Jarosław Dobkowski
Jerzy Karol Panejko (18861973)
-zarys biografii
Studia Prawnoustrojowe nr 26, 47-62
2014
J a r o s ła w D o b k o w sk i
K a te d r a P r a w a A d m in is tra c y jn e g o i N a u k i o A d m in is tra c ji W y d ział P r a w a i A d m in is tra c ji U W MJ e r z y K arol P a n ejk o (1886-1973)
- za ry s b io g ra fii
P r o f e s o r J e r z y K a ro l P a n e jk o n a tr w a łe z a p is a ł się w h is to r ii p o lsk iej m y ś li a d m in is tr a c y jn e j. M im o że z ró ż n y c h w zg lę d ó w u le g ł p e w n e m u z a p o m n ie n iu , to p r e z e n to w a n e p rz e z n ie g o p o g lą d y s ą w d a ls z y m c ią g u żyw e i is to tn ie o d d z ia łu ją n a d o k tr y n ę p ra w n ic z ą o ra z z n a c z ąc o w p ły w a ją n a le g i sla c ję i ju d y k a tu r ę . W p o lsk ie j l i t e r a t u r z e p ra w n ic z e j u c h o d z i z a k la s y k a w p rz e d m io c ie s a m o r z ą d u e u ro p e jsk ie g o . N ie b e z p o w o d u j e s t n a z y w a n y ojcem p a ń s tw o w e j te o r ii s a m o r z ą d u i w n ie m a l k a ż d y m k u rs o w y m p o d rę c z n i k u p r a w a k o m u n a ln e g o p o d d a je się a n a liz ie je g o o r y g in a ln e s ta n o w is k o w k w e s tii p ra w n e j is to ty s a m o rz ą d u . J e s t o n ró w n ie ż dość c z ę sto p rz y w o ły w a n y m a u to r e m w m o n o g ra fia c h i ro z p r a w a c h n a u k o w y c h . J e g o p o g lą d , b ę d ą c y p o k ło sie m s p o r u n a u k o w e g o z T a d e u s z e m B igo, w y w ie ra is to tn y w p ły w n a p o s tr z e g a n ie s a m o rz ą d u . Z n a n y j e s t w P o lsc e p rz e d e w s z y s tk im ja k o a u to r z o k r e s u m ię d z y w o je n n e g o , m im o że tw o rz y ł ta k ż e w l a ta c h p ó ź n ie j sz y c h z a g r a n ic ą , w szc zeg ó ln o ści w M o n a c h iu m .
J e r z y P a n e jk o sw oje u s t a l e n i a p o c zy n ił, s to s u ją c m e to d ę a n a lity c z n ą - in d u k c ji fu n k c jo n a ln e j. J a k p is a ł je g o u c z e ń , J e r z y S ta r o ś c ia k (1 9 1 4 -1 9 7 4 ): „D la p o s ia d a n ia p ra w id ło w e g o p o g lą d u n a k a ż d ą in s ty tu c ję p r a w n ą n ie w y s ta r c z y o p ie r a n ie się ty lk o o sa m o » istn ie n ie « p rz e p is u . T rz e b a z n a ć jeg o s to s o w a n ie , tr z e b a z n a ć ró w n ie ż sa m o fu n k c jo n o w a n ie in s ty tu c ji. J e s t to m e to d a p o z w a la ją c a u z y s k a ć rz e c z y w isty , r e a ln y o b ra z b a d a n e j in s ty tu c ji p r a w n e j”1.
W sw o ic h d o c ie k a n ia c h J . P a n e jk o w y ch o d ził z z a ło ż e ń sz k o ły k e lse n o w - sk ie j. W a rto z a u w a ż y ć , że b y ł in ic ja to r e m p o lsk ie j ed y cji i a u to r e m p rz e d m o w y do p ra c y H a n s a K e ls e n a (1 8 8 1 -1 9 7 3 ) p t. P o d sta w o w e z a g a d n ie n ia n a u k i
p r a w a p a ń s tw o w e g o 2. T a k ż e tw ó rc y sz k o ły k ra k o w s k ie j (z k tó re j się w y w o
d ził), je g o p a tr o n i n a u k o w i: W ła d y s ła w L. J a w o r s k i (1 8 6 5 -1 9 3 0 ) i K a z im ie rz W . K u m a n ie c k i (1 8 8 0 -1 9 4 1 ) b y li w ó w cza s p r o p a g a to r a m i m e to d y K elsen o w - sk ie j z je j n a c z e ln ą z a s a d ą : „ p a ń s tw o j e s t c a ło ś c ią p r a w a ”3. Z w a r tą k o n cep cję te o r e ty c z n ą z a w ie r a p r a c a h a b ilita c y jn a J e rz e g o P a n e jk i p t. G en eza i p o d s ta
w y s a m o r z ą d u eu ro p e jsk ie g o , w y d a n a w P a r y ż u w 1926 r.4 o ra z w z n o w io n a
z u z u p e łn ie n ia m i w W iln ie w 1934 r.5 S w o im p o g lą d o m n a is to tę s a m o r z ą d u d a ł te ż w y ra z w d a ls z y c h p r a c a c h , g łó w n ie w s k ry p c ie w y k ła d ó w p t. S a m o
r z ą d p o r ó w n a w c z y 6, a ta k ż e w a rty k u ła c h : Z a ło ż e n ia m eto d o lo g iczn e w b a d a n iu p o zy tyw n o -p ra w n eg o pojęcia s a m o r z ą d u 7 o ra z Id e a p ra w o rzą d n o śc i a p ra w o o u s tr o ju a d w o k a tu r y 8. J e g o o s t a t n i a k s ią ż k a p o św ię c o n a te j p ro b le m a ty c e
- w y d a n e w ję z y k u u k r a iń s k im T eo retyczn e p o d s ta w y s a m o r z ą d u 9 - s ta n o w i p o d s u m o w a n ie w ie lo le tn ic h b a d a ń i p o s z u k iw a ń a u t o r a o ra z d a je n a jp e łn ie j sz y w y k ła d je g o te o rii.
Z a ło ż e n ia sz k o ły k e ls e n o w s k ie j p o p ro w a d z iły J . P a n e jk ę do o s ta te c z n e j k o n s ta ta c ji, że „ s a m o rz ą d j e s t o p a r t ą n a p r z e p is a c h u s ta w y , z d e c e n tra liz o w a n ą a d m in is tr a c ją p a ń s tw o w ą , w y k o n y w a n ą p rz e z o rg a n y lo k a ln e , n ie p o d p o - r z ą d k o w a n e h ie r a r c h ic z n ie in n y m o rg a n o m i s a m o d z ie ln e w g r a n ic a c h u s t a w y i o g ólnego p o r z ą d k u p r a w n e g o ”10. W ś w ie tle p o w y ż sz y c h z a ło ż e ń d e fin ic ja
1 J. Starościak, System organizacyjny administracji polskiej. Nauka administracji i prawo
administracyjne (uzupełnienia do wykładów), z. 2, Warszawa 1949, s. 88 i n.
2 H. Kelsen, Podstawowe zagadnienia nauki prawa państwowego (o rozwinięciu nauki
o normie prawnej), tłum. T. Przeworski, t. 1, Wilno 1935, ss. 388; t. 2, Wilno 1936, ss. 453.
3 H. Kelsen, Hauptprobleme der Staatsrechtslehre entwickelt aus der Lehre vom Rechtssat
ze, Tübingen 1911, s. 16.
4 J. Panejko, Geneza i podstawy samorządu europejskiego, Paryż 1926, ss. 132 (reedycja opracowania ukazała się w ramach I Serii Klasyki Samorządowej Wydawnictwa „Przemiany” w 1990 r.).
5 J. Panejko, Geneza i podstawy samorządu europejskiego, Wilno 1934, ss. 184. 6 J. Panejko, Samorząd porównawczy: wykłady prof. dr. Panejki, Kraków 1928, ss. 111. 7 „Samorząd Terytorjalny” 1935, z. 3-4, s. 312 i n.
8 „Rocznik Prawniczy Wileński” 1939, s. 77 i n.
9 Ю. Панейко, Теоретичт основы самоврядування, Monachium 1963, ss. 194; ponowne wy danie: Ю. Панейко, Теоретичт основы самоврядування, Lwów 2002, ss. 196.
t a - j a k k a ż d a te o r ia n o r m a ty w is ty c z n a - m o że g rz e sz y ć je d y n ie d ą ż e n ie m do u c z y n ie n ia je j w y łą c z n ą . T a k ie o k re ś le n ie s a m o r z ą d u było ró w n ie ż w rz e c z y w is to ś c i p o k ło s ie m d a w n e g o d y s k u r s u H a n s a K e ls e n a i C a r la S c h m itta (1 8 8 8 -1 9 8 5 ). N in ie js z e r o z w a ż a n ia m a ją n a c e lu p r z e d s ta w ie n ie z a r y s u b io g ra fii J . P a n e jk i ja k o n a d e r w a ż n e j p o s ta c i. W p o lsk ie j b ib lio g ra fii n ie o d n a jd z ie m y je g o k o n te r f e k tu p ra w n ic z e g o i n a u k o w e g o . P r z y o p ra c o w y w a n iu p o n iż sz y c h u w a g k o r z y s ta łe m z a ró w n o z p o w sz e c h n ie d o s tę p n y c h ź ró d e ł lite r a c k ic h , ja k i m a te r ia łó w u d o s tę p n io n y c h p rz e z A rc h iw u m A k t N o w y ch w W a rsz a w ie . N a ic h p o d s ta w ie u s ta liłe m co n a s tę p u je :
J e r z y K a ro l P a n e jk o u ro d z ił się 3 k w ie tn ia 1886 r. w Z łoczow ie w G alicji. O jciec Ł u k a s z , n iż s z y u r z ę d n ik p o w iato w y , z m a r ł w c z e śn ie , bo w 1897 r., p o z o s ta w ia ją c żo n ę z p ię c io rg ie m m a ły c h d zieci: W a sy le m ( 1 8 8 3 -1 9 5 6 ) 11, J e rz y m (1 8 8 6 -1 9 7 3 ), Ł u c ją ( 1 9 8 7 -1 9 7 4 )12, M a r ia ( 1 8 8 9 -1 9 7 5 )13, A le k s a n d r e m ( 1 8 9 1 -1 9 5 0 )14. M a tk a K a r o lin a (n a z w is k o p a n ie ń s k ie - P o p p ) m ia ła p o c h o d z e n ie n ie m ie c k ie i w y w o d z iła się z ro d z in y k o lo n is tó w z ok o lic K ołom yi. W d o m u m ó w iło się po p o ls k u , choć m a t k a w y c h o w y w a ła d z ie c i w d u c h u k u l t u r y u k r a iń s k ie j.
J e r z y P a n e jk o s p ę d z ił n a jm ło d s z e l a t a sw o je g o ż y c ia w Z ło czo w ie. W 1903 r. p rz e n ió s ł się do L w o w a, g d z ie u c z ę sz c z a ł do c.k. V g im n a z ju m . J e g o k o le g a m i ze sz k o ln e j ła w y b y li m .in . p is a r z fa n ta s y S te f a n G r a b iń s k i (1 8 8 7 -1 9 3 6 ), d o k to r p r a w A d a m P o g o n o w sk i, k r y ty k lite r a c k i T a d e u s z D ą b ro w s k i ( 1 8 8 7 -1 9 1 9 ), a r t y s t a m a la r z K a je ta n S te fa n o w ic z (1 8 8 6 -1 9 2 0 ), p o li ty k i p u b lic y s ta A d a m S k w a rc z y ń s k i (1 8 8 6 -1 9 3 4 ), p ro fe s o r c h e m ii W ac ław L e ś n ia ń s k i ( 1 8 8 6 -1 9 5 6 )15. W ię k sz o ść z n ic h po z ło ż e n iu e g z a m in u d o jrz a ło śc i w 1905 r. o tr z y m a ła m a tu r ę z o d z n a c z e n ie m 16. N a je s ie n i teg o ż r o k u J . P a n e j ko ro z p o c z ą ł s tu d ia p ra w n ic z e n a W y d ziale P r a w a i U m ie ję tn o ś c i P o lity c z n y c h U n iw e r s y te tu F ra n c is z k a ń s k ie g o w e L w o w ie, k tó r e u k o ń c z y ł w 1909 r. W r o k u 1910 u z y s k a ł ta m (jak o j e d e n ze 122 p ro m o w a n y c h ) s to p ie ń d o k to ra
11 Dr praw Wasyl Panejko był działaczem społecznym, dziennikarzem i politykiem. Pełnił m.in. funkcje sekretarza spraw zagranicznych Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej oraz przewodniczącego delegacji ukraińskiej na paryską konferencję pokojową. Zob. I. Соляр, Василь
Панейко, [w:] ЗУНР 1918-1923 Уряди. nocmami, Lwów 2009, s. 217 i n.
12 Łucja Panejko była z wykształcenia nauczycielką, jednakże nie wykonywała wyuczone go zawodu. Pozostawała przy rodzinie i zajmowała się prowadzeniem gospodarstwa domowego.
13 Maria Panejko pracowała w szkołach lwowskich i okolicznych jako metodyk. Po wojnie udzielała się w organizacjach medyczno-charytatywnych emigracji ukraińskiej w Monachium.
14 Aleksander Panejko był profesorem w ukraińskich szkołach średnich w Tarnopolu i Lwowie oraz autorem publikacji z zakresu gramatyki języka ukraińskiego i redaktorem słowników w tym języku. Zob. Paneiko Oleksander, Encyclopedia of Ukraine, vol. 3 (University of Toronto Press 1993), wydanie elektroniczne.
15 J. Bednarski, Wspomnienia o Stefanie Grabińskim, „Litteraria Copernicana” 2013, nr 1(11), s. 293 i n.
16 Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. V Gimnazyum we Lwowie za rok szkolny 1905, Lwów 1905, s. 92 i n.
p r a w 17. O p ie k ę n a u k o w ą s p ra w o w a ł n a d n im w y w o d zący się z ro d z in y p o l s k o -u k ra iń s k ie j p rof. P io tr S te b e ls k i (1 8 5 7 -1 9 2 3 ). B e z p o ś re d n io po u z y s k a n iu s to p n ia n a u k o w e g o P a n e jk o w s tą p ił do s łu ż b y a d m in is tr a c y jn e j p r z y n a m ie s tn ic tw ie g a lic y js k im , g d zie p ra c o w a ł n a ro ż n y c h s ta n o w is k a c h do 1918 r., p rz e c h o d z ą c k o le jn e sz c zeb le k a r ie r y u r z ę d n i czej: od p r a k t y k a n t a k o n c e p to w e g o i k o n c y p is ty n a m ie s tn ic tw a p o c z ą w sz y 18, a sk o ń c z y w sz y n a fu n k c ji o so b iste g o s e k r e t a r z a o s ta tn ie g o n a m ie s tn ik a G a li cji i L o d o m e rii o ra z g e n e r a ła - g u b e r n a to r a L w o w a - K a r la G e o rg a G ra fa H u y n a ( 1 8 5 7 -1 9 3 8 )19. Po u p a d k u A u s tro -W ę g ie r p rz e s z e d ł do s łu ż b y p u b lic z n e j p a ń s tw a p o lsk ie g o , g d z ie p o z o s ta w a ł c z y n n y do k o ń c a r o k u 1928 ja k o r e f e r e n d a r z w k a te g o r ii V II s to s u n k u słu żb o w eg o w U rz ę d z ie W o jew ó d zk im w K ra k o w ie 20. W ty m c z a sie p o g łę b ia ł w ie d z ę z z a k r e s u p r a w a p o lity c z n e g o i a d m in is tr a c y jn e g o . N a p o d s ta w ie p r z y z n a n e g o s ty p e n d iu m n a u k o w e g o i u d z ie lo n e g o u r lo p u sp e c ja ln e g o o d b y w a ł w p ó łro c z u z im o w y m r o k u a k a d e m ic k ie g o 1911/12 s tu d ia n a U n iw e r s y te c ie F r y d e r y k a ń s k im w H a lle a n d e r S a a le 21, g d z ie p ro w a d z ił b a d a n ia n a u k o w e p o d k ie r u n k ie m p rof. E d g a r a L ö n in g a (1 8 4 3 -1 9 1 9 ) n t.: V e rfa ssu n g d e r S tä d te in d e n ö s tlic h e n p r o v in z e n
P re u ß e n s im V ergleich m i t d e n S tä d te n G a liz ie n s 22. W p ó łro c z u zim o w y m
r o k u a k a d e m ic k ie g o 1 912/13 s tu d io w a ł n a U n iw e rs y te c ie w W ie d n iu pod k ie r u n k ie m p rof. E d m u n d a B e r n a tz ik a (1 8 5 4 -1 9 1 9 ). N a p is a ł ta m n ie p u b lik o w a n ą p ra c ę s e m in a r y jn ą p t.: D a s N a tio n a litä te n r e c h t in R u s s la n d . S t a ł a się o n a p o d s ta w ą u z y s k a n ia d a lsz e g o u r lo p u i sp e c ja ln e g o s ty p e n d iu m p a ń s tw o w ego n a b a d a n ia p ro w a d z o n e w P e te r s b u r g u . W m ie s ią c a c h le tn ic h 1913 r. J . P a n e jk o p ra c o w a ł ta m n a u k o w o w C e s a rs k ie j B ib lio te c e P u b lic z n e j. C e le m ty c h s tu d ió w b y ła a n a liz a s to s u n k ó w n a ro d o w o śc io w y c h p a n u ją c y c h w R osji i ro z s z e rz e n ie w s p o m n ia n e j p r a c y s e m in a ry jn e j o ra z o g ło sz e n ie je j d r u k ie m w w y d a w n ic tw a c h p rof. E . B e r n a tz ik a . S tu d ia te m ia ły b y ć k o n ty n u o w a n e la te m 1914 r., je d n a k ż e s ta n ę ły te m u n a p rz e s z k o d z ie w y p a d k i w o je n n e . Do k w e s tii n a ro d o w o śc io w y c h w o r g a n iz a c ji a d m in is tr a c ji p u b lic z n e j o d n o sił się w p ó ź n ie jsz y c h p r a c a c h w k o n te k ś c ie s a m o r z ą d u n ie te r y to r ia ln e g o 23.
P o I w o jn ie św ia to w e j J . P a n e jk o w sw o ic h b a d a n ia c h p o w ró cił do t e m a t u s a m o r z ą d u , w ty m s a m o r z ą d u te r y to r ia ln e g o . W 1925 r. po u z y s k a n iu
17 W. Hann, Kronika Uniwersytetu Lwowskiego, t. 2: 1898/9-1909/10, Lwów 1912, s. 671. 18 „Gazeta Lwowska” z 23 czerwca 1910 r., r. 100, nr 140, s. 1; „Nowa Reforma” z 1 października 1911 r., r. 30, nr 448, s. 2; „Gazeta Lwowska” z 1 października 1911 r., r. 101, nr 223, s. 1; Verordnungsblatt des K. K. Ministeriums des inner, 1911, t. 10, s. 214.
19 3. Соколюк, Юрш Панейко 3.4.1886 — 18.8.1973, [w:] Науковий збЬрник Украшського
Вшьного Утверситету на пошану Юр1я Панейка, 1988, t. 11, s. 7.
20 Pismo Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych z 31 grudnia 2008 r. (znak: OP.2618/9-U-28).
21 Pełna nazwa: Königliche Vereinigte Friedrichs-Universität Halle-Wittenberg. 22 Б. Винар, Проф. Д-Р Юрш Панейко, „Svoboda” z 18 maja 1956 r., r. 63, nr 94, s. 3. 23 Zob. J. Panejko, Uwagi o samorządzie, [w:] W.L. Jaworski, Projekt kodeksu agrarnego
je d n o ro c z n e g o u r lo p u w y je c h a ł do Z u r ic h u w c e lu z b a d a n ia o rg a n iz a c ji s a m o r z ą d u sz w a jc a rs k ie g o . W w y n ik u ty c h p r a c p o w s ta ło n ie o g ło sz o n e w ów czas (z p o w o d u b r a k u śro d k ó w fin a n so w y c h ) s tu d iu m o k o m u n a c h s z w a jc a rs k ic h , z a ś w 1926 r. u k a z a ła się d r u k ie m w e m ig ra c y jn y m w y d a w n ic tw ie I m p r im e rie d e N a v a r r e w s p o m n ia n a ro z p r a w a p t.: G en eza i p o d s ta w y s a m o r z ą d u e u ro p ejskieg o . S t a ł a się o n a p o d s ta w ą u z y s k a n ia p rz e z J . P a n e jk ę v e n ia m le g e n d i z z a k r e s u n a u k i a d m in is tr a c ji i p r a w a a d m in is tra c y jn e g o n a U n iw e r s y te c ie J a g ie llo ń s k im . J u ż ja k o d o c e n t U J w p o p u la r n y m ilu s tr o w a n y m d z ie n n ik u lw o w sk im „W iek N o w y ” o p u b lik o w a ł d w u c z ę śc io w e d o n ie s ie n ie p t. D o k o ła r e fo r m y ro ln e j24, w k tó re j o m a w ia p ra c ę W. L. J a w o rs k ie g o p t. R e fo r m a r o ln a 25. J a k o P r iv a td o z e n t w r o k u a k a d e m ic k im 1 926/27 p ro w a d z ił n a W y d ziale P r a w a U J w y k ła d y z p o lsk ie g o p r a w a k o m u n ik a c y jn e g o . W r o k u a k a d e m ic k im 1 927/28 i r o k u a k a d e m ic k im 1 928/29 zlecono m u p ro w a d z e n ie w z a s tę p s tw ie p rof. W. L. J a w o rs k ie g o w y k ła d u n t. p o lsk ie g o p r a w a a d m in is tr a c y jn e go o ra z ć w iczeń p r a k ty c z n y c h z te g o z a k r e s u . J e d n o c z e ś n ie w ty m c z a sie w y k ła d a ł w P o lsk ie j S z k o le N a u k P o lity c z n y c h p r z e d m io t „ s a m o rz ą d porów - n a w c z y ”26. S k r y p ty ty c h w y k ła d ó w u k a z a ły się w fo rm ie m a t e r i a ł u p o w ie lo n e g o 27. I n te r e s u ją c y j e s t p rz y ty m f r a g m e n t p o św ię c o n y z n a c z e n iu s a m o r z ą d u zaw o d o w eg o w o rg a n iz a c ji p a ń s tw a , f u n k c jo n u ją c y w o b ie g u ró w n ie ż ja k o s a m o d z ie ln e o d b icie, a z w ią z a n y z p o n iże j o p is a n ą a k ty w n o śc ią .
Z c h w ilą p o w o ła n ia do ż y cia n a w io sn ę 1927 r. p rz e z M in is tr a R efo rm R o ln y c h K o m isji d la U p o r z ą d k o w a n ia U s ta w o d a w s tw a A g ra rn e g o ro z p o c z ą ł J . P a n e jk o b liż sz ą w sp ó łp racę z p rzew o d n ic zący m tej K om isji - prof. W. L. J a w o rsk im . W y n ik ie m te g o by ło o p ra c o w a n ie tr z e c h stu d ió w . J e d n a z ty c h p ra c , m a ją c a c h a r a k t e r a n a liz y o rz e c z n ic tw a S ą d u N a jw y ż sz e g o i N a jw y ższeg o T r y b u n a łu A d m in is tr a c y jn e g o w s p r a w a c h a g r a r n y c h , to w e w n ę tr z n y m a t e r i a ł w y k o r z y s ta n y p rz e z p rof. J a w o rs k ie g o p rz y o p ra c o w y w a n iu k o d e k s u a g r a r n e g o 28. D w ie p o z o sta łe : o o rg a n iz a c ji w ład z a g r a r n y c h i o s a m o rz ą d z ie a g r a r n y m u k a z a ły się d r u k ie m 29. W k ra k o w s k im d z ie n n ik u „C zas” p o ja w ił się ta k ż e a r ty k u ł p t.: S a m o r z ą d ro ln ic zy 30, w k tó ry m P a n e jk o p o d d a ł k ry ty c z n e j a n a liz ie o b o w ią z u ją c e w ó w c zas p rz e p is y o iz b a c h ro ln ic z y c h . W s p ó łp ra c a z prof. W. L. J a w o r s k im zao w o co w ała ta k ż e p u b lik a c ją p t. U stró j s a m o r z ą d u
24
„Wiek Nowy” z 1 grudnia 1926 r., r. 26, nr 7633, s. 2 oraz „Wiek Nowy” z 2 grudnia 1926 r., r. 26, nr 7634, s. 2-3.25
Kraków 1926, ss. 569.26
Sprawozdanie Koła Uczniów i Byłych Uczniów Polskiej Szkoły Nauk Politycznych za rok1926/7, Kraków 1927, s. 22.
27
Samorząd porównawczy: wykłady prof. dr. Panejki, Kraków, maj 1928, ss. 111.28
W.L. Jaworski, Projekt Kodeksu agrarnego, Poznań 1928, s. 120.29
J. Panejko, [w:] W.L. Jaworski, Projekt Kodeksu agrarnego, Poznań 1928, s. 193 i n.; J. Panejko, Uwagi o samorządzie, [w:] W.L. Jaworski, Projekt Kodeksu agrarnego, Załączniki, Warszawa 1928, s. 147 i n.te ry to ria ln e g o w P olsce, w y d a n ą ja k o z a łą c z n ik do d z ie ła ży cia P ro fe s o ra p t. P r o je k t K o n s ty tu c ji31. D o c e n tu r a J . P a n e jk i n ie tr w a ł a d ługo. P o s ta n o w ie n ie m P r e z y d e n ta R z e c z y p o sp o lite j z d n ia 4 g r u d n ia 1928 r. z o s ta ł m ia n o w a n y p ro fe s o re m n a d z w y c z a jn y m p r a w a a d m in is tr a c y jn e g o n a U n iw e rs y te c ie S te f a n a B a to re g o w W il n ie . K a te d r ę n a W y d z ia le P r a w a i N a u k S p o łe c z n y c h o b ją ł po z m a rły m z a s tę p c y p ro fe s o ra śp . doc. K a z im ie r z u M a r ia K rz y ż a n o w s k im (1 8 9 3 -1 9 2 7 ). P o d c z a s p ra c y p ro fe s o rs k ie j w W iln ie s k u p ił s z e r s z ą u w a g ę n a a k ty w n o ś c i n a u k o w e j, d z ia ła ln o ś c i o r g a n iz a to r s k ie j i p ra c y p e d a g o g ic z n ej. J e g o d o ro b e k p u b lik a c y jn y zn a c z ąc o się p o m n o ż y ł. D z ię k i u w o ln ie n iu się od in n y c h zajęć z a ro b k o w y c h o p u b lik o w a ł s z e re g w a ż n y c h p r a c z z a k r e s u p r a w a p u b lic z n e g o . J u ż w 1929 r. u k a z a ł się w K ra k o w ie z e sp o ło w y p o d rę c z n ik a k a d e m ic k i p t. P o ls k ie p r a w o a d m in is tr a c y jn e , o p ra c o w a n y w s p ó ln ie z p rof. K . W . K u m a - n ie c k im i B o h d a n e m S z. K. W a s iu ty ń s k im (1 8 8 2 - 1 9 4 0 ) . B y ła to j e d n a z p ie rw s z y c h p u b lik a c ji te g o ty p u n a p o ls k im r y n k u w y d a w n ic z y m . P rof. P a n e jk o b y ł a u t o r e m n a s tę p u ją c y c h ro z d z ia łó w : Z d r o w o tn o ś ć p u b lic z n a (s. 2 9 9 -3 5 5 ) , P ra w o k o m u n ik a c y jn e (s. 3 5 6 -4 1 8 ), A d m in is tr a c ja r o ln ic z a i la so w a . Ł o w ie c tw o i ry b o łó w stw o (s. 6 9 8 -8 6 4 ), P ra w o w o d n e (s. 8 6 5 -9 0 7 ), P ra w o w y w ła s z c z e n io w e (s. 8 9 7 -9 0 7 ), A d m in is tr a c ja w o jsk o w a (s. 9 0 8 -9 6 0 ) o ra z B e z p ie c z e ń s tw o p u b lic z n e . S t a n w y ją tk o w y i s ta n w o je n n y (s. 9 6 1 -9 7 7 ), co s ta n o w i łą c z n ie 3 9 4 s tr o n y d r u k u . K o m p le m e n ta r n ą p o z y c ją b y ł d w u c z ę ścio w y I n d e k s p y t a ń z a d m in is tr a c ji, w y d a n y n a k ła d e m T o w a rz y s tw a B ib lio t e k i S łu c h a c z ó w P r a w a U n iw e r s y te tu J a g ie llo ń s k ie g o 32. W ty m s a m y m r o k u J . P a n e jk o n a p is a ł t a k ż e p r z y c z y n e k p o p u la rn o n a u k o w y p t. Z a p o w ie d z w ie l
k ie j r e fo r m y a d m in is tr a c ji w P r u s ie c h , o p u b lik o w a n y n a ła m a c h d z ie n n ik a
„ C z a s”33. W p e rio d y k u n a u k o w y m „ S a m o rz ą d T e ry to rja ln y ” u k a z a ło się n a to m ia s t o p ra c o w a n ie p t. R o z w ią z a n ie re p re ze n ta c y j k o m u n a ln y c h w w o je w ó d z
tw a c h b. za b o ru a u strja c k ie g o 34 d o ty czące sły n n e g o w y ro k u N ajw y ższeg o T ry
b u n a łu A d m in is tra c y jn e g o z 26 k w ie tn ia 1926 r. w s p ra w ie r o z w ią z a n ia R a d y M ie jsk ie j w K ra k o w ie (L. rej. 1 3 25/25) i w p ro w a d z e n ia t a m u s tr o ju p ro w iz o ry czn eg o .
W r o k u 1931 p ro fe s o r p u b lik u je z a le g łe o b s z e rn e s tu d iu m p t. S a m o r z ą d
k o m u n a ln y w S z w a jc a r ji35, b ę d ą c e o g ło sz e n ie m z a k tu a liz o w a n y c h w y n ik ó w
b a d a ń s p r z e d 1926 r. W ty m s a m y m r o k u u k a z u je się ta k ż e a r ty k u ł p t.
Z z a g a d n ie ń n a d z o r u n a d s a m o r z ą d e m k o m u n a ln y m w s p r a w a c h o p ie k i sp o łe c z n e j36 n a t e m a t s p o ru , j a k i w y n ik ł p o m ię d z y M a g is tr a te m m .s t. W a rs z a w y
31 W. L. Jaworski, Projekt Konstytucji, Kraków 1928, s. 275 i n. 32 Kraków 1930.
33 „Czas“ z 9 lutego 1929 r., r. 81, nr 32, s. 2. 34 „Samorząd Terytorjalny” 1929, z. 4, s. 1 i n. 35 „Samorząd Terytorjalny”, 1930, z. 1, s. 70 i n. 36 „Samorząd Terytorjalny”, 1931, z. 1-2, s. 1 i n.
a M in is te r s tw e m S p ra w W e w n ę trz n y c h , k tó r e z a ż ą d a ło u z u p e łn ie n ia b u d ż e tu m ie jsk ie g o o w y d a tk i n a cele w a lk i z o b ro te m „żyw ym to w a r e m ” ( h a n d le m k o b ie ta m i i d z ieć m i), za k o ń c z o n eg o w y ro k ie m N a jw y ż sz e g o T r y b u n a łu A d m i n is tra c y jn e g o o d d a la ją c y m s k a r g ę w ła d z m i a s t a ja k o n ie u z a s a d n io n ą . N a k a n w ie ty c h z a sz ło śc i P a n e jk o ro z w a ż a p o ru c z o n y z a k r e s d z ia ła n ia z w ią z k ó w k o m u n a ln y c h . W k ró tc e p u b lik u je ta k ż e in n y is to tn y t e k s t , ty m r a z e m d o ty czący s a m o r z ą d u w s y s te m ie u b e z p ie c z e ń s p o łe c z n y c h 37. P o n a d to d r u k ie m u k a z u j e s ię P r z e g lą d u s t a w o d a w s t w a a d m i n i s t r a c y j n e g o z a la ta 1 9 2 9 i 1 9 3 0 38, p r z e d s ta w ia ją c y rozw ój re g u la c ji a d m in is tr a c y jn o p r a w n e j n a tle la t p o p rz e d n ic h o ra z w s k a z u ją c y n a n a jw a ż n ie js z e n o w e a k ty n o r m a ty w n e w tej d z ie d z in ie .
T a w z m o ż o n a a k ty w n o ś ć p u b lik a c y jn a p rz y c z y n iła się do u c h w a le n ia 3 lu te g o 1931 r. p rz e z R a d ę W y d z ia łu P r a w a i N a u k S p o łe c z n y c h , 7 m a r c a 1931 r. p o p a rte g o p rz e z S e n a t U n iw e r s y te tu S te f a n a B a to re g o w n io s k u 0 m ia n o w a n ie J e rz e g o P a n e jk i n a s ta n o w is k o p ro fe s o ra z w y c zajn eg o n a u k i a d m in is tr a c ji i p r a w a a d m in is tr a c y jn e g o . U p rz e d z a ją c n ieco w y p a d k i, n a le ż y o d n o to w a ć , że n o m in a c ja t a n a s t ą p i ł a d o p ie ro p o s ta n o w ie n ie m P r e z y d e n ta R ze c z y p o sp o lite j z d n ia 15 g r u d n ia 1936 r. n a w n io s e k M in is tr a W y z n a ń R e lig ijn y c h i O ś w ie c e n ia P u b lic z n e g o z d n ia 17 lis to p a d a 1936 r. N ie z n a n e s ą p rz y c z y n y t a k d łu g ie g o ro z p o z n a w a n ia te j sp raw y . N ie m n ie j, 2 4 p a ź d z ie r n ik a 1932 r. R a d a W y d z ia łu P ra w n o -E k o n o m ic z n e g o U n iw e r s y te tu P o z n a ń s k ie g o ró w n ie ż u c h w a liła w n io s e k o m ia n o w a n ie J e rz e g o P a n e jk i p ro fe s o re m zw y c z a jn y m p r a w a a d m in is tra c y jn e g o w r a m a c h II K a te d ry . D o w n io s k u teg o p rz y c h y lił s ię 16 g r u d n i a 1932 r. S e n a t te g o U n iw e r s y te tu , j e d n a k ju ż 7 s ty c z n ia 1933 r. w n io s e k t e n z o s ta ł w M in is te r s tw ie W y z n a ń R e lig ijn y c h 1 O ś w ie c e n ia P u b lic z n e g o p o z o s ta w io n y b e z b ie g u i o d ło żo n y a d a cta .
Je d n a k o w o ż p rof. J . P a n e jk o z o s ta ł w y b ra n y n a d z ie k a n a sw ojego m a c ie rz y s te g o w y d z ia łu n a ro k a k a d e m ic k i 1933/34. W ybór t e n z o s ta ł p o n o w io n y n a ro k a k a d e m ic k i 1 9 3 6 /3 7 39. P ro fe s o r p e łn ił ró w n ie ż in n e fu n k c je a d m in i s tr a c y jn e : p r o d z ie k a n a o ra z k ie r o w n ik a Z a k ła d u N a u k o w e g o A d m in is tr a c ji i P r a w a A d m in is tra c y jn e g o . W c h o d z ił ró w n ie ż w s k ła d ró ż n y c h k o m is ji w y d z ia ło w y c h o ra z o g ó ln o u c z e ln ia n e j K o m isji O p ie k i Z d ro w o tn e j N a d M ło d z ie ż ą A k a d e m ic k ą . P o n a d to s p ra w o w a ł o p ie k ę n a d s tu d e n c k im r u c h e m n a u k o w y m (K oło P r a w n ik ó w S tu d e n tó w U .S .B .) i ta m te js z y m to w a r z y s tw e m b r a tn ie j pom ocy. B ył f ilis tr e m h o n o ro w y m k o rp o ra c ji a k a d e m ic k ic h B a to r ia , V iln e n sia i C o n r a d ia o ra z k u r a to r e m s to w a r z y s z e n ia id eo w o -w y ch o w aw czeg o C olle
37 J. Panejko, Samorząd instytucyj ubezpieczeń społecznych w świetle teorji i prawa pozy
tywnego, „Przegląd Ubezpieczeń Społecznych” 1931, r. 5, z. 2, s. 321 i n.
38 „Rocznik Prawniczy Wileński” 1931, r. 5, s. 602 i n.
39 J. Panejko, Sprawozdanie z działalności Wydziału Prawa i Nauk Społecznych Uniwer
sytetu Stefana Batorego w Wilnie za r. ak. 1936/37, „Rocznik Prawniczy Wileński” 1938, r. 9,
g i u m L e o n a r d ii d a V in c i i s to w a r z y s z e n ia k u ltu r a ln o - to w a r z y s k ie g o A k a d e m ic k i K o n w e n t „ P o lo n ia ”. B r a ł a k ty w n y u d z ia ł w ż y ciu a r ty s ty c z n y m i m u
zy c z n y m W iln a o ra z o rg a n iz o w a ł życie k u l t u r a l n e sp o łe c z n o śc i u c z e ln ia n e j, n p . w ile ń s k ie s z o p k i a k a d e m ic k ie 40, n a w ią z u ją c e do s p o tk a ń fila re tó w , filo m a tó w i p r o m ie n is ty c h - M is te r iu m G o lg o ty czy M is te r iu m „U stó p k r z y ż a ”, j a k te ż w ie c z ó r p o św ię c o n y p a m ię c i L e o n a r d a d a V in ci41. To p o d c z a s teg o ty p u s p o tk a ń ro z w ija ł sw ój t a l e n t p ó ź n ie jsz y p rof. p r a w a a d m in is tra c y jn e g o W a c ła w D a w id o w icz ( 1 9 0 9 -1 9 9 7 )42. J e r z y P a n e jk o b y ł p r z y ty m w ra ż liw y n a p ię k n o 43. J a k w s p o m in a ł C z e s ła w M iło sz (1 9 1 1 -2 0 0 4 ), „był b a rd z o w y tw o rn y i m a ją c y sw ój d w ó r m ło d y c h lu d z i, ro d z a j a k a d e m ii w e d łu g n a jw y ż sz y c h id e a łó w g re c k ic h ”44. P o eci M ie c z y sła w U b y sz i Z y g m u n t O s tro w s k i d e d y k o w a li m u sw oje w ie r s z e 45. N ie m n ie j, po s ły n n e j s p r a w ie S ta n is ła w a W a c ła w sk ie g o , k t ó r a sp o w o d o w a ł tr a g ic z n e w y d a r z e n ia w 1931 r., w s y tu a c ja c h nie- p ię ć w r e la c ja c h p o ls k o -ż y d o w sk ic h n a U n iw e rs y te c ie S te f a n a B a to re g o „prof. P a n e jk o [jako d z ie k a n - u w a g a J .D .] p rz e d w y k ła d e m w y p ro sił sto ją c y c h ży d ó w z s a li”46. N ie w ia d o m o j e d n a k , czy o p o w ia d a ł się z a z a s a d ą n u m e r u s
c la u s u s . J a k o k u r a t o r k o rp o ra c ji s tu d e n c k ie j „ S k o ry n ja ”, z rz e s z a ją c e j m ło
d zież b ia ło r u s k ą , n a m a w ia ł do m iło ści i b r a t e r s t w a 47.
J e r z y P a n e jk o z o s ta ł ta k ż e p o w o ła n y do w y m ia r u s p ra w ie d liw o ś c i d y sc y p lin a r n e j ja k o z a s tę p c a p rz e w o d n ic z ą c e g o k o m isji d y s c y p lin a rn e j d la p o m o c
40
Jedenasta wileńska szopka akademicka, Wilno 1933, passim.41
J. Panejko, Złote pierścienie Leonarda da Vinci. Przyczynek do życia kulturalnego wileńskiej młodzieży akademickiej, „Czas” z 24 grudnia 1937 r., r 89, nr 352, s. 20. Zob. także: U stóp Krzyża. Wieczór „Collegium Leonardi da Vinci” w Sali Śniadeckich U.S.B., „Głos Narodowy”
1938, r. 1, nr 76, s. 3; Uroczystość wręczenia pierścieni w Collegium Leonardi da Vinci w Wilnie, „Kurjer Wileński, Wileńsko-Nowogródzki, Grodzieński, Poleski i Wołyński” 1937, nr 290, s. 2; J. Ł. Pągłowski, Collegium Leonardi da Vinci, „Ilustrowany Kurier Codzienny” z 5 listopada 1937 r., r. 28, nr 306, s. 2 i n.; J. Ł. Pągłowski, Collegium Leonardi da Vinci [w:] HayKoeuü
sôipHUK yKpaÏHcbKozo BinbHozo yHieepcumemy Ha nomaHy Wpin naHeÜKa, 1988, t. 11, s. 178 i n.,
K. Szafrański, Collegium Leonardi da Vinci — Wigilja [w:] HayKoeuü zôipnuK yKpaÏHcbKozo
BinbHozo yHieepcumemy Ha nomaHy Wpin naHeÜKa, 1988, t. 11, s. 184 i n.
42
M. Ankudowicz-Bieńkowska, Polskie życie muzyczne w Wilnie lat II Rzeczypospolitej, Olsztyn 1997, s. 75 i n.43
J. Panejko, Piękno i życie, [w:] Księga pamiątkowa na dziewięćdziesięciolecie dziennika„Czas”: Kraków 1848 — Warszawa 1938, Warszawa 1938, s. 113 i n.
44
Czesława Miłosza autoportret przekorny. Rozmowy przeprowadził Aleksander Fiut, War szawa 1994, s. 223.45
3. CoKOJiroK, Wpiü üaHeÜKo 3.4.1886 — 18.8.1973, [w:] HayKoeuü 3ÔipHuK yKpaÏHCbKozoBinbHozo yHieepcumemy Ha nomaHy Wpin naHeÜKa, 1988, t. 11, s. 20 i n.; M. Ubysz, Skarga prochu,
[w:] HayKoeuü 3ÔipHuK yKpaÏHCbKozo BinbHozo yHieepcumemy Ha nomaHy Wpin naHeÜKa, 1988, t. 11, s. 187; M. Ubysz, Pewien mądry, dobry Pan, [w:] HayKoeuü 3ÔipHuK yKpaÏHcbKozo BinbHozo
yHieepcumemy Ha nomaHy Wpin naHeÜKa, 1988, t. 11, s. 188 i n.; Z. Ostrowski, Gdy Cię po latach zobaczę, [w:] HayKoeuü 3ÔipHuK yKpaÏHcbKozo BinbHozo yHieepcumemy Ha nomaHy Wpin naHeÜKa,
1988, t. 11, s. 190.
46
Sz. Rudnicki, Równi, ale niezupełnie, bmw 2008, s. 151.47
J. T. Dybowski, Siedem lat w szponach G.P.U., „Kultura” z 19 lipca 1936 r., r. 1, nr 16, s. 4.n ic z y c h s ił n a u k o w y c h , z a s tę p c a rz e c z n ik a d y s c y p lin a rn e g o d la p ro fe so ró w U n iw e r s y te tu S te f a n a B a to re g o w W iln ie n a o k re s tr z e c h l a t a k a d e m ic k ic h 1 9 3 7 /3 8 -1 9 3 9 /4 0 o ra z p rz e w o d n ic z ą c y k o m is ji d y s c y p lin a rn e j d la u rz ę d n ik ó w i n iż s z y c h fu n k c jo n a riu s z y p a ń s tw o w y c h te j s a m e j u c z e ln i. D z ia ła ł ró w n ie ż w o r g a n iz a c ja c h sp o łecz n y ch . B y ł c z ło n k ie m z w y c z a jn y m T o w a rz y s tw a P r z y ja c ió ł N a u k w W iln ie , c z ło n k ie m z w y c z a jn y m P o lsk ie g o I n s t y t u t u P r a w a P u b lic z n e g o w P o z n a n iu o ra z c z ło n k ie m P o lsk ie j K o m isji W s p ó łp ra c y P r a w n iczej M ię d z y n a ro d o w e j w W a rsz a w ie . W r a n d z e w ic e p rz e w o d n icz ą c e g o d e le g acji p o lsk ie j b r a ł u d z ia ł w Z je źd zie M ię d z y n a ro d o w e j K o m isji P ro fe so ró w P r a w a A d m in is tra c y jn e g o w B r a ty s ła w ie . O d r o k u a k a d e m ic k ie g o 1933/34 p ro w a d z ił ja k o zaję c ie u b o c z n e w y k ła d y w S zk o le N a u k P o lity c z n y c h p rz y I n s ty tu c ie N a u k o w o -B a d a w c z y m E u r o p y W sc h o d n ie j w W iln ie 48.
N ie s ta ło to n a p rz e s z k o d z ie d a ls z e m u ro z w ija n iu d z ia ła ln o ś c i n a u k o w e j i p ra c y p e d a g o g ic z n e j, p r z y czy m s ta le p o w ię k s z a ł sw ój d o ro b e k p u b lik a c y jn y . O p u b lik o w a n a n a p o c z ą tk u 1932 r. n a ła m a c h c z a s o p is m a „ G a z e ta A d m in i s tr a c ji i P o licji P a ń s tw o w e j” p r a c a p t. Z z a g a d n ie ń s ą d o w n ic tw a a d m in is tr a
cyjnego (na tle p r o je k tu u s ta w y o s ą d o w n ic tw ie a d m in is tr a c y jn y m ) d o ty k a
w a ż n e j k w e s tii s ą d o w n ic tw a a d m in is tra c y jn e g o i w y r a ż a w isto c ie je g o p o g lą d z a w a r ty w s p o rz ą d z o n e j o p in ii n a p o trz e b y p r a c w ła śc iw e j K o m isji49. W ty m s a m y m p e r io d y k u p o d ją ł ta k ż e k w e s tię p o ż ą d a n y c h z m ia n w sp o so b ie n a u c z a n ia p r a w a a d m in is tra c y jn e g o i n a u k i a d m in is tr a c ji50. P u b lik o w a ł t a k że w u z n a n y m c z a so p iśm ie „R u ch P raw n ic zy , E k o n o m ic z n y i Socjologiczny”51.
W k o le jn y c h l a ta c h u k a z a ło się d ru g ie z a k tu a liz o w a n e i p o p ra w io n e w y d a n ie m o n u m e n ta ln e j m o n o g ra fii p t. G en eza i p o d s ta w y s a m o r z ą d u europej-
sk ieg o 52 o ra z s z e re g a rty k u łó w i p ra c d ro b n y ch . W ym ienić t u m o ż n a p ośw ięco
n y a s p e k to m z a k a z u o r z e k a n ia n a g o rsz e k o m e n ta rz n a k a n w ie is tn ie ją c e g o o rz e c z n ic tw a p t. R e fo r m a tio in p i u s w p o s tę p o w a n iu a d m in is tr a c y jn y m 53 i s tu d iu m p t. C z y n n ik sp o łeczn o ścio w y w o rg a n iza c ji s a m o r z ą d u m ia s t n ie m ie c
k ic h 54. Sw ój p o g lą d n a is to tę s a m o r z ą d u w z a k r e s ie u b e z p ie c z e ń sp o łe c z n y c h
p ro fe s o r p o n o w ił w p ra c y p t. S p ó r o c h a r a k te r p r a w n y in s ty tu c ji u b ezp ie c ze ń
s p o łe c zn y c h 55. K o n cep cję r o z u m ie n ia s a m o r z ą d u k r e ś lił z a ś w e w s p o m n ia
n y c h n a w s tę p ie o p ra c o w a n ia c h p t. Z a ło ż e n ia m e to d o lo g ic zn e w b a d a n iu p o
48
Szkoła Nauk Politycznych przy Instytucie Naukowo-Badawczym Europy Wschodniejw Wilnie. Dane na rok 1933/34, Wilno 1934, s. 6.
49
J. Panejko, Z zagadnień sądownictwa administracyjnego (na tle projektu ustawyo sądownictwie administracyjnym), „Gazeta Administracji i Policji Państwowej”, 1932, r. 14,
z. 1, s. 1 i n.
50
„Gazeta Administracji i Policji Państwowej”, 1932, z. 7, s. 8 i n.51
Przegląd prawodawstwa: prawo administracyjne za lata 1930 i 1931, 1932, z. 3, s. 665 i n.52
J. Panejko, Geneza i podstawy samorządu europejskiego, Wilno 1934, ss. 184.53
„Orzecznictwo Sądów Najwyższych w sprawach podatkowych i administracyjnych” 1934, z. 6, s. 396 i n.54
„Samorząd Terytorjalny” 1934, z. 4, s. 361 i n.z y ty w n o -p r a w n e g o p o ję c ia s a m o r z ą d u 56 o ra z I d e a p r a w o r z ą d n o ś c i a p r a w o o u s tr o ju a d w o k a tu r y 57. P u b lik o w a ł ta k ż e p r a c e b a rd z ie j p o p u la rn o n a u k o w e ,
w szczeg ó ln o śc i ta k ie te k s ty , j a k N ie p o d n o s ić n ie u c tw a do g o d n o ś c i z a s a d y 58 - o n ie f o r tu n n y m p o m y śle n iż s z y c h s tu d ió w a d m in is tr a c y jn y c h d la u r z ę d n i ków , czy U p o d s ta w b iu r o k r a c ji59. B ył ta k ż e w s p ó ła u to r e m E n c y k lo p e d ii
N a u k P o lity c z n y c h (z a g a d n ie n ia sp o łeczn e, p o lity c z n e i g o sp o d a rc ze )60, n a
p o trz e b y k tó re j o p ra c o w a ł n a w ią z u ją c e do p ie rw sz e g o w y k ła d u h a s ło : P o lsk ie
p r a w o k o m u n ik a c y jn e . J e g o a u to r s tw a b y ły te ż U z u p e łn ie n ia do w s p o m n ia
n eg o p o d rę c z n ik a P o lsk ie g o p r a w a a d m in is tr a c y jn e g o 61. W r a m a c h W y d a w n ic tw a K o ła P ra w n ik ó w U. S. B. u k a z a ła się po m o c d y d a k ty c z n a w p o s ta c i s k r y p tu z z a k r e s u a d m in is tr a c ji s p o łe c z n e j62 o ra z U z u p e łn ie n ia d o s k r y p tu
p t. ,S t a t y s t y k a a d m in is tr a c y jn a ”63.
W a ż n y w y c in e k p r a c y n a u k o w e j J . P a n e jk i s ta n o w iła k ry ty c z n a a n a liz a ju d y k a tu r y , w sz c z e g ó ln o ści o rz e c z n ic tw a s ą d o w o a d m in is tra c y jn e g o . O gółem p rz y g o to w a ł b lis k o d w a d z ie ś c ia glos i k o m e n ta r z y do w y ro k ó w N a jw y ż sz e g o T r y b u n a łu A d m in is tra c y jn e g o o ra z In w a lid z k ie g o S ą d u A d m in is tra c y jn e g o , o g ło sz o n y c h n a ła m a c h p e rio d y c z n e g o w y d a w n ic tw a p t. „O rz e c zn ic tw o S ą d ó w N a jw y ż s z y c h w s p r a w a c h p o d a tk o w y c h i a d m in is tr a c y jn y c h ”64. B a d a n ia p r a k ty k i są d o w ej zao w o co w ały p o w o ła n ie m p ro fe s o ra - n a m ocy p o s ta n o w ie n i a P r e z y d e n ta R ze c z y p o sp o lite j z d n ia 16 lip c a 1937 r. - w s k ła d T ry b u n a łu K o m p e te n c y jn e g o w c h a r a k te r z e c z ło n k a n a o k re s p ię c iu la t.
W r a m a c h d z ia ła ln o ś c i a k a d e m ic k ie j J . P a n e jk o p o d e jm o w a ł ta k ż e d y s k u s je ze ś ro d o w is k ie m n a u k o w y m . B y ł dość k ry ty c z n y z a ró w n o w s to s u n k u do m ło d sz y c h p ra c o w n ik ó w n a u k o w y c h , j a k i u z n a n y c h p rz e d s ta w ic ie li d o k t r y n y p ra w n ic z e j. O p u b lik o w a ł k ilk a n a ś c ie re c e n z ji i n o t b ib lio g ra fic z n y c h , w szc zeg ó ln o śc i n a ła m a c h ta k ic h u z n a n y c h c z a s o p is m n a u k o w y c h j a k „R u ch P ra w n ic z y , E k o n o m ic z n y i S o cjologiczny” i „ S a m o rz ą d T e r y to rja ln y ”. J a k o p rz y k ła d o w e m o ż n a w s k a z a ć k ry ty c z n e o m ó w ie n ia ta k ic h p r a c ja k : L a n g r o d
J e r z y S te fa n Dr.: K o n tr o la a d m in is tr a c ji. S tu d ja . O d b itk a z d z ie ła „P rojekt K o n s ty tu c ji” p ro f. W ła d y s ła w a L e o p o ld a J a w o rsk ie g o , W a rsza w a - K r a k ó w 1929, str. 3 3 1 65, czy B ig o T a d eu sz: K szta łc e n ie u r z ę d n ik ó w p u b lic z n y c h w św ie
56
„Samorząd Terytorjalny” 1935, z. 3-4, s. 312 i n.57
„Rocznik Prawniczy Wileński” 1939, s. 77 i n.58
„Ilustrowany Kurjer Codzienny” z 10 października 1935 r., nr 281, s. 3.59
„Czas” z 24 grudnia 1936 r., nr 354, s. 3.60
Warszawa 1938.61
Wilno 1934.62
Administracja społeczna: skrypt dla użytku stud. II roku wydz. Prawa i Nauk Społecznych U. S. B., Wilno 1937, ss. 144.
63
Wilno 1938.64
Glosy do wyroków z: 26 lutego 1934 r., l. rej. 6233/30 „Orzecznictwo Sądów Najwyż szych w sprawach podatkowych i administracyjnych” (dalej: OSN) 1935, nr 2, s. 137 i n.; 25 marca 1935 r., l. rej. 6886/32 OSN 1935, nr 9, s. 595 i n.; 19 września 1934 r., l. rej. 10816/31 OSN 1935, nr 10, s. 677 i n.; 18 czerwca 1935 r., l. rej. 11083/31, OSN 1936, nr 2, s. 118 i n.;tle d o św ia d c ze ń n ie m ie c k ich . W arsza w a , G a zeta A d m in is tr a c ji i P o licji P a ń stw ow ej, 1930, str. 2 4 66, J ó z e f S ta r y s z a k - P ra w o n a d z o r u n a d a d m in is tr a c ją s a m o r z ą d o w ą w P olsce. R o z p r a w a d o k to r s k a , W a rsza w a 1931, str. 1 7 0 67.
W ś w ie tle p u b lik o w a n y c h p e rio d y c z n y c h u c z e ln ia n y c h sp isó w w y k ła d ó w w r a m a c h d z ia ła ln o ś c i d y d a k ty c z n e j n a W y d ziale P r a w a i N a u k S p o łe c z n y c h p rof. J . P a n e jk o w y k ła d a ł n a u k ę a d m in is tr a c ji i p ra w o a d m in is tr a c y jn e o ra z p ro w a d z ił p r o s e m in a r iu m a d m in is tr a c y jn e i s e m in a r iu m a d m in is tr a c y jn e w y ższe. W y k ła d k u r s o w y p rz e z c a ły o k re s p ra c y p ro w a d z ił w ty c h s a m y c h te r m in a c h (c z w a rtk i, p ią tk i i so b o ty od godz. 9 .0 0 do godz. 11). M im o że b y ł w y m a g a ją c y m n a u c z y c ie le m a k a d e m ic k im 68, p o d je g o k ie r u n k ie m n a u k o w y m d u ż e g ro n o m a g is tr ó w p r a w a u z y s k a ło s to p n ie d o k to rs k ie , a p r z e s t a w io n e d y s e rta c je b y ły n a s tę p n ie c z ę sto p u b lik o w a n e . W ś ró d u c z n ió w J e rz e g o P a n e jk i z o k r e s u w ile ń sk ie g o w y m ie n ić m o ż n a m .in . L u d w ik a B a r a (C z y n n ik i
k o n tr o li w s a m o r z ą d z ie te r y to r ia ln y m , W ilno 1931, ss. 63), S ta n is ła w a P a
c z y ń sk ie g o (T e c h n ic zn o -p ra w n e m o m e n ty w o r g a n iz a c ji z w ią z k ó w k o m u n a l
n y c h , W ilno 1933, ss. 87), H e n r y k a D e m b iń s k ie g o (O sobow ość p u b lic z n o p r a w n a s a m o r z ą d u w św ie tle m e to d y d o g m a ty c z n e j i so c jo lo g ic zn e j, W ilno
1934, ss. 149), L u d w ik a K o c h u tk a (D obra W ielkie S o le c z n ik i, W ilno 1934, ss. 134), J e rz e g o S ta r o ś c ia k a ( S a m o r z ą d a d w o k a tu r y , W iln o 1939, ss. 104), I z a a k a W a jn e s a (O c h ro n a p r a w i in te re só w j e d n o s tk i w p o s tę p o w a n iu a d m i n i
s tr a c y jn y m , W iln o 1939, ss. 138) czy W ła d y s ła w a K a w k ę (P olicja w u jęciu h is to r y c z n y m i w s p ó łc z e s n y m , W iln o 1939, ss. 108).
W 1939 r. p ro fe s o r p la n o w a ł b a d a n ia z a g ra n ic z n e . D la te g o te ż p is m e m z d n ia 28 lu te g o 1938 r. w y s tą p ił do M in is te r s tw a W y z n a ń R e lig ijn y c h i O ś w ie
30 października 1935 r., l. rej. 7028/33, OSN 1936, nr 4-6, s. 271 i n.; 14 lutego 1936 r., l. rej. 220/33, OSN 1936, nr 12, s. 861 i n.; 8 października 1936 r., l. rej. 1152/24, OSN 1937, nr 6, s. 469 i n.; 20 listopada 1936 r., l. rej. 2347/33 i 2729/34, OSN 1937, nr 7-8, s. 626 i n.; 23 maja 1937 r., l. rej. 4827/37, OSN 1937, nr 9, s. 698 i n.; 20 lutego 1936 r., l. rej. 3363/33, OSN 1937, nr 9, s. 700 i n.; 8 czerwca 1937 r., l. rej. 3985/34, OSN 1938, nr 1, s. 92 i n.; 14 czerwca 1937 r., l. rej. 7350/33 i 9308/33, OSN 1937, nr 3, s. 265 i n.; 17 stycznia 1938 r., l. rej. 4360/37, OSN 1938, nr 11-12, s. 1005 i n.; 22 maja 1936 r., l. rej. 4880/34, OSN 1939, nr 1, s. 73 i n.; 10 września 1937 r., l. inw. 621/36, OSN 1939, nr 2, s. 84 i n.; 23 kwietnia 1938 r., l. rej. 2286/36, OSN 1939, nr 2, 133 i n.; 19 lutego 1938 r., l. rej. 5360/35, OSN 1939, nr 3, s. 148 i n.; 10 grudnia 1938 r., l. rej. 4551/37, OSN 1939, nr 7-8, s. 419 i n.; 24 czerwca 1938 r., l. rej. 1252/36, OSN 1939, nr 7-8, s. 424 i n.
65 „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, r. 11, pierwsze półrocze 1931, s. 19 i n. 66 „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, r. 11, drugie półrocze 1931, s. 632 i n. 67 „Samorząd Terytorjalny” 1931, r. 3, z. 3 i 4, s. 359 i n.
68 „Wieść niosła, że nasz profesor tego przedmiotu - Jerzy Panejko, oblewa na pierwszej sesji większość zdających” - A. Michejda, Wrzesień 1939, „Moje wojenne dzieciństwo” t. 16, Warszawa 2005, s. 178. „Prof. J. Panejko, fenomenalna pamięć, godna wymogów w tej mierze rozległej Nauki Administracji, stał na słusznym stanowisku, że złożenie egzaminu z Admini stracji z pomyślnym wynikiem po roku studiów to tylko szczęśliwy przypadek, a nie dowód mądrości” - W. Czarnecki, Wydział Prawny Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie w świetle
anegdoty, [w:] HayKoeuii zdipnuK YKpaiHCbKozo Binbnozo ymeepcumemy Ha nomany Wpin naneuKa,
c e n ia P u b lic z n e g o o u d z ie le n ie u r lo p u n a u k o w e g o n a ro k a k a d e m ic k i 1939/40 w c e lu p r z e p r o w a d z e n ia s tu d ió w n a d id e o lo g ią i k ie r u n k a m i ro z w o ju w sp ó ł c z e sn e j a d m in is tr a c ji i p r a w a a d m in is tra c y jn e g o , ze sz c z e g ó ln y m u w z g lę d n ie n ie m ty c h p ro c e só w w R z e sz y N ie m ie c k ie j. W y b u ch II w o jn y św ia to w e j z a s t a ł go w W iln ie i po w k r o c z e n iu o d d z ia łó w s o w ie c k ic h n ie w y je c h a ł z m ia s ta , choć n a s ta łe m ie s z k a ł w K ra k o w ie . J a k o p r o d z ie k a n W y d z ia łu P r a w a i N a u k S p o łe c z n y c h U n iw e r s y te tu S te f a n a B a to re g o p e łn ił s w ą f u n k cję do c h w ili z a m k n ię c ia u c z e ln i, tj. do 15 g r u d n ia 1939 r. Do te g o c z a s u b y ły te ż w y d a w a n e „ p rz y s p ie s z o n e ” d y p lo m y u k o ń c z e n ia stu d ió w , k tó r e osobiście z r a m ie n ia W y d z ia łu p a r a fo w a ł. J e g o p o d p is w id n ie je n a o s ta tn im p ro to k o le n r V III z p o s ie d z e n ia S e n a tu z d n ia 10 lis to p a d a 1939 r.
P o w y k w a te r o w a n iu z m ie s z k a n ia p rz y u l. W ie lk ie j 17/7, k tó r y w s p ó ł d z ie lił z p rof. A d a m e m C h e łm o ń s k im (1 8 9 0 -1 9 5 9 ), n ie zd e c y d o w a ł się n a t a jn e n a u c z a n ie , lecz p o w o łu ją c się n a sw oje n ie m ie c k ie p o c h o d z e n ie , w y s tą p ił do s to s o w n y c h w ła d z o k u p a c y jn y c h o p r z e n ie s ie n ie do G e n e ra ln e g o G u b e r n a to r s tw a . P o 1 0 -m ie się c z n y m p o b y cie w o b o z a c h p rz e s ie d le ń c z y c h p o w ró c ił do K r a k o w a , g d z ie p o d ją ł z a t r u d n i e n i e w R z ą d z ie G e n e r a ln e g o G u b e rn a to rs tw a . P u b lik o w a ł ta m w ję z y k u n ie m ie c k im 69. N a p o c z ą tk u 1942 r. b e r liń s k ie M in is te r s tw o E d u k a c ji zw róciło się do n ie g o z p ro p o z y c ją p o d ję c ia p r a c y w I n s ty tu c ie B a d a w c z y m n a p o w o ła n y m w 1941 r. U n iw e rs y te c ie „R ze sz y ” w P o z n a n iu , a le n a p rz e jś c ie n ie zg o d ziły się w ła d z e G e n e ra ln e g o G u b e r n a t o r s t w a 70. Z a k o la b o ra c ję („za w y rz e c z e n ie się n a ro d o w o śc i p o lsk ie j i p r z y ję c ie s łu ż b y u N ie m c ó w ”) w y d a n o n a n ie g o w y ro k s ą d u sp e c ja ln e g o R P 71. Z a c h o w a n ie to po w o jn ie k ry ty c z n ie o c e n ia ł n a ła m a c h „ P a ń s tw a i P r a w a ” ró w n ie ż p ro f. J ó z e f L itw in ( 1 9 0 4 -1 9 6 6 )72. O k ry c ie in f a m ią b y ło ta k ż e w y e k s
69 G. Panejko, Das polnische Wasserrecht und Fischereirecht. Herausgegeben vom Am t für
Gesetzgebung in der Regierung des Generalgouvernements, „Polnische Gesetze und Verordnun
gen in deutscher Übersetzung für den Dienstgebrauch der deutschen Behörden im Generalgo uvernement”, t. 3/4, Krakau 1943, ss. 219 + 83.
70 3. CoKoaroK, Wpiü naneÜKo 3.4.1886 — 18.8.1973, [w:] HayKoeuü 30ipuuK yupamcbKozo
Bijibuozo ymeepcumemy ua nornauy Wpin naueÜKa, 1988, t. 11, s. 8.
71 Komunikat opublikowany w podziemnym Organie Biura Informacji i Propagandy wi leńskiej Armii Krajowej „Niepodległość“ nr 10 z datą 1-15 grudnia 1942 r. Zob. też J. Wołko- nowski, Wymiar sprawiedliwości Polskiego Państwa Podziemnego na Wileńszczyźnie w latach
II wojny światowej, „Miscellanea Historico-Iuridica”, t. 5, red. A. Lityński, P. Fiedorczyk, Biały
stok 2007, s. 128.
72 W recenzji pierwszego wydania książki Antoniego Peretiatkowicza (1884-1956) pt. Pod
stawowe pojęcia prawa administracyjnego (Poznań 1945) J. Litwin napisał: „Maleńka uwaga.
Nikt nie usunie z historii kultury nazwisk i dzieł Hamsuna ani Sven Hedina, niemniej nawet arcydzieła kolaboracjonisty Hamsuna są dziś w szkołach objęte bojkotem, choć zjawisko to jest może przemijające. W obecnych publikacjach polskich razi jednak nazwisko Panejki, uczonego średniej miary, który - powiedzmy to sobie szczerze - nie przysporzył nauce polskiej takiego blasku, by go cytować, skoro wiemy wszyscy, jak zachował się w czasie wojny. Prawnictwo polskie wyniosło z zawieruchy wojennej prawie zupełnie czystą kartę personalną, stać je zatem na to, by skreślić pewne nieważne pozycje” (J. Litwin, Podstawy prawa administracyjnego
p o n o w a n e w p u b lik a c ji o k o liczn o ścio w ej p t. Z d zie jó w A lm a e M a tr is V iln en -
sis: k się g a p a m ią tk o w a k u czci 4 0 0 -lec ia z a ło ż e n ia i 75-lecia w s k r z e s z e n ia U n iw e r s y te tu W ile ń sk ie g o 73. B io rą c p o d u w a g ę m o że n ie ty le k o n i u n k t u r a
liz m czy o p o rtu n iz m , co lo ja ln o ść J . P a n e jk i w z g lę d e m p a n u ją c e j w o k re ś lo n y m m o m e n c ie w ład zy , b yć m o że - po p r o s tu - b y ł n ie w o ln ik ie m d a n y c h czasów , z a w sz e o d d a n y sp ra w ie .
W 19 4 4 r. w ra z z r o d z in ą z o s ta ł e w a k u o w a n y do W ie d n ia , g d z ie p r z e b y w a ł do 1948 r. P o te m o sie d lił się w M o n a c h iu m i p o d ją ł p r a c ę w W olnym U n iw e rs y te c ie U k r a iń s k im w c h a r a k te r z e p ro fe s o ra zw y c z a jn eg o p r a w a a d m in is tra c y jn e g o n a W y d zia le P r a w a i N a u k S p o łe c z n o -E k o n o m ic zn y c h . Zo s ta ł n a s tę p n ie r e k to r e m te j u c z e ln i n a ro k a k a d e m ic k i 1948/49. W ybór te n z o s ta ł p o w tó rz o n y w k o le jn y m r o k u a k a d e m ic k im . Z a k a d e n c ji p ro f. J . P a n e j k i n a m ocy d ecy zji n r X I 6 0 7 1 0 b a w a rs k ie g o M in is te r s tw a O ś w ia ty i K u ltu r y z 16 w rz e ś n ia 1950 r. p rz y z n a n o u c z e ln i u p r a w n ie n ia do k s z ta łc e n ia n a p o zio m ie w y ż sz y m i m o żliw o ść n a d a w a n ia s to p n i n a u k o w y c h , u z n a w a n y c h z a ró w n o w a ż n e z u n iw e r s y te c k im i b e z k o n ie c z n o śc i n o s try fik a c ji. W k o le j n y m r o k u a k a d e m ic k im p rof. J . P a n e jk o p e łn ił fu n k c ję p r o r e k to r a . W w ie k u 75 l a t z o s ta ł p o n o w n ie w y b ra n y n a s ta n o w is k o r e k t o r a w r o k u a k a d e m ic k im 1961/62. P r ó b ą r o z lic z e n ia s ię ze s t r a s z n y m i c z a s a m i w o jn y o r a z p a n u j ą c ą w N ie m c z e c h p o w o je n n ą o k u p a c ją b y ł sz k ic d o ty c z ą c y e ty k i w ż y ciu p u b lic z n y m , w k tó r y m p o d ją ł p ro b le m m o ra ln o ś c i p a n u ją c e j w ła d z y 7 4 . N a p o trz e b y d y d a k ty k i u n iw e r s y te c k ie j o p u b lik o w a ł p o d rę c z n ik w ję z y k u u k r a iń s k im p t. N a u k a a d m in is tr a c ji i p r a w a a d m in is tr a c y jn e g o w d w ó c h c z ę ś c ia c h 75. W y p ro m o w a ł te ż d u ż ą g r u p ę d o k to ró w - aż 36 osób, p rz y cz y m n ie k tó r y m s p o ś r ó d n ic h s to p n ie n a d a n o n a p o d s ta w ie d y s e r t a c j i n a p i s a n y c h w ję z y k u p o ls k im , n p . W ła d y s ła w o w i D o m b k o w i (R o z p r a w a a d m in is tr a c y jn a w p o ls k im p o s tę p o w a n iu a d m in is tr a c y jn y m - 30 m a ja 1950 r.) o ra z L e v ie m u A b e rd a m (P ro b le m y n a d z o r u i k o n tr o li w s y s te m a c h a d m in is tr a c ji s a m o r z ą d o w e j - 26 s ie r p n ia 1966 r.). Z in n y c h w a r to w s k a z a ć n a p r a c ę R o m a n a G o lia ta p t. 1деологгчнг перемти самоврядування ( Z m ia n y id e o lo g ic zn e s a m o r z ą d u ) - 9 lip c a 1949 r. o ra z ro z p ra w ę J a r o s ł a w a D z y n d r a n t. П роблема м еж компетенци адм Ш ст раци правлт ня й самоврядування (P r o b le m a ty k a r o z g r a n i
że adresat krytyki chyba zanadto się nią nie przejął, bowiem w kolejnym wydaniu podręcznika (przejrzanym i uzupełnionym) z 1947 r. nadal przywołuje cytat z pracy J. Panejki z 1926 r. pt. Geneza i podstawy samorządu europejskiego (s. 45).
73 Kraków 1996, s. 108. 74 Ю. Панейко, Етичт моменти в державному житт1, [w:] Науковий зб1рник Укратсъкого Вшъного Утверситету. Ювшейне видання. Мюнхен 1948, t. 5, s. 129-138. 75 Ю. Панейко, Наука адмтжтраци й адмШстративного права. Загалъна частина / За викладами Ю. Панейка опрацював С. Галамай, Augsburg 1949, cz. 1, s. 115; cz. 2, s. 116-213 (УВУ: [т. 5]. Украшська Студентська Громада. Серк: Скрипти; т. 26).
cze n ia k o m p e te n c ji a d m in is tr a c ji r z ą d o w e j i s a m o r z ą d u ) - 10 k w ie tn ia 1952 r.
czy d y s e r ta c ję I w a n a G w o z d a p t. @edepani3M i adM inicmpamuene npaeo CCCP
(F e d e r a liz m i p r a w o a d m in is tr a c y jn e Z S R R ) - 17 s ie r p n ia 1968 r. O d n o to w a ć ró w n ie ż n a le ż y , że p o w o je n n y m u c z n ie m p rof. J e rz e g o P a n e jk i b y ł Z e n o b iu sz S o k o lu k (1 9 2 6 -1 9 9 8 ). W 1953 r. u k o ń c z y ł W y d ział P r a w a i N a u k S połeczno- E k o n o m ic z n y c h U k r a iń s k ie g o W olnego U n iw e r s y te tu w M o n a c h iu m . B e z p o ś re d n io po s tu d ia c h d o k to ry z o w a ł się z z a k r e s u a d m in is tr a c ji i p r a w a a d m i n is tra c y jn e g o n a p o d s ta w ie d y s e r ta c ji p t. Id e o lo g ic zn e p o d s ta w y s a m o r z ą d u k o m u n a ln e g o w e F r a n c ji. W te j d z ie d z in ie ju ż w 1955 r. u z y s k a ł h a b ilita c ję
n a p o d s ta w ie p ra c y p t.: Teoria p o lic ji16. B y ł p ro fe s o re m z w y c z a jn y m w la ta c h 1 9 6 8 -1 9 9 8 i ja k o w y c h o w a n e k s t a ł się s u k c e s o r e m s p u ś c iz n y n a u k o w e j J . P a n e jk i.
D z ie łe m ży c ia p rof. J . P a n e jk i b y ła w y d a n a w 1963 r. w ję z y k u u k r a i ń s k im m o n o g ra fia p t. T eo retyczn e p o d s ta w y s a m o r z ą d u 11, s ta n o w ią c a o s ta te c z n ą k o n s ta ta c ję w ie lo le tn ic h d o c ie k a ń a u t o r a o ra z d a ją c a n a jp e łn ie js z y p o g lą d n a is to tę s a m o r z ą d u te r y to ria ln e g o . N a w ią z u je o n a b e z p o ś re d n io do p r a c p rz e d w o je n n y c h , choć u w z g lę d n ia ta k ż e p ó ź n ie jsz e u s ta w o d a w s tw o (zw y k łe i k o n sty tu c y jn e ) o ra z p iśm ie n n ic tw o , w ty m d o ro b ek p o lsk ich autorów , m .in. J e rz e g o S ta r o ś c ia k a o ra z M a u ry c e g o J a ro s z y ń s k ie g o (1 8 9 0 -1 9 1 4 ). J a k ju ż w sp o m n ia n o , k s ią ż k a u k a z a ła się p o n o w n ie ja k iś czas te m u n a U k ra in ie . F r a g m e n ty te j p ra c y b y ły ta k ż e p o p u la ry z o w a n e w fo rm ie o so b n y c h p u b lik a c ji18.
S ą d z ę , że d a t a p u b lik a c ji p ie rw o w z o ru o m a w ia n e j k s ią ż k i n ie b y ła p r z y p a d k o w a . N a le ż y b o w ie m p rz y p o m n ie ć , że w 1960 r. u k a z a ło się d ru g ie w y d a n ie - ro z s z e rz o n e i u s y s te m a ty z o w a n e - z n a n e j p r a c y H . K e ls e n a p t. C z y
s ta teo ria p r a w a 79. W 1961 r. K e ls e n o tr z y m a ł t y tu ły d o k to ra h o n o r is c a u sa
U n iw e r s y te tu B e rliń s k ie g o , U n iw e r s y te tu W ie d e ń sk ie g o , N e w S c h o o l fo r S o c ia l R e se a rc h , a w 1963 r. - p a ry s k ie j Sorbony. W m ię d z y c z a s ie z o s ta ł u h o n o ro w a n y G roßes V e r d ie n s tk r e u z m i t S te r n d e r B u n d e s r e p u b lik D e u ts c h la n d (W ie lk i K rz y ż Z a s łu g i R F N z G w ia z d ą ). Z p e w n o ś c ią b y ł o n d la J . P a n e jk i w ie lk im a u to r y te te m n a u k o w y m (n b . m o n o g r a f is ta e u ro p e js k ie g o s a m o r z ą d u p rz e ż y ł sw ojego m is tr z a ty lk o o c z te ry m ie sią c e ). J e r z y P a n e jk o b y ł ta k ż e u c z e s tn ik ie m e m ig ra c y jn y c h d y s k u s ji p a tr io ty c z n y c h o d n o sz ą c y c h się do p rz y s z ły c h ro z w ią z a ń in s ty tu c jo n a ln y c h w n ie p o d le głej ju ż U k r a in ie . D a ł te m u w y ra z w s z k ic u p o ró w n a w c z y m 80.
16
3. CoKonroK, Teopin noniąii, Ta^aa 2005, ss. 206.11
ro. naHeHKo, Teopemmni ocHoeu caMoepndyeaHHn, Monachium 1963, ss. 194; Ponowne wydanie: ro. naHeHKo, TeopemuHHi ocHoeu caMoepndyeaHHn, Lwów 2002, ss. 196.18
ro. naHeHKo, IcmopmHi ocHoeu caMoepndyeaHHn „Pecny6jiiKaHet(b” 1993, nr 3-4, s. 15 i n.; ro. naHeHKo, Bnnue euöopuux cucmeM Ha tfiaxoeicmb y caMoepndyeaHHi, „Bine” 2001, nr 11, s. 55 i n.19
H. Kelsen, Reine Rechtslehre. Mit einem Anhang: Das Problem der Gerechtigkeit, Wien 1960, ss. 534.80
ro. naHeHKo, KoHcmumyąiuHa Kpu3a HiMeąbKoi 0edepamueHoi Pecnyöninu, „CyHCHa YfcpaiHa” 1953, nr 4, s. 4.U s c h y łk u ży c ia p is a ł g łó w n ie d ro b n e p ra c e sp o z a z a k r e s u n a u k p r a w n y c h , w k tó ry c h p o r u s z a ł ró ż n o ro d n e p ro b le m y , n p . p r z y b liż a ł c ie k a w e p o s ta cie h is to ry c z n e lu b k o n c e n tr o w a ł się n a s p r a w a c h k u ltu r a ln o - a r ty s ty c z n y c h . Z c ie k a w s z y c h m o ż n a t u w y m ie n ić : К раса лю дини (1951), Pi-здвяна Micmepin (1952), ВолфГанГ А м адеус М оцарт (1956), В ’ячеслав Л ипинсъкий (1956), Коли
дзвонят ъ во скр ест дзвон и (1956), Б ет хо вен - лю д и н а (1957), Г ум ант ст ъ i христ иянст во (1957), 1дея вiчного м иру (1959), Д о ю т ори «М еси» Генделя
(1961), Завдання професора ут версит ет у (1965). E se je p u b lik o w a ł n a ła m a c h p r a s y e m ig ra c y jn e j („Svoboda”, „W sp ó łczesn a U k r a in a ”, „Głos C h rz e ś c ija ń s k i”).
J e r z y P a n e jk o u c h o d z ił z a osobę b a r d z o z a s łu ż o n ą w ś ro d o w is k u e m ig r a cji u k r a iń s k ie j. J e s z c z e z a ż y cia u k a z a ły się o k o liczn o ścio w e p ra c e z o k a z ji ju b ile u s z u 7 0 -le c ia 81 o ra z ro c z n ic y 8 5 -le c ia u r o d z in 82. W y ra z e m szczeg ó ln eg o u h o n o ro w a n ia było n a d a n ie 30 m a r c a 1972 r. g o d n o śc i d o k to r a h o n o r is c a u sa U k r a iń s k ie g o W olnego U n iw e r s y te tu w M o n a c h iu m 83. N a s tu le c ie u ro d z in u k a z a ły się s p e c ja ln ie d e d y k o w a n e , p o ś m ie r tn e k s ię g i p a m ią tk o w e P ro fe s o ra J e rz e g o P a n e jk i84.
J e r z y K a ro l P a n e jk o z m a r ł 18 s ie r p n ia 1973 r. i z o s ta ł p o c h o w a n y tr z y d n i p ó źn iej w s ta r e j części c m e n ta r z a W a ld frie d h o f w W ie d n iu w a le i z a s łu ż o n y c h ( F u r s te n r ie d e r S tr. 288; p o le 186, r z ą d 2, n a g r o b e k 0076). W ch w ili obecnej je g o g ró b j e s t t r a k to w a n y p rz e z z a r z ą d c m e n ta r z a ja k o o p u sz c z o n y 85, co s y m p to m a ty c z n ie ś w ia d c z y o p a m ię c i p o to m n y c h o oso b ie p ro fe s o ra , r e k to r a i d o k to r a h o n o ro w e g o u c z e ln i, a le ta k ż e m e lo m a n a o ra z d z ia ła c z a sp o łe c z n eg o i o d d a je p o n ie k ą d tr a g iz m te j - ró w n ie in te r e s u ją c e j, co k o n tro w e rs y jn e j - p o sta c i.
S u m m ary
George C h arles P an eyko (1886-1973) - b iog ra p h y sk etch
Key words: theory of self-government, administrative law doctrines, GeorgeCharles Paneyko, biography.
T h e a r tic le c o n c e rn s th e b io g r a p h y o f th e c r e a to r o f th e th e o r y o f s ta te lo cal g o v e r n m e n t i n P o la n d . G e o rg e C h a r le s P a n e y k o liv e d fro m 1986 to 1973. I n 1909 h e g r a d u a t e d fro m th e F a c u lty o f L a w a n d S o cia l S c ie n c e s of
81
3. Соколюк, Проф. Д-р Юрш Панейко. З нагоди 70- piчного ювшею, Мюнхен 1956, ss. 19.82
З.Соколюк, Бути людиною. До 85^чного ювшею проф. Д-ра Юpiя Панейка, „Украшський самостшник” 1971, nr 5/6, s. 46-48.83
У. Пацке, М. Шафовал, Р. Яремко, Universitas Libera Ucrainensis: 1921 - 2011, Mona chium 2011, „Varia” cz. 56, passim.84
Науковий збipник Украшсъкого Втъного Утверситету на пошану Юpiя Панейка, 1988, t. 11; In memoriam Georgii Panejko, „Studien zu Nationalitatenfragen” 1988, nr 4.85
„Die Grabstatte wurde aufgegeben” - z informacji uzyskanej 27 sierpnia 2013 r. od zarządcy cmentarza.t h e U n iv e r s ity o f Lviv. T h e r e h e re c e iv e d h is d o c to ra te in 1910. I n 1926, h e w a s d o c e n t a t th e J a g ie llo n ia n U n iv e rs ity , a n d fro m 1928 h e w o rk e d as a p ro fe s s o r o f a d m in is tr a tiv e la w a n d a d m in is tr a tiv e sc ie n c e s S te f a n B a to ry U n iv e r s ity in V iln iu s. A fte r W o rld W a r II h a s b e e n a fu ll p ro fe s s o r a t th e F a c u lty o f J u r is p r u d e n c e a n d S o c ia l-E c o n o m ic S c ie n c e s U k r a i n i a n F r e e U n i v e r s ity in M u n ic h . T h e re w a s p u b lis h e d in 1963 h is l a s t w o rk T h e o re tic a l
