opracowany w ramach projektu
„Tworzenie programów nauczania oraz scenariuszy lekcji i zajęć wchodzących w skład zestawów narzędzi edukacyjnych wspierających proces kształcenia ogólnego w zakresie kompetencji kluczowych uczniów niezbędnych do poruszania się na rynku pracy”
dofinansowanego ze środków Funduszy Europejskich w ramach
Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój, 2.10 Wysoka jakość systemu oświaty.
WarszaWa 2019
DLACZEGO DZIELENIE TO MIESZCZENIE?
SCENARIUSZ LEKCJI
Program edukacji wczesnoszkolnej w szkole podstawowej
RENATA
PASYMOWSKA
Redakcja merytoryczna – Agnieszka Karczewska-Gzik Recenzja merytoryczna – mgr Maria Ferenc
mgr Jadwiga Iwanowska
Agnieszka Ratajczak-Mucharska mgr Urszula Borowska
Redakcja językowa i korekta – Editio Projekt graficzny i projekt okładki – Editio Skład i redakcja techniczna – Editio Warszawa 2019
Ośrodek Rozwoju Edukacji Aleje Ujazdowskie 28 00-478 Warszawa www.ore.edu.pl
Publikacja jest rozpowszechniana na zasadach wolnej licencji Creative Commons – Użycie niekomercyjne 4.0 Polska (CC-BY-NC).
https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/deed.pl
3
Czas trwania zajęć:
2 godz. lekcyjne.
Temat:
Dlaczego dzielenie to mieszczenie?
Cele główne:
uświadomienie uczniom istoty dzielenia w aspekcie mieszczenia,
wdrażanie uczniów do wykorzystania działania odwrotnego, jakim jest mnożenie,
doskonalenie dodawania jednakowych składników w celu dopełnienia dzielnej,
utrwalenie mnożenia,
poznanie sposobu na obrazowanie działań,
doprowadzenie do sprawnego obliczania wielokrotności,
udzielanie pomocy w celu wyrównania braków edukacyjnych,
eliminowanie napięć emocjonalnych.
Cele operacyjne – uczeń:
zobrazuje rozdzielanie po tyle, wykona symulacje działań na konkretach, zilustruje działanie, skojarzy znak dzielenia z aktywnością, sprawdzi, ile zbiorów po tyle zmieści się w danej całości, zapisze działanie na dzielenie, zapanuje nad emocjami, skorzysta z pomocy nauczyciela i rówieśników.
Metody:
wizualizacja, praktycznego działania, symulacja.
Formy pracy:
zbiorowa, grupowa, w parach i indywidualna.
Środki dydaktyczne:
cukierki, woreczki, liczmany, tabele stu liczb.
Przebieg zajęć:
1. Zapoznanie z tematem i celami zajęć, określenie NaCoBeZU – zapis i odczytywanie działań na dzielenie, mieszczenie zbiorów w pewnej całości, posługiwanie się liczydełkami w obliczaniu działań, dokładność w mieszczeniu.
2. Nauczyciel aranżuje przestrzeń do symulowania działań. Ponieważ Królowa Matematyka słynie z porządku i dokładności, to jest też bardzo sprawiedliwa. Prosi, by uczniowie pomogli św. Mikołajowi, popakowali cukierki według jego zaleceń i sprawdzili, ile dzieci może otrzymać paczuszki. Mikołaj je podpisze i zaniesie do odpowiednio licznych klas w Polsce.
4
3. Uczniowie pracują w grupach. Otrzymują paczki z różną ilością cukierków i zalecenie „po 2”. Mają najpierw sprawdzić, ile jest cukierków, licząc po 2, a następnie popakować je po 2 do woreczków. Spotykają się w na dywanie, by poinformować Królową o wynikach. Zespoły relacjonują swoje działania, używając jej języka, np. „Liczyliśmy po 2 i okazało się, że jest 50 cukierków, następnie rozdzieliliśmy je do torebek po 2 i otrzymaliśmy 25 sztuk”.
4. Symboliczne przedstawienie działań. Królowa jest uczciwa, więc prosi, by dzieci pomogły jej napisać list z rozliczeniem działań. Uczniowie próbują zapisać swoje czynności rozdzielania, np. „Mieliśmy 50 cukierków, rozdzieliliśmy je po 2 i wyszło nam 25 torebek dla dzieci” itp. Królowa boi się, że dla zapracowanego Mikołaja to za dużo czytania. Demonstruje zadumę i proponuje dzieciom spojrzeć na ruchy, które wykonywały: odsuwały dłonią, więc w zapisie może być kreska symbolizująca dłoń, która jakby rozdrabniała całość jak nóż rozdziela tort. Dzieci jednak rozsuwały po dwa elementy, więc dwie kropki – jedna nad drugą – będą w sam raz. Proponuje zapis z symbolem, tj. 50 : 2 = 25. Skupia uwagę uczniów na tym, że zawsze
znak będzie taki sam, niezależnie od tego, po ile będą dzieci rozdzielały. Prosi, by nie zapomniały o kresce, bo z nią w roli znaku dzielenia też się w przyszłości spotkają. Uczniowie robią notatkę dla Mikołaja w postaci formuły matematycznej na dzielenie.
5. Uświadomienie uczniom, że dzielenie to mieszczenie. Królowa zadaje pytanie o to, co robiły dzieci, by naprowadzić ich na swoje myślenie. Uzyska odpowiedzi, np. dzieliły, sprawdzały, ile będzie, ile się zmieści. Prosi o odczytanie działania: 50 : 2 = x tj. pięćdziesiąt rozdzielić po dwa to sprawdzenie, ile dwójek zmieści się w 50.
6. Praca z tabelą stu liczb. Uczniowie otrzymują liczmany i mieszczą je zgodnie z zaleceniem formuły, np. 40 : 2, 20 : 2 itp. Uczniowie: „Kiedy rozdzielałem po 2, sprawdzałem, ile dwójek się zmieści w podanej liczbie”.
7. Podsumowanie. Uczniowie otrzymują prezent od Królowej za pomoc w dzieleniu cukierków. Rozdzielają żelki po 5. Następnie podczas konsumpcji zastanawiają się, ile ich było i jak to zapisać.
8. Ocena zaangażowania uczniów. Nauczyciel bierze pod uwagę ich możliwości i ograniczenia.
Komentarz metodyczny
Dla uczniów ze SPE ważna jest „gra słów”. Muszą one nierozerwalnie łączyć się z wykonywanymi czynnościami, wtedy zostaną zrozumiane.
