Kauter z typowej lutownicy elektrycznej

Maria Erdman-Przełomcowa,

Alojzy Kuraczyk

Kauter z typowej lutownicy

elektrycznej

Ochrona Zabytków 27/4 (107), 308-309

1974

w e m ie jsc e 11. P o p ie ra ją c te n p o s tu la t, p ro p o n u ­ ję, a b y ta k ż e p o m n ik książęceg o doga p o w ró cił n a p ie rw o tn e m iejsce. J e d n a k ż e b ard zo tru d n o je z id e n ty fik o w a ć w obecnej s y tu a c ji, g d y p ie r ­ w o tn e w n ę trz a is tn ie ją ty lk o w e w sch o d n im sk rz y d le z a m k u i n ie z n a n e je s t n a w e t ro zm iesz­ czenie k o m n a t k siążę cy ch 12. In fo rm a c ja o ich u s y tu o w a n iu u ła tw iła b y o k re ś le n ie m iejsca p o m n ik a, n a le ż y bow iem p rz y p u szczać, że rz e ź ­ ba doga, u lu b io n e g o i w ie rn e g o p sa k sięcia J e ­ rzego II, s ta ła u p ro g u k o m n a ty sw ego p a n a 13. W ty m ce lu trz e b a b y d o k ła d n ie j zan alizo w ać c y to w a n y ju ż w c ześn iej fr a g m e n t k ro n ik i z 1689 r.: „ A n d e r e in en E c k e n der m i t t e l s t e n G allerie b e y d e m d r e y fa c h e n A l t a n light ein grosser E n g e llä n d isc h e r H u n d ...,'>

Z am e k b rz e sk i p o siad ał trz y p ię tro w e k ru ż g a n ­ ki, a le trz e c ie p ię tro b y ło w ła śc iw ie p o d d aszem z o zd o b io n y m i fa c ja ta m i u . M ożna za te m p r z y ­ jąć, że L u c a e u z n a je k ru ż g a n k i za d w u p ię tro ­ w e i s tą d o k re śle n ie die m i t t e l s t e Gallerie, k tó ­

reg o u ży w a się p rz ecież ty lk o w p rz y p a d k u n ie p a rz y s te j liczb y k o n d y g n a c ji.

P o m n ik zn a jd o w a ł się w ięc n a p ie rw sz y m p ię ­ trz e k ru ż g a n k ó w . Das d r e y fa c h e A l t a n — to w za sad zie nic in nego, ja k ro d z a j loggii p o w s ta ­ łej w n aro żu , n a s ty k u dw ó ch ciągów a rk a d , co ju ż w c ześn iej u d o w o d n ił H. K u n z ,5. T r u d ­ no o k re ślić, k tó ry to b y ł n a ro ż n ik — b y ć m oże je d e n z d w ó ch p rz y le g ły c h do s k rz y d ła f r o n ­ tow ego.

R e a su m u ją c trz e b a stw ierd z ić , że p o m n ik p sa w S z c z a w n ie -Z d ro ju , w y b itn y p rz y k ła d rz e ź b y re n e sa n so w e j sp rz ed 1586 r., p rz y p u s z c z a ln e dzieło M ich ała K ra m e ra , p o w in ien zo stać ja k n a jp rę d z e j z a k o n s e rw o w a n y i p rz e n ie sio n y na n a m iejsce, sk ą d pochodzi, czyli n a z a m e k p ia ­ sto w sk i w B rzegu.

mgr Jakub Pokora P P D esa

W arszaw a

11 M. Z 1 a t, Z a m e k w B rzeg u nad Odrą. D o k u m e n t a ­

cja h is to r y c z n a do prac k o n s e r w a t o r s k i c h , W rocław

1959 (m aszynopis), s. 51.

12 M. Z 1 a t, Z a m e k ..., s. 49.

1:1 (b.a.) Führer ..., s. 20.

14 M. Z 1 a t, Z a m e k ..., ss. 48—49.

15 II. K u n z , o.e., s. 33.

THE MONUMENT OF A DOG AT SZCZAWNO-ZDRÓJ

In the spa park at Szczaw n o-Z d rój near W ałbrzych stands a fo rg o tten and u n cared -for tod ay scu lp tu re rep resen tin g a dog in actu al size th at has b een h ew n in san d ston e. It is a portrait of th e b elo v ed great D an e th at b elon ged to P rince G eorge II w h o h im se lf w as a g rea t patron of artists o w n in g th e C astle at B rzeg upon the Odra R iver.

The scu lp tu re in q u estion co n stitu tes a rather rare e x a m p le of a R en aissan ce m on u m en t d evoted to an anim al. It w as created prior to 1586 and according to ev ery p ro b a b ility is th e w ork of the P rin ce’s court sculptor, M ichael Kram er. U n fo rtu n a tely , to th is scu lp tu re none P o lish sc ie n tific or p ou larizin g p u b lic a ­ tion has u n til n ow b een devoted.

T he author rem in d s th e long and liv e ly history of

th at m on u m en t w h ich after the year 1741 and prior to 1757 w as transferred to W szech św ięta near O leśnica. In th e early 1840’s it has b een m oved to S zcza w n o but w as situ ated in anther place. A fter th e year 1918 th e scu lp tu re w a s placed w ith in the rosary w h ere it is sta n d in g still today.

In v ie w of e x te n s iv e restoration carried out in th e C astle of B rzeg in con n ection w ith th e forth com in g 300th an n iversary of death of th e last S ilesia n ruler, a d escen d en t of th e P y a st fa m ily , w h ich w ill be celebrated in 1975, th e author advanced th e p rop osal that th e sculpture, after in d isp en sab le restoration, be transferred to its origin al localization , i.e. th at in th e corner of th e first floor loggia of th e reb u ilt resid en ce of princes at Brzeg.

MARIA ERDMAN-PRZELOMCOWA ALOJZY KURACZYK

KAUTER Z TYPOW EJ LUTOW NICY ELEKTRYCZNEJ

B ra k u ją c e n a rz ę d z ia p rz y w y k o n y w a n iu z a b ie ­ gów k o n s e rw a to rs k ic h m ożna n ie k ie d y za stą p ić n a rz ę d z ia m i ła tw ie j d o stę p n y m i, choć w y p ro ­ d u k o w a n y m i do in n y c h celów ; oczyw iście p rz e z o d p o w ie d n ią ic h m o d y fik a c ję .

W p rz y p a d k u b ra k u k a u te r a m ożna posłu ży ć się w p ra c a c h k o n s e rw a to rs k ic h m in ia tu ro w ą l u ­

308

to w n icą, p ro d u k o w a n ą p rzez S p ó łd z ieln ię In w a ­ lid ó w „ Je d n o ść ” w B ędzinie. P rz y s to so w a n ie lu to w n ic y do n o w ej fu n k c ji w y m ag a w y k o n a ­ n ia p e w n y c h p rz e ró b e k . P rz e d e w sz y stk im n a ­ leży zm ien ić k s z ta łt m ied zian e j końców ki, k tó ­ ra w w y k o n a n iu fa b ry c z n y m stan o w i śc ię ty k lin o w a to p rę t o śre d n ic y 5 m m , dług ości p a r u

1. L u t o w n i c a po p r z e r ó b k a c h (fot. A. K u r a c z i j k ) 1. T h e m o d i f i e d ele c tric s o l d e r in g ir o n c e n ty m e tró w . P rz e z k le p a n ie ła tw o n a d a ć m u o d ü o w ied n i k s z ta łt (il. 1). K o lb a zo stała z a p ro je k to w a n a p rzez w y tw ó rc ę do lu to w a n ia sto p e m lu to w n ic z y m , k tó r y to pi się w te m p e r a tu r z e n ie p rz e k ra c z a ją c e j 250°C. D lateg o te m p e r a tu r a , ja k ą m oże o siąg n ąć k o l­ ba, w y n o si 250°C. D la celów k o n se rw a to rs k ic h ro z g rz e w a n ie się k o lb y do te j te m p e r a tu r y n ie je st p o trz e b n e , gdyż w o sk z b y tn io się ro z g rz e ­ w a; to p ie n ie w o sk u o d b y w a się w te m p e r a tu ­ rz e nieco p o n a d 60°C.

A b y k o lb a o siąg n ęła o d p o w ied n ią te m p e r a tu rę , n a le ż y o słab ić p r ą d p ły n ą c y do g rz e jn ic z k a k o l­ by. M ożna to u z y sk a ć w łą c z a ją c — za pom ocą p rz y sto so w a n e g o do tego ce lu k a b e lk a z odpo­ w ie d n im i k o ń có w k am i (p rz e d sta w io n y m i na il. 2) — w obw ód k o lb y ja k o o p o rn ik ża ró w k ę o św ie tle n io w ą . W zależności od m ocy w łąc zo ­ n ej ż a ró w k i n asz k a u te r b ęd z ie się b a rd z ie j ro z g rz e w a ł lu b m n ie j, czy li b ęd zie p o b ie ra ł w ię k sz ą lu b m n ie jsz ą moc, co ilu s tr u je p o n iż­ sza ta b e lk a : Moc żarów ki (W) Moc kautera (W) 25 6 40 10 60 15 75 17 100 20 150 24 J a k w idać, u rz ą d z e n ie je st p ro ste , ta n ie , a p rz ez z m ia n ę ża ró w e k u m o żliw ia u z y sk a n ie ró ż n e j w y d a jn o ś c i cie p ln e j. Je d n o c z e śn ie p rz e d łu ż a się

2. K a b e l e k z k o ń c ó w k a m i (fot. A. K u r a c z y k ) 2. C a b le e n d in g w i t h t e r m i n a l s 3. S c h e m a t z k a u t e r e m i ż a r ó w k ą o ś w i e t l e n i o w ą 3. C ir c u i t s c h e m e in c l u d i n g t h e c a u t e r y a n d th e l i g h t i n g b u lb w te n sposób „ż y w o t k o lb y ” , g d y ż n ie w y z y s ­ k u j e się p e łn e j je j m ocy, w s k u te k czego sp i- ra lk a g rz e jn a m ało się zużyw a. M ożna ró w n ie ż zb u d o w ać d o łącz an e do k a u te r a p u d e łe c z k o z d w o m a g n ia z d k a m i na ża ró w k i i p o d w ó jn y m w y łą c z n ik ie m , u m o ż liw ia ją c y m w łą c z e n ie w o b w ó d k a u te r a lu b w y łą c z e n ie ty lk o p ie rw sz e j ż a ró w k i, d ru g ie j alb o też obu ra z e m (il. 3, 4). W u rz ą d z e n iu ty m m ożn a użyć np. ż a ró w k i 25 i 40 W. M a n ip u lu ją c w y łą c z n ik a m i u z y s k u je m y ró ż n e w y d a jn o śc i c ie p ln e (6, 10 i ok. 16 W).

m gr M aria E rd m an -P rzełom cow a A lo jzy K uraczyk

P ra co w n ie K on serw acji Z ab ytk ów O lsztyn

AN USUAL ELECTRIC SOLDERING IRON CONVERTED INTO A CONSERVATOR'S CAUTERY

The in v e n tio n of th e authors of th e p resen t com m u n ication co n sists in rep lacin g th e cautery u sed in resto ra tio n w ith a sm a ll-sc a le electric so ld erin g iron. A fter an appropriate m od ification and b u ild in g a circuit w h e r e th e lig h tin g bulb acts as a resistor it is p o ssib le to a c h ie v e vary in g heating cap acities th at prove h ig h ly d esira b le in r esto ra tio n w ork.