Wielojęzyczność Słownika języka polskiego S.B. Lindego w oparciu o wydanie drugie

(1)

Wielojęzyczność Słownika języka polskiego S.B. Lindego w oparciu o wydanie drugie

Joanna Bilińska

Uniwersytet Warszawski

V Glosa do leksykografii Warszawa, 19.09.2014 r.

J. Bilińska Wielojęzyczność Słownika języka polskiego S.B. Lindego w oparciu o wydanie drugie

(2)

Słownik języka polskiego

autor: Samuel Bogumił Linde 6 tomów

1807–1814 (pierwsze wyd.) 1854–1861 (drugie wyd.)

ogólny słownik języka polskiego

z tłumaczeniami na wiele języków i dialektów zapisywanych w wielu alfabetach

(3)

Przykładowy prosty artykuł hasłowy

(4)

Korpusowa dygitalizacja słownika Lindego

http://korpusy.klf.uw.edu.pl/pl/slownik-lindego/

II wydanie

słownik w pliku DjVu traktowany jako korpus wyszukiwarka korpusowa

(5)

Języki w słowniku Lindego

ok. 92 etnolekty,

oznaczone odpowiednimi skrótami (jak dotąd zidentyfikowano 251)

etnolekty:

germańskie słowiańskie romańskie

inne: arabski, hebrajski, sanskryt, turecki, węgierski, fiński, grecki, walijski, albański. . .

(6)

Alfabety i czcionki

alfabet łaciński ze znakami typowymi dla różnych języków, alfabet łaciński zapisany frakturą,

cyrylica (grażdanka i cyrylica cerkiewna), alfabet hebrajski lub podobny,

alfabet grecki

(7)

Alfabet łaciński

(8)

Alfabet podobny do hebrajskiego I

(9)

Alfabet grecki

(10)

Cyrylica

(11)

Skróty

różnego pochodzenia (z łaciny, polskiego), niekonsekwentnie stosowane,

kilka skrótów dla jednego etnolektu, np.:

dla włoskiego: Ital., It., Włosk., Wło.,

dla węgierskiego: Węg., Hung., Hg., Hng., Weg., Hungar., Ungar., Ung.,

(12)

Niekonsekwencja

(13)

Algorytm rozpoznawania cytatów obcojęzycznych

tekst kursywą (= skrót), wielka litera na początku, kropka na końcu,

cytat obcojęzyczny (krój prosty), średnik,

kropka po bloku cytatów

(14)

Przypadki nietypowe

1 kilka skrótów — jeden przykład

2 niejednoznaczność

Alb., Gal., Karn., Lit., Syr., Tur., Turk. — oznaczenia etnolektów oraz źródeł (z liczbą oznaczającą lokalizację)

(15)

Etnolekty germańskie I

niemiecki — zwykle bez skrótu, ewentualnie: Germ., Ger., Niem,

staro-wysoko-niemiecki: Notker., Notker, apud Notker, ap.

Notker, apud Notkerum., apud Otfrid, Ottfr., Ottfryd., Otfried., ap. Ofryd,

dolnoniemiecki: Niederd., Infer. Germ., Germ. Infer., średnio-wysoko-niemiecki: Willeram., ap. Viller., Willer, dolnosaski: Niedersachs., Niedersächs, Nidersächs, Osnabrück,

saski: Sax.,

wysoko-niemiecki: Hochdeutsch.

szwabski: Schwab.,

(16)

Etnolekty germańskie II

alemański: Alem., Alleman., austriacki: Austriac., Austr.,

gocki: Goth., ap. Uphil., Ulfilas, got., angielski: Angl., Angiel.,

fryzyjski: Frisland.,

niderlandzki: Holl., Hol., Holland.,

grupa skandynawska: Scand., Skand., skand., islandzki: Isl., Island.,

norweski: Norv.,

szwedzki: Sved., Svec., Suec., szwedz., duński: Dan., Dun.

(17)

Etnolekty słowiańskie I

zachodniosłowiańskie:

czeski: Bh., Boh., Cz., Czesk., czesk., staroczeski: staroczesk.,

słowacki: Slo., Slov., Slovac., Słow., morawski: Morav.,

łużycki: Sor.,

górnołużycki: Sor. 1, Sorab. sup., Surab. sup, Surab. 1, Sr. 1, dolnołużycki: Sor. 2, Sorab. inf., Sr. 2,

polski: Polon., Pol.,

staropolski: starop., staropolsk., połabski: Polab.

wschodniosłowiańskie:

rosyjski: Rs., Ross., ruski: rusk., Rusk.,

(18)

Etnolekty słowiańskie II

rusiński: Rusn., huculski: huc.,

karpacki: karp., Karpack.

południowosłowiańskie:

cerkiewnosłowiański: Cerk., Eccl., Ec., Eccles., Kośc., Kość., chorwacki: Cro., Croa., Croat., Kro., Kroa., Kroat.,

windyjski (styryjski): Vind., Vd., Wind., kraiński (goreński): Crn., Carn., Karn., bułgarski: Bulg.,

iliryjski: Illyr., illir., ilir.,

slawoński: Sla., Slav., Slavon., Sław., bośniacki: Bs., Bosn., Bośn., Boss., Boś.

(19)

Etnolekty romańskie I

łacina: Lat., Łac., łac., Lat. med., Łac. Śrz., Łac. śrzed., Łac.

śrzedniej,

starołaciński: Vetus Ital.,

francuski: Gall., Gallis., Gal., Franc., Fran., Francogall., hiszpański: Hisp., Hiszp., Hispan.,

portugalski: Portug.,

włoski: Ital., It., Włosk., Wło., rumuński: Roman.,

raguzański: Rg., Rag., dalmacki: Dalm., Dl., Dal.,

wołoski: Wołosk., Wallach., Walach.

(20)

Inne etnolekty I

semickie:

arabski: Arab., Arabsk., syryjski: Syr.,

hebrajski: Hebr., Hbr., Rab., Rabb.,

chaldyjski: Chald., Chal. Talm., Chald. Tal., Chald. Tlmd., Tal., samarytański: Samar.,

etiopski: Aeth., Aethiop., indo-irańskie:

sanskryt: sanskr., Sanscr., sanscr., hindi: Ind.,

awestyjski (zend): zend., Zend., perski: Pers., Persic.,

staroperski: Staropers. (tylko w jednym dopisku redaktora), tureckie:

(21)

Inne etnolekty II

turecki: Tur., Turc., Turk.,

krymski: Crim. Tatar., Tatar. Crim., Krim., Kimr., tatarski: Tatar., Tat.,

ugrofińskie:

węgierski: Węg., Hung., Hg., Hng., Weg., Hungar., Ungar., Ung.,

fiński: Finn., Finl., Finland., estoński: Esthon., Esthnic., lapoński: Lappon., Lapp., czudzki/wotski: czudz., czudzk.

helleńskie:

grecki: Greck., Gr., Graec.,

grecko-łaciński: Greckołac., greckołac., Graecolat., grecki dialekt eolski: Aeol.,

grecki dialekt dorycki: Dor.,

(22)

Inne etnolekty III

grecki dialekt epirocki: Epirot., grecki w Tesalonikach?: Thessal., u Tacjana Syryjczyka?: Tatian, celtyckie:

walijski: Wallis., Vallis., irlandzki: Hibern., irl., Irl., bretoński: Bretag., Bretan..

bałtyckie:

litewski: Lit., Lith., Litt., Litewsk., łotewski: Lett..

staropruski: staroprusk.

albański: Alb., Alban., syberyjski?: Siber., starobułgarski: starobółg.,

(23)

Inne etnolekty IV

meksykański?: Mexic., malajalam: Malabar., Malab., maurytyjski: Maurit.,

frygijski: fryg.,

u Kerona: ap. Keron, Kero., bagulalski?: Bagus., Kerze

(24)

Przypadki niejasne

(25)

Najliczniej reprezentowane etnolekty I

Skróty występujące ponad 10 000 razy dotyczą:

rosyjskiego (ok. 25 000), czeskiego,

bośniackiego,

kraińskiego (goreńskiego), chorwackiego,

cerkiewnego, windyjskiego

Po kilka tysięcy wystąpień mają skróty oznaczające:

dalmacki,

niemiecki (niezależnie od cytatów bez skrótów),

(26)

Najliczniej reprezentowane etnolekty II

grecki, węgierski, łacinę, raguzański, slawoński, słowacki.

(27)

Rozwinięcia skrótów nazw etnolektów — tabela

http://bc.klf.uw.edu.pl/347/

(28)

Objaśnienia do tabeli

Źródło skrótu = gdzie pojawia się po raz pierwszy:

LL — lista skrótów przygotowana przez Lindego, AH — artykuł hasłowy,

PL — „Prawidła etymologii” Lindego, errata

uzupełnienia

liczba wystąpień — szacunkowa na podstawie

http://korpusy.klf.uw.edu.pl/pl/slownik-lindego/

(jakość OCR-u)

(29)

Bibliografia I

Samuel Bogumił Linde, Słownik języka polskiego, wyd. I, Warszawa 1807-1814.

Samuel Bogumił Linde, Słownik języka polskiego, wyd. II, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Lwów 1854-1860,

http://kpbc.umk.pl/publication/8173.

Samuel Bogumił Linde, Słownik języka polskiego, wyd. II, reprint, Wydawnictwo Gutenberg-Print, Warszawa 1994,

http://kpbc.umk.pl/publication/8173.

Samuel Bogumił Linde, Słownik języka polskiego, wersja zdygitalizowana z wyszukiwarką,

http://korpusy.klf.uw.edu.pl/pl/slownik-lindego/.

(30)

Bibliografia II

Joanna Bilińska, Analiza i leksykograficzny opis struktury słownika Lindego na potrzeby dygitalizacji, rozprawa doktorska, Warszawa 2013,http://bc.klf.uw.edu.pl/347/.

Joanna Bilińska, Sostavlenie perečnâ sokraščenij nazvanij âzykov v ramkah proekta digitalizacii «Slovarâ pol’skogo âzyka» S. B. Linde [w:] Informacionnye tehnologii i pismennoe nasledie.

El’Manuscript-2012. IV naučnaâ konferenciâ, Petrozavodskij gosudarstvennyj universitet, Iževskij gosudarstvennyj tehničeskij universitet, Petrozavodsk, Iżewsk 2012, s. 34-43,

http://bc.klf.uw.edu.pl/301/.

(31)

Bibliografia III

Joanna Bilińska, Describing Linde’s Dictionary of Polish for Digitalisation Purposes [w:] I. Kosem, K. Kosem (red.), Electronic Lexicography in the 21st Century. New Applications for New Users. Proceedings of eLex 2011, Bled, 10-12 November 2011, Bled 2011.

Bożena Matuszczyk, Słownik języka polskiego S. B. Lindego.

Warsztat leksykografa, Wydawnictwo KUL, Lublin 2006.

Tadeusz Lewaszkiewicz, Panslawistyczne osobliwości leksykalne S.

B. Lindego i jego projekt stworzenia wspólnego języka słowiańskiego, 1980.

Marian Ptaszyk, Słownik języka polskiego Samuela Bogumiła Lindego. Szkice bibliologiczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2007.