Zwiastuny wiosny
Kalendarzowa wiosna rozpoczyna się 21 marca.
Nadchodzącą wiosnę możemy rozpoznać po tym, że dzień jest coraz dłuższy, a noc krótsza. Słońce świeci coraz
mocniej, robi się coraz cieplej, a zalegający śnieg zaczyna
topnieć. Przyroda budzi się do życia.
Zaczynają kwitnąć
pierwsze
drzewa i kwiaty
Leszczyna
Leszczyna to najwcześniej kwitnąca roślina drzewiasta w Polsce, jej kwiaty pojawiają
się nawet już w lutym.
Moment ten uważany jest za początek botanicznego
przedwiośnia.
Wierzba
Wierzby wykorzystuje się w ogrodach i parkach jako drzewa i krzewy ozdobne, ale oprócz walorów dekoracyjnych mają także inne ciekawe zastosowania – jako
materiał do wyplatania koszyków lub element ozdobny w bukietach. Bazie kotki, a więc kwiatostany, na wierzbie
iwa są jednym z najbardziej charakterystycznych oznak wiosny.
Zazwyczaj pojawiają się wraz z pierwszymi ciepłymi dniami, już na
początku marca. Sprawiają, że pozbawione liści drzewa wyglądają
bardziej przyjaźnie.
Przebiśniegi
Przebiśniegi są jednymi z pierwszych kwiatów, pojawiających się na wiosnę.
Na pozór delikatne i wiotkie, zgodnie z nazwą, rzeczywiście są
w stanie przebić się przez resztki zalegającego śniegu. Przebiśniegi to
prawdziwe zwiastuny wiosny, a nie dość, że ładnie wyglądają, to jeszcze
przyjemnie pachną i dostarczają
pierwszego pyłku pszczołom.
Krokusy
W Polsce spotyka się je na halach i połoninach tatrzańskich
oraz w Bieszczadach. Krokusy wiosenne kwitną już na przedwiośniu, gdy tylko ziemia trochę rozmarznie. Zachwycają
swoimi pięknymi kwiatami, najczęściej białymi, żółtymi,
różowymi, fioletowymi lub
niebieskimi.
Zawilce
Zawilce zachwycą pięknym i obfitym kwitnieniem. Nazwa
zawilec, odzwierciedla naturę tych kwiatów. W języku greckim
zawilec oznacza wiatr.
Określenie wzięło się od
delikatnego kołysania płatków,
nawet przy niewielkim wietrze.
Pierwiosnki
Sama ich nazwa – pierwiosnek, pierwiosnka, prymulka,
prymula (pochodząca od łacińskiego słowa primus - wczesny) sugeruje, że
pojawia się wiosną jako jedne z pierwszych kwiatów. I rzeczywiście
duża grupa pierwiosnków zaczyna kwitnąć już wczesną
wiosną. Pierwiosnek - wyniosły i urzekający zarazem, przybiera różne
barwy i wysokości. Niektóre z nich wyrastają zaledwie kilka centymetrów
nad ziemię, inne osiągają ponad pół metra.
Zwierzęta budzą się
z zimowego
snu
Niedźwied ź brunatny
Jest bardzo dużym drapieżnikiem. Jego waga dochodzi do 800 kg. Zamieszkuje górskie lasy.
Przed zapadnięciem w hibernację naturalną gromadzi w organizmie tkankę tłuszczową brunatną. Schronienie na czas snu zimowego
znajduje w pieczarach, zaroślach lub wykrotach. W swej kryjówce zwanej gawrą
zimuje długo, lecz nie zapada w całkowite odrętwienie i od czasu do czasu się budzi. Po tym okresie zwierzę traci na wadze nawet do 200 kg. dlatego wiosną aby uzupełnić masę ciała musi jeść dużo mięsa. W Polsce jest pod
całkowitą ochroną.
Jeż
Jest to małe zwierzątko pokryte twardymi włosami (kolcami). Jeże prowadzą
naziemny i nocny tryb życia. Są
samotnikami. Potrafią się wspinać i pływać.
Są wszystkożerne ale głównie żywią się owadami. W klimacie umiarkowanym jeże zapadają w sen zimowy, zagrzebując się w stertach opadłych liści. Przed tym jednak
nabierają masy ciała nawet do 100 % swojej wagi. W zimie jeże czasem budzą się
zmylone chwilowym wzrostem temperatury do ponad 10 st.C. i wtedy
tracą dużo zasobów energetycznych.
Borsuk
Jest ssakiem wszystkożernym. Prowadzi życie nocne, dzień zwykle przesiaduje w norze,
która ma często dość skomplikowaną budowę i jest utrzymana w znakomitej czystości. W tejże kryjówce borsuk zasypia
z nastaniem mrozów. Jego sen zimowy nie jest ciągły. Podczas ocieplenia budzi się
i wychodzi z nory celem zaspokojenia pragnienia lub upolowania jakiejś przekąski.
Podczas snu zimowego jego organizm zużywa nagromadzony jesienią tłuszcz, przez co traci
na wadze nawet do 7 kg.
Suseł
Susły są zwierzętami stadnymi. Żyją w rodzinach i koloniach, które wspólnie zajmują dane siedlisko i wzajemnie ostrzegają się przed niebezpieczeństwami.
Kolonie najczęściej liczą od 20–200 osobników. Susły prowadzą dzienny tryb życia. Ich aktywność zmniejsza się
jesienią, kiedy przygotowują się do przetrwania zimy. Wtedy wejścia do nor zostają od środka zabudowane ziemią i utkane sianem. Na czas od października do marca zwierzęta zapadają w sen zimowy.
Hibernują samotnie, każdy w oddzielnej norze. W tym czasie zwierzęta te kilka razy przebudzają się na krótko,
wtedy zużywają znaczną część zgromadzonej energii.
Podczas snu temperatura ich ciała obniża się do 1,8–2,0
°C, serce spowalnia swoją pracę a organizm susła korzysta z zapasów tłuszczu zmagazynowanego
w lecie i jesieni.
Powracają
ptaki
Skowrone k
Od kiedy możemy delektować się śpiewem skowronków? Już na przełomie
lutego i marca. Trudno je zauważyć na polach i łąkach, gdyż są barwy ziemistoszarej i tylko nieznacznie wielkością przerastają wróbla. Skowronki
są ściśle związane z krajobrazem rolniczym. Nie bez powodu mówi się, że rolnik wychodzi w pole ze skowronkiem
i ze skowronkiem kładzie się spać.
Czajka
Wczesnym zwiastunem wiosny jest także czajka, która już w marcu przylatuje na lęgowiska. Zdarza się, że czajki w Polsce można spotkać już pod koniec lutego. Czajkę
rozróżnić można po charakterystycznym czubku oraz biało-czarnym ubarwieniu.
Niestety, czajka jest coraz bardziej nieobecna.
Przyczyną jest intensyfikacja rolnictwa − mechanizacja i chemizacja w rolnictwie, drapieżnictwo lisów, psów, kotów, wron czy
srok przyczynia się do stałego
spadku liczebności tych wspaniałych ptaków.
Żuraw
Jednym z pierwszych zwiastunów wiosny jest żuraw. Ptak ten wraca do Polski na
przełomie lutego i marca. Również w maju może się zdarzyć, że usłyszymy nad
głowami donośny gardłowy głos zwany klangorem i zobaczymy przelatujący klucz żurawi. Żuraw to najokazalszy i
największy z naszych ptaków.
Bocian biały
Zaraz za żurawiami do Polski zaczynają zlatywać bociany białe (od drugiej
polowy marca). Bociany, które zimę z reguły spędzają w Afryce, w podróż powrotną wyruszają w pierwszej połowie lutego. Ich powrót trwa około sześciu tygodni.
Z reguły boćki wracają do tego samego gniazda – po przylocie zaczynają je remontować i poprawiać. Nie czekają jednak na powrót dawnego partnera. Jeśli ten
zjawi się zbyt późno, w gnieździe może już nie być dla niego miejsca. W Polsce najwięcej bocianów bytuje na
północnym wschodzie Polski – na Mazurach, czy na Suwalszczyźnie. Tam jest mnóstwo terenów, na których mogą żerować, a mieszkańcy traktują je
bardzo przyjaźnie.
Jaskółka
Chociaż mówi się, że „jedna jaskółka wiosny nie czyni”, to właśnie przylot tych ptaków zwiastuje wiosenne ocieplenie. Jaskółki przylatują już gdy wiosna zadomowia
się w Polsce na dobre, w połowie kwietnia. Znane są z tego, że dzięki ich zachowaniu możemy
przewidzieć pogodę. Jak mówi mądrość ludowa: gdy jaskółki nisko latają to znaczy, że będzie padało. Z czego
to wynika? Jaskółki chwytają owady w locie.
W ciepłe, słonecznie dni prądy powietrzne wynoszą owady w górę, z kolei kiedy zbliża się deszcz, zmienia się ciśnienie i wilgotność powietrza, owady nie mogą wzbić się wysoko i szukają schronienia tuż nad ziemią.
A jaskółki podążają za owadami – wznosząc się wysoko w górę w słoneczną pogodę, albo nurkując w kierunku
ziemi, kiedy zbliża się deszcz.
