"Priprava na manželstvo na Slovensku v obdobi 1917-1983 podla záväzných univerzalných a partikularných kánonických noriem", Jarosław Pecha, Badín 1999 : [recenzja]

(1)

Edward Górecki

"Priprava na manželstvo na

Slovensku v obdobi 1917-1983 podla

záväzných univerzalných a

partikularných kánonických

noriem", Jarosław Pecha, Badín 1999

: [recenzja]

Wrocławski Przegląd Teologiczny 8/2, 202-203

(2)

2 0 2 OMÓWIENIA I RECENZJE

K łósak,

W poszukiwaniu Pierwszej Przyczyny,

cz. 1, W arszawa 1955). M im o w y m ie n io  n ych u w a g k siążka p o zostaje ciek a w y m studium h istorycznym d o ty cą cy m zm ie sz c z o n e g o w p od tytu le tem atu i okresu. I tym sam ym je s t godna p o lecen ia sz c z e g ó ln ie za in teresow a n ym p ozn an iem k w estii id eo lo g iza cji nauk, c z y też układaniem s ię relacji p o m ię d z y K o  śc io łe m a p ań stw em w n iedalekiej kom unistycznej p rzeszłości, sz c z e g ó ln ie w asp ek cie p o słu g iw a n ia s ię przez ó w c z e sn e w ła d ze odkryciam i nauki w zw alczan iu K o śc io ła cz y religii w o g ó le . O m aw iana k siążka m o ż e stanow ić rów n ież d op ełn ien ie, o d strony h isto rycznej, p row ad zon ych d ysku sji p om ięd zy przyrodnikam i, filo zo fa m i i teo lo g a m i n a te m at ew o lu cji.

Ks. Andrzej Anderwald

Jarosłav Pecha,

P r ip r a v a na m a n ze lstv o na S lo ven sk u v o b d o b i

1 9 1 7 -1 9 8 3 p o d ia zà v â zn y c h u n iverza ln ych a p a r tik u la r n y c h

k â n o n ick ÿch n o riem ,

Badin 1999, ss. 160

Studium J. P ec h y u kazało s ię w serii

Studia Theologica Neosoliensia

ja k o czw arta pozycj a. Jest to studium z zakresu prawa kanonicznego o nachyleniu duszpasterskim . Składa s ię z czterech ro zd zia łó w p oprzed zon ych w stęp em . Po zak oń czeniu zo sta ł u m ie szc zo n y załącznik z R ituale S lo v a cch ia e, w y d a n eg o w R atyzbon ie w 19 3 7 r. W ykaz w yk orzysta n ych źród eł i literatury zam yka pracę.

P rzygotow an ie do m ałżeń stw a w in n o za w sz e n aw iązyw ać d o m iejsc o w y c h z w y c z a  jó w i m en taln ości ludzi. D la teg o A utor słu szn ie podjął się prześled zen ia ob ow iązu jących w tej m aterii norm k o ścieln y ch zarów no p o w szech n y ch , ja k i partykularnych, o b o w ią zu  ją cy ch na terenie S łow acji. U p lasow an ie teg o zagadnienia w k o n tek ście uw arunkow ań ż y c ia i d zia ła ln o ści K o śc io ła sk łoniła Autora do zajęcia s ię sytuacją K o ścio ła na terenia S łow acj i w latach 1 9 1 8 -1 9 8 3 . R o lę tę spełnia rozdział I. W trzech p ierw szych paragrafach om aw ia A utor k olejno p o lity cz n o -sp o łec zn ą i religijn ą sytuację w r. 1918, sytuację sp o  łe c z n ą i religijną w ok resie od 1918 d o 1940 r., n iełatw ą sytuację w latach czterd ziestych . Z paragrafu czw artego d ow iaduje s ię czyteln ik o w a lce z K o ścio łem na S łow acji w latach 1 9 4 8 -1 9 8 3 . Paragrafu p ią teg o nie m o g ło w tym rozdziale zabraknąć. Jest on p o św ięc o n y praw odaw stw u p a ń stw o w em u w spraw ach m ałżeńsk ich, które p ozw ala lepiej rozum ieć k o śc ie ln e p rzep isy partykularne i ich stosow an ie.

W rozd ziale drugim A utor przech odzi d o o m ó w ien ia zagadnienia p rzygotow an ia do m ałżeń stw a w g p raw odaw stw a p o w szech n eg o i partykularnego dla d iecezji słow ack ich . N ajp ierw w § 1 krótko przedstaw ia istniejący stan w r. 1918. W tym roku z a c zą ł o b o w ią  zy w a ć p ro m u lgow an y rok w cześn iej K od ek s Prawa K an on iczn ego. R ó w n o c ześn ie rozpo czyn ała s ię sa m o d zieln o ść K o śc io ła na S łow acji w ram ach R epubliki C zech o sło w a ck iej, z czy m w ią za ło s ię o d ch o d zen ie od ob ow iązu jących dotąd w ęg iersk ich struktur c y w il n ych i k ościeln ych . To w szy stk o składało się na faktyczny stan trudności zw iązanych z przy go to w a n iem d o m ałżeń stw a. W następnym paragrafie w 6 punktach z o sta ły p rzedstaw io n e w y m a g a n ia K od ek su B en ed yk ta X V w interesującej A utora d zied zin ie. W trzecim paragrafie d ru giego rozdziału została uw aga p o św ięc o n a praw odaw stw u partykularnem u

(3)

OMÓWIENIA I RECENZJE 2 0 3

w ok resie przedsoborow ym . D la p o lsk iego czytelnika kanonisty cz y historyka je st to lek  tura sz c z e g ó ln ie instruktywna. Z aw iera najpierw krótki dyskurs na tem at treści i charakte ru w sp o m n ia n eg o prawa partykularnego. N astęp nie om aw ia kolejno: instrukcje d o tyczącą m a łżeń stw m ieszan ych , syn odaln ych postan ow ień diecezji spiskiej, zagad n ien ie form y m ałżeństw m ieszanych i z tym zw iązanego przygotow ania, co stanow i k onsekw en cję w sk u  tek w y tw o rzen ie s ię pew nej próżni prawnej przez ustanie ob o w ią zy w a ln o ści konstytucji

Provida.

Z aw iera także w dalszej cz ęści norm y p oszczeg ó ln y ch kurii biskupich, p rzep isy zaw arte w

Rituale Slovacchiae

i w y tyczn e dla sytuacji w yjątkow ych.

P rzedm iotem rozw ażań A utora w III rozdziale je st zagadnienie p rzygotow ania d o m ał żeń stw a w św ie tle uch w ał Soboru W atykańskiego II i dokum entów p osoborow ych. W c z ę ś c i p o św ięco n ej n auce soborow ej ks. Pecha najpierw om aw ia chrześcijańskie w artości m ałżeń stw a i w y ch o w a n ie przez rod ziców traktowane jako p rzygotow anie do m ałżeń  stw a. N a stęp n ie uw ydatnia o b ow iązek p o m o c y sp o łeczn o ści św ieck iej i K o ścio ła oraz pasterzy i sp ecja listó w w tym zadaniu. Paragraf zajm ujący s ię przygotow aniem do m ał żeń stw a w ed łu g doku m entów p apieży po

Vaticanum Secundum,

a przed w ydan iem n o w e  g o K od ek su om aw ia naukę i postan ow ien ia Paw ła V I i Jana Paw ła II, zaw arte w en cy k lice

Humane vitae,

m .p.

Matrimonia mixta,

adhortacji

Familiaris consortio

i K arcie Praw R o dziny.

W ostatnim , piątym rozdziale czytelnik znajduje om ó w ien ie sp o so b ó w przygotow ania do m ałżeństw a w S łow acji w okresie posoborow ym przed o g ło sz en ie m n o w e g o K odeksu, o ży w ie n ie teg o p rzygotow ania w św ietle ob ow iązujących norm k o ścieln y ch . D u żą rolę w przygotow aniu, zw ła szc za w p ew nym okresie, przyznaje Autor realizacji o d n ow y litur gicznej. O m aw ia także zn aczen ie przepisów dotyczących złożonej problem atyki m ałżeństw m iesza n y ch po Soborze W atykańskim II. Zwraca u w agę na zn aczen ie o d n ow ion ych ob  rzęd ów zaw arcia m ałżeństw a. O statnie dwa paragrafy p o św ięca roli, jaką odegrały zarzą dzenia ordynariusza bańsk o-b ystrzyck iego oraz aktyw ność kapłanów , św ieck ich , ruchów religijnych i od p ow ied n ia literatura w trudnych słow ackich w arunkach totalitaryzm u.

Praca je s t p oprzedzona orientującym czytelnika sp isem treści, w y k a zem skrótów i w stęp em . W zak oń czeniu A utor um ieszcza ży czen ie, stanow iące do p ew n eg o stopnia w a runek stosow an ia w y ty czn y ch

Familiaris consortio

w Słow acji. C hodzi o: potraktow anie k atech ezy w szkołach p odstaw ow ych jako d alszego przygotow ania do m ałżeństw a, zaś w szkołach średnich jak o cz ęści przygotow ania b liższeg o , co p od n iosłob y rangę nauczania religijn ego oraz u dosk onalen ie b ezpośredniego przygotow ania w parafiach i w ydan ie d y  rektyw o sp o so b ie p rzygotow ania do m ałżeństw a przez kom petentną w ła d zę kościelną.

W an ek sie znajduje się łaciński tekst p ostanow ień dotyczących przygotow ania zaw ar tych w

Rituale Slovacchiae.

G odna u w agi je s t ankieta o stanie przygotow ania do m ałżeństw a w p o szc ze g ó ln y c h okresach, przeprow adzona przez Autora i om ów iona na początku rozdziału II.

Lektura om aw ianej pracy dostarcza czyteln ik ow i p olskiem u interesujących sp ostrze żeń o lo sie K o śc io ła w S łow acji i je g o trosce o rodzinę. Jej Autor jest doktorem teo lo g ii specjalizującym s ię w prawie kanonicznym i dobrym zn aw cą zagadnienia, o którym p isze.