1.
2. Obraz rewolucji przedstawiony w Przedwiośniu Stefana Żeromskiego
a. 1. Cele lekcji
i. a) Wiadomości
Uczeń utrwala wiadomości dotyczące rewolucji rosyjskiej na początku XX wieku.
ii. b) Umiejętności Uczeń potrafi:
• zilustrować przykładami z utworu rewolucję rosyjską w Baku oraz określić stosunek do niej Stefana Żeromskiego,
• dokonać podsumowania wiadomości na temat Przedwiośnia Stefana Żeromskiego.
b. 2. Metoda i forma pracy
Dyskusja, praca w grupach, nauczanie sytuacyjne, praca analityczna z tekstem Przedwiośnie.
c. 3. Środki dydaktyczne
Egzemplarze Przedwiośnia Stefana Żeromskiego.
d. 4. Przebieg lekcji
i. a) Faza przygotowawcza 1. Sprawdzenie listy obecności.
2. Swobodna dyskusja na temat rewolucji.
3. Tytuł utworu – skojarzenia uczniów.
ii. b) Faza realizacyjna
1. Praca z tekstem: analiza czasu, przestrzeni, postaci i wydarzeń świata przedstawionego utworu . 2. Praca ze Słownikiem wyrazów obcych:
Rewolucja - gwałtowny przewrót polityczny i społeczny polegający na obaleniu starego ustroju i ustanowieniu nowego.
3. Obraz rewolucji w Przedwiośniu:
• Gdzie rozgrywa się początek akcji utworu i w jakim czasie?
• Jak rodzice Baryki przyjmują wiadomość o rewolucji?
• Jakie zasady wpajano Cezaremu w domu rodzinnym?
• Jak przedstawiony został obraz rewolucji w utworze?- analiza fragmentów (zwrócenie uwagi m.in. na: idee, sytuacja obywateli, niesprawiedliwe decyzje, bezprawie, opis ulic, mieszkań).
• Jaki był stosunek Cezarego do rewolucji?
Można wskazać następujące fragmenty: któż wie, kto wśród nas jest łotr, a kto sprawiedliwy.
(...) zabijanie zgoła jest niepotrzebne (...) rewolucją istotną i jedyną jest wynalazek. Rewolucją fałszywą jest wydzieranie przemocą rzeczy przez innych zrobionych (...). Doprawdy śmieszny to jest przewrót, który magnatów strąca z pałaców do piwnic, a mieszkańców piwnic wprowadza do pałaców.
Zwrócenie uwagi na początkowo mylne pojmowanie rewolucji, zaprzedanie się idei rewolucyjnej.
• Dlaczego Cezary uważa, że rewolucja jest historyczną koniecznością?
• W którym momencie Cezary zmienia zdanie co do dobra rewolucji?
• Dlaczego o matce Cezarego możemy mówić jako o ofierze rewolucji?
4. Odkrycia:
• każda rewolucja, wojna niesie zniszczenie i śmierć pojedynczych i niewinnych ludzi (matka Cezarego), jak i całych narodów (Ormianie, Azerowie w Baku),
• brutalizm i chciwość rewolucji - zdarta obrączka wraz ze skórą z palca matki oraz widok zwłok pięknej Ormianki,
• rewolucja niesie głód, cierpienie, przerażenie, śmierć.
iii. c) Faza podsumowująca Dyskusja podsumowująca:
Tytuł – co oznacza? Dlaczego Przedwiośnie? Jak treść powieści koresponduje z tytułem?
Interpretacja dwustopniowa:
a) metaforyczne znaczenie i jego wymowa:
Przedwiośnie to okres oczekiwania na wiosnę, na czas rozkwitu, okres troski o przyszłość i nadziei, czas tworzenia planów, wytyczania perspektyw. Interpretując w ten sposób tytuł utworu, Przedwiośnie ma wymowę optymistyczną, odnosi się do Polski, która dopiero od niedawna jest niepodległa i zaczyna budować przyszłość – stąd marzenia o szklanych domach.
b) problematyka polityczna powieści:
Rozważania dotyczące sytuacji odrodzonej Polski, pytania o jej kształt ustrojowy, rozwiązanie kwestii chłopskiej, nędzy robotniczej. Stąd dyskusje z Gajowcem, komunistami, dramatyczne wybory Cezarego i otwarte zakończenie powieści.
e. 5. Bibliografia
1. Kopaliński W., Słownik wyrazów obcych, Wiedza Powszechna, Warszawa 1994.
2. Żeromski S., Przedwiośnie, PIW, Warszawa 1995.
f. 6. Załączniki
i. Zadanie domowe
Dokonaj podsumowania całości zgromadzonej wiedzy o Przedwiośniu Stefana Żeromskiego.
g. 7. Czas trwania lekcji
45 minut
h. 8. Uwagi do scenariusza
Jest to piąta lekcja z cyklu pięciu zajęć poświęconych analizie Przedwiośnia Stefana Żeromskiego – przeznaczona dla klasy trzeciej liceum ogólnokształcącego.
