Jan Charytański
"Katechese und Gottesdienst mit
Kindern : Vorschläge aus der Praxis",
Heinz Manfred Schullz, Mainz 1973 :
[recenzja]
Collectanea Theologica 44/4, 210-211
210
R E C E N Z J Ekiem nowych potrzeb i nowych poszukiwań b yły „kolońskie nocne m odlitw y polityczne”. W skazują one na konieczność m ocniejszego pokreślenia m om en tu zaangażow ania społecznego w iernych uczestniczących w Eucharystii. To też w e w szystkich rozdziałach książki powraca troska o ożyw ienie liturgii słow a i skierow anie jej ku rzeczyw istym , aktualnym ludzkim potrzebom. Odnosi się to zarówno do doboru czytań, jak i sposobu przygotowania l i turgii słow a w zgromadzeniach eucharystycznych celebrowanych na przykład na dworcu m onachijskim czy też w m ałych grupkach rodzinnych. Trzon książki stanow ią w łaśnie konkretne m ateriały, stosow ane już w praktyce. L. Z i n k e poddaje je analizie krytycznej, w ykazując pew ne braki, p rze rosty czy naw et niebezpieczeństwa. N iem niej opowiada się całkow icie za koniecznością w iększej swobody w strukturze liturgii słowa, dostosowanej do konkretnych odbiorców- Trzeba ponadto zaznaczyć, że w łaściw ie cała książka zajm uje się nieom al w yłącznie liturgią słowa, nie dotykając liturgii Eucharystii poza paroma propozycjam i nowych M odlitw Eucharystycznych.
Osobny dział stanow ią m ateriały przeznaczone dla dzieci i młodzieży. W analizie ich L. Z i n k e naw iązuje w yraźnie do wskazań dotyczących Eucharystii dla dzieci i m łodzieży, w ydanych przez konferencje episkopa tów języka niem ieckiego.
Lektura analizow anej pozycji budzi czasam i sprzeciw czytelnika. Czy pam iętając o człow ieku nie zapom inam y o Jezusie Chrystusie? Czy w ym iar horyzontalny nie przytłum i wym iaru w ertykalnego liturgii, bez którego ona p rzestaje już być liturgią, a staje się zebraniem w iecow ym , jak to podkreśla sam redaktor L. Z i n k e ? Z drugiej jednak strony prowadzi do zasadniczej reflek sji nad sprawowaniem Eucharystii. Mimo przeprowadzonej reform y, a zw łaszcza mimo dosyć szerokich m ożliwości wyboru ze strony celebran sa, Msza św. w obecnej form ie może rów nie szybko sform alizować się i usztyw nić do m echanicznie powtarzanych form uł. Zależy to przede w szyst kim od przygotowania się samego celebransa, któremu nie może już dziś w ystarczyć „poprawne odprawienie”. Przepisy w ym agają bowiem do stosow ania się do potrzeb konkretnego zgromadzenia. Musimy rów nież posta w ić sobie pytanie, czy nie należy bardziej w łączyć w iernych w przygotowanie Mszy św. niedzielnej; czy homilia n ie powinna być w w iększym stopniu w y nikiem przygotowawczego dialogu m iędzy duszpasterzem a w iernym i jego parafii? W łaśnie ze względu na tę konieczną reflek sję można doradzić w szy stkim duszpasterzom zapoznanie się z próbami naszych braci.
Ks. Jan C h arytań ski SJ, W arszaw a
Heinz Manfred SCHULTZ, K atechese und G ottesdien st m it K in dern . V or
schläge aus der P ra x is, Mainz 1973, M atthias-G rünew ald-V erlag, s. 128.
Kraje języka niem ieckiego przeżywają obecnie kryzys katechezy udzie lanej w form ie lekcji religii w szkołach publicznych. Pisze się często o k o nieczności rozbudowy katechezy parafialnej- Brak jednak konkretnych opra cowań, które m ogłyby służyć pomocą katechetom parafialnym. H. M. S c h u l t z , proboszcz, widzi specyfikę katechezy parafialnej przede w szyst kim w przygotowaniu do życia sakram entalnego, a zwłaszcza do u czestnic tw a w Eucharystii. W tym ostatnim w ypadku nie chodzi tylko o katechezę poprzedzającą udział w Mszy św., ale przede w szystkim o w łaściw e orga nizow anie Eucharystii dla dzieci. Sw oim i doświadczeniam i, konkretnym i opracowaniam i dzieli się z czytelnikiem . Ten aspekt praktyczny sw ej k siąż ki podkreśla w podtytule.
Przede w szystkim podaje wzory zorganizowania Mszy św. niedzielnych. Dla uzyskania pełnej aktyw izacji dzieci przewiduje udział dzieci w przy gotow aniu Mszy św . W tym w łaśn ie punkcie dostrzega możliwość spotkania
R E C E N Z J E .
211
nauki religii w szkole z katechezą i życiem parafii. Każda taka Msza św . m a ściśle określony tem at. D zieci przygotow ują dialogi, dram atyzacje, plan sze. Malują obrazy. Układają teksty m odlitw, naw et w łączają sw oje dzięk czynienie do prefacji. W iele przygotowanych przez dzieci przedm iotów w łą cza się w procesję z darami itp. Autor zdaje sobie sprawę, że takie przygoto w anie zabiera w iele czasu i może dzieci po pew nym czasie znużyć- Toteż przewiduje M sze św., na których dzieci są rów nież aktyw ne, choć przygoto w anie pozostaje w ręku odpowiedniego zespołu parafialnego. W tym w ypad ku w iększy nacisk jest położony na poglądowość.
Autor uwzględnił rów nież podobne opracow yw anie Mszy św. w dni powszednie. S tw ierdził w swej praktyce, że ogrom nie w zrosła frekw encja dzieci, a naw et w zm ógł się duch apostolstw a, poniew aż dzieci zaangażowane przyprowadzały kolegów i koleżanki naw et ze środowisk obojętnych r e li gijnie.
Autor podaje ponadto wzory odrębnych liturgii słowa, związanych z róż nym i nabożeństwam i parafialnym i, jak również liturgie i paraliturgie w cza sie pielgrzym ek, obozów itp.
Recenzowana pozycja nie ma ambicji naukowych, nie zawiera analiz teoretycznych, a jednak zapoznanie się z nią uw rażliw ia czytelnika na w aż ny m oment naszej katechizacji i życia parafialnego. My rów nież dostrzega- fy znużenie i znudzenia dzieci na M szy św. My rów nież z lękiem patrzym y na rosnące lekcew ażenie zgromadzenia niedzielnego. Czy zaw sze w ina jest po stronie dzieci? Czy w organizowaniu zgrom adzenia niedzielnego liczym y się zaw sze z psychiką m ałego dziecka? R ecenzow ana książka może nam pomóc w daniu w łaściw ej odpowiedzi.
Ks. Jan C h arytań ski SJ, W arszaw a Zeichen des G laubens. S tu dien zu Taufe und Firm ung, w ydał Hansjórg
A u f d e r M a u r i Bruno K l e i n b e y e r , Z urich-E insiedeln-K oln i Freiburg-B asel-W ien 1972, Benziger-V erlag Herder, s. 536.
VN azw isko Balthasara F i s c h e r a zw iązane jest ściśle z ruchem l i turgicznym naszej epoki. Rozpoczął pracę pisarską w r. 1934. Do r. 1973 opublikował 168 pozycji z dziedziny historii, teologii i duszpasterstwa litu r gicznego- Prom ował 26 doktorów liturgii. Od w ielu lat kieruje Instytutem Liturgicznym w Trewirze. W spółdziałał w przygotowaniu K o n sty tu c ji o ś w ię
te j liturgii, jak rów nież w spółpracował nad przygotowaniem nowych obrzę
dów chrztu dzieci. Recenzowana pozycja stanowi księgę pam iątkową ofia rowaną temu liturgiście na sześćdziesiątą rocznicę jego urodzin przez ucz niów i kolegów. Udział w przygotowaniu dzieła w zięło trzydziestu jeden autorów z różnych narodowości, a naw et z innych wyznań chrześcijań skich. Wśród autorów w idnieją J. A. J u n g m a n n, Fr. M u s s n e r , G. B i e r n e r, G. D e 1 c u v e, H. A u f d e r b e c k , B. N e u n h e u s e r , E. J. L e n g e l i n g , P. M. Gy . Odnajdziemy w ięc artykuły nie tylko litu r- gistów , ale rów nież przedstaw icieli teologii duszpasterskiej i katechetyki.
Jako zasadniczy tem at pracy obrano chrzest i brzem owanie. Pierw szy dział obejm uje aspekt biblijny sakram entów inicjacji chrześcijańskiej. W sekcji teologicznej dzieła przeważają opracowania różnych szczegółowych zagadnień raczej od strony historii dogmatów, jakkolw iek odnajdujem y rów nież opracowanie w spółczesnych problem ów teologicznych związanych z sa kram entami inicjacji- Trzeci dział stanow ią rozważania hom iletyczne i dusz pasterskie w odniesieniu do sprawowania sakram entów chrztu i bierzm o wania. Pracę kończy najliczniejsza grupa opracowań ściśle liturgicznych.
Odnośnie do sakram entu chrztu rozważania dotyczą bardziej aspektu duszpasterskiego, ponieważ teologia tego sakram entu na ogół jest jednako w a w różnych w yznaniach chrześcijańskich. Poświęcono natom iast w iele
