U N I V E R S I TAT I S M A R I A E C U R I E - S K à O D O W S K A L U B L I N – P O L O N I A
VOL. XLVI, 4 SECTIO H 2012
Uniwersytet Mikoáaja Kopernika w Toruniu, Katedra Zarządzania Finansami
TOMASZ PIOTR MURAWSKI
Spoáeczna odpowiedzialnoĞü biznesu jako kierunek rozwoju rynku... finansowego – ujĊcie wspóáczesne
Corporate Social Responsibility as a way of developing financial market – the present conception
Sáowa kluczowe: spoáeczna odpowiedzialnoĞü biznesu, rynek finansowy Key words: Corporate Social Responsibility, financial market
WstĊp
Idea spoáecznej odpowiedzialnoĞci biznesu (Corporate Social Responsibility – CSR) stanowi w ostatnim czasie waĪny temat rzeczywistoĞci gospodarczej. PojĊcie to zostaáo spopularyzowane w ĞwiadomoĞci zwykáych obywateli oraz przestrzeni biznesowej i od kilkunastu lat jest przedmiotem zainteresowania szerokiego grona menedĪerów, a takĪe wáaĞcicieli przedsiĊbiorstw. Ma to szczególne znaczenie w erze spadku zaufania do Ğwiata finansów po ostatnim kryzysie. Rynek finansowy dostoso- wuje siĊ do wspóáczesnych warunków funkcjonowania spoáeczeĔstwa. W dzisiejszej gospodarce coraz wiĊkszego znaczenia nabierają aspekty etyczne, ekologiczne oraz spoáeczne. Klienci, spoáecznoĞci lokalne, a takĪe wáadze publiczne oraz organizacje pozarządowe oczekują od instytucji dziaáających na rynkach finansowych aktywnego zaangaĪowania w sfery proetyczną, proĞrodowiskową, prospoáeczną i prokulturalną.
Proces adaptacji spoáecznej odpowiedzialnoĞci biznesu do rynku finansowego jest widoczny w róĪnych obszarach dziaáalnoĞci i odnosi siĊ do wszystkich jego uczestni- ków. W artykule autor przybliĪy ewolucjĊ pojĊcia CSR i poda jej najnowsze definicje funkcjonujące w przestrzeni gospodarczej. Celem artykuáu jest zwrócenie uwagi na
proces rozwijania siĊ rynku finansowego w duchu spoáecznej odpowiedzialnoĞci biznesu.
1. Geneza idei spoáecznej odpowiedzialnoĞci biznesu
Początki idei spoáecznej odpowiedzialnoĞci biznesu w literaturze naleĪy áączyü z Andrew Carnegie’em, magnatem stalowym, który byá twórcą imperium US Steel Company. W wydanej w 1889 r. w Stanach Zjednoczonych pracy Ewangelia boga- ctwa nakreĞliá pierwszy wariant koncepcji CSR. Zostaáa ona sprowadzona do dwóch zasad, którymi kierowaá siĊ Carnegie: dobroczynnoĞci (charity) oraz powiernictwa (stewardship)1. Aktualnie sfera gospodarcza i, co za tym idzie, rynek finansowy przy- chylne są raczej tej drugiej regule. Zasada powierniczoĞci opiera siĊ na specyficznej formie dziaáalnoĞci, w której aktywa zwykáych obywateli zostają powierzone biznes- menom, aby nimi zarządzali. Model ten funkcjonuje za przyzwoleniem spoáecznym.
Dziaáanie na zasadzie zaufania spoáecznego ma za sobą pociągnąü korzystanie z dóbr przez wáaĞcicieli w taki sposób, aby w perspektywie dáugoterminowej zyskiwali zarządzający oraz spoáecznoĞü2. Przeáom wieków XIX i XX przyniósá w Stanach Zjednoczonych początek zmian spoáecznych, które byáy sprzĊĪone z postrzeganiem roli inwestorów, pracowników oraz przedsiĊbiorców w gospodarce. Naturalnym elementem procesu rozwoju gospodarczego staáa siĊ intensyfikacja znaczenia idei CSR. PodejĞcie to znalazáo odzwierciedlenie w teoriach ekonomicznych, m.in. w te- orii interesariuszy. Warte podkreĞlenie jest znaczenie spoáecznej odpowiedzialnoĞci biznesu w charakterze zobowiązania do wspóáistnienia wymiaru ekonomicznego, finansowego i obywatelskiego oraz dokáadania wszelkich staraĔ do rozwoju otoczenia w zakresie ekologicznym, kulturalnym i etycznym.
2. Spoáeczna odpowiedzialnoĞü biznesu – ewolucja pojĊcia
2.1. PodejĞcie historyczne
Pierwsze próby stworzenia koncepcji spoáecznej odpowiedzialnoĞci biznesu do- tyczyáy wskazania Ĩródáa odpowiedzialnoĞci, co wiązaáo siĊ ze szczególnym ujĊciem tematu w kontekĞcie wraĪliwoĞci przedsiĊbiorstw na problemy spoáeczne, a takĪe polegaáy na tworzeniu przez te podmioty gospodarcze wáasnych reguá moralnych3. Po wielu próbach zdefiniowania CSR przeglądową teoriĊ, która skupia w sobie sze-
1 M. Rybak, Etyka menedĪera – spoáeczna odpowiedzialnoĞü przedsiĊbiorstwa, PWN, Warszawa 2004, s. 15.
2 Por. J. Nakonieczna, Spoáeczna odpowiedzialnoĞü przedsiĊbiorstw miĊdzynarodowych, Difin, War- szawa 2008, s. 18.
3 E. Grzegorzewska-Ramocka, Koncepcja spoáecznej odpowiedzialnoĞci przedsiĊbiorstw w marketingu strategicznym, Politechnika ĝwiĊtokrzyska, Kielce 2005, s. 17.
roki zakres wczeĞniejszych analiz, przedstawiá Archie B. Carroll. Zaprezentowaá on definicjĊ spoáecznej odpowiedzialnoĞci, która zawieraáa wieloaspektowy charakter tego pojĊcia4. Jej wizualizacjĊ przedstawia rysunek 1.
OdpowiedzialnRĞü filantropijna, czyli byü„poU]ąGnym obywatelem”.
OdpowiedzialnRĞü etyczna, czyli zachoZ\ZDüsLĊHWycznie.
OdpowiedzialnoĞü prawna, czyli przestrzegDüSUDZD
OdpowiedzialnoĞü ekonomiczna, czyli przynosiü zyski.
Rysunek 1. Model spoáecznej odpowiedzialnoĞci wedáug Carrolla
ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie A.B. Carroll, Business and Society. Ethics and Stakeholders Management, Southwestern Publishing Co., Cincinnati, Ohio 1993, s. 35.
Carroll omówiá w swojej teorii powiązania, jakie tworzą siĊ miĊdzy rodzajami odpowiedzialnoĞci a róĪnymi oczekiwaniami spoáeczeĔstwa. Zgodnie z zaáoĪeniami Carrolla naleĪy zauwaĪyü, Īe podstawĊ modelu odpowiedzialnoĞci stanowi odpo- wiedzialnoĞü ekonomiczna. Oznacza to, iĪ przedsiĊbiorstwo funkcjonujące na rynku ma za zadanie przynosiü zysk, aby zachowaü ciągáoĞü funkcjonowania i pozycjĊ na rynku. SpoáeczeĔstwo wymaga od podmiotów gospodarczych bycia aktywnymi aktorami Īycia ekonomicznego. Kolejnym poziomem jest odpowiedzialnoĞü prawna.
DąĪenie do dziaáania w granicach obowiązujących norm i reguá prawnych stanowi jeden z kanonów prowadzenia dziaáalnoĞci gospodarczej, szczególnie uwidacznia siĊ tutaj dziaáalnoĞü instytucji finansowych. Oczekiwania spoáeczne są zbieĪne i dotyczą koniecznoĞci postĊpowania zgodnie z literą prawa. Na kolejnym szczeblu znajduje siĊ odpowiedzialnoĞü etyczna – konieczne jest robienie tego, co godziwe, sprawied- liwe. NajwyĪszym stopniem odpowiedzialnoĞci jest odpowiedzialnoĞü dobrowolna, inaczej zwana filantropijną, której w przeciwieĔstwie do etycznego dziaáania spo- áeczeĔstwo nie oczekuje wprost. Pozostawione jest to do rozwaĪenia i dokonania dobrowolnego wyboru przez daną organizacjĊ, a oznacza taki poziom zaangaĪo- wania, który wykracza poza ekonomiczne, zgodne z prawem i etyczne dziaáanie,
4 A.B. Carroll, Business and Society. Ethics and Stakeholders Management, Southwestern Publishing Co., Cincinnati, Ohio 1993, s. 35.
a uwzglĊdnia dobrowolne zaangaĪowanie siĊ przedsiĊbiorstwa na rzecz spoáeczeĔstwa i Ğrodowiska.
Kolejnym etapem w prezentacji zagadnienia spoáecznej odpowiedzialnoĞci bi- znesu byáo wystosowaniu listu otwartego przez grupĊ europejskich przedsiĊbiorców (Manifest of Enterpries) w 1995 r. Komisja Europejska juĪ rok po ogáoszeniu tych postulatów stworzyáa dokument systematyzujący ideĊ CSR na szczeblu europejskim.
Powstaáa tzw. zielona ksiĊga (Green Paper for Promoting a European Framework for Corporate Social Responsibility), której podstawowym elementem stanowiącym o przeáomowym znaczeniu byáo zaprezentowanie definicji CSR. Wedáug Komi- sji Europejskiej spoáeczna odpowiedzialnoĞü biznesu to koncepcja dobrowolnego uwzglĊdniania przez organizacjĊ aspektów spoáecznych i ekologicznych podczas prowadzenia dziaáaĔ handlowych i w kontaktach z interesariuszami5. Dokument ten przybliĪa ideĊ CSR w dwu wymiarach: wewnĊtrznym i zewnĊtrznym, które deter- minują dziaáalnoĞü operacyjną.
DuĪe znaczenie tematyki spoáecznej odpowiedzialnoĞci biznesu oraz zaangaĪo- wanie w tĊ kwestiĊ spowodowaáo ogáoszenie przez UE innego dokumentu, bĊdącego wynikiem konsultacji i polemik na temat zielonej ksiĊgi. White Paper: Communication on CSR stanowi charakterystykĊ instrumentów i kanaáów komunikacji, dziĊki któ- rym naleĪy popularyzowaü strategiĊ rozwoju spoáecznej odpowiedzialnoĞci biznesu.
W biaáej ksiĊdze zostaáy scharakteryzowane przedsiĊwziĊcia Unii Europejskiej sáuĪące rozwojowi tego nowego zagadnienia. Obszary dziaáaĔ propagujących CSR zawarte w unijnym dokumencie moĪna podzieliü na cztery obszary6:
• edukacja, wymiana doĞwiadczeĔ i dobrych praktyk,
• wáączenie CSR do wszystkich polityk Unii Europejskiej,
• uruchomienie Europejskiego Forum Interesariuszy,
• rozwój instrumentów spoáecznej odpowiedzialnoĞci biznesu.
PowyĪsze formy prezentowania koncepcji CSR na dáugi czas staáy siĊ obowią- zujące w rzeczywistoĞci gospodarczej.
2.2. Aktualizacja definicji
Powoáując siĊ na koniecznoĞü realizacji programu promocji spoáecznej odpo- wiedzialnoĞci biznesu, Komisja Europejska w 2011 r. wydaáa odnowioną strategiĊ dotyczącą CSR, która jednoczeĞnie stanowiáa efekt prac związanych z funkcjonowa- niem unijnego programu „Europa 2020”. Ponadto kryzys gospodarczy, który nega- tywnie wpáynąá na poziom zaufania, w biznesie uwidoczniá, jak bardzo potrzebne
5 Green Paper for Promoting a European Framework for Corporate Social Responsibility, COM (2001) 366 final, Bruksela 2001, s. 6.
6 White Paper: Communication from the Commission concerning Corporate Social Responsibility:
A business contribution to Sustainable Development, COM (2002) 347 final, Bruksela 2002.
jest poruszanie kwestii spoáecznej odpowiedzialnoĞci. W Odnowionej strategii UE wskazano na fakt, Īe obywatele zaczĊli przywiązywaü wagĊ do etycznych aspektów dziaáalnoĞci firm i jednoczeĞnie chcą mieü moĪliwoĞü wchodzenia w relacje oparte na wzajemnym zaufaniu o charakterze dáugoterminowym7.
Przeáomowe w tym dokumencie jest zrewidowanie poglądu na temat spoáecznej odpowiedzialnoĞci biznesu i zdefiniowanie na nowo CSR, która zostaáa okreĞlona jako „odpowiedzialnoĞü przedsiĊbiorstw za ich wpáyw na spoáeczeĔstwo”8. Komisja Europejska uzupeániáa tĊ definicjĊ: „Aby w peáni wypeániü te zobowiązania, przed- siĊbiorstwa powinny dysponowaü mechanizmem integracji kwestii spoáecznych, Ğrodowiskowych, etycznych i tych związanych z prawami czáowieka, jak i problemów konsumentów ze swoją dziaáalnoĞcią oraz podstawową strategią, w Ğcisáej wspóápracy z zainteresowanymi stronami, w celu:
• maksymalizacji tworzenia wspólnych wartoĞci dla ich wáaĞcicieli/udziaáowców i innych zainteresowanych stron i spoáeczeĔstwa jako caáoĞci;
• rozpoznawania, zapobiegania i áagodzenia ich moĪliwych negatywnych skutków”9.
JednoczeĞnie zalecono promowanie dáugookresowego uwzglĊdniania róĪnych czynników, aby sprawiü, Īe postrzeganie CSR wpáynie na poprawĊ jakoĞci i produk- tywnoĞci w gospodarce. Komisja Europejska uznaáa takĪe, Īe do poprawy dobro- bytu spoáecznego niezbĊdne są dwa czynniki: nowoczesne zrozumienie spoáecznej odpowiedzialnoĞci wraz z innowacyjnymi produktami oraz stworzenie nowego modelu biznesowego. W tym samym miejscu znajduje siĊ zdanie, Īe aby osiągnąü ten cel, niezbĊdne jest zaangaĪowanie w realizacjĊ programu CSR w peánym jego zakresie. Dziaáania te zostaáy zebrane w plan obejmujący lata 2011–2014. Adresatami tego dokumentu są przede wszystkim paĔstwa czáonkowskie UE, przedsiĊbiorstwa (ze szczególnym naciskiem na sektor maáych i Ğrednich przedsiĊbiorstw), orga- nizacje pozarządowe, grupy, dla których wdroĪenie strategii i osiągniĊcie miana lidera spoáecznej odpowiedzialnoĞci jest wartoĞcią samą w sobie, oraz Komisja Europejska10.
Warto podkreĞliü fakt wyraĨnego zaznaczenia w komunikacie rozpoczĊcia prac legislacyjnych mających na celu wprowadzenie obowiązku raportowania w zakresie CSR. W dokumencie nie znalazáo siĊ wprost podanie moĪliwych skutków wprowadzenia takiej regulacji na obszarze UE, jednak zostaá jasno naĞwietlony temat zwiĊkszenia poziomu ĞwiadomoĞci Ğrodowiskowej oraz poszerzenia wiedzy z zakresu spoáecz- nej odpowiedzialnoĞci i zrównowaĪonego rozwoju. Ponadto w tekĞcie stwierdzono, Īe ma on stanowiü teĪ jeden z elementów w procesie edukacji i zbierania wiedzy
7 Por. Odnowiona strategia UE na lata 2011–2014 dotycząca spoáecznej odpowiedzialnoĞci przedsiĊ- biorstw, COM (2011) 681 final, Bruksela 2011.
8 Ibidem, s. 7.
9 Ibidem, s. 7.
10 Ibidem, s. 10.
w organizacji11. Szczegóáowy plan dziaáaĔ opublikowany przez KomisjĊ Europejską dotyczy aktywnoĞci w oĞmiu obszarach, które zostaáy zaprezentowane na rysunku 2.
Lepsze dostosowanie europejskiego i globalnego podejĞFia do CSR Uwypuklenie ]QDFzenia krajRZ\Fh i regionaln\Fh polityk CSR IntegraFja CSR w obszDUDFh ksztaáFHQia, szkoleĔLEDGDĔ naukoZ\FK
Poprawa ujawniania dan\Fh ĞUodowiskoZ\FK i spRáeF]QyFK :]PDFQLanie przekazu CSR za pomoFą]DFhĊWU\QNoZ\FK
Ulepszenie proFHVów samoregulaFMi i wspóáUHgulaFML Poprawa i obsHUZDFMDSR]iomu zaufania w biznesie
=ZLĊNV]Hnie widoF]QoĞFi CSR i rozpoZV]HFKnienie dobryFKSUDNtyk
Rysunek 2. Program dziaáaĔ na rzecz CSR na podstawie strategii Komisji Europejskiej na lata 2011–2014
ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie Odnowiona strategia UE na lata 2011–2014 dotycząca spoáecznej odpowie- dzialnoĞci przedsiĊbiorstw, COM (2011) 681 final, Bruksela 2011.
PowyĪsze obszary skáadają siĊ na ramowy plan dziaáaĔ, który Komisja Europejska stworzyáa w ramach odnowionej strategii dotyczącej spoáecznej odpowiedzialnoĞci biznesu. CaáoĞü dziaáaĔ jest skoncentrowana na zaangaĪowaniu wszystkich grup in- teresu – poczynając od Komisji, przez przedsiĊbiorców, paĔstwa czáonkowskie, a na obywatelach koĔcząc. IntegralnoĞü zagadnieĔ wyraĪa siĊ w nowej definicji CSR, jako „odpowiedzialnoĞci […] za […] wpáyw na spoáeczeĔstwo”12.
Drugie podejĞcie do CSR, które obecnie dominuje w gospodarce, to norma ISO 26000, która funkcjonuje od listopada 2010 r. Jest ona skierowana do szerokiego odbiorcy, co odzwierciedla siĊ poprzez zastosowanie pojĊcia odpowiedzialnoĞci spoáecznej (Social Responsibility) pozbawionego przedrostka Corporate. Zabieg ten przyczyniá siĊ do moĪliwoĞci stosowania wytycznych przez wszystkie organizacje, nie tylko o charakterze biznesowym. ISO 26000 definiuje spoáeczną odpowiedzialnoĞü jako „odpowiedzialnoĞü organizacji za wpáyw jej decyzji i dziaáaĔ (produkty, serwis, procesy) na spoáeczeĔstwo i Ğrodowisko, poprzez przejrzyste i etyczne zachowanie, które:
11 Tezy te postawiono na podstawie analizy rynku szwedzkiego, gdzie tego typu regulacje zostaáy wprowadzone.
12 Odnowiona strategia UE na lata 2011–2014 dotycząca spoáecznej odpowiedzialnoĞci przedsiĊbiorstw, COM (2011) 681 final, Bruksela 2011, s. 7.
• przyczynia siĊ do zrównowaĪonego rozwoju, wáączając zdrowie i dobrobyt spoáeczeĔstwa,
• uwzglĊdnia oczekiwania interesariuszy (osób lub grup, które są zainteresowane decyzjami lub dziaáaniami organizacji),
• jest zgodne z mającym zastosowanie prawem i spójne z miĊdzynarodowymi normami zachowania,
• jest wprowadzone w caáej organizacji i praktykowane w jej dziaáaniach w ob- rĊbie jej strefy wpáywów”13.
NaleĪy wspomnieü, Īe norma ta, w odróĪnieniu od wiĊkszoĞci norm MiĊdzyna- rodowej Organizacji Normalizacyjnej, nie jest techniczna i nie zostaáa przewidziana do stosowania w zakresie certyfikacji. ISO 26000 zawiera tylko wytyczne dotyczące metod praktycznej implementacji tych zasad do codziennej praktyki organizacji. Godne podkreĞlenia jest to, Īe wartoĞcią dodaną tej normy, w odniesieniu do funkcjonujących krajowych i miĊdzynarodowych standardów w zakresie CSR, jest osiągniĊty kon- sensus na szczeblu miĊdzynarodowym w kwestii definiowania CSR oraz wskazanie organizacjom, na jakich kwestiach w tej páaszczyĨnie powinny siĊ skupiaü. Kluczowe obszary odpowiedzialnoĞci spoáecznej zostaáy zaprezentowane na rysunku 3.
àad organizacyjny Relacje z pracownikami
ĝURGRZLsko
Uczciwe praktyki rynkowe
Kwestie konsumenckie ZaangaĪRZDQie
VSRáHczne i inwestycje VSRáHczne Prawa czáowieka
Rysunek 3. Kluczowe obszary spoáecznej odpowiedzialnoĞci wedáug ISO 26000
ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie International Standard ISO 26000. Guidance on social responsibility, First Edition 2010-11-01, International Organization for Standardization.
Do zalet standardu ISO 26000 naleĪy zaliczyü szerokie zdefiniowanie spoáecznej odpowiedzialnoĞci wraz z wytycznymi sáuĪącymi prawidáowemu jej wdroĪeniu. W ra-
13 International Standard ISO 26000. Guidance on Social Responsibility, First Edition 2010-11-01, International Organization for Standardization.
mach dokumentu zawarte jest odwoáanie do szeregu aktów prawnych o charakterze globalnym oraz aneks, który zawiera listĊ inicjatyw miĊdzynarodowych.
3. Spoáeczna odpowiedzialnoĞü biznesu jako droga rozwoju rynku finansowego
UniwersalnoĞü zasad CSR oraz wymierne korzyĞci ich implementacji do codziennej dziaáalnoĞci spowodowaáy wzrost zainteresowania sektora finansowego tą koncepcją.
JuĪ od kilkunastu lat widoczne jest zaangaĪowanie czoáowych instytucji w dziaáania na rzecz pomocy potrzebującym, wspóápracy z lokalnymi organizacjami czy ochro- ny Ğrodowiska. NaleĪy tu przytoczyü przykáad dziaáalnoĞci Fundacji BRE Banku, która aktywnie wspiera Program Stypendiów Pomostowych, przeprowadza projekty badawcze poĞwiĊcone innowacyjnoĞci polskich przedsiĊbiorstw czy teĪ organizuje seminaria naukowe BRE-CASE. Innym przykáadem zastosowania spoáecznej odpo- wiedzialnoĞci do dziaáalnoĞci instytucji finansowej jest Citi Handlowy, który swoją misjĊ w tym aspekcie realizuje poprzez FundacjĊ Kronenberga. Aktualnie gáówne aktywnoĞci przejawiają siĊ w dwu wymiarach: prowadzeniu edukacji finansowej oraz rozwijaniu wolontariatu wĞród pracowników banku. Program Wolontariatu Pracowniczego pozwala zaangaĪowaü w oddolne inicjatywy pracowników oraz lo- kalne spoáecznoĞci. WiĊkszoĞü instytucji finansowych wprowadziáa do swojej oferty produkty, które wpisują siĊ swoim charakterem w kryteria CSR14. Portfolia wielu banków wzbogaciáy siĊ o ofertĊ depozytową, w której czĊĞü zysku banku przeznaczana jest na konkretny cel związany z ochroną Ğrodowiska, a takĪe powstaáa caáa grupa preferencyjnych produktów kredytowych, które mogą byü przeznaczone wyáącznie na inwestycje proekologiczne. Przykáadem jest BOĝ SA, który od początku istnie- nia uczyniá wspieranie ekologii jednym z gáównych filarów dziaáalnoĞci. Realizując swoją misjĊ („Rzetelny bank – w trosce o Ciebie i Nasze Ğrodowisko”), oprócz usáug standardowych proponuje m.im. ekolokaty, z których czĊĞü odpisów jest przeznaczana na ochronĊ zagroĪonych gatunków (w ofercie byáy m.in. lokaty ze Ībikiem, z áosiem, sokoáem, kozicą, wilkiem, susáem, ryboáowem, jeĪem, morĞwinem czy rysiem). Bank moĪe siĊ takĪe poszczyciü szeroką gamą kredytów proekologicznych ze Ğrodków wáasnych, kredytów dopáatowych z NFOĝiGW, WFOĝiGW, kredytów inwestycyjnych ze Ğrodków Banku KfW (Kreditanstalt für Wiederaufbau) oraz z linii NIB (Nordic Investment Bank). Wspierane są w ten sposób inwestycje na odnawialne Ĩródáa energii, termomodernizacjĊ, zakup i montaĪ kolektorów sáonecznych czy unieszkodliwianie wyrobów zawierających azbest. Związek Banków Polskich spostrzegá, Īe dziaáal- noĞü na poziomie CSR prowadzą zarówno duĪe, jak i Ğrednie oraz maáe banki. Taka
14 Szerzej T. Murawski, BankowoĞü odpowiedzialna, czyli czy banki dziaáają w myĞl zasad Corporate Social Responsibility, [w:] Finanse 2009 – Teoria i praktyka. BankowoĞü, „Zeszyty Naukowe”, nr 548, „Eko- nomiczne Problemy Usáug”, nr 38, Uniwersytet SzczeciĔski, Szczecin 2009, s. 336–342.
forma aktywnoĞci jest niezbĊdna, aby dziĊki swoistej wraĪliwoĞci spoáecznej sektor bankowy w Polsce podąĪaá w tym samym kierunku jak w pozostaáej czĊĞci Europy15. Nie sposób nie wspomnieü o dziaáalnoĞci wielu towarzystw inwestycyjnych, które inwestują na rynku globalnym powierzone im aktywa zgodnie z zasadami spoáecznie odpowiedzialnego inwestowania (SRI – Socially Responsible Investment).
Od kilku lat są prowadzone badania nad wielkoĞcią tego specyficznego rynku. Na kaĪdym kontynencie istnieją organizacje, które monitorują rynek odpowiedzialnych inwestycji. Warto zwróciü uwagĊ na dynamikĊ rynku SRI. Dane na koniec 2007 r.
wskazywaáy, Īe ogólny stan aktywów na tym rynku wynosiá blisko 5 bilionów EUR, a na koniec 2009 r. juĪ prawie 8 bilionów EUR16. Jednym z wyznaczników przemian zachodzących na rynku finansowym są równieĪ indeksy gieádowe. W dzisiejszych czasach kaĪda duĪa gieáda ma na swoim parkiecie indeks spóáek odpowiedzialnych (FTSE4Good, Dow Jones Sustainability Index, RESPECT Index). Metodologia wyboru firm do tych indeksów jest róĪna. WiĊkszoĞü opiera siĊ na zasadzie poszanowania Ğrodowiska, czego wynikiem jest duĪa liczba „zielonych” indeksów. ZaangaĪowa- nie instytucji finansowych w dziaáania CSR jest bardzo zróĪnicowane. Organizacje mogĊ speániaü siĊ na wielu páaszczyznach, zarówno w wymiarze finansowym, jak i dziaáaniach pozafinansowych. Podstawowe kryterium stanowi pewnoĞü, Īe bĊdą wywieraü pozytywny wpáyw na Ğrodowisko17.
Coraz czĊĞciej wygáaszana jest teza o ekologicznej ewolucji rynku finansowego18. Warto przy tym dodaü, Īe rozwój nastĊpuje nie tylko w aspekcie Ğrodowiskowym, lecz w szeroko pojmowanym ujĊciu spoáecznie odpowiedzialnym. Na wspóáczesnym rynku finansowym nikogo juĪ nie dziwi uwzglĊdnianie zasad CSR w kreowaniu pro- duktów bądĨ usáug finansowych oraz aktywnoĞci poza sferą dziaáalnoĞci operacyjnej banków czy towarzystw inwestycyjnych. Spoáecznie odpowiedzialny rynek finansowy to model, który z duĪym prawdopodobieĔstwem bĊdzie funkcjonowaá w przyszáoĞci.
ZakoĔczenie
Spoáeczna odpowiedzialnoĞü instytucji finansowych jest jednym z najwaĪniej- szych zagadnieĔ we wspóáczesnej gospodarce Ğwiatowej. Budowa zaufania pomiĊdzy rynkiem finansowym a spoáeczeĔstwem to kluczowy warunek zrównowaĪonego rozwoju gospodarki. W dzisiejszej gospodarce ogromny potencjaá tkwi w integracji sfery finansowej oraz aspektów etycznych, ekologicznych oraz spoáecznych. Obecne pojmowanie idei CSR ewoluuje i jest weryfikowane przez takie instytucje jak Komisja
15 D. Skrobisz, Spoáecznie odpowiedzialne?, „Bank” 2007, nr 6 (117), s. 10–12.
16 European SRI Study 2010. Revised edition, EUROSIF, Paris 2010, s. 59 oraz European SRI Study 2008, EUROSIF, Paris 2008, s. 52.
17 Szerzej T. Murawski, Zielone inwestycje, „Gazeta Bankowa” 2008, nr 46, s. 30–31.
18 Szerzej L. Dziawgo, Zielony rynek finansowy. Ekologiczna ewolucja rynku finansowego, PWE, Warszawa 2011.
Europejska. AutentycznoĞü i ĞwiadomoĞü stosowania zasad spoáecznie odpowie- dzialnych przez wspóáczesne przedsiĊbiorstwa, takĪe finansowe, pozwala na realne budowanie przewag konkurencyjnych19. DziĊki tym przemianom, ksztaátującym rynki od kilku lat, wspóáczesny klient ma moĪliwoĞü korzystania z usáug i produktów firm, które mogą siĊ poszczyciü mianem liderów spoáecznej odpowiedzialnoĞci biznesu.
Bibliografia
1. Carroll A.B., Business and Society. Ethics and Stakeholders Management, Southwestern Publish- ing Co., Cincinnati, Ohio 1993.
2. Dziawgo L., Zielony rynek finansowy. Ekologiczna ewolucja rynku finansowego, PWE, Warszawa 2011.
3. European SRI Study 2008, EUROSIF, Paris 2008.
4. European SRI Study 2010. Revised edition, EUROSIF, Paris 2010.
5. Green Paper for Promoting a European Framework for Corporate Social Responsibility, COM (2001) 366 final, Bruksela 2001.
6. Grzegorzewska-Ramocka E., Koncepcja spoáecznej odpowiedzialnoĞci przedsiĊbiorstw w marke- tingu strategicznym, Politechnika ĝwiĊtokrzyska, Kielce 2005.
7. International Standard ISO 26000. Guidance on social responsibility, First Edition 2010-11-01, International Organization for Standardization.
8. Murawski T., BankowoĞü odpowiedzialna, czyli czy banki dziaáają w myĞl zasad Corporate Social Responsibility, [w:] Finanse 2009 – teoria i praktyka. BankowoĞü, „Zeszyty Naukowe”, nr 548,
„Ekonomiczne Problemy Usáug”, nr 38, Uniwersytet SzczeciĔski, Szczecin 2009.
9. Murawski T., Spoáeczna odpowiedzialnoĞü biznesu – wyzwania i dylematy rozwoju w bankowoĞci, [w:] Annales UMCS, sectio H: Oeconomia, vol. 15/2, Lublin 2011.
10. Murawski T., Zielone inwestycje, „Gazeta Bankowa” 2008, nr 46.
11. Nakonieczna J., Spoáeczna odpowiedzialnoĞü przedsiĊbiorstw miĊdzynarodowych, Difin, War- szawa 2008.
12. Odnowiona strategia UE na lata 2011–2014 dotycząca spoáecznej odpowiedzialnoĞci przedsiĊ- biorstw, COM (2011) 681 final, Bruksela 2011.
13. Rybak M., Etyka menedĪera – spoáeczna odpowiedzialnoĞü przedsiĊbiorstwa, PWN, Warszawa 2004.
14. Skrobisz D., Spoáecznie odpowiedzialne?, „Bank” 2007, nr 6 (117).
15. White Paper: Communication from the Commission concerning Corporate Social Responsibility:
A business contribution to Sustainable Development, COM (2002) 347 final, Bruksela 2002.
Corporate Social Responsibility as a way of developing financial market – the present conception
The aim of this article is to pay attention to the process of developing financial market in the spirit of Corporate Social Responsibility (CSR). In the article the author has presented an origin of CSR’s idea, evolution of definition and the newest descriptions, which are functioning in the economic space.
19 T. Murawski, Spoáeczna odpowiedzialnoĞü biznesu – wyzwania i dylematy rozwoju w bankowoĞci, [w:] Annales UMCS, sectio H: Oeconomia, vol. 15/2, Lublin 2011, s. 163–171.
The author reminded that recently a thesis about an ecological financial market evolution has appeared. The author adds that this evolution is taking place not only in the ecological area, but in all social responsibility areas. Social responsibility in the financial market is a new model, which, with a large probability, will be functioning in the future.
