Wykładnia
oświadczeń woli
proces ustalania czy
oświadczenie woli zostało złożone i jakie jest jego znaczenie
ogólne dyrektywy wykładni
konkretne reguły interpretacyjne
Art. 65 § 1 k.c.: „Oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego
wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady
współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje.
§ 2. W umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel
umowy, aniżeli opierać się na jej
dosłownym brzmieniu.”
Ogólne dyrektywy wykładni (art. 65 k.c.):
1) należy uwzględniać ukształtowane już reguły znaczeniowe, które z
zachowaniami człowieka (materialnymi substratami znaku) wiażą określone
treści myślowe
2) konieczność uwzględniania kontekstu 3) konieczność uwzględniania celu i
zasad współżycia społecznego
Metody wykładni
założenia ideplogiczne
dwie wartości: wola składającego oświadczenie woli i zaufanie do złożonego oświadczenia woli 1) wykładnia subiektywno-indywidualna
2) obiektywna (normatywna) metoda wykładni 3) metoda kombinowana:
- decyduje rozumienie składającego oświadczenie woli wtedy, gdy brak kolizji między wolą a zaufaniem - jeżeli dojdzie do kolizji między wolą a zaufaniem – na ochronę zasługuje tylko takie rozumienie
oświadczenie woli przez adresata, które stanowi wynik starannych zabiegów interpretacyjnych;
normatywny i zindywidualizowany punkt widzenia
odbiorcy
życzliwa interpretacja (benigna interpretatio)
w przypadku umów nazywana jest
favor contractus)
Wykładnia oświadczeń woli składanych indywidualnym adresatom
1) decyduje taki sens oświadczenia, jaki strony wspólnie rozumiały
2) jeżeli strony nie rozumiały tak samo sensu oświadczenia woli:
należy przyjąć takie znaczenie, jak swoje oświadczenie woli rozumiała osoba składająca je, gdy adresat o takim
znaczeniu powinien był wiedzieć
jeżeli oznaczonemu adresatowi nie można przypisać
powinności odebrania treści wypowiedzi tak, jak rozumiał sens swego oświadczenia woli składający, rozstrzyga
rozumienie przez adresata, będące rezultatem starannej interpretacji
model przeciętnego, rozsądnego człowieka; gdy każdy uczestnik obrotu znajdujący się w takiej samej sytuacji i dysponujący tkaą samą wiedzą zrozumiałby tak samo
normatywny, ale zindywidualizowany punkt widzenia
odbiorcy, który z należytą starannością dokonuje intepretacji
Wykładnia oświadczeń woli
kierowanych do nieoznaczonego kręgu adresatów
(ad incertas personas)
zobiektywizowany wzorzec ocenny
jeżeli adresatami nie są wszyscy obywatele, ale np. tylko dane
środowisko zawodowe, należy uwzględniać także reguły
znaczeniowe wyspecjalizowanego
języka danej grupy
Wykładnia testamentu
osobisty charakter oświadczenia woli testatora
brak wymogu zakomunikowania beneficjantom testamentu
brak potrzeby ochrony zaufania
beneficjentów testamentu do treści testamentu
art. 948. § 1 k.c.: „ Testament należy tak
tłumaczyć, ażeby zapewnić możliwie
najpełniejsze urzeczywistnienie woli
spadkodawcy”.
Wykładnia oświadczeń woli wyrażonych na piśmie
językowe reguły znaczeniowe
kontekst
związki treściowe miedzy różnymi postanowieniami
definicje zawarte w dokumencie
rola paralingwistycznych środków wyrazu
cel
ograniczenia dowodowe
Konkludentne oświadczenia woli:
wyraźne i konkludentne oświadczenia woli
art. 60 k.c.
Milczenie jako oświadczenie woli:
1) przepisy prawne mogą z milczeniem wiążać
takie skutki prawne, jak ze złozeniem oświadczenia woli
2) porozumienie stron może mu nadać takie
znaczenie, wyraż zasady dowolnego składania ośw.
woli
3) zwyczaj może mu nadać takie znaczenie
4) powinność mówienia – problem średniowiecznej zasady: milczenie uważa się za przyzwolenie
wtedy, gdy milczący mógł i powinien był mówić
Zasada protestatio facto contraria non valet
średniowieczny rodowód
jeżeli jest sprzeczność między treścią złożonego oświadczenia woli, a stworzonym faktem, daje się pierwszeństwo temu ostatniemu
dotyczy oświadczeń woli konkludentnych
doktryna polska – zarówno zwolennicy, jak i przeciwnicy tej zasady
Z. Radwański: gdy kolizja między znaczeniem wyrażonym w pretestacji a sensem
rekonstruowanym na podstawie innego, pozajęzykowego zachowania się
oświadczającego większy walor należy przyznać wypowiedzi językowych