154 Recenzje, omówienia i przeglądy piśmiennictwa
kle bogato w pracy reprezentowanej literaturze przedmiotu. Takie szcze- gółowe ujęcie zagadnień cząstkowych daje obraz złożoności przedmiotu ba- dań dyscypliny, a książkę Katarzyny Materskiej pozwala uznać za pozycję wyjątkową w ofercie publikacji z dzie- dziny bibliotekoznawstwa i informacji naukowej.
Informacja w organizacjach społe- czeństwa wiedzy to bardzo cenna syn- teza zagadnień dotyczących współ- czesnych problemów informacyjnych, wzbogacona o nowe, istotne aspek- ty pola badawczego współczesnej na- uki o informacji w odniesieniu do jednego z najważniejszych zjawisk – kształtowania się społeczeństwa wie-
dzy. Książka otwiera także nowe pola badawcze, pokazując rolę informacji w organizacjach i instytucjach. Dzię- ki jej wydaniu, do niedużego, polskie- go dorobku publikacyjnego z zakresu teorii i metodologii nauki o informacji trafia bardzo wartościowe i nowator- skie opracowanie, cenne zarówno dla specjalistów – teoretyków i praktyków związanych z zarządzaniem informa- cją, jak i dla studentów, które dodatko- wo dzięki walorom językowym czyta się z przyjemnością.
Ewa Głowacka
Instytut Informacji Naukowej i Biblio- logii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
Biblioteki pedagogiczne wobec wyzwań współczesnej oświaty:
materiały konferencji naukowej, Kalisz 11–12 maja 2006, pod red.
Danuty Wańki, Kalisz: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk 2008, 166 s., ISBN 978-83-85638-80-6
B
iblioteki pedagogiczne wobec wy- zwań współczesnej oświaty to po- kłosie ogólnopolskiej konferencji na- ukowej, zorganizowanej w Kaliszu w dniach 11−12 maja 2006 r. przez Książnicę Pedagogiczną im. Alfonsa Parczewskiego, wspólnie z Kaliskim Towarzystwem Przyjaciół Nauk oraz Instytutem Informacji Naukowej i Bi- bliotekoznawstwa Uniwersytetu Wro- cławskiego, a poświęconej różnym aspektom funkcjonowania bibliotek pedagogicznych.Publikacja zawiera dwadzieścia referatów1, a tematyka prezentowana na jej łamach jest niezwykle różnorod-
1 Do materiałów konferencyjnych został dołączony artykuł omawiający wystawę towa- rzyszącą konferencji pt. Dorobek edytorski bi- bliotek pedagogicznych 2000−2006.
na. Część autorów podejmuje rozważa- nia dotyczące zadań, perspektyw i kie- runków rozwoju bibliotek pedagogicz- nych w XXI wieku, część − na wybra- nych przykładach − prezentuje formy, metody pracy i struktury tych insty- tucji. Są i tacy, którzy poruszają temat dotyczący łączenia bibliotek pedago- gicznych – organizacji o specjalistycz-
155
Recenzje, omówienia i przeglądy piśmiennictwa
nym profilu działalności i księgozbio- ru – z bibliotekami publicznymi oraz instytucjami zajmującymi się kształce- niem nauczycieli i wskazują negatyw- ne skutki wynikające z tego rodzaju reorganizacji.
Wszystkie opublikowane na ła- mach recenzowanej pracy artykuły można podzielić na trzy grupy tema- tyczne. Pierwszą tworzą teksty Jadwi- gi Andrzejewskiej i Krzysztofa Walcza- ka dedykowane zadaniom stojącym przed współczesnymi bibliotekami pedagogicznymi. Ich autorzy zwraca- ją uwagę m.in. na konieczność pełnej komputeryzacji placówek, utworze- nia wojewódzkich edukacyjnych sys- temów biblioteczno-informacyjnych, opracowania jednolitego słownika ję- zyka haseł przedmiotowych, na po- trzebę intensyfikacji działań marke- tingowych i public relations, rozwo- ju kultury organizacyjnej i podniesie- nia jakości pracy pracowników oraz na konieczność powrotu do ścisłej współpracy z bibliotekami szkolny- mi. W wielu artykułach podkreśla się potrzebę prowadzenia przez bibliote- ki aktualnych stron WWW oraz wyko- rzystywania komunikatorów interne- towych do nawiązywania bezpośred- niego kontaktu z czytelnikami. I tak np. w referacie Dagmary Roszkowskiej Internauta jako użytkownik informacji w bibliotece pedagogicznej przedmio- tem zainteresowania są zagadnienia dotyczące rosnącej roli Internetu jako nieodzownego narzędzia wykorzysty- wanego przez biblioteki pedagogiczne w rozwoju społeczeństwa informacyj- nego. Nieco innej problematyki doty-
czy z kolei tekst Iwony Kowalskiej. Au- torka omawia w nim bibliografię re- gionalną – „Oświata na Śląsku Opol- skim”, która zostaje zaprezentowana jako komputerowa baza danych naj- częściej wykorzystywana przez czytel- ników Pedagogicznej Biblioteki Woje- wódzkiej w Opolu. Podobny problem podejmuje Lucyna Kurowska-Trudzik w artykule Informacja edukacyjna na Dolnym Śląsku – rozwiązanie systemo- we dla wojewódzkiej sieci bibliotek pe- dagogicznych, podkreślając koniecz- ność budowy i centralizacji zasobów informacji edukacyjnej2. Tę grupę te- matyczną zamyka praca Eweliny Pisa- rek Usługa brokerska w bibliotece, któ- ra nawiązuje do Kodeksu etyki bibliote- karza i pracownika informacji3 i poru- sza kwestie odpłatnego udostępniania informacji przez biblioteki pedago- giczne oraz współistnienia zawodu bi- bliotekarza i infobrokera.
W drugiej grupie opublikowanych artykułów znajdują się teksty Sylwii Kubickiej, Barbary Kowalewskiej oraz Anny Zacłony, omawiające działalność dydaktyczną wybranych bibliotek pe- dagogicznych, wspierającą pracę na- uczycieli szczególnie z zakresu edu-
2 Jako przykład takiego zasobu zapre- zentowano Dolnośląski System Informacji Edu- kacyjnej. Zob. Dolnośląski System Informacji Edukacyjnej [on-line]. Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu [dostęp 15 lipca 2009]. Dostępny w World Wide Web: http://
www.dbp.wroc.pl/downloads/DSIE.pdf.
3 Kodeks etyki bibliotekarza i pracowni- ka informacji, Warszawa 2006; Kodeks etyki bi- bliotekarza i pracownika informacji, „Biblioteka w Szkole” 2005, nr 6, s. 2−3; Kodeks Etyki Biblio- tekarza i Pracownika Informacji, „Poradnik Bi- bliotekarza” 2004, nr 9, s. 3−6.
156 Recenzje, omówienia i przeglądy piśmiennictwa
kacji ekologicznej i regionalnej oraz czytelniczej i medialnej. Szczegółową charakterystyką zostały tu objęte pro- gramy skierowane do uczniów szkół podstawowych, gimnazjów i szkół po- nadgimnazjalnych. Jako oddzielną gru- pę potraktowano maturzystów, któ- rych uwzględniono w programie edu- kacyjnym ułatwiającym przygotowa- nie do ustnego egzaminu dojrzałości z języka polskiego.
Ostatnią grupę tematyczną sta- nowią artykuły Danuty Wańki, Boże- ny Koredczuk, Tomasza Szymańskiego i Alicji Kubaczki, poświęcone praktycz- nej działalności bibliotek pedagogicz- nych (aktywność wydawnicza, wysta- wiennicza, organizacja konferencji re- gionalnych, naukowych, targów piś- miennictwa związanego z edukacją oraz współpraca z instytucjami nauko- wymi). Wśród tekstów z tej grupy war- to odnotować publikacje Ewy Andry- siak, Elżbiety Grzelakowskiej i Marci- na Laskowskiego, które dotyczą zbio- rów specjalnych wybranych bibliotek pedagogicznych, w których omówiono wybrane kolekcje oraz zasygnalizowa- no problemy związane z ich gromadze- niem, opracowaniem i popularyzacją.
Ważnym uzupełnieniem prob- lematyki artykułów prezentowanych w trzech pierwszych grupach tema- tycznych jest referat Bogumiły Sta- niów Problemy kształcenia i dokształ- cania kadr dla bibliotek pedagogicz- nych, odnoszący się do możliwości kształcenia i dokształcania obecnych i przyszłych pracowników bibliotek pedagogicznych. Zawiera on wska- zówki dotyczące wymagań i kwalifi-
kacji niezbędnych do podjęcia zawo- du nauczyciela bibliotekarza oraz po- stuluje konieczność uzupełnienia pro- gramów studiów bibliotekoznawczych o dodatkowe przedmioty z zakresu in- nych kierunków kształcenia. Dagma- ra Kawoń-Noga oraz Urszula Tobolska w swych wystąpieniach prezentują z kolei wyniki badań ankietowych ak- tywności czytelniczej nauczycieli oraz częstotliwości korzystania z usług bi- bliotek pedagogicznych przez jej naj- częstszych klientów – nauczycieli oraz studentów przygotowujących się do tego zawodu.
Jako swoisty dodatek do recen- zowanej publikacji można potrakto- wać dwa referaty: pierwszy – Agaty Walczak-Niewiadomskiej, zestawiają- cy piśmiennictwo bibliologiczne doty- czące bibliotek pedagogicznych, oraz drugi – Jadwigi Koniecznej, przedsta- wiający historię reaktywacji i rozwo- ju polskich bibliotek pedagogicznych w latach 1945−2005 w ujęciu polskie- go systemu oświaty. Dołączenie tych artykułów do całości publikacji, choć bez wątpienia potrzebnych i interesu- jących, wydaje się jednak nie w pełni zasadne, ponieważ mają one przede wszystkim charakter przeglądowo-hi- storyczny, a tym samym nie do końca wpisują się w zagadnienia odnoszące się do wyzwań stojących przed współ- czesną oświatą.
Z wydawniczego punktu widzenia w prezentowanej publikacji nie uda- ło się uniknąć pewnych błędów inter- punkcyjnych czy literówek, zabrakło także tematycznego podziału opubli- kowanych artykułów. Choć redaktor
157
Recenzje, omówienia i przeglądy piśmiennictwa
pracy – Danuta Wańka – we wstępie do książki poinformowała, że referaty zostały uszeregowane według kolej- ności wystąpień, zabieg ten spowodo- wał, że opracowania o zbliżonej tema- tyce zostały umieszczone w różnych częściach publikacji, co nie obniża jed- nak wartości całego wydawnictwa.
Reasumując, należy stwierdzić, że Biblioteki pedagogiczne wobec wy- zwań współczesnej oświaty to interesu- jący i wielowątkowy zbiór artykułów, napisanych jasnym i zrozumiałym ję-
zykiem oraz wyposażonych w bogatą bazę źródłową. Publikacja wydaje się o tyle potrzebna i cenna, że niejedno- krotnie wskazuje na pewne praktycz- ne rozwiązania przyjęte w działalności wielu bibliotek pedagogicznych, które mogą stanowić źródło inspiracji dla pracowników innych tego typu placó- wek, stale poszukujących nowych kie- runków rozwoju.
Marzena Jarocka
Biblioteka Pedagogiczna w Toruniu
Piotr Wierzchoń: Fotodokumentacja.
Chronologizacja. Emendacja. Teoria i praktyka weryfikacji materiału leksykalnego w badaniach lingwistycznych, Poznań: Instytut Językoznawstwa UAM 2008, 494 s.,
ISBN 978-83-926446-9-9
W
roku 2008 do rąk czytelników trafiła pozycja ze wszech miar niezwykła, która potwierdza znaną tezę, że rozwój w nauce to (dramatycz- ne) obalanie istniejących teorii. W tym stwierdzeniu mieści się pierwsze do- konanie jej autora. Drugim – z pew- nością nie mniej ważnym – jest udo- wodnienie, na czym polega interdy- scyplinarność w nauce. Spróbujemy wskazać na oba walory recenzowane- go dzieła. Uczynimy to jednak w od- wrotnej kolejności, ponieważ z punk- tu widzenia środowiska, do którego są adresowane „Toruńskie Studia Bi- bliologiczne”, wykorzystanie osiągnięć współczesnej nauki o informacji w in- nych dyscyplinach wydaje się waż- niejsze niż wartość – nie ulega wątpli- wości, że dla filologa olbrzymia – sa- mych ustaleń stricte językoznawczych.(Notabene autor dedykuje swe dzie- ło głównie bibliotekarzom: „Książka ta jest skromnym hołdem filologa dla tych, którzy skanują, a w szerszej per- spektywie – dla tych wszystkich, któ-
rym nie jest obojętny los starych gaze- tek” [z okładki]).
Często powtarzamy, że w procesie cyfryzacji, a szerzej – w narzędziach całej kultury cyfrowej, drzemią wręcz nieograniczone możliwości wykorzy- stania naukowego w różnych dzie- dzinach, oczywiście także w humani- styce. Rzadziej jednak dajemy dowo- dy potwierdzające tę tezę. Nie dopa- trzyłem się, aby autor recenzowanej pozycji szczególnie często wspominał o „nieograniczonych możliwościach badawczych, jakie daje cyfryzacja”,
„nowej jakości warsztatu badawczego,
