Załącznik Nr 1
do Uchwały Nr XXI/291/16 Rady Miasta Olsztyna z dnia 30 marca 2016 r.
Gminny program wspierania rodziny w Olsztynie na lata 2016-2018
Olsztyn 2016
Spis treści
1. Wstęp……….. 3
2. Charakterystyka rodzin z dziećmi korzystających ze świadczeń pomocy społecznej………... 3
3. Cel strategiczny ………. 4
4. Obszary i działania przewidziane do realizacji w ramach programu...……….. 4
5. Wdrażanie i monitoring programu………. 8
6. Źródła finansowania działań programowych………. 9
Wstęp
Gminny Program Wspierania Rodziny w Olsztynie na lata 2016-2018 opracowany został w celu właściwej realizacji zadań gminy w zakresie wsparcia rodzin w prawidłowym pełnieniu funkcji opiekuńczo- wychowawczych, społecznych, ekonomicznych oraz rozwoju umiejętności i kompetencji w tym zakresie.
Jego opracowanie i wdrażanie wynika z zapisów aktów normatywnych, tj. art. 176 pkt 1 Ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 332 z późn. zm.).
Niniejszy program jest kontynuacją działań realizowanych w ramach Gminnego programu wspierania rodziny w Olsztynie na lata 2013-2015. Program jest zgodny z założeniami Strategii Polityki Społecznej Województwa Warmińsko-Mazurskiego do 2020 roku.
Realizacja programu wynika z troski o trwałość i bezpieczeństwo olsztyńskich rodzin. Działania programowe ukierunkowane są na właściwą i skuteczną profilaktykę oraz zapewnienie rodzinie - zgodnie z zasadą pomocniczości - stosownego wsparcia w sytuacjach kryzysowych. Program szczególną troską obejmuje dzieci i młodzież.
Czynniki zagrażające rodzinie to przede wszystkim niewydolność w sprawach opiekuńczych, wychowawczych, niedojrzałość emocjonalna rodziców, ubóstwo, bezrobocie, uzależnienia, niskie poczucie odpowiedzialności za przyszłość swoją i dzieci, brak wzajemnego zrozumienia członków rodzin, nieumiejętność spędzania wspólnie wolnego czasu, uleganie negatywnym wpływom środowiska zewnętrznego, a także niska świadomość w kwestii możliwości uzyskania pomocy i istniejących różnorodnych form wsparcia.
Zadaniem lokalnych służb, instytucji, organizacji pozarządowych działających w zakresie użyteczności publicznej jest wyjście naprzeciw problemom rodziny. Program zakłada szeroki zakres wsparcia, usług na rzecz poprawy sytuacji rodzin nieradzących sobie z prawidłowym wypełnianiem obowiązków związanych z wychowaniem i opieką nad dziećmi. Forma i rodzaj pomocy udzielanej rodzinom uzależniona jest przede wszystkim od specyfiki zaistniałych problemów oraz od oczekiwań i potrzeb. Efektywność działań pomocowych wzmocniona zostanie poprzez szeroko rozumianą profilaktykę. Skuteczność oddziaływań programowych zapewni kompleksowe wykorzystanie zasobów i potencjału lokalnych podmiotów realizujących zadania na rzecz trwałości rodziny, poszanowania jej praw, zapewnienia bezpieczeństwa socjalnego, wsparcia w procesach wychowawczych, pomocy w sytuacjach kryzysowych, a także przygotowania dzieci i młodzieży do samodzielnego i odpowiedzialnego funkcjonowania w społeczeństwie.
Charakterystyka rodzin z dziećmi korzystających ze świadczeń pomocy społecznej
Określone w programie założenia, cele i działania odnoszą się do wyników przeprowadzonej diagnozy sytuacji rodzin w mieście. Analizie poddane zostały kwestie związane z niewydolnością opiekuńczo- wychowawczą rodziców, dysfunkcjami, sytuacjami kryzysowymi rodzin.
W 2015 r. pomocą społeczną objętych zostało 6.026 środowisk, tj. 10.354 osoby, w tym 1.548 rodzin
z dziećmi. Najczęstszą przyczyną przyznania świadczeń było: bezrobocie – 2.850 środowisk, ubóstwo – 2.631,
niepełnosprawność – 2.308. Świadczenia z tytułu bezradność w sprawach opiekuńczo wychowawczych
otrzymało 757 rodzin.
Z danych MOPS wynika, że systematycznym wsparciem objętych jest 931 rodzin z dziećmi, w tym 364 stanowią rodziny pełne, natomiast 567 niepełne. Wśród rodzin niepełnych w 545 rodzinach opiekę sprawuje matka, a tylko w 22 opiekunem jest ojciec. Spośród wszystkich rodzin z dziećmi korzystających z pomocy 757 wykazuje bezradność w sprawach opiekuńczo–wychowawczych. Przyczynami niewydolności opiekuńczo-wychowawczej są m.in. niezaradność życiowa, samotne rodzicielstwo, niepełnosprawność i choroby, uzależnienia, przemoc. Rodzice bądź opiekunowie z reguły nie potrafią samodzielnie przeciwdziałać sytuacjom kryzysowym i radzić sobie z problemami będącymi przyczyną trudnej sytuacji socjalnej, bytowej, mieszkaniowej. Z badań ankietowych przeprowadzonych wśród pracowników socjalnych wynika, że przeciętny okres korzystania rodzin z pomocy wynosi ok. 6 lat, a najdłuższy trwa nawet ponad 10 lat. Spośród rodzin objętych wsparciem jedynie 270 wykazuje właściwe zaangażowanie i chęć współpracy, a zaledwie 224 samodzielnie poszukują dodatkowych rozwiązań swoich problemów poza pomocą proponowaną przez pracowników MOPS. Najważniejszym więc zadaniem realizatorów gminnego programu w okresie jego realizacji będzie wdrożenie działań aktywizujących, motywujących, wzmacniających, prowadzących do zmiany biernych postaw członków rodzin i do odzyskania kontroli nad własnym życiem.
Ważnym aspektem pracy z rodzinami będzie zwiększenie ich świadomości w zakresie odpowiedzialności za przyszłość i rozwój dzieci oraz postrzegania systemu pomocy społecznej. Wsparcie służb społecznych powinno być doraźne i krótkotrwałe, a nie sposobem na życie.
Szczególnej uwagi i wzmożonych działań naprawczych wymagają rodziny niepełne, wielodzietne, skonfliktowane, rodziny z niepełnosprawnymi dziećmi, a także obarczone problemem braku umiejętności wychowawczych rodziców.
Dane o liczbie rodzin niewydolnych i liczbie dzieci w tych rodzinach stanowią ważne informacje, gdyż świadczą o skali zjawiska, pozwalają na opracowanie realnych planów pomocy, a przede wszystkim dostosowanie form wsparcia do oczekiwań tych rodzin.
CEL STARTEGICZNY:
Efektywne wsparcie rodzin z problemami opiekuńczo-wychowawczymi w prawidłowym pełnieniu funkcji rodzicielskich, społecznych i zawodowych.
Obszary i działania przewidziane do realizacji w ramach programu
Obszar I Ochrona rodzin przez zagrożeniami i tworzenie warunków sprzyjających ich prawidłowemu funkcjonowaniu
Cel 1 Zapobieganie kryzysom oraz przeciwdziałanie marginalizacji i degradacji społecznej rodziny
Nr Działania Realizator Wskaźniki
1.1 Diagnoza sytuacji socjalno-bytowej rodzin. MOPS, inne podmioty
1. Liczba rodzin objętych pomocą społeczną (ogółem).
1.2
Zabezpieczenie podstawowych potrzeb rodziny - zapewnienie pomocy finansowej, rzeczowej i usługowej, w tym usług opiekuńczych i specjalistycznych.
MOPS, organizacje pozarządowe, inne podmioty
1. Liczba rodzin objętych pomocą finansową, rzeczową i usługową.
1.3
Zapewnienie rodzinom pomocy asystenta rodziny, w tym m.in. rozwijanie umiejętności opiekuńczych, wychowawczych, umiejętności prowadzenia gospodarstwa domowego, dysponowania budżetem.
MOPS - asystenci rodziny, pracownicy socjalni
1. Liczba rodzin objętych wsparciem asystenta rodziny.
2. Liczba dzieci w rodzinach objętych wsparciem asystenta rodziny.
1.4
Organizowanie rodzinom niewydolnym opiekuńczo- wychowawczo pomocy świadczonej przez rodziny wspierające.
MOPS – MOPSiS, pracownicy socjalni
1. Liczba ustanowionych rodzin wspierających.
2. Liczba rodzin, które korzystają z pomocy rodzin wspierających.
3. Liczba zorganizowanych szkoleń dla rodzin wspierających.
1.5 Aktywizowanie społeczne i zawodowe rodzin.
MOPS – pracownicy socjalni, asystenci rodziny,
MUP, KIS, CIS
1. Liczba osób uczestniczących w działaniach aktywizujących – bieżących, programach, projektach.
2. Liczba osób uczestniczących w działaniach aktywizujących realizowanych we współpracy z MUP – bieżących,
programach, projektach.
3. Liczba podpisanych kontraktów socjalnych.
4. Liczba osób objętych kontraktami socjalnymi.
5. Liczba osób skierowanych do CIS.
6. Liczba osób skierowanych do KIS.
7. Liczba osób skierowanych do OWES.
8. Liczba osób skierowanych do prac społecznie użytecznych
1.6
Upowszechnianie informacji o możliwości uzyskania wsparcia prowadzonego przez podmioty działające na rzecz rodziny oraz popularyzowanie wśród rodziców materiałów edukacyjnych, informatorów
Wszystkie podmioty działające na rzecz
rodzin
1. Liczba
zaktualizowanych/utworzonyc h baz danych dotyczących udzielania wsparcia rodzinie 2. Liczba materiałów
edukacyjnych, informatorów, ulotek przekazanych
osobom/podmiotom
zainteresowanym pomocą lub współpracą.
1.7
Podejmowanie działań interwencyjnych i zaradczych w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa dzieci i młodzieży oraz w rodzinach, w których występuje problem nadużywania alkoholu, przemocy, uzależnień i innych destrukcyjnych zjawisk.
MOPS - Zespół Interwencyjny,
Specjalista ds. przemocy
w rodzinie, pracownicy socjalni
1. Liczba podjętych interwencji.
2. Liczba dzieci w rodzinach, w których podjęta została interwencja związana z nadużywaniem alkoholu, przemocą domową, uzależnieniami i innymi negatywnymi zjawiskami zagrażającymi
bezpieczeństwu dzieci.
1.8
Monitorowanie sytuacji rodzin i dzieci z rodzin zagrożonych kryzysem lub przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczej.
MOPS - pracownicy socjalni
1. Liczba wizyt w środowiskach przeżywających lub
zagrożonych kryzysem.
Cel 2 Utrwalanie wartości sprzyjających trwałości i integracji rodziny
Nr Działania Realizator Wskaźniki
2.1
Organizowanie i współorganizowanie kampanii, akcji, spotkań zwiększających świadomość społeczną w zakresie prawidłowego funkcjonowania rodziny, wzmacniania roli i funkcji rodziny oraz jej integracji ze środowiskiem lokalnym.
Samorząd gminny, MOPS, inne podmioty działające na rzecz
rodzin
1. Liczba zorganizowanych kampanii, seminariów, wykładów zwiększających świadomość społeczną w zakresie prawidłowego funkcjonowania rodziny.
2. Liczba podmiotów
zaangażowanych w kampanie, akcje itp.
3. Szacunkowa liczba uczestników, słuchaczy.
2.2
Opracowanie i realizacja programów profilaktycznych, terapeutycznych wspierających rodzinę przeżywającą trudności opiekuńczo – wychowawcze.
MOPS – MOPSiS, placówki wsparcia
dziennego, inne podmioty działające na rzecz
rodzin
1. Liczba opracowanych programów.
2. Liczba osób uczestniczących w programach.
Obszar II Zapewnienie dzieciom z rodzin dysfunkcyjnych opieki i wychowania w placówkach wsparcia dziennego
Cel 3 Zwiększenie oddziaływań o charakterze wspierającym, ochronnym, stymulującym na rzecz dzieci i młodzieży
Nr Działania Realizator Wskaźniki
3.1 Zapewnienie dzieciom i młodzieży opieki w placówkach wsparcia dziennego.
MOPS, placówki wsparcia
dziennego
1. Liczba dzieci uczęszczających do placówek wsparcia dziennego.
3.2
Wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży poprzez organizowanie dodatkowych zajęć edukacyjnych, stymulację rozwoju i korektę zaburzonych procesów poznawczych, rozwijanie integracji percepcyjno- motorycznej, funkcji językowych, spostrzeżeniowych wzrokowych, słuchowych, dotykowych, kinestetycznych, motorycznych.
j.w.
1. Liczba dzieci korzystających z dodatkowych zajęć zwiększających ich szanse edukacyjne.
3.3 Prowadzenie z dziećmi specjalistycznych zajęć indywidualnych i grupowych.
świetlice terapeutyczne
1. Liczba dzieci uczęszczających na zajęcia grupowe.
2. Liczba dzieci korzystających z dodatkowych zajęć indywidualnych.
3.4 Organizacja zajęć socjoterapeutycznych,
terapeutycznych. j.w.
1. Liczba dzieci i młodzieży uczestniczących w zajęciach terapeutycznych.
3.5
Praca indywidualna z dzieckiem z ryzyka dysleksji,
leczenie i profilaktyka wad wymowy. j.w. 1. Liczba dzieci objętych pracą indywidualną.
3.6
Zajęcia przygotowujące dzieci do pójścia do szkoły, w tym dla dzieci obawiających się zostać bez rodziców w przedszkolu, nie umiejących nawiązywać kontakty społeczne, wycofanych i nieśmiałych.
j.w.
1. Liczba dzieci uczestniczących w zajęciach
przygotowujących do pójścia do szkoły.
3.7
Prowadzenie zajęć integracyjno-adaptacyjnych dla dzieci z klas pierwszych – umożliwiających wstępną, wczesaną diagnozę trudności wychowawczych i szkolnych.
j.w.
1. Liczba dzieci uczestniczących w zajęciach integracyjno- adaptacyjnych.
3.8 Diagnoza dziecka związana z problemami szkolnymi, zaburzeniami zachowania.
placówki wsparcia dziennego
1. Liczba opracowanych diagnoz.
3.9 Wdrażanie nowych programów profilaktycznych
stymulujących prawidłowe zachowania dzieci. j.w.
1. Liczba nowych programów profilaktycznych.
2. Liczba dzieci biorących udział
Cel 4 Zwiększenie różnorodności form wsparcia sprzyjających rozwojowi osobistemu dzieci i młodzieży
Nr Działania Realizator Wskaźniki
4.1
Zapewnienie dzieciom i młodzieży aktywnego spędzania czasu wolnego – organizowanie zajęć dodatkowych, wycieczek, imprez, półzimowisk i półkolonii profilaktycznych, prowadzenie młodzieżowego klubu profilaktyczno –wychowawczego.
placówki wsparcia dziennego
1. Liczba dzieci i młodzieży uczestniczących w aktywnych formach spędzania czasu wolnego.
2. Liczba podmiotów organizujących dodatkowe zajęcia o charakterze
edukacyjno-rekreacyjnym dla dzieci i młodzieży w czasie wolnym od zajęć szkolnych.
4.2
Organizacja imprez o charakterze integracyjnym, uroczystości, konkursów, zawodów z udziałem rodzin,
dzieci. j.w.
1. Liczba zorganizowanych imprez o charakterze integracyjnym.
4.3 Angażowanie wolontariuszy w charakterze wsparcia
organizacyjnego oraz merytorycznego. j.w.
1. Liczba zatrudnionych wolontariuszy.
2. Rodzaje prac świadczonych przez wolontariuszy.
Cel 5 Inicjowanie działań polepszających współpracę z rodziną oraz zwiększanie umiejętności wychowawczych opiekunów
Nr Działania Realizator Wskaźniki
5.1
Diagnoza i analiza sytuacji rodziny – przyczyn problemów opiekuńczo - wychowawczych, osobowościowych, rozwojowych, szkolnych dziecka.
placówki wsparcia dziennego
1. Liczba zdiagnozowanych rodzin w zakresie przyczyn problemów opiekuńczo- wychowawczych, osobowościowych, rozwojowych, szkolnych dziecka.
5.2
Prowadzenie zajęć „Szkoła dla rodziców i wychowawców” – nabywanie umiejętności rozwiązywania nieuchronnych w życiu dorosłych i dzieci konfliktów przy pomocy dialogu i negocjacji
j.w.
1. Liczba zajęć (cykli) z zakresu szkoły dla rodziców
i wychowawców zorganizowanych w placówkach.
2. Liczba osób uczestniczących w zajęciach.
3. Liczba osób, które ukończyły zajęcia.
5.3
Współpraca z innymi podmiotami świadczącymi pomoc rodzinie i dziecku w celu zwiększenia oddziaływań profilaktycznych, naprawczych, skutecznego przepływu informacji i wymiany doświadczeń, w tym przede wszystkim ze szkołami, wychowawcami klas, pedagogami.
MOPS, placówki wsparcia
dziennego, placówki edukacyjne,
organizacje pozarządowe, inne podmioty
1. Liczba współpracujących podmiotów.
Obszar III Wsparcie specjalistyczne udzielane rodzinom przeżywającym trudności opiekuńczo-wychowawcze
Cel 6 Zapobieganie dezintegracji rodzin
Nr Działania Realizator Wskaźniki
6.1
Prowadzenie konsultacji, specjalistycznego poradnictwa psychologicznego dla rodzin, terapii rodzin oraz mediacji.
MOPS - MOPSiS, placówki wsparcia
dziennego,
1. Liczba rodzin korzystających z poradnictwa
psychologicznego, terapii,
6.2 Zapewnienie rodzinom dostępu do specjalistycznej pomocy prawnej w celu uregulowania sytuacji życiowej.
MOPS – MOPSiS, inne podmioty
1. Liczba osób korzystających z poradnictwa prawnego.
2. Zakres problemów wymagających udzielania konsultacji.
6.3
Objęcie poradnictwem specjalistycznym i pracą socjalną rodzin, których dzieci zostały umieszczone w zastępczej formie opieki w celu odbudowy więzi rodzinnych, doprowadzenia do powrotu dziecka pod opiekę rodziców.
MOPS – MOPSiS, pracownicy socjalni,
asystenci rodziny, koordynatorzy pieczy
zastępczej
1. Liczba rodzin, którym odebrano dzieci do pieczy zastępczej korzystających z poradnictwa
specjalistycznego.
2. Liczba dzieci, które powróciły z pieczy zastępczej do rodziny naturalnej.
6.4
Organizacja spotkań w formie grup wsparcia i grup samopomocowych, mających na celu wymianę doświadczeń oraz zapobieganie izolacji rodzin.
j.w.
1. Liczba utworzonych grup wsparcia i grup
samopomocowych.
2. Liczba osób uczestniczących w spotkaniach grup.
Obszar IV Wykorzystanie potencjału lokalnych podmiotów działających na rzecz rodziny
Cel 7 Zwiększenie dostępności do usług oferowanych przez lokalne podmioty działające na rzecz rodziny
Nr Działania Realizator Wskaźniki
7.1 Promowanie idei tworzenia lokalnych partnerstw podmiotów świadczących pomoc rodzinie.
MOPS – MOPSiS, placówki wsparcia
dziennego, placówki edukacyjne,
organizacje pozarządowe, inne podmioty
1. Liczba utworzonych partnerstw/koalicji.
2. Liczba podmiotów uczestniczących w partnerstwach.
7.2
Zwiększenie, stosownie do potrzeb, zatrudnienia specjalistów z zakresu problematyki opiekuńczo- wychowawczej, poradnictwa rodzinnego, młodzieżowego i terapii rodzin oraz kadry pomocy społecznej.
MOPS – MOPSiS, placówki wsparcia
dziennego, inne podmioty
1. Liczba utworzonych etatów.
7.3
Doskonalenie zawodowe kadry pracowniczej, w tym asystentów rodziny, m.in. poprzez studia wyższe,
podyplomowe, specjalizacje oraz kursy i szkolenia. j.w.
1. Liczba osób korzystających z możliwości doskonalenia zawodowego.
2. Liczba zorganizowanych szkoleń, spotkań kursów.
3. Tematyka zorganizowanych narad, szkoleń, kursów.
7.4 Prowadzenie superwizji dla pracowników.
MOPS - MOPSiS 1. 1. Liczba pracowników korzystających z superwizji.
7.5
Uzupełnianie, rozbudowa infrastruktury placówek świadczących usługi na rzecz dziecka i rodziny.
MOPS, placówki wsparcia
dziennego, inne podmioty
1. Liczba nowopowstałych podmiotów świadczących pomoc rodzinie.
2. Liczba zmodernizowanych oraz wyposażonych obiektów.
