jako przejaw przejrzystoĞci rynku ubezpieczeniowego

(1)

U N I V E R S I TAT I S M A R I A E C U R I E - S K à O D O W S K A L U B L I N – P O L O N I A

VOL. XLV, 2 SECTIO H 2011

Katedra Finansów i UbezpieczeĔ, Politechnika Radomska im. Kazimierza Puáaskiego

MARZANNA LAMENT

Ujawnienia informacyjne zak áadów ubezpieczeĔ ...

jako przejaw przejrzystoĞci rynku ubezpieczeniowego

Disclosure of insurance information as the transparency of the insurance

Wst Ċp

Jednym z przejawów przejrzysto Ğci rynku ubezpieczeniowego jest obowiązek ujawnie Ĕ informacyjnych, umoĪliwiających wgląd w rzeczywisty profil ryzyka zakáadu ubezpiecze Ĕ, a takĪe w jego kondycjĊ finansową i wypáacalnoĞü. Stąd podmiotami szczególnie zainteresowanymi tymi informacjami s ą ubezpieczający i ubezpieczeni oraz organa nadzoru.

Ujawnienia informacyjne zak áadów ubezpieczeĔ obejmują:

• raport wyp áacalnoĞci i kondycji finansowej, kierowany zarówno dla ubezpie- czaj ących, jak i do organu nadzoru, jednak o róĪnej zawartoĞci informacyjnej,

• informacje dla ubezpieczaj ących, dotyczące zakresu i specyfiki zawartej umowy ubezpieczenia.

Celem opracowania jest przedstawienie zakresu ujawnie Ĕ informacyjnych prze-

znaczonych dla ubezpieczaj ących oraz dla organu nadzoru, wyjaĞnienie przyczyn

wyst Ċpujących rozbieĪnoĞci w ich zakresie, a takĪe ocena wpáywu omawianych

obowi ązków na zakáady ubezpieczeĔ oraz na rynek ubezpieczeniowy.

(2)

1. Poj Ċcie przejrzystoĞci rynku ubezpieczeniowego

Przejrzysto Ğü rynku ubezpieczeniowego moĪna okreĞliü jako odpowiedniej ja- ko Ğci komunikacjĊ informacyjną, wyraĪającą siĊ w odpowiednim obiegu informacji, pozwalaj ącym zrozumieü procesy zachodzące na rynku.

Jest to zatem zdolno Ğü zrozumienia procesów zachodzących na rynku ubezpie- czeniowym, a tak Īe umiejĊtnoĞü interpretacji informacji z niego páynących przez ubezpieczonych, ubezpieczaj ących, a takĪe inne osoby i podmioty, bĊdące uczest- nikami rynku.

Jest to mo Īliwe, jeĞli speánione są dwa warunki:

• informacje p áynące z rynku są odpowiedniej jakoĞci, tj. są czytelne i pozwalają podejmowa ü decyzje finansowe,

• korzystaj ący z tych informacji posiadają odpowiednią, przynajmniej elemen- tarn ą wiedzĊ, pozwalającą na ich wykorzystanie i zdolnoĞü interpretowania w celu podejmowania decyzji finansowych.

Przejrzysto Ğü rynku ubezpieczeniowego jest zatem cechą jakoĞciową, szczególnie istotn ą dla jego uczestników, tj.

• ubezpieczonych, ubezpieczaj ących,

• akcjonariuszy,

• inwestorów,

• nadzoru ubezpieczeniowego,

• innych podmiotów, wchodz ących w relacje z zakáadem ubezpieczeĔ.

Celem przejrzysto Ğci rynku ubezpieczeniowego jest dostarczenie informacji, s áuĪących do podejmowania decyzji:

• inwestycyjnych przez inwestorów – informacje o sytuacji finansowej zak áadu ubezpiecze Ĕ,

• dotycz ących zakupu polis ubezpieczeniowych przez ubezpieczających – in- formacje na temat us áug ubezpieczeniowych – przejrzystoĞü usáug ubezpie- czeniowych, która wyra Īaáaby siĊ w odpowiednim przedstawieniu charak- teru danej us áugi, jej istoty, kosztów i efektów, a takĪe towarzyszącego jej ryzyka.

Zatem informacje, dotycz ące zakáadów ubezpieczeĔ powinny byü związane z:

• ich sytuacj ą finansową,

• zakresem i charakterystyk ą oferowanych usáug.

Przejrzysto Ğü rynku ubezpieczeniowego stanowi przedmiot uregulowaĔ w ramach III filaru systemu oceny wyp áacalnoĞci Solvency II, okreĞlanego jako dyscyplina rynkowa – transparentno Ğü.

Zgodnie z za áoĪeniami III filaru upublicznianie danych dotyczących dziaáalnoĞci

zak áadów ubezpieczeĔ ma stanowiü bodziec do maksymalizacji efektywnoĞci ich

dzia áania. Zostaną one zobligowane do udostĊpniania danych finansowych, mogących

mie ü wpáyw na decyzje finansowe inwestorów, konkurentów i klientów.

(3)

Chodzi zatem o udost Ċpnianie nie wszystkich informacji, ale tylko tych istotnie wp áywających na podejmowane decyzje.

Zakres informacji oraz zasady jej przygotowania zosta áy zawarte w Dyrektywie Par- lamentu Europejskiego i Rady 2009/138/WE z 25 listopada 2009 r. w sprawie podejmo- wania i prowadzenia dzia áalnoĞci ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (WypáacalnoĞü II).

Zgodnie z postanowieniami Dyrektywy informacje przygotowywane przez za- k áady ubezpieczeĔ zostaáy podzielone na dwie grupy:

• informacje na temat wyp áacalnoĞci i kondycji finansowej

¹

,

• informacje dla ubezpieczaj ących

²

.

Ponadto w art. 61 Dyrektywy mowa jest o informacjach przekazywanych orga- nom nadzoru. Z ich istoty wynika, Īe dotyczą zagadnieĔ wypáacalnoĞci i kondycji finansowej, gdy Ī szczególnie te kwestie stanowią przedmiot zainteresowania orga- nów nadzoru. Zatem informacje na temat wyp áacalnoĞci i kondycji finansowej bĊdą stanowi áy przedmiot publicznego ujawniania skierowanego do ubezpieczających oraz element informacji dostarczanych do organu nadzoru.

Uwzgl Ċdniając zawartoĞü przedmiotową i cel wymienionych sprawozdaĔ, wydaje si Ċ, Īe powinny one posiadaü w zasadzie taką samą zawartoĞü, jednak, jeĞli weĨmie si Ċ pod uwagĊ podmiot, do którego jest adresowany dany raport, oczywiste jest, Īe z pewno Ğcią róĪnią siĊ one znacznie zawartoĞcią informacji. Te dostarczane organom nadzoru musz ą posiadaü znacznie szerszy zakres, gdyĪ ich celem jest diagnozowanie sytuacji finansowej zak áadów ubezpieczeĔ w celu zapewnienia bezpieczeĔstwa rynku ubezpieczeniowego.

2. Informacje na temat wyp áacalnoĞci i kondycji finansowej zak áadu ubezpieczeĔ

Celem zagwarantowania przejrzysto Ğci zakáady ubezpieczeĔ i zakáady reasekuracji powinny, co najmniej raz w roku, ujawnia ü publicznie podstawowe informacje na temat ich wyp áacalnoĞci i kondycji finansowej, poprzez bezpáatne udostĊpnianie ich ogó áowi spoáeczeĔstwa w formie drukowanej lub elektronicznej. Zakáady powinny mieü równie Ī moĪliwoĞü dobrowolnego publicznego ujawniania dodatkowych informacji

³

.

Zatem informacje dotycz ące wypáacalnoĞci i kondycji finansowej zakáadów ubezpiecze Ĕ zostaáy podzielone na dwie zasadnicze grupy:

• informacje podstawowe, wymienione w art. 51 Dyrektywy,

• informacje dodatkowe o charakterze dobrowolnym, które zak áady ubezpieczeĔ mog ą dobrowolnie ujawniaü, tj. ich ujawnienie nie wynika z przepisów prawa.

1 Art. 51-56 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/138/WE z 25 listopada 2009 r. w sprawie podejmowania i prowadzenia dziaáalnoĞci ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (WypáacalnoĞü II).

2 Ibid., art. 183-185.

3 Pkt 38. cytowanej Dyrektywy.

(4)

Zgodnie z art. 51 Dyrektywy WypáacalnoĞü II sprawozdanie na temat wypáacal- no Ğci i kondycji finansowej powinno zawieraü nastĊpujące informacje:

• opis dzia áalnoĞci i wyników,

• opis systemu zarz ądzania i ocenĊ jego adekwatnoĞci do profilu ryzyka,

• opis ekspozycji na ryzyko, oddzielnie dla ka Īdej kategorii ryzyka – ekspozycji na ryzyko, koncentracji ryzyka, ograniczania ryzyka i wra ĪliwoĞci na ryzyko,

• opis podstaw i metod wyceny aktywów i pasywów wraz z wyja Ğnieniem róĪnic wyst Ċpujących miĊdzy wyceną bilansową i wypáacalnoĞciową,

• opis zarz ądzania kapitaáem zawierający:

– struktur Ċ i kwotĊ Ğrodków wáasnych oraz ich jakoĞü,

– kwot Ċ kapitaáowego wymogu wypáacalnoĞci i minimalnego wymogu kapi- ta áowego,

– obliczenie kapita áowego wymogu wypáacalnoĞci,

– informacje na temat ró Īnic miĊdzy zaáoĪeniami standardowej formuáy a za- áoĪeniami kaĪdego modelu wewnĊtrznego,

– kwot Ċ niezgodnoĞci z minimalnym wymogiem kapitaáowym lub z kapitaáowym wymogiem wyp áacalnoĞci wraz z wyjaĞnieniem jej Ĩródeá i konsekwencji oraz zastosowanych Ğrodków naprawczych.

Ponadto, zak áady ubezpieczeĔ i zakáady reasekuracji zobligowane są do ujawnienia wszelkich istotnych zdarze Ĕ, mających wpáyw na wagĊ wymienionych informacji

⁴

.

Za istotne zdarzenia uznaje si Ċ:

• niezgodno Ğü z minimalnym wymogiem kapitaáowym,

• niezgodno Ğü z kapitaáowym wymogiem wypáacalnoĞciowym.

Wyst ąpienie wymienionych niezgodnoĞci powoduje koniecznoĞü ujawnienia kwoty niezgodno Ğci oraz jej Ĩródeá, konsekwencji i Ğrodków naprawczych.

Jednym ze Ğrodków naprawczych jest plan naprawczy, który powinien przynieĞü skutki:

• w ci ągu 3 miesiĊcy – niezgodnoĞü z minimalnym wymogiem kapitaáowym,

• w ci ągu 6 miesiĊcy – niezgodnoĞü z kapitaáowym wymogiem wypáacalnoĞci.

Zak áady ubezpieczeĔ i zakáady reasekuracji mogą nie ujawniaü za zgodą organu nadzoru nast Ċpujących informacji:

⁵

• je Īeli w wyniku ujawnienia takich informacji konkurenci zakáadu uzyskają znaczn ą nienaleĪną korzyĞü,

• je Īeli istnieją zobowiązania wzglĊdem ubezpieczających lub inne stosunki z kontrahentami zobowi ązujące zakáad do zachowania tajemnicy lub poufnoĞci.

Nieujawnienie informacji powoduje, Īe powinno to zostaü zaznaczone w sprawo- zdaniu na temat wyp áacalnoĞci i kondycji finansowej wraz ze wskazaniem powodów nieujawniania.

4 Ibid., art. 54 ust. 1.

5 Ibid., art. 53 ust. 1.

(5)

Publiczne ujawnienia zak áadów ubezpieczeĔ dokonane na podstawie innych aktów prawnych s ą równowaĪne z publicznymi ujawnieniami dokonywanymi na podstawie Dyrektywy Wyp áacalnoĞü II.

3. Informacje dotycz ące wypáacalnoĞci i kondycji finansowej a informacje dla celów nadzorczych

Zgodnie z Dyrektyw ą WypáacalnoĞü II zakáady ubezpieczeĔ zobligowane są do publicznego ujawniania informacji, dotycz ących ich wypáacalnoĞci i kondycji finan- sowej, co zosta áo opisane we wczeĞniejszym punkcie oraz do ujawniania informacji organom nadzorczym, niezb Ċdnych dla celów nadzorczych.

Informacje kierowane do organów nadzorczych b Ċdą miaáy szerszy zakres, co wynika z funkcji, któr ą mają peániü. PoniewaĪ ujawnienia dla potrzeb nadzoru obej- muj ą w swoim zakresie ujawnienia publiczne, dlatego ogóá ujawnieĔ informacyjnych zak áadu ubezpieczeĔ moĪna podzieliü na:

• ujawnienia podstawowe – publiczne,

• ujawnienia dodatkowe – skierowane tylko do wiadomo Ğci nadzoru.

Przy czym informacje kierowane dla potrzeb nadzorczych obejmuj ą zarówno zakres podstawowy, jak i dodatkowy.

Zakres tych ujawnie Ĕ przedstawiono w tabelach 1–3.

Tabela 1. Zakres ujawnieĔ podstawowych i dodatkowych dotyczących oceny wypáacalnoĞci i kondycji finansowej zakáadów ubezpieczeĔ – opis dziaáalnoĞci i system zarządzania ryzykiem

Obszar

ujawnieĔ Ujawnienia podstawowe (publiczne) Ujawnienia dodatkowe

(skierowane wyáącznie do organów nadzoru)

• Biznes i Ğrodowisko zewnĊtrzne:

– nazwa, forma prawna, wáasnoĞü, struktura,

– istotne linie biznesowe oraz obszary geograficzne w prowadzeniu biznesu, – zdarzenia, które mają istotny wpáyw.

• Biznes i Ğrodowisko zewnĊtrzne:

– cele biznesowe i strategie, – pozycja konkurencyjna, sáabe i mocne strony, czynniki prawne i regulacyjne,

– trendy i czynniki wpáywające na wynik.

• Wynik na dziaáalnoĞci ubezpieczeniowej:

– informacje o dziaáalnoĞci ubezpieczeniowej i kosztach w podziale wedáug istotnoĞci na linie biznesowe i obszar geograficzny.

• Wynik na dziaáalnoĞci ubezpieczeniowej:

– wyniki roczne w porównaniu

do poprzedniego roku oraz przewidywaĔ, wyjaĞnienie róĪnic,

– zarządcza analiza dziaáalnoĞci, – obecne strategie ograniczania ryzyka, – prognozowana dziaáalnoĞü i istotne czynniki mające na nią wpáyw.

(6)

Obszar

Opis dziaáalnoĞci

i wyników

• Wyniki dziaáalnoĞci inwestycyjnej:

– informacje o wynikach inwestycji i wy- datkach w podziale na klasy aktywów oraz czy uwzglĊdnione bezpoĞrednio w kapitale wáasnym,

– istotne transakcje z wáaĞcicielami /kadrą zarządczą.

• Wyniki dziaáalnoĞci inwestycyjnej:

– wyniki w podziale na linie biznesowe w porównaniu do poprzedniego roku oraz przewidywaĔ, wyjaĞnienie róĪnic, – analizy zarządcze wyników inwestycyjnych,

– prognozowana dziaáalnoĞü i czynniki mające na nią wpáyw,

– gáówne zaáoĪenia napĊdzające decyzje biznesowe.

• Przychody i koszty operacyjne/inne:

– opis istotnych wpáywów i wydatków nieubezpieczeniowych poniesionych w danym roku,

– wszystkie pozostaáe istotne informacje odnoĞnie do wyników dziaáalnoĞci.

• Przychody i koszty operacyjne/inne:

– przewidywane przyszáe wartoĞci pozo- staáych wpáywów i wydatków.

System zarządzania

• Ogólne zarządzanie i przygotowania:

– struktura zarządzania, rady nadzorczej, role i obowiązki oraz znaczące zmiany na przestrzeni roku,

– polityka wynagrodzeĔ.

• Ogólne zarządzanie i przygotowania:

– dopasowanie systemu do profilu ryzyka, – czynnoĞci podjĊte w celu zapewnienia, Īe model wewnĊtrzny jest odpowiedni, – zapewnienie dopasowania i adekwatnoĞci.

• ORSA:

– zaangaĪowanie w system zarządzania oraz ramy podejmowania decyzji,

– dokumentacja i jej przegląd oraz akcepta- cja zarządzających,

– sposób okreĞlania wymagaĔ wypáacalnoĞ- ciowych w zaleĪnoĞci od profilu ryzyka.

• ORSA:

– ryzyka nieuwzglĊdnione w modelu.

• System zarządzania ryzykiem:

– sposób identyfikacji ryzyka, pomiaru i raportowania,

– powiązanie systemu zarządzania ryzykiem ze strukturą organizacyjną i podejmowaniem decyzji.

• System zarządzania ryzykiem:

– wdroĪenie polityki i strategii ryzyka, – rodzaje ryzyk uwzglĊdnione w modelu, – ujawnienie innych istotnych rodzajów ryzyka nieuwzglĊdnionych w modelu.

• System kontroli wewnĊtrznej i audytu wewnĊtrznego:

– przegląd systemu kontroli wewnĊtrznej, – informacje o implementacji funkcji dopasowania,

– delegowanie obowiązków, podziaá zadaĔ, procedury do monitowania.

• System kontroli wewnĊtrznej i audytu wewnĊtrznego:

– przeprowadzenie przeglądu audytu wewnĊtrznego, wyniki i plany przyszáych przeglądów.

ħródáo: Opracowanie wáasne na podstawie Filar 3 – Wymagania odnoĞnie do ujawniania informacji i raportowania, Deloitte, Warszawa, kwiecieĔ 2011 r.

(7)

Tabela 2. Zakres ujawnieĔ podstawowych i dodatkowych dotyczących oceny wypáacalnoĞci i kondycji finansowej zakáadów ubezpieczeĔ – profil ryzyka, wycena aktywów i pasywów,

zarządzanie kapitaáem, ujawnienia szczególne Obszar

Profil ryzyka

• Ekspozycja na ryzyko:

– pomiar iloĞciowy i jakoĞciowy, – natura ryzyk i ich rozwój na przestrzeni lat.

• Techniki ograniczania ryzyka:

– metodologia ograniczania ryzyka i efektywnoĞü strategii.

• Koncentracja ryzyka:

– rodzaje ryzyk koncentracji i istotnoĞci.

• WraĪliwoĞü ryzyk:

– wraĪliwoĞü ryzyk wypáacalnoĞci na zmiany zmiennych.

• Ekspozycja na ryzyko:

– posiadane lub zadeklarowane zabezpieczenia.

• Techniki ograniczania ryzyka:

– planowane zmiany,

– uzasadnienie strategii ograniczania ryzyka.

• Koncentracja ryzyka:

– metody ograniczania ryzyka koncentracji, – dane okreĞlające zaleĪnoĞci miĊdzy ryzykami w SCR.

• WraĪliwoĞü ryzyk:

– opis wykorzystywanych stres testów i sce- nariuszy,

– metody i zaáoĪenia analizy wraĪliwoĞci i analizy stresowej.

Wycena aktywów i pasywów

• Aktywa:

– metody wyceny,

– róĪnice w stosunku do wyceny ksiĊgowej.

• Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe:

– metody wyceny,

– róĪnice w stosunku do wyceny ksiĊgowej, – wpáyw reasekuracji.

• Pozostaáe pasywa:

– metody wyceny,

– róĪnice w stosunku do wyceny ksiĊgowej.

• Raportowanie na poziomie grupy:

– znaczące inwestycje podmiotów w grupie.

Nie wystĊpują dodatkowe ujawnienia informacyjne.

Zarzą- dzanie kapitaáem

• Fundusze wáasne:

– wartoĞü, struktura, jakoĞü, zmiany, – metodologia wyceny, proces zarządzania.

• Formuáa standardowa a model wewnĊtrzny:

– opis metody.

• MCR i SCR:

– wielkoĞü MCR i SCR w podziale na ryzyka,

– opis kaĪdej nadwyĪki kapitaáu.

• NiezgodnoĞci w SCR i MCR:

– rozwiązania, czas, kwoty niezgodnoĞci oraz plany naprawcze.

• Fundusze wáasne:

– wszystkie zaplanowane zmiany w skáadzie funduszy wáasnych.

• Formuáa standardowa a model wewnĊtrzny:

– rekoncyliacja formuáy standardowej z modelem wewnĊtrznym zastosowanym do uzyskania SCR.

• MCR i SCR:

– oczekiwane zmiany MCR i SCR, – rachunek zysków i strat w podziale na typy ryzyka,

– róĪnice miĊdzy modelem a rzeczywistym profilem ryzyka.

• NiezgodnoĞci w SCR i MCR:

– przewidywane ryzyka niezgodnoĞci z SCR lub MCR oraz zaplanowane metody ich ograniczania.

(8)

Obszar

Szczególne ujawnienia przy zastosowa- niu modelu

wewnĊtrz- nego

– technika uĪyta do integracji czĊĞciowego modelu wewnĊtrznego z formuáą standar- dową,

– opis metod modelu wewnĊtrznego, – gáówne róĪnice w metodologiach i zaáoĪeniach uĪytych w formule standardowej i modelu wewnĊtrznym, – uĪyte miary ryzyka, okres czasu, uzasadnienie, Īe Kapitaáowy Wymóg WypáacalnoĞci obliczony za pomocą modelu wewnĊtrznego dostarcza ubezpieczonemu oraz beneficjentom zabezpieczenia na tym samym poziomie, ħródáo: Jak w tabeli 1.

Jak wida ü ujawnienia skierowane tylko do nadzoru mają znacznie szerszy zakres, cz Ċsto ich charakter jest poufny i ich publiczna prezentacja mogáaby niekorzystnie wp áynąü na wizerunek zakáadu ubezpieczeĔ lub zaszkodziü jego pozycji konkuren- cyjnej. Cho ü z drugiej strony, jeĪeli celem raportowania i ujawnieĔ jest przejrzystoĞü rynkowa, to powstaje pytanie, w jakim celu dzieli si Ċ informacje na ujawniane publicz- nie i nieujawniane publicznie, a kierowane tylko dla nadzoru. Przecie Ī ograniczenia informacyjne powoduj ą, Īe nie moĪna podjąü optymalnej decyzji gospodarczej, a to stanowi przecie Ī cel publicznych ujawnieĔ informacyjnych. NaleĪy jednak zauwa- Īyü, Īe przejrzystoĞü rynku ubezpieczeniowego to takĪe umiejĊtnoĞü wykorzystania informacji, co oznacza, Īe zbyt szczegóáowe i profesjonalne ich zaprezentowanie mo Īe takĪe uniemoĪliwiaü podjĊcie decyzji, dlatego informacje o kondycji finanso- wej i wyp áacalnoĞci o charakterze publicznym nie powinny byü zbyt szczegóáowe, a jedynie czytelne i zrozumia áe.

4. Informacje dla ubezpieczaj ących

Zasady ujawniania informacji dla ubezpieczaj ących zostaáy uregulowane w art.

183-185 Dyrektywy Wyp áacalnoĞü II, osobno dla ubezpieczeĔ na Īycie i ubezpieczeĔ innych ni Ī na Īycie, a takĪe z podziaáem na informacje ujawniane przed zawarciem umowy ubezpieczenia oraz informacje ujawniane w trakcie jej trwania.

Oczywi Ğcie znacznie szerszy jest zakres ujawnieĔ dotyczących ubezpieczeĔ na Īycie, co wynika z dáuĪszego okresu ich trwania oraz wiĊkszego ryzyka, które im towarzyszy.

Zakres ujawnie Ĕ informacyjnych kierowanych dla ubezpieczających przedsta-

wiono w tabeli poni Īej.

(9)

Tabela 3. Ujawnienia informacyjne zakáadów ubezpieczeĔ kierowane dla ubezpieczających Rodzaje

informacji Zakáady ubezpieczeĔ na Īycie Zakáady ubezpieczeĔ

inne niĪ na Īycie

• dotyczące zakáadu ubezpieczeĔ:

– nazwa, – forma prawna,

– paĔstwo, w którym mieĞci siĊ siedziba, – adres siedziby,

– odniesienie do sprawozdania na temat wypáacalnoĞci i kondycji finansowej umoĪliwiające dostĊp do niego.

• dotyczące zobowiązania ubezpieczeniowego:

– pojĊcie ĞwiadczeĔ i opcji,

– czas obowiązywania umowy i sposób jej rozwiązania,

• dotyczące tylko ubez- pieczających bĊdących osobami fizycznymi:

– prawo wáaĞciwe dla umowy ubezpieczenia, – moĪliwoĞü dokonania wyboru prawa wáaĞciwego lub prawa, które proponuje ubezpieczycie,

Ujawnienia przed zawarciem

umowy ubezpieczenia

– zasady opáacania skáadki ubezpieczeniowej, – sposoby obliczania i podziaáu premii,

– wskazanie wartoĞci wykupu, sumy ubezpieczenia w przypadku zamiany na ubezpieczenie bezskáadkowe, zakresu gwarancji,

– informacje na temat skáadek odpowiadających poszcze- gólnym Ğwiadczeniom – podstawowym i dodatkowym, – w przypadku ubezpieczeĔ wyraĪonych w jednost- kach funduszów inwestycyjnych, definicjĊ jednostek, z którymi Ğwiadczenie jest związane,

– wskazanie rodzaju podstawowych aktywów dla ubezpieczeĔ związanych z funduszem inwestycyjnym, – okreĞlenie moĪliwoĞci wycofania siĊ z umowy ubezpieczenia lub zmiany jej warunków,

– wskazanie regulacji podatkowych mających zastoso- wanie do okreĞlonego rodzaju ubezpieczenia, – zasady rozpatrywania zaĪaleĔ wnoszonych przez ubezpieczających i ubezpieczonych,

– tryb rozpatrywania skarg i zaĪaleĔ, dotyczących umów ubezpieczenia.

• dotyczące umów ofe- rowanych w ramach swobody Ğwiadczenia usáug:

– paĔstwo, w którym mieĞci siĊ siedziba lub oddziaá, w którym ma zostaü zawarta umowa ubezpieczenia, – adres siedziby lub adres oddziaáu, który udziela ochrony ubezpieczeniowej.

Ujawnienia przed zawarciem

umowy ubezpieczenia

– prawo wáaĞciwe dla umowy, gdy strony nie mogą swobodnie wybieraü prawa wáaĞciwego lub, gdy strony mogą wybieraü prawo wáaĞciwe – prawo proponowane przez zakáad ubezpieczeĔ.

• dotyczące ryzyk wystĊpujących w umowie ubezpie- czenia, przejmowanych przez ubezpieczającego.

Ujawnienia w trakcie obowiązywania

umowy ubezpieczenia

• zmiany warunków ubezpieczenia,

• zmiany nazwy zakáadu ubezpieczeĔ, jego formy praw- nej, adresu,

• wszelkie zmiany dotyczące zobowiązania, wynikające ze zmiany warunków ubezpieczeĔ lub zmiany prawa wáaĞciwego dla umowy ubezpieczenia,

• coroczne informacje o poziomie premii, w tym róĪnice miĊdzy jej rzeczywistym ksztaátowaniem siĊ a danymi początkowymi.

ħródáo: Opracowanie wáasne na podstawie art. 183-185 Dyrektywy WypáacalnoĞü II.

(10)

Informacje kierowane dla ubezpieczaj ących powinny zostaü opracowane w spo- sób jasny i zrozumia áy, aby mogáy speániaü swoją rolĊ, tj. sáuĪyü do podejmowania decyzji, a przede wszystkim do w áaĞciwego zrozumienia istoty i zakresu podjĊtego ryzyka, wynikaj ącego z zawartej umowy ubezpieczenia.

ZakoĔczenie

Celem ujawnie Ĕ informacyjnych jest dostarczenie informacji o sytuacji finansowej zak áadu ubezpieczeĔ oraz o zakresie i specyfice oferowanych usáug ubezpieczenio- wych organowi nadzoru oraz ubezpieczaj ącym i ubezpieczonym. Ma to zapewniü przejrzysto Ğü rynku ubezpieczeniowego, wyraĪającą siĊ w moĪliwoĞci porównania zak áadu ubezpieczeĔ z innymi podmiotami ubezpieczeniowymi pod wzglĊdem jego sytuacji finansowej oraz oferty ubezpieczeniowej i towarzysz ącego jej ryzyka.

Na áoĪenie na zakáady ubezpieczeĔ obowiązku ujawnieĔ informacyjnych przyczyni si Ċ do harmonizacji sprawozdawczoĞci w tym zakresie, a byü moĪe w duĪej mierze do dostosowania równie Ī sprawozdawczoĞci finansowej.

Zak áady ubezpieczeĔ muszą siĊ równieĪ wykazaü posiadaniem odpowiednich me- chanizmów kontrolnych i ich efektywno Ğcią, co ma istotny wpáyw na bezpieczeĔstwo funkcjonowania zak áadów ubezpieczeĔ, ale równieĪ na efektywnoĞü ich dziaáalnoĞci.

Generalnie wprowadzenie obowi ązku ujawnieĔ informacyjnych spowoduje znaczne obci ąĪenia zakáadów ubezpieczeĔ, ze wzglĊdu na obszerny zakres informacji, które nale Īy przedstawiü do publicznej wiadomoĞci oraz organom nadzoru, jednak przyczyni si Ċ do dostarczania peániejszych informacji, lepszych jakoĞciowo, które umoĪliwią podejmowanie decyzji gospodarczych podmiotom, b Ċdącym ubezpieczającymi lub inwestorami, a organom nadzoru – informacji do wykonywania dzia áaĔ nadzorczych.

Ze wzgl Ċdu na specyfikĊ grup, do których te ujawnienia informacyjne są kiero- wane, celowe jest ich podzielenie na kierowane do nadzoru i publiczne. Jest to tak Īe przejawem zachowania przejrzysto Ğci rynku ubezpieczeniowego, informacje bowiem kierowane do ubezpieczaj ących powinny byü przede wszystkim czytelne i zrozumiaáe, a te kierowane do organu nadzoru jak najbardziej pe áne. Zatem, przejrzystoĞü rynku nie oznacza jednakowych ujawnie Ĕ informacyjnych dla wszystkich zainteresowanych grup, co nie wynika bynajmniej z zamiaru stopniowania informacji, ale z racjonal- nej oceny potrzeb informacyjnych odbiorców, st ąd wystĊpują ujawnienia publiczne i kierowane do organu nadzoru.

Disclosure of insurance information as the transparency of the insurance

Disclosure of insurance information is to provide the real insight into the risk profile, as well as

financial condition and liquidity. Hence, actors with a particular interest in this information are the

policyholder and the insured, and supervisors.

(11)