BEETHOVEN ACADEMY ORCHESTRA
Rafał Jacek DELEKTA
dyrygent | conductorMuzyczny ślad Krakowa to seria nagrań muzyki teatralnej i film- owej wybitnych twórców z miasta pełnego teatrów, pisarzy, aktorów, reżyserów i kompozytorów. Muzyka teatralna w Polsce jest swoistym fenomenem. Z jednej strony prawie każdy polski kompozytor napisał choćby jedną partyturę na potrzeby spektaklu, wielu twórców oddało się tej dziedzinie w całości, muzyka ta jest nagradzana i wyróżniania, a z drugiej strony nie istnieje w obiegu koncertowym, wydawniczym czy nagraniowym, w odróżnieniu od muzyki filmowej. Seria ta będzie wypełnieniem luki w dokumen- tacji polskiego teatru. Dzięki temu muzyka ta uzyska autonomiczny charakter, zwiększy się dostęp do jej nagrań, a dla widzów spektakli teatralnych pojawi się dodatkowa forma uczestnictwa w obiegu kultury na wzór nagrań muzyki filmowej.
The Musical Trace of Krakow is a series of recordings of theatre and film music by outstanding artists from a city full of theatres, writers, actors, directors, and composers. Theatre music in Poland is a peculiar phenomenon. On the one hand, almost every Polish composer wrote at least one score for a stage performance, many creators devoted their entire career to this field, the music is rewarded and honoured, and, on the other hand, it does not exist in concert, publishing, or recording communities, unlike film music. This series will fill the gap in the documentation of the Polish theatre. Thanks to this, this music will gain an autonomous character, access to its recordings will increase, and for the vie- wers of theatrical performances an additional form of participation in the culture will be created modelled after film music recordings.
Stanisław RADWAN jest jednym z najbardziej znanych i cenionych kompozytorów muzyki teatralnej i film- owej. Stworzył ponad dwieście partytur na zaprosze- nie najważniejszych polskich reżyserów i wszystkich wiodących teatrów w Polsce.
Współpracował z teatrami w Krakowie (Stary Teatr, Teatr Rozmaitości, Teatr im. Juliusza Słowackiego, Teatr STU, Teatr Ludowy, Teatr Bagatela im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego), Warszawie (Teatr Narodowy, Teatr Dramatyczny, Teatr Studio, Teatr Ateneum im. Stefana Jaracza, Teatr Powszechny, Teatr Współczesny), Częstochowie (Teatr im. Adama Mickiewicza), Katowicach (Teatr Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego), Łodzi (Teatr im. Stefana Jaracza, Teatr Nowy), Gdańsku (Teatr Wybrzeże), Wrocławiu (Teatr Współczesny im. Edmunda Wiercińskiego, Teatr Polski), Kaliszu (Teatr im. Wojciecha Bogusławskiego), Lublinie (Teatr im. Juliusza Osterwy, Teatr im. Hansa Christiana Andersena), Sosnowcu (Teatr Zagłębia), Zakopanem (Teatr im. Stanisława Ignacego Witkiewicza), Poznaniu (Teatr Nowy), Gdyni (Teatr Muzyczny im. Danuty Baduszkowej) i Szczecinie (Teatr Polski).
Tworzył muzykę dla spektakli teatralnych i Teatru Telewizji oraz filmów dokumentalnych i fabularnych realizowanych z Zygmuntem Hübnerem, Konradem Swinarskim, Jerzym Jarockim, Jerzym Grzegorzewskim, Andrzejem Wajdą, Tadeuszem Bradeckim, Rudolfem Zioło, Markiem Gierszałem, Krzysztofem Babickim, Jerzym Stuhrem, Janem Englertem, Michałem Rosą, Krystianem Lupą.
Trzykrotnie sam został bohaterem filmów o sobie:
w Trzeba latać za wysoko. Stanisław Radwan (reż. Jan
© Patrycja Mic
Sosiński, 1996), w W poszukiwaniu ciszy. Stanisław Radwan (reż. Marta Węgiel, 2016) oraz w filmie Radwan (reż. Teresa Czepiec, 2018). Ciekawostką jest fakt, że Stanisław Radwan pojawiał się już wcześniej w fil- mach, do których pisał muzykę, w rolach epizodycznych (np. jako Iwo w Rysie Michała Rosy). Jest także autorem scenariusza teatralnego i telewizyjnego oraz reżyserem spektaklu telewizyjnego Rzeczpospolita Babińska (TVP, 2009).
W latach 1960–1975 współpracował z kabaretem
„Piwnica pod Baranami”. Jednocześnie, w latach 1963–1966, był kierownikiem muzycznym Teatru Rozmaitości w Krakowie, a w latach 1974–1976 – Teatru Ateneum w Warszawie. W 1977 roku związał się na stałe, jako konsultant muzyczny, ze Starym Teatrem im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie, zaś w latach 1980–1990 pełnił funkcję dyrektora tej sceny. Od 1997 roku związany jest z Teatrem Narodowym w Warszawie.
Jest laureatem wielu nagród m.in. na 1. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku za muzykę w filmie Sędziowie (1974), Opolskich Konfrontacjach Teatralnych za muzykę do spektakli Powrót Odysa (1982), Rękopis znaleziony w Saragossie (1993), Sen sre- brny Salomei (1994), na Kaliskich Spotkaniach Teatralnych za muzykę do Woyzecka w reżyserii Tadeusza Bradeckiego (1982), Nagrody Miasta Krakowa (1988), Nagrody im. Aleksandra Bardiniego (2000), nagrody za całokształt twórczości na XXI Przeglądzie Piosenki Aktorskiej we Wrocławiu (2000), Złotego Medalu „Zasłużony Kulturze – Gloria Artis” (2005), Nagrody Fundacji Kultury Polskiej (2007), Nagrody „Gustaw” przyznawanej przez
ZASP za „całokształt twórczości artystycznej”, Grand Prix Festiwalu Teatru Polskiego Radia i Teatru Telewizji Polskiej
„Dwa Teatry” w Sopocie za muzykę do Tanga w reżyserii Jerzego Jarockiego.
Studiował grę na fortepianie w klasie Ludwika Stefańskiego i kompozycję pod kierunkiem Krzysztofa Pendereckiego w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie. Swoje umiejętności doskonalił w 1967 roku podczas kursów prowadzonych przez Pierre'a Schaeffera (muzyka elektroniczna) oraz Oliviera Messiaena (kom- pozycja) w Paryżu. Wśród najważniejszych kompozycji Stanisława Radwana wymienić należy m.in. Kwartet smyczkowy (1963), czy Sonatę fortepianową (1963).
Stanisław RADWAN is one of the best known and respected composers of theatre and film music. He has created over two hundred music scores at the invitation of the most important Polish directors and all leading theatres in Poland.
He has collaborated with theatres in Krakow (the Stary Theatre, Rozmaitości Theatre, Juliusz Słowacki Theatre, STU Theatre, Ludowy Theatre, Tadeusz Boy-Żeleński Bagatela Theatre), Warsaw (National Theatre, Dramatic Theatre, Studio Theatre, Stefan Jaracz Ateneum Theatre, Powszechny Theatre, Contemporary Theatre), Częstochowa (Adam Mickiewicz Theatre), Katowice (Stanisław Wyspiański Silesian Theatre), Łódź (Stefan Jaracz Theatre, Nowy Theatre), Gdańsk (Wybrzeże Theatre), Wrocław (Edmund Wierciński Contemporary Theatre, Polish Theatre), Kalisz (Wojciech Bogusławski
Theatre), Lublin (Juliusz Osterwa Theatre, Hans Christian Andersen Theatre), Sosnowiec (Zagłębie Theatre), Zakopane (Stanisław Ignacy Witkiewicz Theatre), Poznań (Nowy Theatre), Gdynia (Danuta Baduszkowa Musical Theatre) and Szczecin (Polish Theatre).
He has created music for theatre performances and the Television Theatre, as well as documentary and feature films made with Zygmunt Hübner, Konrad Swinarski, Jerzy Jarocki, Jerzy Grzegorzewski, Andrzej Wajda, Tadeusz Bradecki, Rudolf Zioło, Marek Gierszał, Krzysztof Babicki, Jerzy Stuhr, Jan Englert, Michał Rosa, and Krystian Lupa.
He has become a protagonist of films on himself three times: in You Have to Fly too High. Stanisław Radwan (dir. Jan Sosiński, 1996), in In Search of Silence.
Stanisław Radwan (dir. Marta Węgiel, 2016) and in the film Radwan (dir. Teresa Czepiec, 2018). Interestingly enough, Stanisław Radwan has already appeared in films to which he composed music, in episodic roles (e.g. as Iwo in Rysa by Michał Rosa). He is also the author of the theatre and television script and the director of the televi- sion show Rzeczpospolita Babińska (TVP, 2009).
In 1960-1975, he worked with the “Piwnica pod Baranami” cabaret. At the same time, in 1963-1966, he was the musical director of the Rozmaitości Theatre in Krakow, and in 1974-1976 – the Ateneum Theatre in Warsaw. In 1977, he became a permanent music con- sultant at the Helena Modrzejewska Stary Theatre in Krakow, and in 1980-1990 he was the director of this facility. Since 1997, he has been associated with the National Theatre in Warsaw.
He is laureate of numerous awards, including at the 1st Festival of Polish Feature Films in Gdańsk for music in the film The Judges (1974), Opole Theatre Confrontations for the music for the performances Return of Odysseus (1982), The Manuscript Found in Saragossa (1993), Salome’s Silver Dream (1994), Kalisz Theatre Meetings for music to Woyzeck directed by Tadeusz Bradecki (1982), Award of the City of Krakow (1988), Aleksander Bardini Award (2000), Lifetime Achievement Award at the 21st Annual Review of Actor’s Song in Wrocław (2000), Gold Medal “Merit to Culture – Gloria Artis” (2005), Award of the Polish Culture Foundation (2007), “Gustaw” Award granted by ZASP for “lifetime artistic achievements,” the Grand Prix of the Festival of the Polish Radio Theatre and the Polish Television Theatre
“Two Theatres” in Sopot for the music to Tango directed by Jerzy Jarocki.
He studied piano at Ludwik Stefański’s class and com- position under the direction of Krzysztof Penderecki at the State Higher School of Music in Krakow. He developed his skills in 1967 at courses conducted by Pierre Schaeffer (electronic music) and Olivier Messiaen (composition) in Paris. The most important compositions by Stanisław Radwan include: String Quartet (1963), or Piano Sonata (1963).
OPOWIADANIE DŹWIĘKIEM
W jednym z epizodów filmu Łóżko Wierszynina Andrzeja Domalika przeżywająca kryzys aktorka zwraca się z prośbą o poradę do kolegi z zespołu, kompozytora. Kameralna rozmowa odbywa się na widowni, a jej scenerię stano- wią teatralne rekwizyty i dekoracje. W rolę kompozytora wciela się Stanisław Radwan. Scena ta ma znaczenie nie tylko dla samej fabuły filmu, odsłania ona także specyfikę i funkcję muzyki teatralnej – komponowanej w zaciszu, stanowiącej niewidoczny element teatru, a jednak będą- cej w stanie przekazać więcej niż słowo czy obraz…
Tym, co łączy teatr i film jest uwodzenie wizualnością, przetapianie rzeczywistości na sceny i kadry. Czy muzyka, która wchodzi w ścisłą relację z tymi mediami więcej traci czy zyskuje? Z jednej strony zostaje ona przecież pozba- wiona swojej autonomii, z drugiej jednak staje się nośni- kiem nowych znaczeń, symboli, emocji. Obraz sprawia, że muzyki słuchamy inaczej, przypisujemy ją do konkret- nych sytuacji, osób, uczuć i wrażeń. Inny jest także spo- sób jej zapamiętywania – jeśli nie łatwiejszy, to na pewno bardziej intensywny.
***
Muzyka Stanisława Radwana od ponad pięćdziesięciu lat wiąże się z tym, co wizualne. Z obrazem teatralnym i filmowym, w jego rozmaitych odsłonach tematycznych i gatunkowych. Towarzyszyła ona spektaklom najwybit- niejszych polskich twórców teatru XX wieku, takich jak Konrad Swinarski, Zbigniew Hübner, Jerzy Jarocki czy
Jerzy Grzegorzewski. Współtworzyła klimat wielu niezapo- mnianych filmów, w tym dzieł Andrzeja Wajdy, Krzysztofa Kieślowskiego, Janusza Majewskiego, Marka Gierszała.
Sporządzenie listy teatralnych i filmowych utworów kom- pozytora stanowiłoby nie lada wyzwanie, ale przecież nie o ilość tu chodzi. Najważniejszy jest bowiem dźwięk i to, co wokół niego…
Poszukiwanie jednego, wspólnego klucza dla kom- pozycji teatralnych i filmowych Radwana jest zadaniem bardzo trudnym i, w kontekście muzycznym, raczej ska- zanym na niepowodzenie. Utwory te cechuje bowiem bardzo różnorodne podejście do materii dźwiękowej, uza- leżnione od charakteru i tematyki dzieła, któremu mają służyć. Wiele kompozycji, które znalazły się na tej płycie udało się jednak w pewien sposób zespolić. Tym czynni- kiem spajającym nie jest ani gatunek muzyczny, ani też technika kompozytorska. Stanowi go miasto – Kraków.
Południowopolska stolica kultury, zakątek nieustannie inspirujący artystów, miejsce z niezwykle bogatą trady- cją teatralną, a także sceneria wielu znaczących obra- zów filmowych. Kraków to wreszcie miejsce, z którym od lat związany jest sam kompozytor. Studia muzyczne w krakowskiej akademii, wieloletnia przygoda z Piwnicą pod Baranami, współpraca z najważniejszymi teatrami miejskimi, w tym dziesięcioletnia dyrekcja w Starym Teatrze – to tylko kilka muzyczno-teatralnych przystanków łączących Radwana z Krakowem.
Ślady, które pozostały po tych doświadczeniach to muzyczne partytury, archiwalne nagrania, rejestracje
przedstawień, filmy, a przede wszystkim ustne i pisemne świadectwa, czyli to, co zachowane w pamięci widzów, aktorów, muzyków, przyjaciół i współpracowników.
Niniejsza płyta również stanowi tego rodzaju remini- scencję – reminiscencję podwójną, bowiem utrwalającą zarówno muzykę, jak i powiązane z nią obrazy.
Wiele z nich to te, przywołujące scenę Starego Teatru – jej najważniejsze spektakle oraz ich brzmie- nie. Począwszy od przewrotnej komedii szekspirowskiej Wszystko dobre, co się dobrze kończy (1971) w reżyserii Konrada Swinarskiego po Rękopis znaleziony w Saragossie (1992) Jana Potockiego, który na deski krakowskiej sceny przeniósł Tadeusz Bradecki. Pierwsze z przedstawień zaskakiwało brutalnością obrazów i fascynowało zmy- słowością, drugie ujmowało swym rozmachem i zabawą konwencjami. Te tendencje odbijają się także w muzyce – w przypadku spektaklu Swinarskiego obfitującej raczej w melancholijne, niepokojące tony, w Rękopisie…
uwodzącej gatunkową rozmaitością, którą na scenie eksponowała kameralna orkiestra w weneckich maskach.
Pomiędzy tymi dwoma spektaklami jest jeszcze rzesza innych krakowskich realizacji i przypisanych im motywów muzycznych. Uroczyste Fanfary przypominają pierwszą scenę słynnego Hamleta (1989) Andrzeja Wajdy z Teresą Budzisz-Krzyżanowską w roli tytułowej. Sinfonietta teatrale przywołuje z kolei surrealistyczne przedstawienie Rudolfa Zioło według Republiki marzeń (1987) Brunona Schulza.
Składającą się z serii symbolicznych i mitycznych obrazów opowieść o krainie dziecięcych marzeń spajała muzyka – nadawała rytm poszczególnym częściom, różnicowała ich nastrój, decydowała o narracyjnej płynności.
Na krakowskiej scenie powstawały najwybitniejsze spektakle Jerzego Jarockiego, z którym Radwan praco- wał przez blisko 40 lat. Efektem tej współpracy są z jed- nej strony minimalistyczne kompozycje, charakteryzujące się zamierzoną redukcją materiału muzycznego, z drugiej zaś przeciwstawione im rozbudowane utwory o boga- tej instrumentacji i kolorystyce. Do tych drugich należą zaprezentowane tu fragmenty: kompozycja Szklane domy ze spektaklu Sen o bezgrzesznej (1979) według prozy Stefana Żeromskiego oraz miłosny motyw przewodni z przedstawienia Kasia z Heilbronnu, albo próba ognia (1994) Heinricha von Kleista, inaugurującego działalność Sceny na Świebodzkim Teatru Polskiego we Wrocławiu.
Obecność w Starym Teatrze to także spotkanie z Krystianem Lupą. W jednym z wywiadów kompozytor wspominał, że najważniejszym spektaklem zrealizowanym z tym reżyserem była dla niego adaptacja powieści Malte (1991) według Rainera Marii Rilkego. Lupa przedstawił ją jako przypowieść o losie samego autora. Była to fascynu- jąca, aczkolwiek ostatnia wspólna praca twórców, której śladem jest między innymi melancholijny Hiob.
Z Krakowem wiążą się również dwa istotne obrazy filmowe. Z biegiem lat, z biegiem dni… (1980) to powrót do młodopolskiego Krakowa, jego cyganerii, a także mieszczańskiego stylu życia. Klimat tamtych lat oddaje oczywiście również muzyka, towarzysząca salonowym spotkaniom, nocnym eskapadom szlakiem krakow- skich kawiarni, czy wreszcie organizowanym z rozma- chem balom. Przywołany tutaj utwór to temat Alfonsa Fikalskiego, legendarnego aranżera zabaw tanecznych, którego w filmie brawurowo kreował Jerzy Stuhr. Ten sam
aktor w Spisie cudzołożnic (1994) odsłaniać będzie przed swym zagranicznym towarzyszem groteskowo-erotyczny wizerunek współczesnego Krakowa – otulonego senną balladą, gęstą jak mgła towarzysząca bohaterom filmu.
Na płycie inaugurującej serię Muzyczny ślad Krakowa nie mogło, mimo wszystko, zabraknąć utworów z war- szawskich przedstawień Jerzego Grzegorzewskiego – drugiego twórcy, z którym kompozytor tworzył wieloletni tandem. Muzyka w inscenizacjach Grzegorzewskiego nie jest tłem, lecz staje się pełnoprawnym „uczest- nikiem” spektaklu. Bez względu na to, czy stanowią ją rozbudowane formy wokalno-instrumentalne, żartobliwe songi o charakterze kabaretowym, czy też po prostu ryt- mizacje mowy i aktorskich gestów – nigdy nie pozostaje ona sferą niezauważoną. O jej zróżnicowanej fakturze świadczą przywołane tu utwory z Bloomusalem (1974) Teatru Ateneum, Wujaszka Wani (1993) Teatru Studio czy Operetki (2000), zrealizowanej na scenie Teatru Narodowego.
***
Kompozycje Radwana, choć z reguły nie mają charak- teru ilustracyjnego, w jakiś niezwykły sposób stapiają się z kadrem i sceną, dopełniają je, nadają im brzmie- nie i sprawiają, że na długo pozostają one w pamięci.
Bo przecież kiedy przywołujemy twórczość Grzego- rzewskiego, czy nie słyszymy od razu arii i chóralnych pieśni budujących kluczowe sceny tych przedstawień?
Albo czy inscenizacje Jarockiego w takim samym stopniu zachwycałyby swą precyzją, zrytmizowaną formą, gdyby
nie ich subtelna i minimalistyczna warstwa akustyczna?
I wreszcie, czy filmowe kadry Z biegiem lat, z biegiem dni… budziłyby te same emocje gdyby nie towarzy- szące im sentymentalne walce? Jeśli muzyka Stanisława Radwana posiada moc ożywiania i utrwalania obrazu to postawione na początku pytanie o jej relację z teatrem i filmem należałoby odwrócić, formułując je następująco:
ile mogłyby stracić wspomniane dzieła pozbawione dedy- kowanych im kompozycji – pieśni, tańców, kabaretowych songów, kameralnych utworów instrumentalnych, dużych form orkiestrowych i chóralnych czy wreszcie minimali- stycznych ilustracji i efektów akustycznych? Wydaje się, że zbyt wiele, aby w ogóle rozważać ich kształt bez muzyki…
Magdalena Figzał-Janikowska
STORYTELLING WITH SOUND
In one of the episodes of the film titled Verschynin’s Bed by Andrzej Domalik, an actress who goes through a cri- sis asks for advice from a colleague from the ensemble, a composer. An intimate conversation takes place in the audience, while its scenery is made up of theatrical props and decorations. The role of the composer is played by Stanisław Radwan. The scene is important not only for the plot of the film itself, it also reveals the specificity and function of theatre music – composed in privacy, being an invisible element of the theater, yet able to convey more than words and images...
What connects theatre and film is seducing with visual effects, recasting reality into scenes and frames. Does music, which enters into close relationship with these media, lose or win? On the one hand, it is deprived of its autonomy, but, on the other hand, it becomes a carrier of new meanings, symbols, and emotions. The image makes us listen the music differently, we assign it to specific situations, people, feelings, and impressions. The way of memorising it is also different – if not easier, it is certainly more intense.
***
The music of Stanisław Radwan has been associated with visual aspects for more than fifty years; with the- atre and film image, in its various thematic and genre scenes. It has accompanied performances of the most outstanding Polish theatre artists of the 20th century,
such as Konrad Swinarski, Zbigniew Hübner, Jerzy Jarocki, or Jerzy Grzegorzewski. It has co-created the atmosphere of many unforgettable films, including works by Andrzej Wajda, Krzysztof Kieślowski, Janusz Majewski, and Marek Gierszał. Performing a list of the composer’s theatrical and film compositions would be quite a chal- lenge, but it is not the quantity that is important here.
The most important factor is the sound and everything that surrounds it...
Searching one common key for Radwan’s theatrical and film compositions poses a very difficult task and, in the musical context, it is rather doomed to failure.
It is so due to the fact that the pieces are characterised by a very diverse approach to sound matter, depend- ing on the character and subject of the work they are to serve. Many of the compositions that were included on this album, however, can be combined in some way.
Yet the bonding factor is neither musical genre nor com- positional technique. It is a city – Krakow. The capital of culture of the southern Poland, a corner of constant inspi- ration of artists, a place with an extremely rich theatrical tradition, as well as the scenery of many significant film images. Krakow is finally a place with which the composer himself has been associated for years. Musical studies at the Krakow Academy, a long-term adventure with Piwnica pod Baranami, cooperation with the most important municipal theatres, including the ten-year-long director’s term at the Stary Theatre – these are just a few musical and theatrical stops connecting Radwan with Krakow.
The remaining traces after these experiences include music scores, archival recordings, performances, films, and, above all, oral and written testimonials, i.e. what is preserved in the memory of viewers, actors, musicians, friends, and collaborators. The present album is also a kind of reminiscence – a double reminiscence, which conserves both music and related images.
Many of them are those that evoke the stage of the Stary Theatre – its most important performances and their sound. Starting from the Shakespeare’s subversive comedy All’s Well That Ends Well (1971) directed by Konrad Swinarski to The Manuscript Found in Saragossa (1992) by Jan Potocki, which was transferred to the Krakow stage by Tadeusz Bradecki. The first of the per- formances surprised with the brutality of the images and fascinated with sensuality, the second captivated with its panache and play with conventions. These tendencies are also reflected in music – in the case of Swinarski’s spectacle abundant in melancholy, disturb- ing tones, in The Manuscript... seducing with the genre variety exhibited on the stage by the chamber orchestra in Venetian masks. Between these two performances there is also a multitude of other Krakow accomplish- ments and musical themes assigned to them. The cere- monial Fanfares resemble the first scene of the famous Hamlet (1989) by Andrzej Wajda with Teresa Budzisz- Krzyżanowska in the title role. Sinfonietta teatrale, in turn, evokes the surrealistic representation of Rudolf Zioło according to Republic of Dreams (1987) by Bruno Schulz.
Consisting of a series of symbolic and mythical images, the story of the land of children’s dreams was cemented
by music – it gave rhythm to individual parts, differenti- ated their atmosphere, and decided on the narrative flow.
The most outstanding performances of Jerzy Jarocki, with whom Radwan worked for nearly 40 years, were created on the Krakow stage. The effect of this coopera- tion is, on the one hand, minimalist compositions, charac- terised by an intended reduction of the musical material, on the other hand, contrasted with extensive composi- tions with rich instrumentation and colour. The latter include the fragments presented here: the composition Glass Houses from the play Dream of the Sinless One (1979) after Stefan Żeromski’s prose and the love theme from the play Kate of Heilbronn (1994) by Heinrich von Kleist, inaugurating the activity of the Świebodzki Stage of the Polish Theatre in Wroclaw.
The presence in the Stary Theatre is also a meeting with Krystian Lupa. In one of the interviews, the com- poser mentioned that the most important performance made with this director was adaptation of the novel Malte (1991) after Rainer Maria Rilke. Lupa presented it as a parable about the fate of the author himself. It was a fascinating, although the last collaborative work of the creators, which resulted in, among others, the melan- choly Job.
Two important films are also associated with Krakow.
As the Years Go By (1980) is a return to the Krakow of Young Poland, its bohemia, as well as the bourgeois way of life. Of course, the atmosphere of those years is also reflected in music, accompanying salon meetings, night escapades along the trail of Krakow cafes and, finally, balls organised in a flourishing way. The work quoted
here is the theme of Alfonso Fikalski, legendary dance parties arranger, who was phenomenally created by Jerzy Stuhr in the film. The same actor in List of Lovers (1994) will reveal in front of his foreign companion a grotesque- erotic image of the contemporary Krakow – wrapped in a sleepy ballad, thick as the fog accompanying the film’s protagonists.
The album inaugurating the series The Musical Trace of Krakow could not be missing pieces from Warsaw per- formances by Jerzy Grzegorzewski – the second creator with whom the composer created a longtime tandem.
The music in Grzegorzewski’s productions is not a mere background, it becomes a full-fledged “participant”
of the performance. Regardless of whether they are complex vocal-instrumental forms, playful cabaret songs or simply rhythmising of speech and acting gestures – it never remains an unnoticed sphere. Its diverse texture is evidenced by works from Bloomusalem (1974) of the Ateneum Theatre, Uncle Vanya (1993) of the Studio Theatre or Operetta (2000), realised on the stage of the National Theatre.
***
Radwan’s compositions, although they usually have no illustrative character, in some unusual way fuse with the frame and the stage, complement it, give it sound and make it remain in the memory for a long time. After all, when we recall Grzegorzewski’s music, do we not immediately hear arias and choral songs that build the key scenes of these performances? Or would Jarocki’s
productions be as enchanting with their precision and rhythmic form if it were not for their subtle and minimal- ist acoustic layer? And finally, would the film frames of As the Years Go By provoke the same emotions without the sentimental waltzes accompanying them? If the music of Stanisław Radwan possesses the power of reviving and preserving the image, the question asked at the beginning about its relationship with theatre and film should be reversed, formulating it as follows: how much could the aforementioned works lose without the compositions dedicated to them – songs, dances, caba- ret songs, chamber instrumental pieces, large orchestral and choral forms, or minimalist illustrations and acoustic effects? It seems that way too much to be able to con- sider their shape without music...
Magdalena Figzał-Janikowska
Rafał Jacek DELEKTA urodził się w Krakowie w 1957 roku.
Ukończył studia w 1981 roku w krakowskiej Akademii Muzycznej w klasie dyrygentury prof. Jerzego Katlewicza.
Doskonalił się na kursach pod kierunkiem prof. László Somogyi i Helmutha Rillinga.
Zadebiutował jako dyrygent w Operze Krakowskiej w 1980 roku. W latach od 1989 do 1991 był Dyrektorem Artystycznym i Naczelnym w Operze w Bydgoszczy.
Specjalizuje się w muzyce wokalno-instrumentalnej i we wszelkich formach teatru muzycznego. Przygotował 30 własnych premier, w repertuarze od Pergolesiego i Mozarta, poprzez Verdiego i Pucciniego, a na Webberze czy Larssonie skończywszy. Zadyrygował dotąd ponad 3000 spektakli.
Prowadzi ożywioną działalność koncertową z orkiestrami w Polsce i za granicą. Dyrygował m.in.
© Artur Barbarowski
orkiestrą Sinfonia Varsovia, również jako współpracownik Yehudi Menuhina. Nagrywa dla radia i telewizji.
Jego repertuar obejmuje zarówno utwory klasyczne (od Vivaldiego po prawykonania muzyki współczesnej), jak i muzykę filmową oraz teatralną (Konieczny, Pawluśkiewicz, Radwan, Zarycki, Korcz). Zadyrygował dotąd ponad 500 koncertami. Solistami jego koncertów byli Grigorij Zhyslin, Konstanty Andrzej Kulka, Krzysztof Jakowicz, Daniel Stabrawa, Wiesław Kwaśny, Tatiana Szebanowa, Janusz Olejniczak, Allan Marks, Kemal Gekic, Stanisław Drzewiecki, Sharon Markovitsh, Elżbieta Towarnicka i wielu innych.
Jest profesorem Akademii Muzycznej w Krakowie.
Od 2007 roku kieruje Katedrą Dyrygentury krakowskiej Akademii. Prowadzi zajęcia dyrygentury i przedmiotów pokrewnych oraz współpracuje z orkiestrami akademic- kimi. W okresie 2005–2012 piastował funkcję dziekana Wydziału Twórczości, Interpretacji i Edukacji Muzycznej, a w latach 2012–2016 prorektora ds. badań naukowych i współpracy międzynarodowej Akademii Muzycznej w Krakowie.
Współpracuje jako profesor wizytujący z uczel- niami zagranicznymi (m.in. Royal Academy of Music, Ningbo University, Mahidol University, National University of Music Peru) oraz prowadzi mistrzowskie kursy dyrygenckie (m.in. z Orkiestrą Akademii Beethovenowskiej).
Rafał Jacek DELEKTA, born in 1957, graduated in 1981 from the Krakow Academy of Music in the class of conducting of Prof. Jerzy Katlewicz. He continued his
education under the direction of Prof. László Somogyi and Helmuth Rilling.
As a conductor he specialises in the vocal-instru- mental music and all forms of musical theatre. He has prepared 42 own premieres from Pergolesi and Mozart, through Verdi and Puccini, to Webber and Larsson. He has conducted over 3000 performances.
He cooperates with and conducts many orchestras in Poland and abroad, for example the Sinfonia Varsovia orchestra as the partner of Yehudi Menuhin. He records for the radio and television. His repertoire includes both classical (from Vivaldi to first performances of the contemporary music) and film and theatre music (Pawluśkiewicz, Korcz, Radwan, Zarycki). He has per- formed with many soloists, like Grigorij Zhyslin, Konstanty Andrzej Kulka, Krzysztof Jakowicz, Daniel Stabrawa, Wiesław Kwaśny, Tatyana Shebanowa, Janusz Olejniczak, Allan Marks, Kemal Gekic, Stanisław Drzewiecki, Sharon Markovitsh, Elżbieta Towarnicka and others.
He is a professor of the Krakow Academy of Music. He teaches conducting and related subjects and also coop- erates with academic orchestras. Since 2007, he has been holding the position of the Head of Conducting Department and Head of Doctoral Studies at the Krakow Academy of Music. In 2005-2012, he was Dean of Faculty of Composition, Interpretation and Music Education, and from 2012 to 2016 – vice Rector of Research and International Cooperation.
As a visiting professor, he also cooperates with foreign music academies (Royal Academy of Music, among others).
© Bruno Fidrych
Już po pierwszych taktach słychać, że założona w 2003 roku Orkiestra Akademii Beethovenowskiej z Krakowa składa się z najbardziej uzdolnionych młodych talentów muzycznych w Polsce.
Annika Senger / Online Musik Magazine
ORKIESTRA AKADEMII BEETHOVENOWSKIEJ to jeden z czołowych polskich zespołów symfonicznych młodego pokolenia. Tworzą go najwybitniejsi studenci i absol- wenci europejskich wyższych szkół muzycznych, m.in.
Akademii Muzycznej w Krakowie, Hochschule für Musik und Darstellende Kunst w Stuttgarcie, Hochschule für Musik w Karlsruhe, Royal Music Conservatoire w Brukseli, Conservatoire International de Musique w Paryżu i Universität für Musik und Darstellende Kunst w Grazu.
Zespół rozpoczął działalność w 2003 roku, tuż po sukce- sach na 53. festiwalu Jünger Künstler Bayreuth.
W 2005 roku, za sprawą Elżbiety Pendereckiej, Orkiestra Akademii Beethovenowskiej zadebiutowała podczas IX Wielkanocnego Festiwalu Ludwiga van Beethovena w Warszawie, gromadząc wyśmienite recen- zje oraz otrzymując wiele zaproszeń do udziału w prestiżo- wych festiwalach w kraju i za granicą.
Orkiestra nagrała dotychczas dwadzieścia płyt, mię- dzy innymi dla wytwórni DUX, Centaur Reccords, Le Foxx Music oraz Universal Music. Podpisała również kontrakt z renomowaną oficyną wydawniczą EMI London KPM.
Z równie wielkim sukcesem jak po partytury muzyki klasycznej, Orkiestra Akademii Beethovenowskiej sięga po przeboje muzyki rozrywkowej czy filmowej. Na koncie
ma nagrania ścieżek dźwiękowych dla takich gigantów, jak Warner Bros czy Monolith, współpracę z kompo- zytorami: Hansem Zimmerem, Elliotem Goldenthalem, Michałem Lorencem i Janem A.P. Kaczmarkiem, a także rejestrację niezwykle popularnego albumu Siedem Pieśni Marii (Universal Music Polska), który w błyskawicznym tempie zyskał status platynowej płyty, sprzedając się w nakładzie przekraczającym 300 tysięcy egzemplarzy.
W marcu 2018 roku nakładem wytwórni Universal ukazał się album Waves of My Life z muzyką emirackiego twórcy Ihaba Darwisha. Koncertowa premiera z udziałem Orkiestry Akademii Beethovenowskiej i samego kompozy- tora miała miejsce na słynnym Abu Dhabi Music Festival.
Artystyczną i organizacyjną pieczę nad zespołem pełni od samego początku Marcin Klejdysz. Od listopada 2013 roku, na zaproszenie artystów Orkiestry Akademii Beethovenowskiej, funkcję pierwszego dyrygenta spra- wuje maestro Jacek Kaspszyk.
Wysoką klasę orkiestry potwierdza również współ- praca z największymi autorytetami sztuki dyrygenc- kiej, kompozytorami i solistami, wśród których znaleźli się Krzysztof Penderecki, Gabriel Chmura, Rafał Jacek Delekta, Michał Dworzyński, Wolfgang Seeliger, Andreas Spering, Łukasz Borowicz, Cristiano Vasquez, Michał Klauza, Piotr Sułkowski, Paweł Przytocki, Steven Isserlis, Kaja Danczowska, Krzysztof Jabłoński, Aleksandra Kurzak, Łukasz Długosz, Gautier Capuçon, Małgorzata Walewska, Aleksander Kobrin, Kolja Blacher, Wibi Soerjadi, Thomas Quasthoff, Konstantin Scherbakov, Ingolf Wunder, Christian Lindberg, Oystein Baadsvik, Kevin Kenner, Bartosz Koziak, So-Ock Kim, Edita Gruberova, Iwona Sobotka,
Rafał Bartmiński, a także triumfatorzy i uczestnicy XVII Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie: Charles Richard-Hamelin, Szymon Nehring, Dmitry Shishkin, Krzysztof Książek.
Zespół gościł na słynnych scenach koncertowych Europy i świata, w tym Alte Oper Frankfurt, wiedeń- skiej Musikverein, Great Hall of People w Pekinie, Xinhai Concert Hall, Sanat Concert Hall w Stambule, Emirates Palace w Abu Zabi czy Konzerthaus w Berlinie.
Regularnie występuje na Wielkanocnym Festiwalu Ludwiga van Beethovena w Warszawie, Festiwalu Muzyki Polskiej w Moskwie, Last Night of the Proms w Krakowie, Międzynarodowym Festiwalu Muzycznym „Chopin i jego Europa” w Warszawie, a także Festiwalu Muzyki Filmowej w Krakowie, podczas którego w 2014 roku miał zaszczyt uświetnić spektakularną Międzynarodową Galę 100-lecia Amerykańskiego Stowarzyszenia Kompozytorów, Autorów i Wydawców (ASCAP).
Orkiestra daje cykliczne koncerty z Chórem Koncertowym Darmstadt, gdzie od 2011 roku pełni rolę zespołu rezydującego. Przykłada także ogromną wagę do edukacji najmłodszych melomanów. Przy wspar- ciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej oraz lokalnych samo- rządów zrealizowała kilkadziesiąt koncertów w cyklach:
Bolek i Lolek symfonicznie, Bajkowe melodie, Ptasie plotki, czyli rzecz o muzyce. Na zaproszenie Krakowskiego Biura Festiwalowego orkiestra zainaugurowała otwarcie hali Tauron Areny dla 16 tysięcy najmłodszych widzów w produkcji Pixar in concert. Od 2009 roku realizuje rów- nież autorski cykl koncertowy Jeszcze polska muzyka..., promujący zapomniane skarby muzyki polskiej.
www.oab.com.pl www.facebook.com/BeethovenAcademyOrchestra www.instagram.com/beethovenacademyorchestra
The first bars already made it clear that the Beethoven Academy Orchestra, established in 2003 in Krakow, is composed of the most talented young musicians in Poland.
Annika Senger / Online Musik Magazine
THE BEETHOVEN ACADEMY ORCHESTRA is one of Poland’s leading symphony orchestras of the young generation.
It is made up of the most outstanding students and gradu- ates of European higher musical education institutions,
including the Academy of Music in Krakow, Hochschule für Musik und Darstellende Kunst in Stuttgart, Hochschule für Musik in Karlsruhe, Royal Music Conservatoire in Brussels, Conservatoire International de Musique in Paris, and Universität für Musik und Darstellende Kunst in Graz.
The ensemble started its activity in 2003, following the success at the 53rd Festival Junger Künstler Bayreuth.
In 2005, on the initiative of Elżbieta Penderecka, the orchestra debuted at the 9th Ludwig van Beethoven Easter Festival in Warsaw, which resulted in excellent
reviews and invitations to prestigious festivals at home and abroad.
The orchestra has recorded twenty albums for such labels as DUX Poland, Centaur Records USA, Le Foxx Music, and Universal Music. It has also signed a contract with the reputable record company EMI London KPM.
When reaching for entertainment and film music classics, the ensemble is as successful as with classical scores.
It has recorded soundtracks for such giants as Warner Bros and Monolith, collaborated with Hans Zimmer, Elliot Goldenthal, Michał Lorenc and Jan A.P. Kaczmarek, and recorded the platinum-winning album Siedem Pieśni Marii (Universal Music), which has become extremely popular and sold in 300 thousand copies.
In March 2018 Universal Music released the album Waves of My Life with the music of Emirati artist Ihab Darwish. The premiere of this project with the participa- tion of the Beethoven Academy Orchestra and the com- poser himself took place at the famous Abu Dhabi Music Festival.
From the beginning, the orchestra has been under the artistic and organisational care of Marcin Klejdysz. Since November 2013, by invitation of the BAO artists, the post of the orchestra’s principal conductor has been held by maestro Jacek Kaspszyk.
The orchestra has worked with some of the great- est authorities of the art of conducting, composers, and soloist, including Krzysztof Penderecki, Gabriel Chmura, Rafał Jacek Delekta, Michał Dworzyński, Wolfgang Seeliger, Andreas Spering, Łukasz Borowicz, Cristiano Vasquez, Michał Klauza, Piotr Sułkowski, Paweł Przytocki,
Steven Isserlis, Kaja Danczowska, Krzysztof Jabłoński, Aleksandra Kurzak, Łukasz Długosz, Gautier Capuçon, Małgorzata Walewska, Aleksander Kobrin, Kolja Blacher, Wibi Soerjadi, Thomas Quasthoff, Konstantin Scherbakov, Ingolf Wunder, Christian Lindberg, Oystein Baadsvik, Kevin Kenner, Bartosz Koziak, So-Ock Kim, Edita Gruberova, Iwona Sobotka, Rafał Bartmiński, as well as the winners and participants of the 17th International Fryderyk Chopin Piano Competition in Warsaw: Charles Richard-Hamelin, Szymon Nehring, Dmitry Shishkin, and Krzysztof Książek.
These names by all means testimony to the ensemble’s top class.
The BAO has been a regular guest in prestigious concert halls in Europe and overseas, such as Alte Oper Frankfurt, Musikverein in Vienna, Great Hall of People in Beijing, Xinhai Concert Hall, Sanat Concert Hall in Istanbul, or Konzerthaus in Berlin. The orchestra appears regularly at the Ludwig van Beethoven Easter Festival, the Polish Music Festival in Moscow, the Last Night of the Proms in Krakow, International Music Festival Chopin and his Europe, and the Film Music Festival in Krakow, where in 2014, it had the honour to perform during the 100th anniversary international gala of the American Society of Composers, Authors, and Publishers (ASCAP). In May 2017, the Beethoven Academy Orchestra has appeared again during the Film Music Festival in Krakow, this time featuring the jubilee gala celebrating the 10th anniversary of the event.
The BAO has regularly performed with the Darmstadt Concert Choir and since 2011, it has been a resident orchestra in Darmstadt. The ensemble puts also great
emphasis on the education of the youngest music afi- cionados. Thanks to the support of the Polish Ministry of Culture and National Heritage, the Polish Institute of Film Art, and local governments, it has organised several dozen educational concerts under such cycles as: Bolek and Lolek in Concert, Children’s Melodies, Birds’ Gossip or a Story About Music. At the invitation of the Krakow
Festival Office, the orchestra also inaugurated the open- ing of Tauron Arena with the Pixar in Concert event for 16,000 young spectators.
www.oab.com.pl www.facebook.com/BeethovenAcademyOrchestra www.instagram.com/beethovenacademyorchestra
SKŁAD ORKIESTRY AKADEMII BEETHOVENOWSKIEJ | MEMBERS OF THE BEETHOVEN ACADEMY ORCHESTRA Skrzypce I | 1st Violins
Paweł Futyma Mateusz Jędrysek Anna Hyla-Praschil Bartłomiej Staniak Elżbieta Łucja Stawarska
Aleksandra Wagstyl Skrzypce II | 2nd Violins Anna Jabłońska-Dąbrowska
Jadwiga Frankiewicz Agata Krauz Kinga Maria Bocheńska-Szostak
Magdalena Urbańska Altówki | Violas Karolina Drwięga Wojciech Koczur Paweł Rychlik Wojciech Witek Wiolonczele | Cellos Karolina Chłostowska
Michał Dąbek Izabela Krzywdziak
Michał Świstak
Kontrabasy | Double basses Włodzimierz Gazdeczka
Duszan Korczakowski Flety | Flutes Magdalena Margańska-Dec
Agata Kucz Obój | Oboe Monika Sęk Klarnety | Clarinets
Piotr Lato Tomasz Polak Fagot | Bassoon
Marcin Krywult
Waltornie | Horns Paweł Cal Paweł Dziewoński Karolina Gniazdowska
Artur Tyński Trąbki | Trumpets Grzegorz Bizukojć Michał Jańczyk Puzony | Trombones
Michał Borowski Tomasz Gajewski Andrzej Tkaczyk Tuba | Tuba Piotr Gawor Kotły | Timpani Sebastian Sojka Perkusja | Percussion
Jacek Dwojak Bartosz Sałdan Fortepian | Piano
Ireneusz Boczek
STANISŁAW RADWAN
MUZYKA TEATRALNA I FILMOWA | THEATRE AND FILM MUSIC Muzyczny ślad Krakowa, vol. 1 | The Musical Trace of Krakow, Vol. 1
1 Engel sucht Flügel 3:37
(reżyseria | director: Marek Gierszał)
2 Pieśni nad pieśniami | The Song of Songs 4:23
(Jan Potocki: Rękopis znaleziony w Saragossie | The Manuscript Found in Saragossa, reżyseria | director: Tadeusz Bradecki)
3 Bloomusalem 3:49
(wg Ulissesa Jamesa Joyce’a | after Ulisses by James Joyce, reżyseria | director: Jerzy Grzegorzewski)
4 Funerale (suita | suite) 9:09
(Jan Potocki: Rękopis znaleziony w Saragossie | The Manuscript Found in Saragossa, reżyseria | director: Tadeusz Bradecki;
Juliusz Słowacki: Kordian, reżyseria | director: Jan Englert;
Stanisław Wyspiański: Noc listopadowa | November Night, reżyseria | director: Jerzy Grzegorzewski;
Juliusz Słowacki: Fantazy, reżyseria | director: Tadeusz Bradecki;
Witold Gombrowicz: Ślub | The Marriage, reżyseria | director: Jerzy Jarocki)
5 Rilke 2:35
(Rainer Maria Rilke: Malte, reżyseria | director: Krystian Lupa)
6 Fanfary | Fanfares 0:52
(William Szekspir: Hamlet, reżyseria | director: Andrzej Wajda)
7 Spis cudzołożnic | List of Lovers 3:14
(reżyseria | director: Jerzy Stuhr)
8 Sinfonietta teatrale 7:39 (Bruno Schulz: Republika marzeń | Republic of Dreams, reżyseria | director: Rudolf Zioło)
9 Hiob 5:00
(Rainer Maria Rilke: Malte, reżyseria | director: Krystian Lupa)
⓾ Et cetera 4:05
(Witold Gombrowicz: Operetka | Operetta, reżyseria | director: Jerzy Grzegorzewski)
⓫ Szklane domy | Glass Houses 1:49
(Stefan Żeromski: Sen o bezgrzesznej | Dream of the Sinless One, reżyseria | director: Jerzy Jarocki)
⓬ Wszystko dobre | All’s Well 2:42
(William Szekspir: Wszystko dobre, co się dobrze kończy | All’s Well That Ends Well, reżyseria | director: Konrad Swinarski)
⓭ Kasia z Heilbronnu | Kate of Heilbronn 6:49
(Heinrich von Kleist: Kasia z Heilbronnu | Kate of Heilbronn, reżyseria | director: Jerzy Jarocki)
⓮ Wujaszek Wania | Uncle Vanya 2:12
(Antoni Czechow: Wujaszek Wania | Uncle Vanya, reżyseria | director: Jerzy Grzegorzewski)
⓯ Z biegiem lat | As Years Go By 3:56
(Z biegiem lat, z biegiem dni | As Years Go By, As Days Go By, reżyseria | director: Andrzej Wajda)
Całkowity czas | Total time: 61:53 ORKIESTRA AKADEMII BEETHOVENOWSKIEJ | BEETHOVEN ACADEMY ORCHESTRA
Rafał Jacek DELEKTA dyrygent | conductor
