URZĄD STATYSTYCZNY we Wrocławiu
rolnic
SIEĆ HANDLOWA
W WOJEWÓDZTWIE WROCŁAWSKIM W 1996 R.
\\
WROCŁAW 1997 r.
'
URZĄD STATYSTYCZNY we Wrocławiu
SIEĆ HANDLOWA
W WOJEWÓDZTWIE WROCŁAWSKIM W 1996 R.
WROCŁAW 1997 r.
Publikację opracowała:
Eugenia Czaplińska (Wydział Statystyki Gospodarczej US we Wrocławiu)
OBJAŚNIENIA ZNAKÓW UMOWNYCH Kreska I-I
Zero /O/
Kropka /. / Znak X
"W tym"
- zjawisko nie wystąpiło
- zjawisko istniało, jednakże w ilościach zmniejszych od liczb, które mogły być wyrażone uwidocznionymi w tablicach znakami cyfrowymi, np. jeżeli produkcja wyrażona jest w tysiącach ton /w liczbach całkowitych/, znak 0 oznacza wtedy, że produkcja w danym przypadku nie osiągnęła 0,5 tys, ton
- zupełny brak informacji wiarygodnych
- wypełnienie pozycji, ze względu na układ tablicy, jest niemożliwe lub niecelowe - oznacza, że nie podaje się wszystkich składników sumy
Przy publikowaniu danych z publikacji - prosimy o podanie źródła
Druk: Wydział Poligrafii US w Legnicy, zam. 103/97
SPIS TREŚCI
str
Uwagi metodyczne ... 4
Uwagi wstępne... 9
Sieć handlowa ... 10
Sprzedaż detaliczna i hurtowa... 12
Pracujący... 14
Inwestycje ... 15
Sytuacja finansowa przedsiębiorstw handlowych ... 15
Tablice: 1. Sklepy, pracujący według specjalizacji branżowej w 1996 r... 16
2. Sklepy i punkty sprzedaży paliw jednostek, w których pracuje więcej niż 5 osób wg form organizacyjnych i form własności w 1996 r... 16
3. Sklepy i punkty sprzedaży paliw jednostek, w których pracuje nie więcej niż 5 osób (łącznie z punktami sprzedaży detalicznej) wg form organizacyjnych jednostek w 1996 r... 16
4. Sklepy i punkty sprzedaży paliw według lokalizacji w 1996 r. (jednostki własne i obce) ... 17
5. Sprzedaż detaliczna w placówkach handlowych w 1996 r... 19
6. Sprzedaż w placówkach gastronomicznych w 1996 r... 20
7. Targowiska... 20
8. Magazyny w jednostkach handlowych według form własności w 1996 r... 21
9. Magazyny według grup asortymentowych składowanych towarów w 1996 r... 21
10. Zapasy towarów w magazynach rozdzielczych detalu w 1996 r... 22
11. Zapasy towarów w magazynach hurtowych w 1996 r... 22
12. Sklepy i stacje benzynowe zgodnie z ich lokalizacją według województw... 23
UWAGI METODYCZNE
Zgodnie z Europejską Klasyfikacją Działalności (EKD) - obowiązującą od 1 stycznia 1993 r. - podmioty gospodarcze prowadzące działalność zaklasyfikowaną do sekcji G Handel hurtowy i detaliczny; naprawy pojazdów mechanicznych, motocykli oraz artykułów przeznaczenia osobistego i użytku domowego nazywane są jednostkami handlowymi.
Jednostkami obserwacji statystycznych wg EKD są: przedsiębiorstwa i jednostki lokalne.
Przedsiębiorstwo - jednostka gospodarcza wyodrębniona pod względem ekonomicznym i organizacyjnym do realizacji określonych zadań gospodarczych.
Jednostka lokalna - jest to miejsce wyodrębnione geograficznie, zidentyfikowane konkretnym adresem, w którym przedsiębiorstwo prowadzi działalność i w którym na rzecz przedsiębiorstwa pracuje jedna lub więcej osób (nawet w niepełnym wymiarze czasu pracy).
Za wyodrębnione miejsce prowadzenia działalności uznaje się np. sklep, magazyn.
Działalność handlowa klasyfikowana jest według trzech działów:
- Dział 50 - Sprzedaż, obsługa i naprawy pojazdów mechanicznych i motocykli; sprzedaż detaliczna paliw do pojazdów samochodowych,
- Dział 51 - Handel hurtowy i komisowy; z wyjątkiem handlu pojazdami mechanicznymi i motocyklami,
- Dział 52 - Handel detaliczny z wyjątkiem sprzedaży pojazdów mechanicznych i motocykli; naprawy artykułów przeznaczenia osobistego i użytku domowego.
Dane opracowywane i agregowane są według sektorowej organizacji gospodarki, w której jednostki grupowane są według kryterium własności w sektorach publicznym i prywatnym. Taki podział przyporządkowuje:
do sektora publicznego:
- własność państwową (Skarbu Państwa i państwowych osób prawnych), - własność komunalną,
- własność mieszaną z przewagą kapitału (mienia) sektora publicznego, do sektora prywatnego:
- własność prywatną krajową (w tym własność spółek, spółdzielni, organizacji społecznych i osób fizycznych),
- własność zagraniczną,
- własność mieszaną z przewagą kapitału (mienia) sektora prywatnego.
Dane opracowano zgodnie z każdorazowym stanem organizacyjnym jednostek gospodarki narodowej, metodą przedsiębiorstw (nie obejmują danych o zakładach wchodzących w skład przedsiębiorstw mających siedzibę poza województwem wrocławskim za wyjątkiem danych zawartych w tabl. 4).
PLACÓWKI HANDLOWE I GASTRONOMICZNE
Punkty sprzedaży detalicznej są to:
- sklepy,
- stałe punkty sprzedaży drobnodetalicznej (kiosk, tzw. szczęki, stragan, magazyn), - pozostałe punkty sprzedaży drobnodetalicznej o charakterze ruchomych stoisk.
Sklep jest pomieszczeniem ( w zasadzie z oknem wystawowym), którego wnętrze jest dostępne dla klientów.
Sklep może znajdować się w samodzielnym budynku (pawilon) lub w budynku innym, np. mieszkalnym.
Jeżeli w dużych sklepach (np. w domy towarowe, domy handlowe) część powierzchni została wydzierżawiona przez inną osobę prawną lub fizyczną, która na tej części powierzchni prowadzi sprzedaż detaliczną na własny rachunek - to ta część liczona jest jako odrębny sklep.
O zaliczeniu sklepu do odpowiedniej specjalizacji branżowej decydowało nie formalne zarejestrowanie, lecz względna przewaga wartości sprzedawanych towarów danej branży.
Wyróżniamy następujące formy organizacyjne sklepów:
-domy towarowe - wielodziałowe sklepy o powierzchni sal sprzedażowych 2000 m2 i więcej, prowadzące sprzedaż szerokiego i uniwersalnego asortymentu towarów nieżywnościowych, a często także towarów żywnościowych;
mogą również prowadzić pomocniczą działalność gastronomiczną i usługową;
- domy handlowe - wielodziałowe (przynajmniej dwa działy branżowe) sklepy o powierzchni sal sprzedażowych od 600 m2 do 1999 m2, prowadzące sprzedaż towarów o podobnym asortymencie jak w domach towarowych;
-supersamy - samoobsługowe sklepy o powierzchni sal sprzedażowych 400 m2 i więcej, prowadzące sprzedaż głównie towarów żywnościowych wszystkich branż (w tym również świeżego mięsa, ryb, warzyw i owoców) oraz dodatkowo często nabywanych towarów nieżywnościowych;
-sklepypowszechne - sklepy o powierzchni sal sprzedażowych od 120 m2 do 399 m2, prowadzące sprzedaż głównie towarów żywnościowych codziennego użytku oraz dodatkowo często nabywanych towarów nieżywnościowych;
-sklepy wyspecjalizowane - sklepy prowadzące sprzedaż szerokiego asortymentu artykułów do kompleksowego zaspokojenia określonych potrzeb, a więc ubioru, wyposażenia mieszkań, meblowe, motoryzacyjne, potrzeb w zakresie wykorzystania wolnego czasu itp.;
-pozostałe sklepy - sklepy o powierzchni sal sprzedażowych do 119 m2, prowadzące sprzedaż głównie towarów żywnościowych codziennego użytku oraz często nabywanych towarów nieżywnościowych.
-apteki - stałe punkty sprzedaży detalicznej spełniające warunki sklepu, w których prowadzi się sprzedaż wyrobów farmaceutycznych lub zielarskich;
-stacje benzynowe - punkty sprzedaży detalicznej paliw, benzyny, oleju napędowego itp.;
-iczbę sklepów i punktów sprzedaży paliw (stan w dniu 31 XII) według specjalizacji branżowej i według f rganizacyjnych ustalono na podstawie:
-wykazu sklepów sporządzonych przez jednostki duże i średnie realizujące sprzedaż detaliczną (załącznik do sprawozdania H-03),
- kartoteki do badania jednostek małych sporządzonej przez US w oparciu o rejestr REGON
Powierzchnia sprzedażowa jest to część lokalu sklepowego, w której odbywa się sprzedaż towarów, tzn. część przeznaczona do obsługi nabywców (bez tzw. zaplecza).
Stałe punkty sprzedaży drobnodetalicznej:
- kiosk - stanowi pomieszczenie stale, zamykane z oknem wystawowym, którego wnętrze nie jest dostępne dla klienta,
-stragan - skonstruowany z urządzeń przenośnych, służących do wyłożenia i sprzedaży towarów w stałym miejscu sprzedaży,
- magazyn - u producenta lub handlowy prowadzący sprzedaż detaliczną.
Pozostałe punkty sprzedaży drobnodetalicznej (o charakterze ruchomych stoisk):
- punkty sprzedaży obwoźnej, - punkty sprzedaży obnośnej
są to różnego rodzaju punkty sprzedaży detalicznej bez stałej lokalizacji w terenie, których zadaniem jest dotarcie bezpośrednio do klienta. Przeznaczone są głównie do obsługi terenów o rozproszonej zabudowie (osiedli podmiejskich, terenów turystycznych, wczasowisk itp.). Oferowany asortyment to przede wszystkim artykuły nie wymagające specjalnej decyzji zakupu i wyboru towarów.
Sprzedaż detaliczna - sprzedaż wyrobów i towarów handlowych własnych i komisowych w punktach sprzedaży detalicznej, placówkach gastronomicznych oraz innych punktach sprzedaży (np. magazynach, składach itp.) w ilościach wskazujących dla potrzeb indywidualnych nabywców.
Wartość sprzedaży detalicznej stanowi sumę sprzedaży zrealizowanej przez jednostki handlowe i niehandlowe.
Źródłami informacji są wyniki badań statystycznych dla jednostek średnich i dużych (sprawozdania: H-01, H-03, DG-1) oraz w zakresie jednostek małych system REGON.
Grupowanie sprzedaży detalicznej wg specjalizacji branżowych dokonano wykorzystując klucz przejścia z jednostek klasyfikacyjnych wg EKD.
O zaklasyfikowaniu do danej branży decydowała przewaga sprzedawanego asortymentu towarów w punktach sprzedaży detalicznej jednostek handlowych i niehandlowych.
Targowiska są to wyodrębnione tereny i budowle (place, ulice, hale targowe) ze stałymi, względnie sezonowymi punktami sprzedaży drobnodetalicznej lub urządzeniami przeznaczonymi do prowadzenia handlu w wyznaczone dni tygodnia lub codziennie (bazary).
Za targowiska sezonowe należy uznać te place i ulice, gdzie uruchamiane są na okres do 6 miesięcy punkty handlowe, w związku ze wzmożonym ruchem nabywców i działalność ta jest ponawiana w kolejnych sezonach.
Magazyny handlowe (hurtowe i rozdzielcze detalu) - są magazynami jednostek zajmujących się obrotem towarami.
Magazynem jest jednostka organizacyjno-funkcjonalna przeznaczona do magazynowania towarów, zajmująca wyodrębnioną przestrzeń magazynową, wyposażona w środki techniczne i organizacyjne, dysponująca personelem do obsługi tych środków oraz prowadząca ewidencję stanu i ruchu zapasów.
Magazyny handlowe zajmują:
- powierzchnię składową w budynkach magazynowych zamkniętych, budynkach magazynowych zadaszonych (wiatach), piwnicach samodzielnych, placach składowych (składowiskach), pomieszczeniach niemagazynowych, tj.
przeznaczonych na inne cele, niż przechowywanie towarów np.: przemysłowych, biurowych, mieszkalnych, socjalnych;
powierzchnia składowa (w m2) jest to powierzchnia części pomieszczeń przeznaczona wyłącznie do umieszczenia na niej składowanych towarów w urządzeniach do składowania lub bez urządzeń,
- powierzchnię użytkową (w m3) zbiorników przeznaczonych do magazynowania towarów płynnych, półpłynnych, gazowych, silosów (elewatorów) do magazynowania towarów sypkich, sproszkowanych, drobnoziarnistych itp.
Sprzedaż hurtowa to wartość sprzedanych w magazynach hurtowych towarów ( w obrocie magazynowym, tranzycie rozliczanym) wg cen sprzedaży.
Zapasy towarów w magazynach hurtowych to towary znajdujące się w magazynach własnych jednostek handlowych, realizujących sprzedaż hurtową oraz towary stanowiące własność tych jednostek, a znajdujące się w magazynach obcych.
Nie zalicza się do zapasów w magazynach hurtowych, towarów obcych składowanych na warunkach umownych oraz towarów zareklamowanych i pozostawionych do dyspozycji dostawców. Wartość zapasów w magazynach hurtowych wykazywana jest w cenach sprzedaży (hurtowych).
Zapasy towarów w magazynach rozdzielczych detalu to towary w magazynach jednostek detalicznych. Wartość zapasów w magazynach rozdzielczych detalu wykazywana jest w cenach sprzedaży (detalicznych).
Placówki gastronomiczne są to zakłady i punkty gastronomiczne stałe i sezonowe, których przedmiotem działalności jest przygotowanie oraz sprzedaż posiłków i napojów do spożycia na miejscu i na wynos.
Sezonowe placówki gastronomiczne to placówki uruchamiane okresowo i działające nie dłużej niż sześć miesięcy w roku kalendarzowym. Do placówek gastronomicznych nie zalicza się tzw. punktów sprzedaży ruchomej i automatów sprzedażowych.
Wyróżniamy następujące placówki gastronomiczne:
-restauracje - zakłady gastronomiczne dostępne dla ogółu konsumentów, z pełną obsługą kelnerską, oferujące całodzienne wyżywienie o szerokim asortymencie potraw i napojów,
-bary - placówki gastronomiczne prowadzące działalność o charakterze zbliżonym do restauracji z asortymentem ograniczonym do potraw i towarów popularnych. Do tej grupy zaliczamy: jadłodajnie, bary (uniwersalne, szybkiej obsługi, przekąskowe, mleczne), bistra oraz kawiarnie, herbaciarnie, winiarnie, piwiarnie,
-stołówki - placówki zbiorowego żywienia zapewniające w pierwszym rzędzie określonym grupom konsumentów posiłki obiadowe, śniadaniowe, jednodaniowe itp. Zalicza się tu stołówki szkolne, studenckie, przyzakładowe, inne oraz bufety działające w tych obiektach,
-punkty gastronomiczne - placówki gastronomiczne prowadzące ograniczoną działalność gastronomiczną, takie jak: smażalnie, pijalnie, lodziarnie, bufety w kinach i na stadionach itp.
Sprzedaż w placówkach gastronomicznych - stanowią przychody uzyskane ze sprzedaży:
-towarów handlowych (zakupionych i odsprzedawanych w niezmienionej postaci po ewentualnym konfekcjonowaniu), w tym napojów alkoholowych,
- produkcji gastronomicznej wyrobów kulinarnych, ciastkarskich i innych wytworzonych na własne potrzeby,
8
- świadczonych usług (np. wpływy z tytułu opłat za korzystanie z szatni, przechowalni bagażu, obsługi parkingów, z tytułu działalności rozrywkowej, za organizowanie przyjęć poza zakładem i w zakładzie, za wypożyczanie sali itp.).
Wartość sprzedaży gastronomicznej podawana jest w cenach płaconych przez konsumentów (ceny realizacji).
PRACUJĄCY
W zależności od liczby pracujących przyjęto podział jednostek handlowych na trzy kategorie:
-jednostki małe - do 5 pracujących,
- jednostki średnie - od 6 do 20 pracujących, -jednostki duże - powyżej 20 pracujących.
Dane o pracujących obejmują osoby pełnozatrudnione i niepełnozatrudnione w głównym miejscu pracy.
Do pracujących zalicza się:
1. osoby zatrudnione na podstawie stosunku pracy - pracownicy najemni, 2. osoby wykonujące pracę nakładczą,
3. agentów oraz osoby zatrudnione przez agentów,
4. właścicieli i współwłaścicieli zakładów prowadzących działalność gospodarczą, łącznie z pomagającymi członkami ich rodzin,
5. członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych.
Do pracujących w sklepie zalicza się właścicieli, współwłaścicieli oraz pomagających członków rodzin, a także zatrudnionych na podstawie umowy o pracę (bez osób przebywających na urlopach wychowawczych oraz bezpłatnych powyżej 14 dni).
Przeciętne zatrudnienie dotyczy pełnozatrudnionych oraz niepełnozatrudnionych w przeliczeniu na pełnoza- trudnionych, bez zatrudnionych poza granicami kraju.
Przeciętne wynagrodzenie miesięczne przypadające na jednego pracownika obliczono przyjmując:
-wynagrodzenia osobowe, bez wynagrodzeń osób wykonujących pracę oraz uczniów, - wypłaty z zysku do podziału i nadwyżki bilansowej w spółdzielniach,
- nagrody z zakładowego funduszu nagród.
Dane o wynagrodzeniach od 1992 r. podaje się w ujęciu brutto, tj. bez potrąceń z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych.
UWAGI WSTĘPNE
Proces przebudowy organizacyjnej handlu rozpoczęty w 1989 r. w kolejnych latach przebiegał z różną intensywnością. Ilość przedsiębiorstw handlu detalicznego zaczęła gwałtownie rosnąć po roku 1989 i proces ten trwa nadal, choć jego dynamika nieco osłabła. Nie zawsze oznacza to jednak, że są to jednostki nowe na rynku, jednostki te powstały z podziału poprzednich dużych, a nawet średnich przedsiębiorstw handlu państwowego i spółdzielczego, które w wyniku konkurencji i funkcjonowania w przestarzałych formach organizacyjnych, były nierentowne i przyjęły rozwiązanie poprzez likwidację lub podział.
Według stanu w końcu grudnia 1996 r. w systemie REGON zarejestrowanych było 36,3 tys. (38,7% ogółem) podmiotów gospodarczych prowadzących działalność handlową, tj. o 2,0% mniej niż przed rokiem. Natomiast tak jak w ubiegłym roku najbardziej wzrosła liczba jednostek zajmujących się sprzedażą i naprawą pojazdów mechanicznych oraz sprzedażą detaliczną paliw (o 13,1%).
Handel detaliczny w dalszym ciągu charakteryzuje się ogromnym rozdrobnieniem. Dominujący udział mają nadal pojedyncze jednostki handlowe należące do osób fizycznych (ok. 82,1% firm handlowych). Jest to głównie handel punktów sprzedaży drobnodetalicznej (o charakterze ruchomych stoisk).
Podmiotów prowadzących działalność gastronomiczną zarejestrowanych było 1959. Zauważalnym rezultatem prywatyzacji i urynkowienia gospodarki jest między innymi rola sektora prywatnego w gastronomii i od lat obejmuje on ok. 99% wszystkich placówek gastronomicznych.
Liczbę podmiotów gospodarczych prowadzących działalność handlową i gastronomiczną zarejestrowanych w systemie REGON (stan w końcu roku) przedstawia poniższa tablica:
Wyszczególnienie a - w liczbach bezwzględnych b -1995 = 100
Ogółem
Sektory
publiczny
prywatny
razem w tym zakłady
osób fizycznych
HANDEL I NAPRAWY... 36277 40 36237 29761
b 105,5 85,1 105,5 105,4
Sprzedaż i naprawy pojazdów mechanicznych;
sprzedaż detaliczna paliw... 3372 8 3364 2812
b 113,1 88,9 113,2 113,0
Handel hurtowy i komisowy... 11193 27 11166 8140
b 102,8 93,1 102,8 101,9
Handel detaliczny; naprawy artykułów przeznaczenia )
osobistego i użytku domowego ... 21712 5 21707 18809
b 105,8 55,6 105,8 105,9
HOTELE I RESTAURACJE... 1959 23 1936 1507
b 108,7 100,0 108,8 107,8
Zdecydowana większość jednostek handlowych to w dalszym ciągu jednostki małe; w 1996 r. - tak jak w roku ubiegłym - stanowiły one ok. 97% jednostek, jednostki średnie - 2,4%, a duże - 0,6 %. Podobne proporcje wystąpiły w gastronomii: jednostki małe stanowiły 92,1%, średnie - 6,3%, a duże -1,6%.
10
Jednostki zarejestrowane w systemie REGON według liczby pracujących przedstawia tabela:
Wyszczególnienie a - w liczbach bezwzględnych b -1995 = 100
Handel i naprawy Hotele i restauracje
Małe ... 35160 1805
b 105,5 109,5
sektor: publiczny... 8 5
b 57,1 100,0
prywatny... 35152 1800
b 105,6 109,5
Średnie ... ... a 884 123
b 104,5 100,8
sektor: publiczny... 10 7
b 111,1 100,0
prywatny ... ... a 874 116
b 104,4 100,9
Duże ... 233 31
b 101,3 100,0
sektor: publiczny... ... a 22 11
b 91,7 100,0
prywatny... 212 20
b 102,9 100,0
STRUKTURA JEDNOSTEK PROWADZĄCYCH DZIAŁALNOŚĆ HANDLOWĄ
sprzedaż i naprawy pojazdów
mechanicznych 9,3%
handel detaliczny 59,9%
handel hurtowy i komisowy
30,8%
SIEĆ HANDLOWA
Do roku 1989 handel, podobnie jak cała gospodarka, był zmonopolizowany. Rynek artykułów konsumpcyjnych obsługiwany był przez handel uspołeczniony detaliczny, który realizował ok. 90% obrotów handlu detalicznego, handel hurtowy, gdzie 100% powierzchni magazynowej należało do przedsiębiorstw uspołecznionych oraz handel prywatny, do którego w 1989 r. należało ok. 1800 punktów sprzedaży detalicznej.
Po roku 1989 właśnie w handlu nastąpiły pierwsze procesy przekształceń restrukturyzacyjnych.
W okresie rozwoju gospodarki rynkowej nastąpił gwałtowny wzrost liczby sklepów detalicznych i sieci drobnego detalu. Przyjmując rok 1989 za początek prywatyzacji handlu a ilość sklepów oraz drobnego detalu za 100%
(6731), to po dwóch latach restrukturyzacji handlu zaobserwowano 3-krotny wzrost (19575) placówek handlowych. W kolejnych latach odnotowano zwolnienie tempa prywatyzacji sklepów jak i przyrostu nowych placówek sprzedaży detalicznej.
W 1996 r. w województwie wrocławskim działalność handlową prowadziło 10869 sklepów i 125 punktów sprzedaży paliw wg lokalizacji (jednostki własne i obce), w tym 10741, tj. 98,8% sklepów należących do sektora prywatnego i 67 prywatnych stacji paliw.
We Wrocławiu sprzedaż detaliczną realizowało 6787 sklepów, tj. 62,4% wszystkich sklepów w województwie.
W pozostałych miastach najbardziej rozwiniętą sieć sklepową miały: Oława - 382 (w 1995 r. - 333), Oleśnica 7S 51 (287), Strzelin -187 (151), Trzebnica i Wołów po 175 (156,152), Jelcz-Laskowice -160 (124), Milicz -141 (112) a najmniej było w Wiązowie -‘24 (23) - najmniejszym mieście województwa.
Na wsi działalność handlową prowadziło 1778 sklepów, tj. o 16,9% więcej niż w 1995 r., a ich udział w ogólnej liczbie sklepów w województwie w dalszym ciągu maleje. W 1992 roku sklepy wiejskie stanowiły - 22,1%
wszystkich sklepów w województwie, w 1993 r. -19,9%, 1994 r. -17,5%, 1995 r. -17,4% a w 1996 r. udział sklepów w ogółem zmalał do 16,4%. /] ^1} H~- z/ U ,0 9 ^
vAvtAiie-
105 (930 Najwięcej sklepów, podobme jak w roku ubiegłym, znajdowało się - na terenie gminy Długołęka
Kobierzyce - 100 (84), SwiętaKatarzyna - 85 (75). ^
Przeciętnie w województwie na 1 sklep przypadało l&ŚkDsób z tego w miastach 92 osoby, a na wsi 167 osób.
WlĆ/)
i/
Najliczniejszą grupę sklepów stanowią sklepy sprzedające głównie artykuły żywnościowe. Na koniec 1996 roku sklepy te stanowiły ok.^2%» wszystkich sklepów w tym ok. 82% to sklepy ogólnospożywcze.
Sprzedaż odzieży realizowana była w 719, obuwia i wyrobów skórzanych w 221, mebli i sprzętu oświetleniowego oraz rtv i agd w 413 sklepach.
Liczba sklepów i punktów sprzedaży paliw systematycznie rośnie. W 1996 r. było ich (bez kiosków) o ok. 55 więcej niż rok wcześniej i ok. 385 więcej niż w 1989 r.
DYNAMIKA LICZBY SKLEPÓW WEDŁUG SPECJALIZACJI BRANŻOWEJ (1991 = 100)
C X
Ogółem Ogólnospożywcza Włókiennicza, odzieżowa i
obuwnicza
Meblowa, ze sprzętem oświetleniowym
RTViAGD B11992 01993 01994 851995 «1996
452^
WO
Trwającemu ponad 6 lat procesowi przebudowy organizacyjnej handlu współdziała rozwijający się na rynku system marketingu sieciowego. Znaczne sukcesy na tym polu odnoszą firmy z branży kosmetycznej: AMWAY, ORIFLAME, AVON, a z branży gospodarstwa domowego: ZEPTER, RAINBOW.
Pojawiaja się również na wrocławskim rynku sieć supermarketów należących do firm zagranicznych, które w poszukiwaniu klienta oferują szeroki asortyment towaru pod jednym dachem. Są to sklepy
z branży ogólnospożywczej: Billa z Austrii, Hit z Niemiec, Makro z Holandii, REMA 1000 z Norwegii oraz z przewagą sprzedaży gastronomicznej Mc Donald’s z USA.
EDAŻ DETALICZNA I HURTOWA
Sprzedaż detaliczna
W 1996 roku przedsiębiorstwa handlowe i niehandlowe poprzez sieć swoich punktów sprzedaży detalicznej sprzedały towary o wartości 6327,8 min zł, w tym w jednostkach handlowych dużych (o liczbie pracujących powyżej 20 osób) sprzedaż detaliczna wyniosła - 1540,7 min zł, a udział jednostek dużych stanowił 23,4% w sprzedaży ogółem.
STRUKTURA SPRZEDAŻY DETALICZNEJ WG DZIAŁÓW SEKCJI HANDEL I NAPRAWY (w jednostkach zatrudniających powyżej 20 osób)
18,6% 15,7%
5,6%
61,5%
sektor publiczny sektor prywatny
B Sprzedaż i naprawy pojazdów mechanicznych B Handel hurtowy i komisowy B Handel detaliczny
Z ogólnej wartości sprzedaży dużych przedsiębiorstw handlowych sprzedaż żywności wyniosła - 336,0 min zł, napojów alkoholowych - 90,3 min zł i towarów nieżywnościowych -1114,4 min zł. W grupie tych przedsiębiorstw największy udział miały jednostki o specjalizacji branżowej: pozostałe (34,2%), pojazdy mechaniczne (23,6%), ogólnospożywcza (18,6%), paliwa do pojazdów samochodowych (8,4%), a udział pozostałych 12 branż był nieznaczny i ukształtował się w granicach od 3,6% do 0,1%.
W 1996 roku dynamika sprzedaży detalicznej ogółem (w cenach bieżących) w porównaniu z 1995 r. wzrosła o 24,5% a w dużych przedsiębiorstwach handlowych o 44,8%.
Udział w jednostkach handlowych dużych zaliczanych do sektora publicznego systematycznie maleje z 10,2% w 1995 r. do 4,0% w 1996 r. Rosną natomiast systematycznie udziały jednostek handlowych należących do różnych
13
form własności sektora prywatnego, w tym w największym stopniu spółki prawa handlowego - 56,3%. Maleje systematycznie znaczenie handlu spółdzielczego, który dawniej miał monopol na cały handel żywnością.
V
Sprzedaż hurtowa
Sprzedaż hurtowa w jednostkach handlowych zatrudniających powyżej 20 osób wyniosła w 1996 roku 2986,1 min zł i wzrosła o 70,2%, z tego w sektorze prywatnym wzrosła o 78,3% a w sektorze publicznym o 22,5%.
W sektorze publicznym głównie sprzedawano hurtowo artykuły nieżywnościowe (ok. 98%) a udział żywności i napojów alkoholowych był szczątkowy.
Natomiast w sektorze prywatnym udział w sprzedaży ogółem artykułów żywnościowych i napojów alkoholowych stanowił ok. 17%.
Wskaźniki dynamiki sprzedaży hurtowej (w cenach bieżących) w dużych przedsiębiorstwach handlowych w 1996 r.
w stosunku do 1995 r. ukształtowały się następująco: sprzedaż towarów żywnościowych wzrosła o 44,3%, napojów alkoholowych o 35,1%, towarów nieżywnościowych konsumpcyjnych o 71,3% a niekonsumpcyjnych o 99,7%.
W sektorze prywatnym sprzedaż żywności i napojów alkoholowych wykazała wzrost identyczny jak w sprzedaży ogółem, natomiast większa była dynamika sprzedaży towarów nieżywnościowych konsumpcyjnych - o 77,2% i niekonsumpcyjnych - o 151,2%.
SPRZEDAŻ HURTOWA W DUŻYCH JEDNOSTKACH HANDLOWYCH (ceny bieżące)
w min zł 3000
2500-
2000
z
0 1992 E3 1993 B 1994 B 1995 □ 1996
Zapasy
Jednostki handlowe o liczbie .pracujących powyżej 20 osób dysponowały w końcu 1996 r. zapasami o wartości 241,2 min zł w magazynach hurtowych oraz 28,4 min zł w magazynach rozdzielczych detalu.
Największy udział w zapasach jednostek handlowych stanowiły towary nieżywnościowe: w magazynach hurtowych ok. 90% a w rozdzielczych detalu 92%.
1500
Ogółem Napoje alkoholowe Towary nieżywnościowe
1000
14
Gastronomia
Placówki gastronomiczne, w których liczba pracujących przekracza 20 osób zrealizowały sprzedaż w o wartości 68,0 min zł, w tym 73,7% stanowiła wartość sprzedaży produkcji gastronomicznej, 9,9% - sprzedaż żywności a 16,1% sprzedaż napojów alkoholowych. Od lat gastronomia, tak jak handel detaliczny zdominowana jest przez sektor prywatny, którego udział stanowi 97,8% w sprzedaży gastronomicznej ogółem.
W przedsiębiorstwach gastronomicznych, w których liczba pracujących przekracza 5 osób na koniec 1996 r.
»5. 2^
wykazano w województwie wrocławskim 62 restauracje (w 1995 r. 53), 62 bary (69), 71 stołówek (82) i 37 punktów gastronomicznych (42).
Natomiast wartość uzyskanych przychodów w cenach bieżących z działalności gastronomicznej wyniosła w 1996 r.
91,3 min zł i była większa ( w cenach bieżących) w porównaniu do roku ubiegłego o 38,9%, w tym ze sprzedaży towarów handlowych o 29,1%, z produkcji gastronomicznej o 49,7% a ze sprzedaży napojów alkoholowych o 22,6%.
PRACUJĄCY I ZATRUDNIENI W HANDLU I NAPRAWACH -
2" °A
Liczba pracujących w sklepach i punktach sprzedaży paliw (łącznie z drobnym detalem) wyniosła 25,3 lys.
osób, w tym w zlokalizowanych w miastach pracowało 22,6 tys. osób, tj. 89,2% ogólnej liczby pracujących, a na wsi 2,7 tys. osób, tj. 19,8%.
Na koniec 1996 r. liczba pracujących ( w jednostkach gastronomicznych, w których pracuje więcej niż 5 osób) według siedziby jednostki sprawozdawczej pracowało 31,6 tys. osól^ tym 16,Mys^kobiet
Natomiast zatrudnionych na umowę o pracę wg stanu w dniu 3-1^-H-było~27^i,tys. osób pełnozatrudnionych i-2Ą^^6^
tys. niepełnozatrudnionych (w głównym miejscu pracy), w tym 1,0 tys. rencistów i emerytów.
W^porównaniu d^anąlogicznego ok^u-uh*_rflkii w handlu L-naprawach w 1996 r. pracowało więcej o -25^5%
osób/v\tym o 25,7 % więęej kobiet. Liczba pełnozatrudpidnych była większa o 24,5% a nicpełnozairudfuonych ö "
fN atoirUdśTptzeciętne więkązę4) 2,1%.
Liczba pracujących w
lienie w tych saptyCK Jednostkach aniu jlerub. roku w 15
W sklepach jtokalizowai^ ^ wiejskich %5-tys. osób, tj."9^%.
osób
A oboboy
Tak jak przed rokiem średnio na 1 sklep miejski przypadało 3 pracujących, na sktej) wiejski ^ osoby.
Przeciętne wynagrodzenie miesięczne brutto w handlu i naprawach wyniosło 79^97-zł i wzrosło w stosunku do % Z- czvyrvv
analogicznego okresujib^rofea o 26,8,%. o ^ \ / ]UZo&Ą W OA AfyZn&j:: 0 -ięy
i ■ 4:
’T
' IWi,bi ol
■%
i QJ
*7
CL
V y A'-io r\JL ,pn'/h <£ź(i,i.
.d-G f -
15
INWESTYCJE
Nakłady inwestycyjne na zakup używanych środków trwałych w 199$ r. wyniosły 12652,3 tys. zł i były mniejsze niż w poprzednim roku o 22,9%. Mniej wydano niż w 1995 r. na zakup budynków i budowli o 18,9%, o 60,4% na maszyny i urządzenia oraz o 1,9% na zakup gruntów, więcej o 13,9% na środki transportu.
(dot. jednostek o liczbie pracujących powyżej 20 osób).
Sytuacja finansowa przedsiębiorstw handlowych była w 1996 r. mniej korzystna niż w 1995 r.:
- wskaźnik poziomu kosztów z całokształtu działalności zwiększył się o 0,8 pkt i wyniósł 98,1%, przy czym w sektorze publicznym zmniejszył się - 99,2% do 98,5% a w sektorze prywatnym zwiększył się z 97,0% do 98,0%, - wskaźnik rentowności obrotu brutto zmniejszył się z 2,7% do 1,9% a rentowności obrotu netto z 1,7% do 1,1%,
/
ACJA FINANSOWA PRZEDSIĘBIORSTW HANDLOWYCH
16
l/STABL. 1. SKLEPY, PRACUJĄCY WEDŁUG SPECJALIZACJI BRANŻOWEJa/ W 1996 R.
Stan w dniu 31 XII TZ
Skleov Powierzchnia
2 Pracujący
WYSZCZEGÓLNIENIE sprzedażowa w m
w liczbach
bezwzględnych 1995=100 w liczbach
bezwzględnych 1995=100 w liczbach
bezwzględnych 1995=100
OGÓŁEM... 9322*
/
105,4 538184 105,0 22906 105,6
Ogólnospożywcze ... 3168 104,5 189505 113,2 8043 106,9
Owocowo-warzywne... 128 91,4 3634 91,5 192 88,9
Mięsne... 410 94,9 14057 81,9 922 94,4
Rybne ... 50 116,3 2104 100,0 98 110,1
P iekamiczo-ciastkarskie... 131 102,3 3932 99,1 326 106,2
Z napojami alkoholowymi... 48 82,8 2076 71,1 138 78,4
Kosmetyczno-toaletowe... 201 104,1 7607 95,9 409 101,2
Z wyrobami włókienniczymi ... 107 109,2 5497 91,9 274 75,7
Z odzieżą ... ... 719 112,3 48530 138,4 1637 107,1
Z obuwiem i wyrobami skórzanymi ... 221 114,5 9976 131,2 472 109,8
Z meblami i sprzętem oświetleniowym ___
Radiowo telewizyjne i ze sprzętem
192 103,8 43496 108,1 728 107,7
gospodarstwa domowego... 221 104,2 17052 111,2 579 110,7
Księgarnie i art. piśmienne... 166 105,1 10937 124,1 406 111,2
Z pojazdami mechanicznymi... 291 105,8 16270 124,3 696 122,3
Pozostałe sklepy^... 3178 106,6 163511 90,4 7583 105,0
Stacje benzynowe... 91 119,7 X X 403 127,1
a/ Dane nie obejmują punktów sprzedaży detalicznej, których w 1995 r. było 3381, a w 1996 -1664. b/ Wyspecjalizowane sklepy oraz sklepy o różnorodnym asortymencie.
TABU 2. SKLEPY I PUNKTY SPRZEDAŻY PALIW JEDNOSTEK, W KTÓRYCH PRACUJE WIĘCEJ NIŻ 5 OSÓB WG FORM ORGANIZACYJNYCH I FORM WŁASNOŚCI W 1996 R.
Stan w dniu 31 XII
WYSZCZEGÓLNIENIE
Sklepy i punkty sprzedaży paliw
Powierzchnia
sprzedażowaw Liczba
pracujących ogółem
sektor
publiczny
prywatny
razem w tym własność spółdzielcza
OGÓŁEM ... 1650 180 1470 412 224327 8903
Domy towarowe... 5 - 5 2 21917 695
Domy handlowe ... 32 1 31 8 21262 600
Supersamy ... 32 - 32 12 15193 775
Sklepy powszechne ... 352 50 302 106 57685 2181
Sklepy wyspecjalizowane ... 213 9 204 10 40508 879
Apteka ... 68 9 59 - 3912 589
Stacja benzynowa... 60 15 45 8 X 329
Pozostałesklepy... 888 96 792 266 63850 2855
'■aßf./Z A
TABL.3. SKLEPY I PUNKTY SPRZEDAŻY, W KTÓRYCH PRACUJE NIE WIĘCEJ NIŻ 5 OSÓB (łącznie z punktami sprzedaży detalicznej) WEDŁUG FORM ORGANIZACYJNYCH JEDNOSTEK W 1996 R.
Stan w dniu 31 XII
WYSZCZEGÓLNIENIE Liczba punktów Powierzchnia
sprzedażowa w nr
Liczba pracujących
OGÓŁEM ... 9336 380782 16429
Sklepa/... 7467 307419 13434 Apteka ... 174 6438 495
Stacja benzynowa ... 31 X 74
Punkt sprzedaży detalicznej... 1664 66925 2426
a) Łącznie z domami towarowymi i handlowymi
Of ^
TAEL. 4. SKLEPY I PUNKTY SPRZEDAŻY PALIW WEDŁUG LOKALIZACJI^ W 1996 R. (jednostki własne i obce) Stan w dniu 31XII
WYSZCZEGÓLNIENIE a - sklepy, stacje benzynowe b - pracujący
Sklepy Punkty sprzedaży paliw
ogółem
w tym prywatne
/z7F?
prywatne
razem w tym
spółdzielcze
ogółem
OGÓŁEM ... a 10869 10741 403 125 67
b 25439 24589 2269 600 259
MIEJSKIE
WROCŁAW...a 6787 6683 118 52 25
b 18033 17246 1422 342 131
Oleśnica ...a 351 348 12 5 2
b 821 812 58 21 5
Oława ...a 382 376 28 5 2
b 820 805 149 27 9
MIEJSKO - WIEJSKIE
Bierutów... a 81 81 12 2 1
b 142 142 45 6 4
w tym miasto...a 46 46 5 2 1
b 98 98 34 6 4
Brzeg Dolny... a 123 121 22 1 -
b 221 214 35 3 -
w tym miasto...a 108 106 19 1 -
b 203 196 32 3 -
Jelcz-Laskowice...a 198 195 8 2 1
b 364 349 40 11 4
w tym miasto... a 160 157 6 2 1
b 309 294 36 11 4
Kąty Wrocławskie ... a 131 130 1 4 2
b 208 207 3 10 5
w tym miasto... a 65 64 1 1 1
b 117 116 3 4 4
Milicz ... a 214 214 19 5 2
b 394 394 65 12 4
w tym miasto... a 141 141 14 3 1
b 294 294 54 8 1
Oborniki Śląskie ...a 140 140 - 4 3
b 258 258 - 10 6
w tym miasto... a 99 99 - 3 3
b 199 199 - 6 -
Sobótka ...a 115 115 10 2 _
b 166 166 23 9 7
w tym miasto...a 88 88 10 1 0
b 125 125 23 2 0
Strzelin ...a 239 238 16 5 3
b 513 510 81 12 6
w tym miasto...a 187 186 13 5 3
b 432 429 76 12 6
Środa Śląska... a 196 196 9 1
b 399 399 23 10
w tym miasto...a 149 149 9 1
b 332 332 23 10
Trzebnica...a 219 219 22 4 3
b 451 451 80 15 8
w tym miasto...a 175 175 21 3 2
b 391 391 79 13 6
18
TABL.4. SKLEPY I PUNKTY SPRZEDAŻY PALIW WEDŁUG LOKALIZACJI W 1996 R. (jednostki własne i obce) /dok./
Stan w dniu 31 XII
WYSZCZEGÓLN1EN1E a - sklepy, stacje benzynowe b - pracujący
Sklepy Punkty sprzedaży paliw
ogółem
w tym prywatne
ogółem
6/
prywatne
razem wtym
spółdzielcze
* MIEJSKO - WIEJSKIE/dok./
Twardogóra ...a 101 100 12 3 1
b 199 198 43 8 3
w tym miasto ... a 81 80 10 2 -
b 170 169 39 5 -
Wiązów...a 53 ' 53 7 2 2
b 80 80 9 3 3
w tym miasto ...a 24 24 2 1 1
b 45 45 4 2 2
Wołów ...a 230 229 11 4 2
b 409 408 25 13 5
w tym miasto ...a 175 174 11 4 2
b 338 337 25 13 5
Żmigród ...a 121 118 - 6 4
b 195 189 - 16 10
w tym miasto ...a 73 70 - 4 3
b 128 122 11 8
WIEJSKIE
Borów... a 41 41 - -
b 56 56 - - .
Cieszków ... a 33 33 - - -
b 41 41 - - -
Czernica ... a 42 42 8 - -
b 59 59 12 - -
Długołęka ...a 105 105 - 1 1
b 186 186 - 3 3
Dobroszyce ...a 42 42 1 1 1
b 66 66 5 1 1
Domaniów ... a 30 30 4 3 3
b 50 50 11 8 8
Jordanów Śląski ...a 24 24 1 1 -
b 31 31 3 3 -
Kobierzyce ...a 100 100 6 1 1
b 162 162 10 6 6
Kondratowice ...a 26 26 2 - -
b 37 37 2 - -
Kostomłoty ...a 50 49 - 2 1
b 61 60 - 3 1
Krośnice... a 47 47 11 - -
b 64 64 16 - -
Łagiewniki ... a 47 46 - 1 -
b 70 68 - 9 -
Malczyce ... a 38 38 9 - -
b 67 67 18 - -
Mietków ... a 28 28 1 - -
b 33 33 3 - -
Miękinia ... a 68 68 13 1 1
b 97 97 22 2 2
Oleśnica ... a 50 50 - 2 2
b 70 70 - 10 10
Oława ...>... a 66 66 5 - -
b 97 97 13 - -
Prusice ... a 55 55 10 - -
b 75 75 15 .
Święta Katarzyna...a 85 84 1 -
b 146 144 - 6 -
Wińsko ... a 78 78 18 1 -
b 98 98 26 3 -
Wisznia Mała...a 40 40 1 2 2
b 73 73 2 13 13
Zawonia ... a 29 29 - 1 1
b 45 45 - 5 5
Żórawina ... a 64 64 6 - -
b 82 82 10 - -
dzibę na terenie innych województw.
19
TABL. 5. SPRZEDAŻ^ W PLACÓWKACH HANDLOWYCH W 1996 R. (ceny bieżące) WYSZCZEGÓLNIENIE
a - w min zł b -1995=100
Ogółem Żywność Napoje
alkoholowe
Towary nieżywnościowe konsump
cyjne
niekon- sumpcyjne DETALICZNA
OGÓŁEM ... ... a 1540,7 336,0 90,3 973,8 140,6
b 144,8 129,3 126,9 155,7 130,5
Sektor: publiczny (handel państwowy) ... 61,5 4,7 0,7 35,5 20,6
b 56,5 67,9 25,4 43,9 111,9
prywatny ... ... a 1479,2 331,3 89,6 938,3 120,0
b 154,8 131,0 130,7 172,3 134,3
w tym handel:
spółdzielczy ... ... a 374,4 198,2 53,8 83,5 38,9
b 117,2 116,0 117,7 123,1 111,3
spółek... 867,4 98,4 28,2 680,0 60,8
b 179,1 167,0 181,6 183,6 154,7
zagraniczny ... 114,9 3,3 1,3 110,3 -
b 145,8 112,8 104,8 147,7 -
w tym handel detaliczny ... 1252,2 312,4 80,1 786,5 73,2
Sektor: publiczny (handel państwowy) ... ...a 21,1 4,7 0,7 15,7 -
prywatny ... ... a 1231,1 307,7 79,4 770,8 73,2 w tym handel:
spółdzielczy... ... a 358,7 194,2 52,6 75,9 36,0
spółek... ... a 668,7 84,6 21,5 525,4 37,2
zagraniczny ... ... a 114,5 3,3 i.,3 109,9 -
HURTOWA
OGÓŁEM ... 2986,1 272,2 185,1 1957,2 571,6
b 170,2 144,3 135,1 171,3 199,7
Sektor: publiczny (handel państwowy) ... ... a 310,9 0,0 - 199,9 111,0
b 122,5 7,9 - 132,5 107,9
prywatny ... 2675,2 272,2 185,1 1757,3 460,6
b 178,3 144,3 135,1 177,2 251,2
w tym handel:
spółdzielczy... 101,9 34,5 26,1 24,2 17,1
b 104,5 99,0 101,4 112,6 110,9
spółek... ... a 1690,7 94,6 72,7 1234,0 289,4
b 221,3 207,9 202,1 251,2
zagraniczny ... 175,1 12,9 0,0 162,2 -
b 81,7 43,5 0,6 90,5 -
w tym handel hurtowy... ... a 2931,3 264,3 174,1 1934,3 558,6
Sektor publiczny ... 310,7 0,0 - 199,6 111,1
prywatny ... 2620,6 264,3 174,1 1734,7 447,5
w tym handel:
spółdzielczy... ... a 71,3 26,8 19,6 17,1 7,8
spółek... 1678,1 94,5 72,6 1225,3 285,7
zagraniczny ... 168,8 12,9 - 155,9 -
1/ Dane obejmują sprzedaż w jednostkach handlowych, w których pracuje ponad 20 osób.
1
