W sprawie rzekomej transgresji kimerydy na Wyżynie Krakowskiej

Vol. 22, No.

acta geologlca polonica

W ' sprawie rzekomej transgresji' kimergdu na Wgzgnie Krakowskiej

ON THE ALLEGED JDMMEBI])GIAN TRANSGRESSION, IN THE CRACOW UPLAND

.s~ENjIIE: w P:8CY prrr.edstawmno ^iIlOWe oibsarwQcje ddkIanJane 'W Sudo1e i w .oIro1tcacb Wolbrooliia U"oBIZ ~adzono dy.lllruosj~ IDII'd ~ litolo-

;gicznymd d fa~, ^M ~ kt6rych onajmlodBze 'OS8dy gam.ojura1Bk:ie

na WyZYDf,e iK.r&lrowsldej umaWllDO doty~ :za "~ .. ,,.WillY admeryd". Oeady te 'W rzeczywiaof;ok,i. lD8lezll w cMcliIci do pmDomu adooerq plaimla g6m.ego akIsfmodu.

Xomakt ;l'Ch z podlozem me ma chm'o8ilcleru 1IE'lmeg.reaywnego, a pogllld ^I() .iStmJieniu wynuiV.enia :i 'lazy .kira9awlenia poprzedrr.ajElcej i.ch a;adzenie jest meu2lBSlldmony.

W&rOd osadOw' margLlstych wySIt~pu:iIl 0SII.lW"i:ska podmorslde 'I osady Pl"lldOw m'W'ie- .siIDawych ,ft,wrbfk:l:yty), ~ byly me&"~ lLriterpret.aw8ne jalko ,;tnl'IJSgl"E!&Y Wile

. 1lllepiie6ce 'kdmerydu".

l,WSl'lGP

Wiek najmlodszych osad6w: g6rnojurajsldch na Wytynle Krakow- :skiej i ich· stosune'k do starszych osad6w aksfordzldch od dawna byly

tematem rozbietnych i sprzecznych ze sobll pog14d6w.

W latach os:t;atnich dzi~ki pracom S. Bukowego {1957, 1960,' 1962, .1968) utrwalil .si~ pog1ll:d 0 istnieniu "transgresYw'nego kimerydu" w tym re]onie. PogI~ ten byl poWtarzany w wielupracach (np. Dembowska 1964, ,KsiliZkiewicz 1965, Siewliia'k 1967, Burzewsk:i. 19~), oraz sOOl' si~ pod-

.staw~ ipl"Zyj~a dolnokimerydz'kiej fazy !krasowienia w rejonie krakow- skim (GradziDSk!i 1961,1962, 1964; Gradzitiski & W6jcik 1966). .

Na podstawie bada:6. stratygraficzno-paleogeograficm.ych utwor6w g6r.nojurajskich w p6hlocnej cz~Sci J~ PolskieJ (Wierzbowski 1966,

46 JEBZY GE.AZEK i ANDBZE.T WlIEBZBOWSKI

1970), W· plakosynklinie miechowskiej (Jurkiewicz, Kowalczewski &

Wierz.bowski 1969; Jawor 1970) oraz w G6rach Swi~okrzYskich (Kutek 19628, '1968, 1969), a takZe na ipOdstawie badan kopalnego krasu (Glazek.

D~*i & Grad7liilSki 1972; Glazeck 1972) i og6lnych rrozwai:an Ipaleo- geograficznych (Glazek & Kutek 1970, 1971) pogl~d ten i jego paleogeo- graficzne konsekwencje staly 'lri~ bardzo w~tpliwe. •

Dla wyjaSnienia sytuacji, jesieni~ 1970 roku auoor.zy p!'Zeprowa- dzili ·roboty ziemne w celu ponownego zbadania· profilu "kiroerydu trans- gresyvmego" w SUdole (por. IBulrowy 1957, 1960, '1962) oraz .dokonali krytycznej analizy dotychczasowych danych ' stratygraficznych, ktOre w pemi potwierdzily nasuwaj~ce si~ w~tpliwoSci i pozwolily w odmienny spos6b zinterpretowac wiek oraz sytuacj~ paleogeograficzn~ najmlod- szych asad6w g6rnoji.tr(ljrs~ch na Wy~ie :KTakowskiej'

W tym

miej~' aUtbOriy~nll sea:d.e~e ~~a~

«

s.

now.,

wWclem podmonIdm &001o~.

aszu.t.TATY "DOTYCHOZMK:IWYOH BADAN

J. Siemirad'zki 'C1891, 114m3, '1901, 1~), :zeodnde ze s1lair:'szymd pogllldami A. IMi-

cba~, T. iWlfmoWSkiego i S. iKoD'tk!iewicza, zaJic:zyi 1llllIlICI'lJn1l ~6 0IlIBd6w p-

oojurajsJcich na WyZynd'e IKm1rowsldej do acimerydu, l.IW'e.iajt4c, ze OBEIdy te le~

traiJsg!resywnde na osadacl1 oksifard7Jkdch. J'8lro dow6d ta.kil.ego ulozen1a :prodtai ip1"ZIe-

ki'aczajllce rozmiesmz:enie ooadlrw ze 6kamieniakJScoi;ami umaoymd, prz.ez Diego :za

ldmeryd'2lkie w &tosiunlku do ·uddrumentowaJnyc.h. if.au.rMl osadQw oksfu'dZldch. iNalety dodal:, ze wedmg J. Siemdlrad:zk:iego (lI891, 1898, 1901, 192I2) aJ&dy zaliczane do· !kd- meryd'll i do' akslordu 'Opma jegn ~ na~) ~e byly fIlt(lIIklbDLe, gl6wnie j8ilro waq;rienie 13b:1i9te i plytowe.

IPoghldy ipOWY2:stLe podWlaZaa:le .byly przez S. Za!r~o (1004), ,kt6;y zwr6cR u'WI8gE: na IraZllce niedokladnoSci w mwentaJrYll.eCR zbJJotrlrw paileooJboil.ogiaz.nych Ko- mds~d P1i:zjoglradlllc:2l!ej .AkIademii Umie~ ~~h przez J. Siemiradz- kiego Il 2l8kwEBllitooolwB<l sr.ereg BtIaonowtiI!k z ~ klimeryd2Jltll.

NaJleZy aumaczyl:, Ze .&l\lllla ~ .. " lWy:i:ylny ~ej wymlieniooa przez J. Siemiraddrltigo lIlie byia'!P1'I8'Wde 'WICale HusIIrawiImat, co hairdrzo utrudn:l.lo jej rewi7!jE:. W~1.I066 jednak: ptunkOw IIlinonditOw, Il'8 ktOrych opm-l aw6j ~d J. Siemi.radzk.i {l891, W93, 1901, .UlrJl2), ~ pM.:niej mman~h IZII1 gatunki ok&- fard~imeryd/zlkie, ~ I1;Ylkooksford*ie (par. Wegele 1I92J8-j1929; wterzbawskJ 11966, s. ;1'66). JedY'Ile :z.ilustrowsne i qpisa.ne amonity ,;kdmeryd:zJkil.e" przez J. Siemi- rndaJldego. (l89l, tab. iIIIl, fig. 5; It.ab. V, fig. 6): ,,Perisphinctes 11i'rW1uloide.s Waag."

i ,,PerisJihmctes rotundatw (SoW.) d'Orb." SI\ lD.'ie1rompl~ymd oka:r.aIni lPesrdsphinc- tidae i rlldameo:n.a.ut0ll'6w lIlie naciajll &i~ do bLiZlstzego Ozn6C7Je1ll.ia.

'Nawym ~e:nrtem iwiitad~ym o· obe<m~ci kimerydu na Wyiynie Kra-

W SPRAWIE RZEKOMEJ TRANSGRESJ"I· KlMER-YDU 47'

kvwskdej stal Si.~ olmz ,.AsPidoceros Zangi.&pinum (Sow.)" qrislmy i ziNsbroWany-

~ iE. iPanowa ,(119130). Amond.t Iten meloeziKmy QJdSIlal w 1l't1!Xl1lBllU 'W kami.61l!iiabnde LibMa W IKiralrowie. W lkamienioromie tym rz:mme SIl tylko .niell'hLwieone wapienie·

t)kairiste ti 71w.Ut1ane IZ .mmi 'MI!Plenie waw.!.cane; wedlug iR. GmdziD6kieglo ('1962) amonit ten mOgll !pochJodrzli~ 7Je 1lIz<:rl.e1in ilmlscwyeb: rwypemionycb ilasbo-maql:Jstym ma't.eriaiem u:mIIJIlym 7J8 ~yty 'OSlId ,ldmelrydzlci. J,Itk moZna ~12Ii;l: z opi!su i Ifoto-.

gra& (Panow 193O),.iCtk;az ten

me

(Sow.), !la' co wakemje przede ·'W6'Zy8tkim mOiejsza d10St guzkaw m. skr~e 0l"8IZ bal'dzlej przyp~e poloZeoI.e 1i.e"WIi~ego 'icll ~u

m.z

ma miejsce u gatwnlku Aspidc:lrceoms long;.spinunn {Sow.). Oechy Ite I\IJPOdabniajlil na"::

tomI:ast okaz opisaJny pr7.eZ E. iPanowa (1930) do garbunk'll A.9pidoceraB binodum.

(Oppel), 00 'W;Y!r'aZnie wynlb !& porclW:uan1a opis6w ii iJ.ustracji obu tycb gartu.nIrow

(por. ChaiBt 111160) • .A8pidoceras· birwdum .(appal) rwYJJt~uje W IDajrwy2l!tziym dksfOlr-·

dme i dolnym <kime.t"Y'drzde '(Clltrist 1960. 'Scbmi.at-<Ka:ler 1002). a jaden 1re WBJP61-·

autarOw ~. Wief17JbowBki) dyspoouj;e oka2lem ~ ,glaltunku 'Z ClSIldOw lllajwytBzego.

o/ksfordu. z gGrnej ez~ poziiamu

mdoceras 'P1amua

W 1a.tach p{$lli.ejazyel1 S. IZ. lR6Zycld. (119B3) odmuo.i.:t mofl1'Wd.§l: wyBt~a kimielrjrdu w jUIrllJe W~yn'Y ~h~j i mJJilClZYl nejmlodsze OS8idy-

g6roojtJn~ ('WIIIPimIIe k!red.blw'l¥be. ;wapienie pIy1mv<o-l!i~CI'ZIIle. i ~iowo W&-.

piJen6,e 1!kalIdBte) !db ,,nlunllku". iNDeco pMmdej S, iBuRoawy '61956) U7JrI8Il ~j~ tyeh <aI.-

dOw ill'll iWyZYlIlie ~j. Il ~ ~e ;p1yrowo.JlliItDgiraJf;i'C2J!le 2B miod-·

sze d ~l :.le do .,I2I9Imtu"1. ZdtImi;em rtyoh autor6w listmIilala ci~~ sed,mellltaejL 'WS'Zyatkieh '7ln8Ilych· irri. M·jmlodsrzycll oead6w g6moju:r.ajskich .na 'Wyzyme Knkow-·

ili~. .

INaleiy tu w.spam'Illiel:,ze w k!oimplek1!ie najm}odszych iosad6w go!'noj\ll1"lQ>jskich.

na Wyzyn:1e iK.mkowE;kdej 'ZIlaID.e byly !t'6wnie:i: me osady. E. iE'IIIInaw (1.934) do gar- nej jury ~ &rIlI8II:'gle wystlZ>ujllce rw SUdole. a.aB IZ. Suj:lrowald ~6, 1934) qrisal:

podobne mwgle ,z Olro]k Wolbromda. :za.O.1czajllC je do ,,akslordRl" lub .,nmraku ....

Pozycja tyclt QiIIadOw rw poliifu. iSIkBl g.6:mJoj.~h IOiIro1ic WolbioomiJa me Ibyla· jed- nak :z.upe:linde ,iaIma. ~. Z. SujlkOWBkli (-11126) margle 'IlwaZal I7Ja OSIIldy sfatrlsze od w.api.eni ek;alistych d.. ~ ~jl:lCYCh wtw:lS'ie&ltwie, !p6miej :iedMk.

(Sujik:owskd 1lA14) stwi~, Ze ~ one wymtny filesp6l l1tologiczny warM w-a- pieni 1P1ytborwyc-h. 'I'l1JIlym Itypem U:bolJo~'CZllym st:wiel'ldmnym· w ocisllxm!i~lu kola wsi

marww

mdiaQ- byl: \lll8!jmlods:z;ym osadem gOmojun.jakim w OIlrol!i.cy Wolbromia d zaliczane byly do ,,,naj'WyisrT..ego 8ie'k'wIaa1u" loo do ,,8flI!utu" (Suj/kJa'wlikli 19216, 1'9'34).

iPooIlowme ~enie ~wama 'kimerydu .IlQ 'Wytynie lK:ra:kow\sk:iej /ZIO-.

sIa1:() poetarwione pmez So Bulrowegoo ~957, 1960, 1002. 1968) one pocJisIbawie odslondl':C:

w Sudole Ii olro.licach WolbromIa; oraz wiercefi w (Raclbarowicacll i Sm-enII.awie (par.

fig. 1). WYlSlf;~u~ 'tu'ta!j utwory jUlflIljski.e ,by!1:y okre§lane pxv.etL tego autar-a jaklO osady m~ i z1~e:6oowate. a ZIilicrane do ldmeryd.u. KODIIakt tych oOBBdOw"

z nizej !J.~cymi wap.'ioaldami r1J8J1icfI'.Iaillymi do "I'8IU!I."8lk:u" lub ,,1SIIIbaI'Ibu" Inial miee- wecUlug S. !Bulwwego (11.191517, .1960. 11962, 11968) chankter WIlIllISgre8y'W11ly. Pogllld ten '7XlI!!Ital opariY IDa listnden:iu dommemat1ej :I.uld 6traty~afdcznej pomiQdlZy wapit!ll'l1am{

,,raunku" lub "astarlu" a; ~i i ,,.zlepiefJ.cam.i" G.liiclanymi do kimE!l"ydu,,()1"aZ.

J'ERZY CR.AZU 1 4NDRZEJ WoIERZBOWSKI

na podst&"W'ie dntepretec]l. osad6w ,~epief1Qow~ty~" .joako

ooadaw

~em .. DodaJtllrowym:i a'l"gumenJt.ami mialo bye p,m.eik:raczajllce i nd~ ulotenie ..oead6w zaMCZ&lych do .iclmerydu na wap.ieniach ,,astsriu" dub .,,!r8,~". .

WY.KSZT.AUENJE NAJMLOiDSzyJGH. OSADOW GORNoiuRA.TSKllCH NA 'WYzYNrE KR.A!KOWSK:LEJ

.Sud61

Na~aZniejszym· punktem wyst~powania na powierzchni "transgre-:- .sywnych osad6w kimerydu" jest SudM. Odsloni~e znajduje si~ w zarzu- ..conym kamien101omie, sk~d oddawna opisywano osady jurajskie i kre-

o

fJ-J~-L.-k.' • • • • • . • • •

...

...

. . . . . . .

r-r---L.,. ... "\. . . . • t-'-r-... -r-L-.r-\. • • • • • • • • •

. ^. .. . ^...

iFlIg. 1

S7lktc ad<:eldnlcY.inY il'02lWa6Janych 6IIanowdsk aIlld.aw g(xm.ojunjBkJch :1 utwory przedg6rnojura,*le, 1I wapieDle !l margle g~nojur8jBlde, a oaady kredOlWe, 4 oma- -,rlane odIIkJ01~a (8 SUd6l, Z Zarzecze, Ju J'uHanlta, Ja J'aakr6w, G Glan6w, L Lgota wtelka),

S omawlane wtarC6!lia (R Racl.borowl:ce, 8z Szrenlawa, W Wf:grzyn6W)

lLoca:J!ities 'Of the discUl!lliJeld Upper J~ dep!Blots

.1 pre-Uppar Juraflll1c deposits, J Upper Jurll8S1c Jdmestones and mar~, a Cretaceous, 4 outcropII -:under diBcullllion (8 Sud61, Z Zarzecrz.e. Ju .Tlillanka. Ja .Taskr6w, G Glan6w, L Lgota Wlelka), . S boreholes d1sCW!l8l!d (8 RaclbOrowice, Sz BzrenJawa, W WE::grzyn6W)

W SPRAWIE RZEKOMEJ TRANSGRESJI KIMERYDU

dowe (Z8T~czny 1878, 1894j Panow 1934j BU'kowy 1957, 1960; Glazek, Marcinawski ^& WtieI"ZJbowSk!i. 1971). Ndedawtno ten staTy i prLed lroncem uhieglego stulecia zarzuoo:p.y kamieniolom zoota} zasypany, tak: ze w celu pcinownego 7lbadania profilu trzeba bylo przeprowaq,zic prace ziemne (fig.

2-5).

N.a.jstatrar.e elkab' gamojUl'ajBfkie s1:wderdzone .zastal;y w SQb]ku (fig. 4, ~esp6l 1;

fig. 5, zesp61 1). 5'l !to /l:w8l'de, zlrlrte ~lenie a; czemymi. im'zemieniami, miej:soaml . .zsylifikowane, typu wapie.n1 sblistych I. Z fartmy ld'C7l!rle WY'SItfWUjll gl\bkll, l1VJad7Jlej

s~

q~ 7[j

~

1~ 21':";·;···:1 ... 31~4

40

0 , 10 _I 20m _I

!Fig. 2'

SzIdc rwyrob!lu w SudJole

:l margl.iste oeady gornego okIf.ordu. 2 piuzcz::vst;e O8Ildy cenomanu, II IIllU'gle "nODU, 4 l_y

~plelBtocen) 1 haldy, :; ceDOmaillka powierzchnla ebraz::yjna oDa oeadach c6mookltordzld.cli, /J skarpy. ,. 81ady etarych wkOp6w badawCBycb. B wkopy bac!aWCZ8 autorOw •• potokl

A-B 1 C-D J.tnI.e przekrojOw DB

se.

Sketch or 'excevatiGllS at SWi61

1 upper Oxfordian marly deposita, 2 Cenomanlaa sandy depollta, B Senon1an marlll, 4 lo_eII (Ple1stocene) aDd w.ute heaps, • Cenomanlan abrasion surface on upper OXfordlan BUbstr.llte, IS escarpmentll, ,. tracea of older elI:CavatioDll, B excavationa made by the auUlors, • streams

A-B and C-D cross-ectiOIHI in Fl., 11

I W.rozd:zdele tym nau;wa tmpie~ tt/PU B1cal£stego uZywana jest dIe wydzie- lanyeh makiroIrkopowo wapieni ula'Wioon~h(lawiOOWY'Ch) i w.aJPiend sklallstych ISE!lD:SU 611iriC'l;o (por. iDiuly:6B1ld 19M), ikt6rych odr6Znienie w ma~ych odsloo.:l.t:ciach ~ oklru- chach jest mozldwe tyllklo wyjl\'tlrowo.

50 JEBZY Gl.AZEK 1 ANDBZE.J WIERZ<BOWSKI

braehio,pody ~tere'b1"atulidy). W plytkach oienkich· wajpiienie te wylkarmjll. srtru:ktu!'Y spotykane w typowych wapieniach skaUstyeh (par, ntul~ 195'2, talb. X, fig. 2I8-el i 34-3:5). is!l

w

spo!'y Globoohaete 1lIP. SzczIl1lki te 911 W il."'6Znym s'flopn1u :'llI'e!kIry.9tailll.mwane, obok nich spotyka si.~ s7.lCtZEl1tki, kItc5IJ:oych :naltura jest nieczytelna' WBokutek siilnej !re'k:rystali.- zaeJi. Mas~ 1POdJSta'W'OlWll ilPbmOWd mi!'kII:yt przecl1ioodzt\'Cy pa!rIbliamt !W ~ ~ ~­

omi. WSnld mas.y m~j spoty·ka Bi~ tei sparadyemie ~od!ki. ~yt wYlft~­

puje IPOdrzE:dQie, ,gIOwl"lie lIla ipIOgl1'ank!:ru zreka."ysbalirowanych SaJCZllibkOw orga,n1cz- nych d milorytbowej masy ipOClstawowej. Glmna pawierrzchni:a tych wapiani, BIC7.kol- wiek :nie:tbYJt gl:aJdb, Illie Wy~uje jednalk Sladaw 1r07lIllyc.

Na wapienil8lch iezy zespM osadOw DlaIJ.'Igliistych (fig. 3, ,zesp61 Z; ,fig. 4, ~ 2;

fig. 5, zesp6l 2) ^Q maiksymamej sbW'ier'Cloonej DmIlis7DScl. 3,"2 m. Zesp6ol: ten etanlQlWil\

w nJiiszych cu:8ciacll oliwlrowe, wyzej smiroZ&te ma<rgle .z ciemlclm.i, :pOOnEl!cmie wystqpujlleymi ~wi'Cen:l.amd milklrytowych wapianl (fig. 3, wars.twy Ib; fig. 4,.

wSXI9twy 2b). W marglach iSpOItyik:a si.~ doM: regul8il."Rie uloione, :z:godnie Z ulawice- niem, ckobne konkrecje, pierwo1m.ie pil'YIbowe, ()Ibecnie ip'l'awde cai.lrorwicie dimoD1- tyzowane oraz WIi~ks7Je wapien·ne. lEfe'ktem prrzemi'8lll hapergeniCl'Z4lych piryiu BIl rrllw- l1li.eZ ~y gD/pIsu 'WElIPQIIl.IiIm z tyt'h m'M'gli IP1"ZIeZ S. BullroweglO (il957).

lFauna w osadach maIl"glistyeh jest m;rd:zo uboga d monobonna. spoItyka silt zdefll1'mawaone !pt8!noCeNe cienJk.osdt<Jll"!UJPOwych jeZowcOw 'llIIII1eZl\cyCih mpewne do Il'Oo-

sw NE _SE NE SW

lf59

/t'-':]

.

]1Jg. 3

Wikqp I w SUddLe ~n'llIDelI'y adpowiJadlaijll zef!IPIO'km ~'C2lDym i IWUlStwom oma-

. 'WIIIaInym w teklSdoe)

Oksford g6rny: lwap!eil typu skalistego, II margle, 3 wkladki wapleni mlkrytowych w marglach, 4 konkrecje wap!enne w marglach. Cenoman: :; powierlllchnia abralllYjna, " p!askowce. w sPllgu

loulnie zlepieticowate. -Inne oznaczenia: 'I halda 1 gleba

Excavation I at Sud61~numbelrs ~d to l1t>hologac units dUculssed in the IPoliiSh .teX!t)

Upper Oxfardian: I butten limestone, II marls, 3 mlcritic limestOllle intercalating marls, 4 limestone conereMons in marls. Cenomanian: :; a·brasion surface, " landBtones, occastonally

congJ.omeratic in thel.r lowermost part. Other symbols: 'I waste heap and IOU

• W opisach mikroskopowych skai auflcxr.zy SItoeujll e.nglosask/l .nomenklatur~

skal w~laDowych, rw uj~u ~'W:ionym w li1teratU'l'Ze poiIski.ej przez J. lKutka (1961).

W SPBAWlE BZEKOMEJ TBANSGBESJI KIMEBYDU

dmju Disa.s'ter, kOlce jeZawOOw Ii 1Jle :zacl1owal.e skanJ.plci. maliOw z ^!lOdzlny Pect£Rl- dae. iZnIaJ.eziono

rowmeZ

:w

!liig. 3; pI. 12, fig. 2).

W CZIIIsII.e badan ~ch 2JWJ."6cono awzegOl!n" uwag~ ne WIkladki.

lronk.recje i okJruchy wepJenne ~u~ee w o~ie zespoIu marg1Jistego, a JfakZe na ·lronrtakrt wapieni tY1PU iSkJaJIistegO IZ Wy2ej le~yml r:IIIIIi1"g1am.

iPlytIm cienka 'WYIkOtnana IZ prObki aklaly ⁰ Il'doza,wym. zabalrwieniu, pobirane, na gT'8IOicy wapieni.a rtypu skIai'istego z 'klrzemdaniem. d :IDIII1'Iglu (szybiok' n, gl~~C:

3,2 m; poT. fig. 4) wylka'2Blao, Ze 'lllIal'giel g!l'8Iniczy z wap!.emem typu ska3Jstego (z:iar- nistym) 7.a . poSred:nictwam cienkdej warstewkd owapiema miki:ry.towego. Co wi~ej.

wapien mmy!bowy Jest wmz IZ :zewn~" cz~SciIl wapienda IZ1arndstego rr.abunxmy i ZByo1ifl:kowany(pl. 1, fig. :1).

Wapien typu skaldst.ego (t IIla pt 1, fig. 1) iSklada si~ .z zioIlI'I!l aereglacyjnych m,oin. w pos!tad gJrUde:k: gronJi,astych IZlooi'iJonyIch :z; ~6Iw d ~owo zmikIrytyzo.

wanych S7.ICZIIJIk6w organic.7J:nych (a ona pl. 1, fig. 1). Obolk: ziaro agrega<:yj.nyCib. wy-

N

11

,"

E

2t4ili

s w

~

,,---

Fig. 4

Szybtik 11 w Sudole 1(nurnieIr'y ~~ rz.e9,p()l.(m UJOO~cmym i warr:sl1wom iOII:DJ8:W'iJanym w oteIkScie)

Oktlford g6rny: I wapienie typu akallstego, 2 margle, a wkJ:adkl wapieni m4krytoowych w marglach (CZ~ Zli'bUl'lZODe), , konkrecje waplenne w marglach, IS zUmonityzowa.ne konkrecJe pirytowe, 6 pory po I'OZopuRczonych .kupieniach luyntal6w gipeu. Cenoma.n: '1 zlepielice

wapniste

EXC8!Va1lion 11 at SudQI (numbar& correspond to ilJitthologic UDiJIs discU1loged .in the iPoaliIshteJrlt)

Upper O][fordi8D: I butten ldmestQllSll, 11 marll, 3 micrltlc lime&tone dnterealatlng marll (often diBturbed), , 1!ml!8tcme cQllcretdollll in marll, 11 llmonitolzed pyrite concretions, 8 hollows after

dIIIIIOlved IYp8UID cr)'lltalB. Cenoman1&n: ^'1 Hm,. conglomerates

J'ERZY Gl.AZEH; 1 ANDRZEJ'~BOWSKI

trtt:PuJ" mniejsa.e i baroziej regWaime, typowe 0II!1r01dy., Z'iiaIrna obleczone d. 'l1I8J-

maU~ gruzeitlci. Wk6d ISkJladDi!1row ~b ~uj" Ilf1 og61

mero7pOZ.Ila-

walDe oekobne bdOkaaety, SipOIl'I8Jdy~e za:S ~e 9loo!rupy ma~z6w, bmchi<liPO- d6w, ru:rki lSerpul i spory Globdchtllete Sp. Mas~ podstaiwOWl\ te@O wap.l.enia zd.ar- ndli1tego !tworzy m1kryt. 1Wd~ &k.i&d'll'ilk;i; .dami&te Gl rozclumQte, a ~ maj~

-wype1ln4ooe lCIlrobnymi tylbmd chJaj]ce.dl()!DJU 1(1 IllB pI. ^11,· fig. 1). IPoddm:e zyJk;i chalice- dooil 'W}'Sitll'Puj!l mi~dzy 6ilrupiemami aJiamJ,stych skladnUtaw. Ponadbo ikirzemdonka

w formie eb.a.lcedonu IDub opa1u lmpregnuje ~ytoWct mas~ podstaWOWll.

Wapdefl mIiik:ry1lowy (m na pt I, fig. l),lSedymerutacyjme ~WI8!Ily z wa- pleniem ziia:rnistym, !'Za'Wdent ISIPGl'Iadyc.znde drobne gruzelk;i, a talkZe cv:st:o wtOrnie wyrosle, !'OID.boedrycme IZianla w~glain.6w. Mikoryt ten jeSt rownie:i ~egnowany il:namiankll- ca)'a _ala poocj~ je6lt diagenetyczmymi zyllkmld tYIPU sepltalI'iowe'go, OOI'llSZeIlV.aj!lCymd

mE:

~ akJsdn!!drow ?Jiamdstycb, rwywOOilne 1roeCi~ga.na.em. ich w cza6ie symedy- merulacyjnego za,burzaInda osadu, a DJ8SI;~n1e 'VI w.i~ych zyJlk.ach Itypu eeptarlowe,go

~iWWla!t kware :i w kioi6eu zapemial je wieJ.k:okIryBta.'lozny kakyt.

PL.l

1 - !KooIt&lIlt;. palDi~ wapleniem tYlPU skIaildstego ('W'8Pien ~y - z) a ^iWR- pieDdem ~ ,(m) 'W IBPUU iIllIIIlrgIli, wyku:uj"cy mbumema ISYI11SIedy- men_yjoe; SudOl, IIiZYbhk 11 (poor. fig.~, 4 i '5). gI~j(: 3,2 u:.. X 4,'5; a ziama

~yjne, 0 onlroidy !i 7JIJama: oblecmoe, _ tyltktichalcedo.nowe, k J.."'WBJre • . c acaacyt, f pariie ~ uwodInionymi tleolkamd zelaza.

0anIflak:t ~ bIJbten li1nestane (gmIiIned lIJmesfxme - z).'8IIId mkrlti.c. .limoestone (m) . julPl; below olIl8I1"ls, W1iih dilllbi!lllct sy:nBeddmemary. diIstuIrbal:ices; SOO6l, exca'VRtioo 11 ,(cf. !Figs '2, 4 8IIId 15), depth ~ m, X 4.5; a egregl8lblo.n gralina, 0 onkdlliites aQ:rd coated ~ s chia!cedony veinlet5, k qu9ll'ltz, e ca1<cMe, f ipMIta collOured wi,th hydmted !iron oxides.

2 - Wapiefl typu slmJis:tegIo o(mikrytowy 'Wlspioefl 'Oil'Vil!QIIlIOer!Il"ytf;ycmy) z bloku leUl- oee.go m marglech; SudOl, wkop I (par. :le na f,ig. S), X ^IS.

lBilook of. buti;en JllmESbcme '(mtilClt'litic, arganooetrlt& l:Imestone) overiayi:ng maD."ls;

&IdOl, exC9lV'aUon I (cf. le :I.'n ]1g. 3), X 5.

3 - IW~ typu 9k.9adstego (sparyWwo-~kIry!IxJwy wepirefl 2liem1lP1;y 'llloiIony z dam eg:regacYJ,nych, ICliDkJOOdaw i OIb'JJeomnych ~tJWw OI.'~ch) z blOIk:u leZ!l- cego!la'~; Sud6l, Wkop·I '(par. fig. ;3), X J5.,5.

Block of butlte:n lBmeston.e {apan'y-miarltic IgJMl!ned ilimestone wd.th ~

pm, iOIllkoldtes and coated lSkeletail del:n"hs) ov-e!1'Ilayding lml!1'ls.; Sud61, excaVJaltfon

I (cf. FIg. 3), X 5.5. .

4 - Czdc!i,owo ~ ~ z ^wapien;l. !t1PU *eMstego; SUd,61, wlrop I.(poor.

fig. 3), X 3 •

. lPIartly lSIQIicifded spange 1nJm the buditlec liIneBtIOne; Sud6I, eXICIB'V8Ibion. I (cf.

IE'lg. 3). X G.

5 - G!l'i;ka i lSIel"Pule(s) w miJklrYtowYm wapien'iu 21iami19tym; 800&, szyblik Ii (par.

fig. 2 ^;i 5), X .s. . . .

Sponge arui seq>uJids ,(s) dU mlmillilc gl!adned ldmesto:ne; Sud6l; exoavation II (cf. ~1g8 '2 <8/1ld 5), X 5. .

ACTA GEOLOGICA POLO ICA, VOL. 22 J. GI:.AZEK &. A.: WIERZBOWSKl, PLo 1

...

3 ) , • • ~

• \.JIiI . • , . . .,

r I Ift ~., ^.

~ -. ... . " ..

".. ";" , . ~

.

. ~ ~''' : '-:';!-,.! .

'·\;-" · 4': .. ' .

•

_~

_~ ~, . . ~,. I. .. .. .... ^~~ v . ~ ...•. ~~

...

.

•

14~

. " .r '. • . .

. , . \ ':;.J . . ..

=-

: :<IIi

.~'~. "

'.

~

\j-O" ~

) ' . ' -

ACTA GEOLOGICA POLONICA, VOL. 22 J. GI:.AZEK &. A. WIERZBOWSK'f, PLo 2

W SPRAWIE RZEKOMEJ TRANSGRESJI KIMERYDu' 503

Uwodnione $leDk;i

zelarza

mu-

natnego pigmeDtu 10 meostrych gnmicach w obu otypach wapieni, III <!aide ata'CZajll pory po kOO!klrecjach plrytolwych (f ne ph It, fig. 1).

lWap'l.eme Ity,pu ~tegO :tkwillce VI postaC'i hliOlk6w wSrOd margli wyblzujll d'ltZll .mnd~ ~iIIIInull(jpll. 1, iffg. '2---15). SI\·bo zwy1lcle wap.iJeaIe 0 mdlkrybawej masie podsta'W'()Wej, ~ch gl6w!ny B:kJa;d:nik 7Jlarnll&ty sfialnowill wd~e tr~enty 'S0kielef;Ow i. 6(pi.lru'le gllbek .(pl. .1~ Iffig. 4 i 5), IlU'IkIi IBIe'lpUl (pi. 1, fig. 0), nadziej

SkooIrutP:¥ ma.lzaw, atwo.mIlce, ~, spory Gliobochaete II!P- Poda.Tt;Qdme 'WY- BttiPujll Blma agregacyjne, zi,ama dJleC'lJOlle 1 ODlro.Ldy. MikIry.t WYbIzuje 'bLortuirbacje 1. mwiera mEl'~e rozmi~oone 6kllPie:nia lIli:eokI:'eklonej genezy - gro- zel'ki, ~ enIa2da sparyt.u o(pJ.. 1, ftg. 6). Nlelkt6lre paritle majll ~ podStaWQ'Ml z}oZOO1l glOwnie Z1e sparytu, wBr6d k!tOrego mchowane fUl ~ lJIlik:ry.tu {pI. 1, fig. 3).

JM1k:rofa,cje ~ykane w bldtach 'Wapieni typu Sk.aHstego me ro~ mE: od mi.oklro5acji wapietni 'ISIk'aHstych WyZyrny KmlrowBkiej WyStQ)ujllCych mej s1n-tygra- fiC7Jllie {poT. lDZuly6slkd 195~). PonadIto IllI& podJkreSleme 11.iBBfuguje pojawielnJ.e siE:

:rnie'jsc.ami IDi8 Sk:Mju ,blokOw W8!Plend ty,pu lS!imlistego, .tk:W1iIlcych w marglach, cien-

kich 101lr:lczek wtpiend llIIlik:ryII;owych. .

IKQn!lmecje wapienne w maa.,tlach, 'W~ujllCe sm:ugaml ~odnymi Z 'lllawice- .niEm w QlBiedztowie w.ld:adek ~e~c.h, zbudawaJDe fUl ~ mikryltu zaw.iera~cego

1 - iFmeM'EillIt !kJonilm'ecjli lWIBPdarmejz maorgl!i; iw rndllm'y.roW'ej :masie poc:lJstaiwoWej 'Wlda~ nieu:6wmlmliern[e Il'IOZIildEllliZlC.ZKllDe aJiaJma agregacy J:ne araz fa:'IIlgmenty pmcerz.y eie.nlroElkOMllpO'WYCh jeZawlc6w '(e); W' jpalL'tii 'bard:zlI.ej dalrnistej wy1!itE:- pujll <:tfendtie zy}ki· chla.lcedooowe '(S), mS cala Jronkir"ecja padi.,. j.estt; zyl'kami

~ WYlPeblionym1 ikaIlcytem (c); w miklrycle widac wioerIIJ:meIndowe p!amy i JmIJ3i iypu Pier~ LdEIBIePDg9 zloione a \lI\VIOdndoonych !t1ookOw ze- 'lam <f); SuJCi6!t, 'WIk.op I, X 4,5.

:l!1r88mem of oa1~ ocmc:retia.n Ihn m'8llls; ·unequally dJBt:ributed ~ grains and Il\rqments of eebi.lnodenn tesf8 (e) in micri1ic ma11rix; chalc~y

V'Elin.tests (s) CUlt a !(l8Ir't richer in .gre:Im; otbe whole 00III.CIl'etiI0 liB cut by septuda.

~ healed VtLth ^cdcdte' (c);w~eri:ng spots and streaks of the!Uiulegang'ls type, CIOIIf!IIstiIng Of h~'fled

iiron

2 - Bilok 'WIapielDi typu 'SikJal1stego (~) AcdQty ~kIl pawlier7.chalill abnrLyjnll (a) lrillcY:Dlal marrglaoh .(m) z wGdaIdkll wapiema m1IJsIryrbowego {tD); Kcpi'asllrowce cen.oma:nu; SudOl, wlrop I.

lBliOC!k: of butten ldmestone (wsk) IOVeruaying m&lr'ls {m) wiIth m'iaritic JIimestone mteroaDa1lion(tD), cut by Cen(Jltl8ll'iari ablrt!Sl.an is'UI"tace (a); Kc CPJlldXl8l!1ilta

aand8toneB; Sud6it, exlca-vati1Oll I. ..

3 - Smuga ba:rdrIJlej izIiamista I'll obr~e wap1~ mib7toweeo ~~ wklra-dkE:

'W m~ 1()aan1! - grezlltioi 0lgIImbjm6w, ciemne - ziama ~ne);

SUd61, w1rop 11, X ·4,5.

streak :richer in g.mions in micriotdc himestane .mterea1.atf.on from marls {light - organic dtebris, dmik: - ~ ~)i SudOl, excavation 1, X 4.5.

4 - Wapien ~ !Z lOOoDIdaalym d~ fauny; Sud6i, szybi'k 11, wlkladka w maqlach (mlllla 1fIig. 4), X 4,5 ..

lMicrilbl.c lim.eSltlOlne wilth ~ lIItkeloeltal debris; Sudul, 1!xcavation 11, a layet"

iIIlteroaa.aoti!ng mat"ls ('2b Ihn Fdg. 4), X 4.5.

54 .1ERZY ca.AZEK 1 ANDRZEJ WIEBZBOWBKI

barozo .rzadkie Skladniki ziamiste, ~6d krtOrych spotyka ei~ zi.am.a &gJregaCyjne i fragmenty pancerzy ciElIlikaJko;rupawych je:!owOOW (e IDa pla, If;ig. 1). DiagenetYC'Z'lle przemiany wywolely septaJriawe spfllkama w centrum :tych k<mkrecji. ~1Danda te

~iane :mSta.~ iWde!lk~ym tklalcytem <c na pI. 2, 11g. 1).

Wa.pienie mi'k:ry.OOwe ~ce w.kiadki w obr~bie nuurgl'i lUllWderajl\ mewiel- Ik:ie iiloeci iSkladnikbw zi'll!'llUtych :rozsialnych :rmc:lkJo w mas1e mi:kJr:y.t.u (pI. 2, fiJg. 4), blldz ~upawanych w 6mIUg'i !pOdam'eA1a·jl\ce wam1lwoweniie ,(pi. 12, ~g. 3); sldadni- kaml tymi SI\ mm. Ik.aJ.cyiowe ~uJ.e g~, plytkd IIIzkar-lupnd' (m.in. osaderyrl;y Sltrzykw), ma.IZorac.'zIm, atwom:lce. IPona.dto wysi;(}pujl\

:mama

P:rzela'W'icenia wapieDd ~ch w obu odsJJcmi~iach 61l wyraXnie ozabu-

rnone (per. fIig. 3, WI8II.'Stwy lb); ~ 'Wy·klin'O'WlUjl\lSd~ nswet w obr~ie odsJ.oo,i.~a (por. fig. 4, wantwy2b).

INI8 ~e Scd~tej ablra~jJn:iJe powlLeIr'zdmi. 'garn:ojuMj8kich lCltlIimaw mBIl'g1d-

~h iLezlil 211.epiJem:e d: ~ 'CleIIlIOIm1SiIllU '(1.ig. 3, ~ 2; !fig. 4, zes,pOt 3; fig. 5, zesp6J: 3), la wytej mB:rigll1ste u.d;y lSeiOOIlu !(iIli:g. ifi, ~ 4; 1X11'. ~ BuikKiwy J.957, 1'900). ~ Illa oL98ldlach glxrniotim:l!lj9klich ~ plWlilell'rzlah!nm 'a;brtarz;yjllla dblituje w ~ ~aw, kt6ryah !PfOOIbl:ema:tytm 7JOI!Itala. ~:iolllll wallObDej pmcy (G1arrek, ~ & W~ ·19711).

Opisane wychodnie w Sudole byly badane poprzednio przez S. Bu- kowego, kt6ry w roku 1956 wykonal tu szereg wkop6wj b1i7Bza ldkalizacja i profile tych wkop6w ,Die ZOBtaly przedstawione '\ a p,odane zostaly je- dynie ogolne opisy i syntetyczne przekroje (Bukowy 1957, 1960, 1962).

Opisy pl'zedstawione kolejoo przez S. Bukowego r6miq, siE: w szeregu istotnych szczeg616w od wyzej przedstawionego opisu, a takZe miE:dzy sobq,.

G6ma pawier'zchn:.l.a wapien'i rtypu 6IkaJH8tego, ,;rozmyta lec:z me ~naU

(Bu.irowy :lgm, s. 91), mdeJa b,-~ lD'BChylula pod qtem oko1io fJOO, a rOZne ~wa

osad6w ^{~eh mJiaty We~} m ^Die} pJJaslro i ~'l'Ilco (!Bu'knwy lOO'l.

1'9160, !l9lrl). 2Jdamem aubOlrQw interpretacja ta !PDli!g8 na Di.epon:xwmimrlu. 'Wyme.- CZIOIla pnez S. iBuIlroweea pawdoeIEvdmIa .~ rt,pu ~ ttylko w jednym mdejecu, w 7J8SypaIIlym obeande wyIrobistku 'bmiendokmu, odpaWIiada gQrinej £ranicy

,tydh 'W.apieni, w drupn miejlBW natom.i:alPt

met_

duZego bLQIw waPetnIi :typu skaa!iL9tegIo, tkrwill'OOeO rw:SrOd mlIIl'gJii !i: 6c4~ 'WdiZ

z ndmi. pr7leZ ~ po!W1lell'"l.ClbW~ aIbImzy~ (par. i\tg. S d 15; ~ ~,1Mair­

clnOWl!lkli. & WIi.errzJbawiIIk !1'9'11).

W'dug IS. Bu!lroIwElk> (1957) ibetlJpoSredlnd m. 1POWIl'E!llTl.lC'hlnd wapien'i. BlmliiBtY'Ch m'ialy leZe~ ~e z d'l.l6:ymll, do 00 cm SredoIicy otoozakam[ wapieni ~bkowych.

W 1llISI!4~ pri!Ik:y

s.

~amI., a p6:tzn.iej (lBu'kowy rJJ9ll2) "akroobawcem -slJabo SPO}on,m obimym rw&-

piennym spaLwun". IOL9ad ten m:Ial stanowic wy1r8Itne ogniwo ldtologiC7.lne pl'2YkIryte margl.raoJd me rt.awie:ra.jl\cymd ok.ruchaw ~eni (iBlikowy .195Ii', 1'962). Jednakte z «'ymmku w mnej ptib1:iiklacj.i .(tEMrowy 1960) wy.ndska,

ze ..

, lPirzybli2mle ~e nieM6rych IW'kloIpOw, 'W tyro C1J8!Pewne w-lropaw wy- krOwanych pmerz S. Bukrowego, au1mzy l\IStaW.i lOa ;podsta.'WIie widorcrm.ych wterenie Sladaw (pew. fig. 2).

W SPRAWIE RZEKOME,T TRANSGRESlI KIMERYDV

~ badaD au1m6w wym!Jka, Ze w Sudole :Die moma m6wJ.(: 0 "zlepieflcach" O7.y .. oIkruchawoach" pmykJrytych l!Il8ll'g[ami, !POOl'iewaz pojedY'JlCZe bliokJl wapieDi rtypu

*.&listego (ZWYkle cpftIskiel, do 4 lID dlugoScl) 'W}'I9ttpjfl tu w caiym profi,lu

osadaw

marglilstYlCh. Osady !\;e w oatoSci il'6wniez me IlIIJOgfl by(: Okre~lone ,,zlepie1ieem" lub

.,~bowcelll".

.ng.5

8 V-~-!I / ... '/

7

IIIlllIIIII

6~ ~

c:J . .. ..

5 " ' . ,:,," ..... . 4~.

3~

2

W£t2"$1

,m

liD

SC'hematyeme prrllek!ro~ przez wyrobidaa w SUdole iW"Zdluz lind4 A-B d. C-D <Por.

t1g. 2; numery odJpowiaidajfl :zeIlJl)Obn Ildto1og1eznym I()msiwdarnym w tekkie) OkSford g6rny: 1 wa·plenie typu lkau.tego, , JIllIIl'pe, 3 blold wapieni typu IIkallatego w marl- lach, f wkladld waplent mJkrytowych w marliach. Cenoman: IS piUkoWce ze zlepieticaml

Vi.-pUll i stropie. aenon: 11 margIe. CZWarton~: '1lealY, B osypISka i haJdy I - w.kop (por. :ftg. 3), II - Izyblk (par.

ft,.

Sket1c:h ~ rt.hIrough exalvabionlS at SUd61, lII1on.g A-B and C-D lines (cf.

ng. 2; numiJoea:a oom'espond to llitilologic uoiibl dIscua!Ied i'D the :Polish :tex;t) Upper Oxfordian: 1 butten J1mesones, J marls, 3 blocks of butten limestones In marls, ill m1.critic J1mestones intercalating marls. Cenomanian: 6 sandBtonell with conglomerates in their lowermost

and the uppermo.t partll. Senonian: 6 marls. Quaternary: 'I loesseJI, B talul 1 and U excavations. (cl. Ftp 3 and 4)

Rozwa:Zane OOIaldy maJI"lgliste ,z,awiera·jflee bllQlkd wapienl me majfl :baidny·eh eeeh utwKlir6w 1Irm~:wifi.}'Ch, jak IPlTLYjIrDoIwai to S. BUkowy (19517, 1900, 1002). iM.mlde

z .pod~ymi lP1'7lel:alwieemama. 'WoIIIpiem lIIrlJayItowych, za:MerI&jl\lCe Ilieme ik:Iotnkreeje

pirytawe (obeonie :zUmondty7X)wane), oa rbakie charnkter launy :i mdrkrofacjalne wy- ksz.talcenie rtych osad6w, wskazuj/\ na 'SIpOIIrojne wmruniki sedymentaeji 'W doS(:

gl~bdkim, slabo pil"'Zewiet:rzwnYm 7.bior:n:iku. Nie ma ;r6wniet 7Jadnyeh dQ/WlOlCJ6w, ally bldki w.a.piend. tY'PU s:kald9tego tworzyly gi~ 'W Srodorwdsku ab!razyjlllym.