AUG./SEPT. 1938 No. 4 23e JAARGANG
NEDERLANDA KATOLIKO
Maandblad, officieet orgaan van de Nedertandse Bond van K a t h o t ie k e E s p e r a n t i s t e n „ N e d e r la n d a K a to lik o "
Gevestigd te 's^Hertogenbosch.
Opgericht 29 Augustus 1909. Bisschoppelijk en Koninklijk goedgekeurd.
Cion per amo, nenion per forto* <S. Franc. de Sales>
Geestelijk Adviseur: HUB. J. A. M. ERAS, Pastro.
Abonnementsprijs f 2,50 per jaar Eksterl. Jarabonof3,—
ADVERTENTIEN:
Adres der
Redactie :P. M. B R O U W E R
Pahudstraat 134 's-Gravenhage.
Afzonderl Nos.
20 cent.
Advertentien 50 cent per regel.
DRUKKERIJ PIET SMITS, TILBURG
H E T C O N G R E S .
O i i \ \
illekeiirig gaan onze ĝcdaciiten naar hct XXe I.K.U.E.-
Congres in .loego-Siavie, dat spoedig gaat beginnen en we noemeii gehikkig hen, die er lieen kunnen gaan om te genieten, riiet aileen van een mooie reis, maar ook en vooral van de indrukwekkende sfeer, die hangt om zo’n Internationaal Kathc- iiek Esperanto Congres.
Internationaal. Men.sen uit verschillende landen, met ver- scbillende gewoonten, met verschillende mentaliteit, lcvende in versehillende sfeer.
Katholiek. En toch vormend een grote, een innerlijke, een kraehtige, een warme eenheid. En toch verbondcn door de sterke banden van een geloof en zich voelende kinderen van een Vader. Kinderen uit een gezin.
Esperanto. Maar die zonder Esperanto niet, of slechts ge- brekkig, uiting zouden kunnen geven aan de innerlijke eenheid van willen en voelen en denken. En die nu met Esperanto in staat zijn vorm te geven aan hun innerlijke eenheid. Die een week lang zich een kunnen voelen zonder gehinderd te worden door de verscheidenheid van spraak en die door middel van Esperanto als enige voertaal, besprekingen kunnen houden en gesprekken kunnen voeren, die niet anders dan de eenheid kunnen versterken.
Op Internationale Bijeenkomsten het gebruik van een Con-
grestaal: Esperanto. Hoe vanzelfsprekend, hoe voor de liand
liggend en toch: hoe weinig nog toegepast op de Internationale
Bijeenkomsten van Hoge en Geleerde Heren. Wanneer zal het
doordringen tot het gezond verstand van hen, die genoodzaakt
zijn zieh tc vcrvelen en zich te ergcren gedurende het talen- geliaspcl op Internationale Bijeenkomsten, dat de oplossing nict gezoeht bchoeft tc worden, maar voor ’t grijpen ligt.
Het 20e I.K.U.E.-Congres in Ljubljana staat voor de deur.
We liopcn dat het vruchtbaar zijn zal voor onze Katholieke Lspcranto Bc\veging en dat het vlotte verloop ervan yoor anderen ecn aansporing opnieuev zal zijn om Esperanto in te vocrcn als cnige hulptaal op alle internationalc Congressen.
VAN HET HOOFDBESTUUR.
NAKLANKEN VAN DE JAARVERGADERING.
Op dc Jaarvergadering van 22 Mei j.l. te Breda, kvanien voorstclleu ter sprake, die beoogden de in het bisdom Breda bestaandc Dioccsane Commissie op te heffen. Men was alge- mccii overtuigd, dat dcze niet aan de verwachtingen had be- antwoord. Intusschen werd tcr vcrgadering het betreffende voorstcl ingetrokken, docli van bestuurszijde werd toegezegd, dat een vcrgadering zou \vorden uitgeschrcven, waarop allc liangende problemen zouden kumicn worden besprokcn. Deze vergadering vond piaats op Zondag 26 Juni, eveneens in Breda Na langdurige debatten \verd algelieele overeensternming be- rcikt, op basis van dczc punten: De kwesties uit hct verleden vordcn beschouwd als volkomen afgedaan. Om de samcn-
\vcrking tussehen de afdeclingcn uit deze omgeving effeeticf te docn zijn eu ter bevordering van dc propaganda zal een niemve connnissic \vorden opgericht, \vaarin alle afdcelingen uit dit rayon kunncn aansluiten.
Deze overeenstemming werd door de afgevaardigden van alle vcrtegenvoordigdc afdeelingen aanvaard. De vergadering werd geleid door den voorzitter van „Nederlanda Katoliko”, tcrvvijl dc Gcestclijke Adviscur van den Bond mede aanwezig was.
Op Zondag 24 Juli \verd cen twecde vergadering gehouden, vaarin de „Katholieke Esperanto Propaganda Centrale”, werd opgcricht. Tot voorloopig voorzittcr werd bcnocmd de heer Kerrcmans en tot voorloopig sccretaris, de hcer Bakker, bciden Roosendaal. Het nader vast te stellen reglement zal ter goed- keuring aan het Hoofdbestuur van „Nederlanda Katoliko”
vordcn voorgclegd. Ook deze vcrgadcring stond onder leiding van deu Bondsvoorzitter.
De vcreeniging „Por Nia Kredo” I te Breda, die op 26 Juni evcnecns haar medeverking toezegdc is intusschen ontbonden.
zoodat thans te Breda alleen nog maar is gcvcstigd de vereeni- ging „Por Nia Kredo II” van R. K. Esperantisten-Arbeiders.
H. D.
hoofdbestuursvergadering .
Op 11 September a.s. zal het Hoofdbestuur van „N.K.” te 's-Hertogenbosch bijeenkomen. Afdeelingen of leden, die punten voor bespreking wenschen in te dienen, gelievcn dit te doeu voor 28 Augustus a.s.
INTERNACIA KATOLIKA INFORMEJO.
Van de 1-cents-actie ontvangen: Tilburg 0,70 gld; Zaandam 1,35 gld; Beverwijk 4 gld; Bleyerheide-Kerkrade 17,20 gld (!);
P.D.K.E. Den Haag 3,75 gld; Roelofarendsveen 3 gld; Hen- gelo (0) 2,62 gld.
Nog ontvangen: J. .1. V. te E. 4 gkl; Pastro B. te Trinidad 1 Am. dollar; Esperantisten Oroot-Seminarie te H. 2 gld; N.N. te N. 2 gld. Aan allen hartelijk dank!
Enkele weken geleden ontvingen we weer bericht van een nieuwe bekering: een dame uit Hongarije. Het inerkwaardige daarvan is, dat zij een der eerste informpetintinoj was. In ons adresaro heeft zij No 15. terwijl we vandaag No 809 ingeboekt hebben. Zij gchrijft, dat ze met behulp van onze inlichtingen en van ons tijdschrift „Vojo Vero Vivo” ten laatste de waarheid gevonden heeft en op 1.1. 2e Pinksterdag gedoopt is. Wel een bevvijs, dat een andersdenkende soms jaren nodig heeft om tot bckering te komen, ook dat ons tijdschriftje voor dic zoekers een goede hulp is. O.L.H. blijft ons werk zegcnen. Blijft gij ons helpen ook vooral door uw gebed, want vve zien al langer hoe meer in, dat gebed allernoodzakelijkst is.
Er. M. MGNULFUS, I.K.I.-Sccretaris.
UIT DE AFPELINGEN.
AMSTERDAM. ..A.R.K.E.V.”
Zondag, 26 Juni j.l. werd een excursie gemaakt naar Volen- dam. Te betreuren was slechts, dat de deelname niet zo groot was als men vervvacht had. Toch is deze dag een waar succes gevvorden.
Bij aankomst te Volendam werd het gezelschap allereerst vervvelkomd door het bestuur van de Volendammer R. K. Esp.
club. Hierop volgde een gemeenschappelijk ontbijt, vvaarna per botter een tocht naar Marken werd ondernomen. Na een korte wandeling door het dorp, waarbij verschillende bezienswaar- digheden bewonderd vverden,, aanvaardde men de terugreis naar Voiendam.
Daar tot besluit ’n foto in Volendammer costuum, ’n „opfris- sertje” en een kort afscheidswoord, om vervolgens Groot Mo- kum op te zoeken. Waarlijk ’n prettige dag.
67
Zondag, 3 Juli d.a.v. volgde de gemeenschappelijke fietstocht naar Bevenvijk. Ook liier gold: ondanks de \veinige deelname toch ’n succcs!
Te Bevenvijk, waar eveneeus meerdere NoKo-afdelingen uit oinliggende plaatsen vertegenwoordigd waren, werd allereerst de imvendige mens versterkt, waarna het gehele gezelschap een aardbeienkwekerij bezocht e n ...beproefde.
Op de korte bezichtiging van een nabijzijnd kasteel — tlians gedeeltelijk ingericht als jeugdherberg — volgde een gezellig samenzijn, om ca. 6 uur de thuisreis naar Amsterdam te aan- vaarden.
Leve Bevenvijk met z’n heerlijke aardbeien!
A. F. LEIDERITZ Jr.
ROERMOND. „La verda Cenero”.
Jam de longe la Roermondaj esperantistoj intencis viziti la Esperanto-domon eu Arnhein. La lOan de Julio la esperantis- toj matene forveturis per la aŭtobuso. En Haelen la aŭtobuso dum momento haltis, ĉar ankaŭ kelkaj tie logantaj verdĉene- ranoj, intencis partopreni. La tre belaj vilaĝetoj limburgaj faris la vojaĝon interesa, kaj ankaŭ la kantado de diversaj esperantaj kantoj, de teinpo al tempo alternataj de sprita humoro.
A1 la Plasmolen ni provizigis nin de lioma benzino, i.a. biero.
En Arnhem nin akceptis la konata pioniro S-ro Andreo Cseh, ankaŭ ĉe la tablo la konversacio estis tre interesa. Bone man- ĝinte, ni vizitis la Urbparkon kaj la zoologian ĝardenon. Inter la fraŭlinoj estis kelkaj kiuj treege interesiĝis pri simioj kaj kan- guruoj. Vespere la fraŭlinoj kompreneble devis sensoifigi ka.i malsatigi sin, sekve la kavaliroj estis devigataj akonipani ilin, ĉar la kelnerino nin ne sufiĉe rapide servis. Apenaŭ ni estis iunĉintaj kiam la fraŭlinoj volis forlasi la liotelon por viziti balsalonon. Ni ĉiuj estis kvazaŭ en nia junaĝo, ni dancis, saltis kaj kantis. Sed kiel ĉio ankaŭ ĉi tiu tago finiĝis kaj oni devis returniri hejinen. Je la deka kaj duono ni enaŭtobuŝiĝis. Sendube al ĉiuj ĉi tiu tago multe plaĉis kaj la estraro de nia klubo meri- tas sinceran dankon pro ĉio kion ĝi ĉi tiun tagon havigis al la anoj, nome vojaĝon neforgeseblan.
J. SCHREURS, HAELEN.
HULDiGING VAN FRATER VVIGBERTUS VAN ZON.
De Vughtsche R. K. Esperantisten-club „Lumturo” heeft Don-
derdagavond in hotel „Philora” een feestavond georganiseerd
tot huldiging van haar voorzitter, frater Wigbertus van Zon, die
Dinsdag zi.in gotiden kloosterjubileum vierde. De avond had
een zeer opgewekt verloop. Voordrachten werden afgewisseld
door huldiging.stoespraken, o.a. door den Zeer Eerw. Hecr pas-
toor Eras, geestelijk adviseur van „Nederlanda Katoliko”, door
den \vaarn. voorzitter der Vughtsche club cn door den voor- zitter van „Nederianda Katoliko”, die als gast medc aanwezig
\vas.
Tenslotte dankte de jubilaris voor dc \vaardeering, die hem en zijn \verk is ten dee! gevallen en voor de ontzaglijk vele be-
\vijzen van svinpathie, die liij ter gelegenheid van zijn goudeu feest had mogei; ontvangen.
KATHOLIEKE RADIO OMROEP, HILVERSUM (Nederlando).
Programo de ESPERANTO-ELSENDOJ dum la dua jarduono 1938.
La elsendoj okazadas je D I M A N C O , vespere 22.41) horo (Greenvich-tempo). Ondolongo: 301,5 metroj dum Julio, Aŭ- gusto kaj Septembro; 1875 kaj 415,5 metroj dum Oktobro, Novembro kaj Decernbro.
14 Aŭgusto: Pastro Paul Rys S.C.J., Hees apud Nimego.
Temo: I.a Cielo.
28 Aŭgusto: H. Damen, ’s-Hertogenbosch, Temo: La kongresoj de I.K.U.E.
11 Septembro: Pastro Jac. Uytde\villigen, Breda, Temo: La Infero.
25 Septembro: Nico Hoen, ’s-Hertogenbosch, Temo: Flugmaŝino kaj Homo.
9 Oktobro: Pastro Call. Preller O.P., Rotterdam, Temo: La Rozario.
23 Oktobro: G. Nivard, Groningen, Temo: Grafologiaj Eksperimentoj.
Plue: la kutimaj duseinajnaj clsendoj je sabato, posttagmeze 17.10 horo: Komunikoj en Esperanto de P. Heilker, Hoofddorp.
0 kaj 20 Aŭg. k.t.p.
Korespondadreso: P. Heilkcr, HOOEDDORP, Nederlando.
Adreso de Katolika Radio Asocio: Hcerengracht 118, A’datn.
a LA KONGRESO EN LJUBLJANA.
| Radio-prelego de nia prezidanto.
La prezidanto de „Neder/anda Katoliko", kia re- a prezentos nian landan ligon dmn la XX-a Internaeia Kon- SS greso, okazonta en Ljnbljana (Jago-Slavajo) 6-11 Aiigasto S raportos pri sia vojaĝo kaj pri la kongreso per radio-prelego gj antaŭ K.R.O.-mikrofono, Dimaneon 28 Angnston je la 23a
£> horo vespere.
MEDEDELING.
H e t v o l g e n d e n u m m e r v a n N . K - z a l v e r s c h i jn e n o p 25 S e p - t e m b e r a .s . C o p y v o o r d i t n u t n m e r m o e t b ij d e R e d a c t e u r z ijn v o b r 10 S e p t e m b e r .
LA KONGRESO EN LJUBLJANA.
Merkredon la 3an de Afigusto forvojaĝos fervojc al Ljubljana karavano de 9 Nederlandaj Katolikaj Esperantistoj.
Inter ili la ambaŭ reprezentantoj de „N.K.” ĉe la kongreso:
S-ro Damen prezidanto de „N.K.”, kaj dua reprezcntanto, S-ro N. Hoen el 's-Hertogenbosch.
Nia religia konsilanto, pastro Eras, jam la lan dc Afigusto forvojaĝis aŭtomobile kun 3 aliaj pastroj. Niaj Nederlandaj kongresanoj loĝos en Hotelo „Metropol” en Ljubljana.
HET GOUDEN KLOOSTERFEEST VAN FRATER WIGBERTUS.
OP HUIZE „STEENWIJK” TE VUGHT.
Het gouden kloosterfeest van Erater Wigbertus van Zon, den bekenden Esperanto-propagandist, is Dinsdag op Huize Steen- vijk door de buitenvercld gevierd. (Zondag werd het feest eu dat van tvee andere Fraters in kloosterlijken kring herdacht.
Door zijn verken voor de vereldhulptaal Esperanto is Frater Wigbertus vijd en zijd bekend en de belangstelling in zijn gou- den feest v a s dan ook universecl.
Nief alieen uit alle streken van ons land, maar uit alle oorden der vereld, zelfs uit Zuid-Amerika, bereikten hem telegrammen en brieven van gelukvensch.
Het aantal oud-leerlingen van Frater Wigbertus is al die jaren door tot een respectabel getal aangegroeid en uit alle hoeken der vereld zonden zij huii felicitaties. Zoo las in Willemstad (Curacao) een oud-leerling bij eeu kapper in een Argentijnsche krant van het jubile van frater Wigbertus en gisteren \vas hij present met zijn gelukvensch.
Mgr. P essers, die op veg is naar zijn missie, zond een harte- lijk schrijven vanaf het schip.
Honderden en honderden telegrammen, brieven en kaartjes getuigden van de algemeene belangstelling.
De oud-leerlingen van Ruvenberg en Bisschoppelijke Kveek- school, die een commissie gevormd liadden, zonden gisteren eeu deputatie naar „Steen\vijk”, om hun oud-leermeester te huldigen.
Daar varen o.a. de heeren Frits Mutsaerts uit Tilburg, A. v.
Delft, voorzitter van den R. K. Ondervijzersbond, de lieer A.
Rabou uit Den Bosch, de gardiaan der Capucijnen uit Breda,
afgevaardigden van middelbaar en hooger onderwijs enz.
De commissie Ruw enberg-Bisschoppelijke Kveekschool bood fratcr Wigbertus ondcr hartelijke geluk\venschen geschenken aan.
Ook het gemeentebcstuur van Vught wilde bij de algemeenc huldiging van dezen verdienstelijken Vughtenaar van geboorte niet tcn achter blijven.
De waarncmend burgcmecster, \vethouder Grossouw (mr.
Loeff was uitstedig) vcrgezeld van wethouder tnr. A. v. d. Pol, vrenschte frater Wigbertus namens het gemeentebestuur geluk.
Het bestuur dcr Vughtsche Espcrantoclub, mct pastoor Eras.
gecsielijk adviseur, aan 't hoofd, kwam eveneens zijn opwach- ting maken cn frater W igbcrtus dank zeggen voor wat hij voor dczc club hecft gcdaan. De volgende veek zal dezc club ccn afzonderlijken avond hebben, om dcn gouden jubilaris te huldi- gen. Ook de Esperantistcnclub uit Schijndel mct kapelaan Cor- stcns kwam frater Wigbertus haar gelukvenschen aanbieden, cvenals dc broeders van Voorburg.
Het was dcu heelen dag een komcu en gaan. Hct aautal bloemstukkeii was op het laatst niet meer te tellcn.
Omstreeks vijf uur k\vam ecn deputatic van ..Ncdcrlanda Katoliko", dcu Ned. R. K. Bond van Esperantisten, bij fratcr Wigbcrtus van Zon, zijn opvachting makeii, vaarbij zich het bcstuur van de Vughtsche Kath. Esperanto-vereeniging aan-
slo o t, evenals dc liccr N. Hoen Jr., namens het Brabantsch Streekcomite.
Dc lieer H. Damen, voorzittcr van ..Nederlanda Katoliko”, sprak Erater Wigbertus toe en zeidc, hoc dezc in gchecl Ncder- land en vcr daar buiten bekcndheid heeft vervorven door zijn noeste Esperanto-actic. Ook via zijn Esperantoactivitcit strceft Erater Wigbertus slcchs dc eer van God na, hij ziet en ziet terecht, het Espcranto, als middel, een krachtig middel, dat katholieken nict ongcbruikt mogcii laten.
Dc licer Damen zcide, Frater Wigbertus geluk tc venschen nict slechts namcns zich zclf, doch namcns den gehcelen bond cn namens alle katholickc Espcrantistcn, dic zich in dit goudcn fccst verheugen.
Hij stelde ten slotte, als huldcblijk van de katholieke Espcran- tistcn, den jubilaris een geldsom ter besehikkiug, vaaraan de laatstc zelf cen bcstcmming zou kunncn gcvcn.
Naast de tallooze telegrammen uit binnen- cn buitenland, die Eratcr Wigbcrtus inocht ontvangen, gavcn velen aan hun ge- lukvvenschen uiting in dcn vorm van bloemstukken en op anderc wijze, o.m. schonken dc afdcclingen van „Ned. Kat." uit Den Haag II en Vught een bureau- en armstoel.
71
FRATER WIGBERTUS BEDANKT!
Geachte Vrienden!
Nu kom ik U allen bi.i gelegenheid van mijn GOUDEN FEES'1' eeu geschenk vragen liamelijk. dat U mij wilt toestaan, U op deze vrijze
i t i i j i iinnige dank te betuigen voor de vele hartelijke beuvijzen van sympathie, die ik van de katholieke Esperantisten beb mogen ontvangen. — Als U de bergen van telegrammen, brieveu, kaarten en kaartjes zaagt, dan zoudt U aanstonds medelijden met niij hebbeu, dus aangenomen, ja? — Bij deze druk ik dus alle leden van „Nederlanda Katoliko” in de geest de b.and en zeg aan allen en ieder in ’t bijzonder hartelijk datik, a.an allen die op een of andere manier, hetzij telegrafisch of schriftelijk, door bijdragen of persoonlijk geschenk het hunne hebben bijgedragen om deze dag voor rnij onvergetelijk te maken! Mijn kanier staat en ligt vol cadeaux, prachtige bloem- stukken sieren kamers en kapel. (De koster weet er geen raad mee). Uit het hele land en ver daarbuiten, tot van over zee, uit andere werelddelen kuam en felicitaties en gelukvvcnsen. W at zijn wij toch heerlijk een, wat zou de uereld gelukkig zijn als allen altijd zo een vvaren! Ik zal trachten door mijn gebed U te belonen en door mijn \verken proberen mij die betoonde liefde uaardig ie tonen.
Noginaals: Hartelijk dank.
Uw aller vriend, FRATER M. WIGBERTUS.
tot over 10 jaar (voorlopig).
DIVERSAĴOJ.
UITSLAG EXAMENS
VAN HET NEDERLANDA ESPERANTO-EKZAMENA KOMITATO
Rijksgeeoinniitteerde: de Heer J. van Andel, Inspectcur Lycea.
UITSEAG: te Amsterdam, 1<S Jtuii 1938 voor diploma A.
Deelgenomen 64, afgewezen 1S candidaten.
Voor e.vamen B afgewezen 3, geslaagd 7 candidaten.
Den 2en Juli nainen aan het A-examen te Arnhem deel 29 caudidaten, afgeuezen 3 candidaten.
Aan het B-examen aldaar, natuen deel S candidaten, afge- uez.en 2.
De e.vamens vrorden voortgezet te Heerlen, Utrecht en ’s-Her- togenbosch. Iiilichtingen bi.i den Secretaris, den Heer H. I.
Bulthuis, Kamillestraal 37, Den Haag.
BUREAU: ESPERANTO BIJ HET ONDERVVIJS.
De Rjjtzs-Inspecteur II. van Gaasbeek schrijft ons:
De inrichting van het zevende (eventueel achtste) leerjaar onzer scholeu voor gevvoon lager ondenvijs dient met de eisen van het practische leven zoveel mogelijk rekening te houden.
Daarbij mag m.i. ook op Esperanto vvorden gewezen. Door dit leervak toe te voegen aan iiet tvveede lid van art. 2 der wet op op iiet L.O. zou v.eiiicht het eindondenvijs aan sommige scho- ien in ons land aan practische betekenis kunnen vvinnen.
De Inspecteur van het L.O. in de Inspectie Breukelen, (w.g.) R. VAN GAASBEEK.
NE FARU TION.
E1 „Bou!ogne sur Mer” (Eranc.) ni ricevis kelkajn flugfoliojn, kiuj intencas propagandi „Marialan Naciakongreson”, tie oka- zanta en Julio 5938. Ni legis sur ĝi inke skribitan peton pardoni la erarojn. Nu, kial ne pardoni erarojn, kvankam pro abundo de eraroj nia pardonemo devas esti tre „larĝa”.
Sed ni z;c povas pardoni la misuzon de E. Car uzante ling- vaĉon oni ne nur ne propagandas, sed ankaŭ ne utilas la mo- vadon: oni eĉ povus zzm/utili ĝin.
Eeiiĉe ke ne-espcrantistoj ne povas konstati la mizeran im- preson. kiun faras tia propagando. Ni konsilas al tiaj uzantoj de nia lingvo: Ne faru tion.
ESPF.RANTO EN CE HANDEL.
iti het kader van het 30e Universele Esperanto Congres (Londen) zal dit jaar op 4 Augustus een 'bijeenkomst plaats iiebben van Esperantisten, die bespreken zullen de beste mid- delen oin Esperanto in te voeren in handelskringen.
‘ SPERANTO EN V. V. V.
De V.V.V. Gaasterland geeft sinds lang jaarlijks een gids uit.
D.-ze keer zijn 2 van de 24 bladzijden gesteld in Esperanto.
..Invito de Esperantistaj Gelegantoj” wijst in keurig Esperanto op de schocnheid en gastvrijheid van Gaasterland. Dc gids is gratis te verkrijgen bij het Secretariaat te Balk.
ESPERANTO EN JAARBEURS PARIJS.
Gok voor 1938 geeft deze weer een folder uit in ’t Esperanto en een reductiekaart voor kopers. Deze is gratis verkrijgbaar.
FLUGANTA SKRIBO.
Dit is het oficiele orgaan van de „Stenografa Instituto Tut- inonda”, dat oin de 2 maanden verschijnt met mededelingen.
beriehten en artikelen, waarouder ook gestenografeerde ter oefening in ’t lezen van vlugschrift.
73
BOEKBESPREKING.
(Recensie-exemplaren te zeirden aan het Redactie-adres) (Reccnzota.i.n verkojn scndu al la redakcia adreso).
DE VOORZETSELS in het Nederlands en in Esperanto. Door G. J.
Degciikaiup. Uitgave. Liiiro Servo E.L.E., A'dani.
Iedere Esperantist komt tot de ontdekkin.g, dat de voorzet- sels in E.. juist door bet z.g. logiscb gebruik daarin, een eigen- aardige rnoeilijkb.eid opleveren. Dit nieuwe leerboek neemt de moeilijklieden degelijk onderhanden, zodat iemand, die ’t door- geiverkt lieeft niet meer zal behoeveu te zoeken naar ’t juiste voorzetsel. De Nederlandse voorzetsels en uitdrukkingeu, die als zodanig dienst doen, worden in alfabetische volgorde behandeld. Het is een leerzaam boek niet tal van voorbeelden en, alhoeve! hier en daar uitdrukkingen en zinnen genomen zijn uit het leven van de Federatie van Arb. Esperantisten, kunnen we de bestudering ervan niet anders dan van harte aanbevelen. Het is vooral voor gevorderden. Ook zij die cur- sussen geven ktinnen het met vruclit gebruiken als handleiding bij dit meestal maar oppervlakkig behatrdeld en toch zo belang- rijk onderdeel van Esperanto. De uitgave is solide en niet duur.
HANDLEIDING voor leiders van kindercursussen. Uitgave: Libro Servo F.L.E. Anisterdam.
Een gestencilde uitgave vau 32 bladz., die samengesteld is otti voorlichting en ieiding te geven en meer eenheid bij het ondenvijs in de kindergroepen. De samenstellers hebben goed werk verricht cn voorzien in een juist aangevoelde behoefte.
Het boekje geeft verkelijk doeltreffende wertken en is bedoeld voor zzzeZ-ondenvijzers, die zielt aan dit moeilijke en toeh zo nuttige werk \villen geven. Ook zzze/-Fedcratic-mcnscn kunnen er veel nuttige wenken uithalcn.
STENOGRAFAJ GAMOJ de A.-G. Provost, Ceuerala Sekretario de Stenograra lustituto Tutmonda.
Stcuografistoj mankas #n la Esperantistaro, sed mankis an- kaŭ taŭga libro, cbliganta al stenograf-lcrnantoj ekzerciĝi kai trafi sufiĉan rapidecon. Pro tio la (icnerala Sekretario de S.I.T.
kotnpilis kaj dekalkulis multajn tekstojn.
La kadencoj de la ekzercoj publikigitaj cu tiu titiua volumo iras de 60 ĝis 200 silaboj ĉiuminute. Kompreneble tio tute ne sufiĉos por akiri grandan rapidecon, scd cstas necesc komenci.
kaj cetcre tiuj ekzcrcoj kondukos al flua uzado de la rapida skribo.
Tiu verko, vera antologieto de Esperanto, estos uzebla de
ĉiuj, kiti ajn estas la stenografa sistemo uzata. Gi ebligos ankaŭ
ekzerciĝi por daktilo, sammaniere kiel por steno, kaj, pro tio, ĝi estos multvalora ekzercaro por ĉiuj, kiuj volas plilertiĝi en unu aŭ alia skribmaniero.
Same, ĉar tiu verko konsistas el multaj mallongaj tekstoj rilatantaj pri tre malsamaj temoj, ĝi ankaŭ estos ŝatinda lego- libro por ĉiuj komencantaj esperantistoj.
Jen multaj kvalitoj kiuj instigos niajn legantojn ĝin aĉeti kaj rekomendi al ĉiuj, kiuj volos akiri ian lertecon aŭ pri steno, aŭ pri daktilo. aŭ nur pri Csperanto.
Mendu ĝin al Stenografa Instituto Tutmonda, 9 Boul. Vol- taire, Issy - Lcs Moulineaux, Seine, Francujo.
EVANGELIO KAJ SOCIO. Internacia Gazeto por radikala, vivanta Kristanismo. Redakte.io kai Administreio: J. L. Bruyn, Daguerre- stiaat 158. Haco, Nederlando.
En Hago aperis nova internacia gazeto. La unua numero motivas ĝian aperon: „Prezentiĝas nova E. gazeto, ne dependa de ia eklezia aŭ socia grupiĝo, naskita el la arda deziro inter- nacie per E. atesti pri radikala vivanta kristanismo, tute ali- speca ol de tiia okeidenta kristana eklezio, ĉu Rom. Katolika, ĉu Protestanta, ĉu Orient-Eŭropa. Kontraŭ burĝiĝinta mondu- miĝinta Eklezio, kiu genufleksas por la nuntempaj mondpo- tencoj, ni volas pledi p.or la vera Eklezio de Kristo, kiu kons- cias, ke ĝi eterne vivas sub la kruco kaj kontrastas kun la tuta mondo”.
Ni estas konvinkitaj pri bona intenco klopodi starigi en la nuna freneza mondo vivantan kristanecon kiu savos ĝin de pereo. Ni povas samopinii pri la fakto. ke la Eklezioj laŭ la vivpraktiko de siaj adeptoj ne konsekvente laŭvivas la instruon de Kristo. Ni Ĉatas la idealismon, kiu parolas el la paĝoj de la unua numero. Sed, kiel katoliko.i ni seias ke la vera Eklezio de Kristo staras sur la roko: Petrus. Kaj ke ni, forlasinte tiun firman rokon, dronos en la mondsufero, kiel ajn bonaj estu niaj intencoj. Tamen, ĉi tiu kun entuziasmo entreprenita laboro, povos fari multe da bono inter ne-katolikoj kaj ĉiuokaze al ni katolikoj, precipe ni katolikaj Esperantistoj la organo havas ion pripensindan por diri.
LA NOVA PRO LINGVA REVUO.
Ni ricevis Ia unuan numeron de monata gazeto, kiu estas eldonata kaj redaktata de Corrado Cerri, Ramazzano, Italujo.
Gi nomas sin sendependa de ia ajn intereso kaj celas pritrakti lingvajn, eldonajn kaj presajn problemojn „rilate esperantaj presajhoj”. Nu, la presan problemon ĝi mem ankoraŭ ne solvis tute, ĉar ĝi prezentas la supersignitajn literojn laŭ malnova
75
sistemo. ĉ = ch, i = jh, k.t.p.) kaj krome ne sukcesis venki la preseraro.in. La lingvan problemon ĝi ankaŭ bezonus solvi pli bone, ĉar ĝi mem montras lingvon kaj stilon ankoraŭ pli- bonigeblajn.
Krom la enkondukan artikolon de la Direktoro, ni trovis nur unu alian, kiu iom unuflanke pledas por Espcranto-vcrsfarado laŭ itala sistemo. La cetera enhavo ekzistas el diversspecaj anoncoj (de I.K.U.E., I.E.L., U.L.A. k.t.p.) kaj eltranĉoj el aliaj gazetoj. Cu tio devas montri „sendependecon’’?
La nova Revuo pligrandigis la nombron de jam ekzistanta.i revuoj. Kaj ni ne vidas gravan kialon. Cu ĝi havos longan vivon ŝajnas al ni dube, ĉar preskaŭ-morta ĝi naskiĝis. Povas esti ke nia diagnozo estas erara. La estonto lernos tion.
INTERNA 1DEO DE ESPERANTO.
Daŭrigo.
La „Enciklopedio” eble ne malpravas, kie ŝi diras:...
„La interna ideo neniam estis klare kaj strikte difinita.”
Ni tanien vidis, ke ŝi estas facile kaj klare difinebla.
Sed grave la „Enciklopedio” eraras en la vortoj, kittj sekvas tiun frazon:
„....sed ankaŭ en la religio ne la dogmoj estas la ĉefa a fero, kaj la ..interna ideo mein siniilas multe al la religio.”
Ci tie la verkinto en la „Enciklopedio" eraras pri la rolo kaj signifo de la dogmo en religio, kaj ankaŭ pri la rolo kaj signifo de la „interiia ideo"
en Esperanto.
Dognio ja estas veraĵo ne kontraŭa al la lioma racio, sed kiuu la lioma inenso ne povas komprtni. La dogmo cn la religio do postulas hutnilan akcepton pro la vortoj de Tiu, Kiu sciigis tiun veron al la homaro: Dio inein.
Cu tion ni povas diri pri la interna ideo de Esperanto? Absolute ue!
Cu la ..interna ideo" ne estas komprenebla? Tre bone ĝi estas, ĉar ĝi estas tutnatura. Cu la internan ideon ni nure akceptas pro la aŭtoritateco de Dro Zamenhof? Absolute ne! Ciu Esperantisto ĝin sentas praktikante Esperanton, eĉ tiui, kiuj ŝin kredas malutila al nia movado. Cu la akcepto de la ..interna ideo” estas necesa por esti Esperantisto? Absolute ne! En la konata ..deklaracio de Boulogne-sur-Mer Zameiiliof en sia difino de ..Esperantisto” tute ne niencias la ..interiian ideon”. (jin akceptante, ĝin forĵetante, eĉ ĝin mokante vi povas esti vera Esperantisto.
Jen do kiom valoras la komparo de la ..interna ideo” ktni dogmo kaj religio! Inter ambaŭ ekzistas nenia sameco.
Sed ien pli grava afero: ŝajnas, ke eĉ Dro Zamenliof sonĝis pri speco de religio, parolante pri sia „Honiaranisino". La „Enciklopedio" tiurilate diras:
„Tanicn Zamenhof klopodis doni pli firniau ideau bazou por la Espe- ..rantismo, kaj tial naskiĝis la parenca idearo, la Honiaranismo.”
Ni atente rigardu tiujn liniojn. „Zainenhoi klopodis doni pli firmaii bazon por Ia Esperantismo, t.e. por la Esperanto-movado li volis krei idean bazon pli firnian ol la „ncniain klare kaj strikte difinitan" ,,internan ideoil.”
Car tiu aserto pri la ..iiiterna ideo” pruviĝis neĝusta (ĉar ĝi estas klare kaj strikte difinebla), ni vidas, ke la Esperanto-niovado ne bezonas tiuu
„pli firinan idean bazon", ĉar kun la interna ideo Esperanto staras sur
natura roko. Kontraŭe, la „Homaranisnia” fundaniento estas fiimera, kaj
ni dankas la ĉielon, ke la cirkonstancoj malebligis Dron Zamenhof 'plue
laliori en tiu direkto, ĉar tiu laboro sendube fariĝus fatala por la Espe- ranto-propagando, precipc en katolikai rondoi, kitij komprenus la noiiiara- nisinon movado, eble doktrino. kiu celas stari super ĉiui religioj, por forigi la religiajn diferencojn, (kvankam rekonante ilian ekzistrajton), sanie kiel la Esperantismo celas iorigi lingvajn diferencojn (kvankain rekonante la ekzistrajton de la naciaj lingvoj).
Ne nur katoiiko, sed ĉiu kiu liavas ka.i uzas sanau menson, kai bone komprenas la signifon de „re'igio”, komprenas, ke tiu Homaranismo ntire estas fiimeraĵo. Religio estas doktrino. kiu montras kiel ia lioino devas agi rilate al Dio. Nur IJio mem povas konigi al ni tiuin rilatoin, ka.i vere Li tion faris en la tempo antaŭ Kristo pere de la Patriarkoj, Profetoj. kaj per Siaj ordonoj al la Juda popolo. Kaj fine vcnis la tenipo, jain anoncita en la paradizo: venis la Savonto, Kristo meni, kiel liomo sur la tero, kai Li starigis la Novan Interligon, fondis Sian Eklezion, kiun ĉitt devas aŭs- kulti por aŭskulti Dion.
Tiujn fakto.in pruvas la historio.
La homa racio diras, ke la vero estas unueca. Du kontraŭa.i asertoj ne ambaŭ povas esti veraj. Pro tio: la religio, kiŭn Dio mem predikis. nur povas esti la vera religio; ĉiuj aiiaj religioj nepre eraras.
La Homaranismo, sin metante super ĉiuj religioj. malrckonas la veran leligiou ka.i ĝin egaltaksas kiel la erarain religio.in. Tiel la eraro, Hoina- ranisnio, superus ia Veron! Jen kion neniu povas pravigi. Ka.i tial ni povas diri, ke la Homaianismo estis vera danĝero por la Esperanto-movado, ka.i ni prave ĝo.ias, ke tiu idearo tute formortis. Kvankam rekonante, kc ĝi ŝprucis el nobla idealo de nia Majstro, ni ĝin enterigu liom profunde. ke iieniain ĝi reaperu.
Jen do niaj konkludoj:
La ..interna ideo” estas realaĵo, ne karakteriza por Esperanto kiel lingva sistemo, sed la natura konsekvenco • de la uzado de lingvo, kiu ebligas facilan kontakton kun popoloj en la tuta mondo, kiu koutakto vekas fidon.
respekton, amon.
Ni ne troigu la signifon de la „interna ideo”, asertante, ke ĝi estas i®
mistera, iu soiĉa potenco, kiti senmanke kondukos la homaron al la paco.
Tia aserto estus malvera kaj ridinda, kaj pro tio malutilus al nia lttovado.
La „interna ideo”, eslante realajo, estas ankaŭ uzebla de la katolikoj, kai, ĉar tiu ..interna ideo”, kvankam per si ntent ne enliavante ian religian ideott, direktas al amo kaj paco inter la popoloj, kiuj ambaŭ estas bonaĵoi, ĝi faras Esperanton por ni pli ŝatinda, ĉar ĝi faciligas al ni la vojon al nia celo: Ia honoro de Dio kaj la feliĉo de la liomaro.
P. A. SCHENDELER.
ENSENDITAĴO.
WERK AAN DE WINKEL.
Reeds verschcidene keeren zi.in er pogingen aangevvend om de Redactie van ,,De Maasbode” er toe te bewegen om een Esperanto-rubriek in haar kolommen te doen opnemen. A1 deze pogingeu liebben ccliter, evenals de onze van recente datum, schipbreuk geleden. VVaarom toch, zoo vragen \vij ons af, kan ,.I)e Maasboue" dit niet doen? W aarom andere bladen wel?
W aarom \vel een rubriek voor bridgers, schakers, danuners
en postzegelliefhebbers en vaarom juist gcen Esperanto-ru-
briek? ’t Uiteindelijk doel van een rubriek is toch niets anders,
dan de bclangen van ecn bepaalde kring van lezers daarmede te dicnen. Ln nioct het bclang van haar kring van Esperan- tistische lczcrs die minstcns even groot (of grooter?) is, als dc dannnende of bridgcndc lezerskring, dan niet even goed gediend wordcn?
„Organiseert U in Katholiek verband” schrijft dc Katholieke Overheid voor. Zccr terccht. Maar in Rotterdam zijn een groot aantal Kathoiieken lid van socialistische of zelfs communisti- sche groepen. Zijn dezc Katholieken daarvoor te laken?
Misschien wcl, maar zij wisten niet eens dat er ook een Katho- lickc Esperanto-vcreeniging bestond. En de groep waar zij nu bij aangesloten zijn noemt zich „neutraal”. Voor cen groot deel ligt hicr dc schuld in dc iaksheid van onze brocders in Christus.
Maar voor EEN ZEER GROOT DEEL ook bij „De Maasbode”.
die weigert om de arme Rotterdamsche R.K. Esperanto-bevc- ging haar groote helpende hand toe te steken.
Ook „Herstel”, alle R.K. Werklieden welbekend, schiet in dit opzicht werkelijk tekort. W aarom wel honderd en een rubrie- ken over alles en nog wat behalve Esperanto. Tusschen twee haakjes, waarom de rubriek „Taal En Talen” van Prof. Dr.
Gerlach Royen, die het begrip van een normale arbeider te boven gaat! — Adspirant-linguisten kunnen ervan genieten, maar een wegwerkcr, dic dc geheclc dag in dc glociende zon gestaan liccft, zouden ook hem dc prachtige artikelen van dczcn gclccrden Franciskaan intcresscercn? — W aarom niet Espcranto, dat liccl wat bevattclijker is dan ,,voorzetsel- moorden”. „Kranten-lyriek”, enz.
In alle bcscheidenheid vragen wij ons af,
o fhier niet tekort gedaan wordt aan de Christclijke solidariteit.
Ons bondsorgaan lcent cr zich helaas niet toe nog dieper en uitvoerigcr op deze kwestic in tc gaan. Een goed verstaander hccft echter maar cen half voord noodig. Laten wij daarom met bovenstaandc „haivc woorden” volstaan.
Bij dezc „halve voorden” willen wij het echter geenszins latcn! Er moct gevcrkt \vorden.
Bij dczc stellen \vij daaroni aan allc afdcelingen van N.K.
voor dat zij 2 pctitie’s samenstellen, ĉĉn voor „De Maasbode”
en ĉen voor ,,Herstel”, waarin met klem wordt aangedrongen op het regelmatig verschijnen van cen Esperanto-rubriek.
Beide petitie’s iate men door ZOOVEEL MOGELIJK belang- hebbende onderteekenen, \vaarna men ze doorzendt naar on- staand adrcs. Ondcrgcteekende zorgt dan voor doorzending naar beidc bladen. Voor 1 September a.s. hopen wij alle petitie’s in ons bezit te hebben.
H. SMITS,
Zaagmolenstraat 193, Rotterdam-N,
TAALVRAAGSTUKKEN.
A Rubriek: Niet ontvangen.
B. LINGVO-RUBRIKO POR ESTONTAJ B-KANDIDATOJ.
Tradukprovo de la B-Tasko de la Ekzameno en ’s-Bosc'n, 1937. (Vidu N. K. Junio ’3fS.)
Zij gingen door kamers; Gervatius, zwijgend,
Bij tussenpozen stilstaand om muur of boog te bekijken, Riep herinneringen op, waarvan sommige hem aangenaam, an-
dere droevig stemden;
Alsof liij soms tot zichzelf zeide: „Alles is uit”,
Zo schudde hij liet hoofd en bewoog zwaaiend de hand;
Het scheen, dat hij in die herinnering zelf ’n kwelling vond En die wilde wegjagen. Zij stonden sti!
Boven, in ’n grote zaal, eeus de spicgelzaal,
Achter ’n verzatneling van spiegels slechts lijsten, die leeg stonden,
Vensters zondcr glas; tegenover ’n grote deur een balkon.
Daar stond ’n oude man met gebogen hoofd in meditatie ver- diept,
Met de hand bedekte hij z’n gelaat; weer zichtbaar Vertoonde het wanhoop met. zwaarmoedigheid.
I)e Graaf, ofschoon niets van dat alles begrijpend, W crd, terwijl hij hent beschouwde, aangedaan En drukte hem de hand; de oude man onderbrak De stilte terwijl hij de opgeheven liand schudde.
(Uit „Sinjoro Tadeo” Bladz. 51).
Mijn hart voelt zich steeds gedrukt, ziende Het oordeel van het hongerige volk over
Voorname personen. Wanneer ’n voornaam persoon in het slijk valt,
Bekijkt, bespot hem de gemene man met kwaadaardige vreugde, Alsof hij daardoor zijn eigen boosheid kon goed praten.
(Uit ..Tragedio de riiomo" Bladz. 51).
La traduko estas farita plejeble Iaŭlinie, por pli facila kom- preno.
Rli bone, kompreneble. estas, fari la tradukon per bonstila prczaĵo. Mi tre malkonsilas fari la tradukon versforme (alme- naŭ dum la ekzameno) ĉar por tio oni ne nur bezonas bone kompreni la ĝustan signifon, sed oni ankaŭ devas posedi poet- arton: kaj plue tio postulas multe da tempo; kaj multefoje !a kandidatoj jam nun plendas pro manko de tempo. Oiu ja scias, ke la Ekzamena Komitato ne postulas versformon.
79
Ekzercaĵo 19.
EXAMEN B. DEN llAACi. 21 Mei 193S.
