1
V A
V
SPIS ZAW ARTOŚCI TECZK I
U l . Relacja j c .
3
5 / '' /1 ^I./2. Dokumenty ( sensu stricto) dotyczące relatora — ■>
I./3. Inne materiały dokumentacyjne dotyczące relatora J M II.-Materiały uzupełniające relację ---
III./I. Materiały dotyczące rodziny relatora f c ~ - 5 N
III./2. Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r. ' III./3. Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji ( 1939-1945) III./4. Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945 '—
III./5. Inne . “— — IV. Korespondencja
! . k u t ... 5 . A .
V. N azw iskow e karty informacyjne VI. Fotografie ( f a
7
i 2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
-I
Pam ięci:
Lucjan Żotobiński ps. “As", “Czarny" *1907 - +1981 Helena Żołobińska ps. “Halszka” *1906 - +1980 Stanisław Suszyński ps. “Witold” *1925 - +1996
Tadeusz Spodniewski ps. “Zbigniew” *1910 - +1944 zamordowany w Bydgoszczy Maria Spodniewska ps. “Teresa”, “Bystra” *1912 - +1972
Kazimierz Dzięgielewski ps. “Żywy” *1903 -+1961 Jadwiga Dzięgielewska ps. “Jodła” *1902 - +1981 Stanisław Dzięgielewski ps. “Staszek” *1925 - +1970
Adam Dzięgielewski *1927 - +1992
Mieczysława Wróblewska ps. “Ciocia Mięcia” *1907 - +2004 Halina Wróblewska ps. “Hala” '1926
ora z p a m ię c i A le ksan dra W róblew skiego -*1901 -+1939 nauczyciela z am o rdo w an eg o w Ł opatkach koło W ąbrzeźna
B urm istrz G olubia-D obrzynia
oraz Koło Polskiego Towarzystwa H istorycznego w G olubiu-D obrzyniu
serdecznie za p ra sz a ją na
£ £ £ & /& £ & * S k & f ó h c L - i f i ^ P l L L & u s n £ J f l u ^ u / r f L .
c /f y i- m ć ć ' '
Uroczyste Odsłonięcie Tablicy Pamiątkowej poświęconej pamięci
Mieszkańców domu przy ul. Kościuszki 16 w Dobrzyniu nad Drwęcą, którzy w latach 1940-1945 zaprzysiężeni w Związku Walki Zbrojnej,
stanowili ważny ośrodek konspiracyjny Armii Krajowej na Ziemi Dobrzyńskiej, walcząc w tajnych strukturach
z najeźdźcą niemieckim.
Dnia 12 czerwca o goclz! 11.00
Golub-Dobrzyń - kaplica cmentarna przy ul. Sokołowskiej
20
21
Uroczystość przygotowało Koło Polskiego Towarzystwa Historycznego wGolubiu-Dobrzyniu wraz z burmistrzem miasta. Oto treść tej tablicy:
Pamięci mieszkańców domu przy ulicy Kościuszki 16 w Dobrzyniu nad Drwęcą, którzy w latach 1940-1945, zaprzysiężeni w Związku Walki Zbrojnej, stanowili ważny ośrodek konspiracyjny Armii Krajowej na Ziemi Dobrzyńskiej, walcząc w tajnych strukturach z najeźdźcą niemieckim.
Lucjan Żołobiński p s., ,As ”,,, Czarny ” 1907-1981 Helena Żołobińska ps.,,H alszka” 1906-1980 Stanisław Suszyński ps. „W itold” 1925-1996
Tadeusz Spodniewski ps.„Zbigniew ” 1910-1944 zamordowany w Bydgoszczy
Maria Spodniewska ps.„Teresa”,,,B ystra” 1912-1972 Kazimierz Dzięgielewski ps.„Żywy ” 1903-1961 Jadwiga Dzięgielewska p s., Jodła ” 1902-1981
Stanisław Dzięgielewski ps.Staszek” 1925-1970
Adam Dzięgielewski 1927-1992
Mieczysława Wróblewska ps.,,C iocia M ięcia” 1907-2004 Halina W róblewskaps.„Hala” 1926
Aleksander Wróblewska nauczyciel 1901-1939 zamordowany w Łopatkach koło Wąbrzeźna.
Pamięć o nich niechaj trwa Golub-Dobrzyń 2004r.
Aktu odsłonięcia tablicy dokonali członkowie rodzin zmarłych działaczy A.K.
oraz p. Halina Jasiewicz i p.Henryk Górecki z Szafami- kombatant A. K. Tablicę poświęcił i mszę św. w intencji zaduszę zmarłych członków A.K.odprawił w
kaplicy cmentarnejf proboszcz par. Dobrzyń nad Drwęcą Ks. Prałat Janusz Śniegocki. Uczestniczyli przedstawiciele miejscowych władz, kombatanci A.K.
oraz przedstawiciele Fundacji Archiwum i Muzeum Pomorskiego Armii Krajowej,Światowego Związku Żołnierzy A .K , poczty sztandarowe i liczni mieszkańcy Golubia-Dobrzynia.
Jan Jagodziński
22
X dL. ^ V . O C a t o c k
■<a// A o f U o o ^h) Rykl xx>(Vn
NOWOŚCI
www.nowosci.com.pl REGION Golub-Dobrzyń uczcił bohaterów AKPrzerwane milczenie
W cz asie II w ojny św iatow ej G o lu b i D o b rzy ń były w aż n y m i o śro d k a m i k o n sp ira c y jn e j w alki. T u ta j na k w a te r a c h u k ry w a li się oficerow ie s z ta b u p o m o r
skiej k o m e n d y Z w iązk u W alki Z brojnej - A rm ii K ra jow ej i s tą d kierow ali r u c h e m o p o ru . W -medziek m ia s to po ra z p ierw szy u cz ciło ich , o d s ła n ia ją c t a b lic ę p o św ię co n ą p a m ię c i m ie sz k a ń c ó w d o m u p rzy u l. K ościuszki 16.
W ty m d re w n ia n y m d o m u - w o k re sie o k u p a c ji p rz y L in d e n s tra s s e , p rz e d w o jn ą K ościelnej - w la ta c h 1 9 4 0 -1 9 4 5 m ie śc iła się k w a te r a d o b rzy ń sk ie j p la có w k i AK. W c z te re c h p ry w a tn y c h m ie s z k a n ia c h u k ry w a n o t u „spalonych", p ro w a d z o n o n a s łu c h r a diow y, organ izo w an o , a p o te m w y sy ła n o p a c z k i d la w ięźniów obozów k o n c e n tra c y jn y c h i je n ie c k ic h . W z a k o n sp iro w a n y m s c h o w k u p o d p o d ło g ą zm ag a zy n o w a n o k a ra b in y , p isto le ty o ra z a m u n ic ję . P row a-
Fot. MARIA STAROSTA
Kwiaty pod tablicą składa Zbigniew Suszyński, syn Stanisława, aktor filmowy (grał m.in. w „Mło
dych wilkach” i „Ostatnim dzwonku”)
dzono t u ta k ż e sz k o len ie w ojskow e w p o słu g iw a n iu się b ro n ią .
P laców ka, w y łą c z o n a z O b w o d u R y p in , b e z p o śre d n io p o d p o rz ą d k o w a n a T o ru n io w i, b y ła m ie j
sc e m o d p ra w i n a r a d oficerów S z ta b u O k rę g u ZWZ-AK P om orze, b a rd z o w a ż n y m p u n k te m k o n ta k to w y m i m ie jsc e m n a s łu c h u rad io w eg o . J a k o sie d z ib a K o m endy O k rę g u d z ia ła ła n a In s p e k to ra ty : B ro d n icę, G ru d z ią d z, W łocław ek o ra z n a p o b lisk i T o ru ń i ca ły P odokręg. W k o n s p ir a c ji ako w sk iej d ziała li w szy scy d o ro śli i n a s to le tn i m ie s z k a ń c y d o m u .
N a u ro c z y sto ść o d sło n ię c ia ta b lic y , k tó r a za w isła n a ś c ia n ie zaby tk o w ej k ap licy c m e n ta r z a p a r a fia l
n ego w D o b rzy n iu , p rzybyli p o to m k o w ie w sz y s tk ic h c z te re c h ro d z in . A k tu o d sło n ię c ia d o k o n a li: A d am S p o d n ie w sk i z W ro cław ia - s y n M a rii (łączniczki i k u r ie rk i sz efa S z ta b u KO ZWZ-AK „W ichra") i T a d e u s z a S p o d n iew sk ieg o , n a u c z y c ie la z a k a to w a n e g o przez b y d g o sk ie g e s ta p o , też łą c z n ik a i k u r ie r a , K a
zim ierz D zięgielew ski z W ło cła w k a - s y n S ta n is ła w a, w n u k K azim ierza D zięgielew skiego, k o m e n d a n t a P laców ki (obaj z a d z ia ła ln o ść w AK tra fili w sty c z n iu 4 5 r o k u d o ła g ru ), M iro sła w a K ra je w sk a (z d o m u S u sz y ń sk a ) z R y p in a i Z b ig n iew S u s z y ń s k i z W arszaw y - dzieci S ta n is ła w a S u sz y ń sk ie g o , łą c z n i
k a d o z a d a ń sp e c ja ln y c h , o d z n a c z o n e g o K rzyżem W alecznych, te ż s k a z a n e g o n a z e s ła n ie , H a lin a B a- siew icz, z d o m u W róblew ska, f u n d a to r k a sy m b o licznej tab licy . W AK d z ia ła ła o n e i je j m a tk a - M ie
cz y sła w a W róblew ska. O jciec - n a u c z y c ie l z o s ta ł z a m o rd o w a n y n a p o c z ą tk u w ojny, je g o n a z w isk o ta k że w id n ieje n a tab licy .
W iele c iep ły c h słów p o d c z a s u ro c z y s to ś c i p a d ło p o d a d r e s e m H elen y i L u c ja n a Ż o ło b iń sk ic h , któ rzy z m a rli b ez p o to m n ie . O n był p lu to n o w y m AK, d o w ó d c ą k o m ó rk i łą c z n o śc i i k w a te r u n k u O b w o d u AK R yp in , łą c z n ik ie m z T o ru n ie m , O n a p ro w a d ziła s k rz y n k ę p o cz to w ą w yw iadu, w je j m ie s z k a n iu s t a cjo n o w ał sz e f w y w iad u O k rę g u ZW Z-AK P om orze J ó z e f G ru s s . P o n o siła te ż cię ż a r w y ży w ie n ia i p rz y g o to w a n ia n o c le g u d la oficerów o k rę g u . O piekow ała się - p o a re s z to w a n iu rodziców , b y n ie z o s ta li w y
w iezieni n a z g e rm a n iz o w a n ie - A d a m e m i W ojcie
c h e m S p o d n iew sk im i.
U ro c zy sto ść zo rganizow ało Koło P o lskiego T ow a
rz y stw a H isto ry cz n eg o w G o lu b iu -D o b rz y n iu . M ARIA STAROSTA
23
Dnia £7 marca £ 004 r, zmarła His czy sława Wróblewska, z d, B o m b alska ps , "Ciocia Mięcia" (1907 - £004), U r o d z i ł a sie £9 czerwca. 1907 r, w W i lamach w rodzinie rolników Jana i Wal erii z Przedpełskich, U k o ń czyła szkołę powszechną, W 19£8 r, w y s z ł a za maż za n a u czyciela A l e k s a n d r a Wróblewskiego, zamordowanego przez
SeIbstschutz w listopadzie 1939 r.
Działalność k o n s p i r a c y j n ą r o z p o c z ę ł a w m a r c u i 9 4 £ r, po zaprzysiężeniu przez K a z i m i e r z a Dziegiele w s k i e g o p s , " 2 y w y H ; z-ce kmdt. Placówki A K D o b r z y ń n , Drwęcą, Jej miesz k a n i e stanowiło często punkt k o n t a k t o w y i było m i e j s c e m s c h ronienia dla wielu uciekinierów, W r a m a c h akcji samopomocy prowadzonej przez Helenę Zołobińską p s , " H a l s z k a ” p r z y gotowywała i w y s y ł a ł a paczki oraz listy do oficerów p r z e b y w a j ą c y c h w obozach, p o magała rod z i n o m p o m o r d o w a n y c h , a także j e ń c o m i o s obom spalonym, Działała w sekcji sanitarnej W 8 K Dobr z y ń n, Drwęcą, Była
łączniczką Lucjana Sołobińskiego p s , " A s ” , "Czarny",
L a t e m 194£ r, trasą przez D o b r z y ń - Rypin - Sierpc - P ł ońsk - M o d l i n - W a r s z a w a d o k o n a ł a pr z e r z u t u do G e n eralnego G u b e rnatorstwa ściganego przez gestapo listami gończymi spalonego p racownika Obw, A K Lipno - S tanisława Szef e r a p s ,
"Pr a w n i k ” , Kanał ten był jeszcze kil k a k r o t n i e w y k o r z y s t y w a n y do celów konspiracyjnych, Do pracy w A K w ł ą c z y ł a n a j s t a r s z ą córkę Halinę zam, Basiewioz p s , "Hala",
Hazwisko M, Wróblewskiej wi d n i e j e na tablicy u pamiętniającej działalność kon s p i r a c y j n ą m i e s z k a ń c ó w domu przy ul. K ościuszki
16 w Dobrzyniu nad Drwęcą,
Po wojnie zamieszkała w Warszawie,
M a' i s l i i -=t 1 s S 1 9 1 3 5.
24
25
F U N D A ....
d ^ t %ARCHIW UM I MUZEUM POMORSKIE ARMII KRAJOWEJ __________ORAZ WOJSKOWEJ SŁUŻBY POLEK___________
A
BIURO FUNDACJI • 87-100 TORUŃ • UL. WIELKIE GARBARY 2 • TEL./FAX (0-56) 65-22-186 http://www.um.torun.pl/AK, e-mail: AK@um.torun.pl, fapak@wp.pl
KONTO: W IE LK O P O LS K I BANK K R E D Y T O W Y SA W T O R U N IU - NR R A C H U N K U 82 1090 1506 0 0 0 0 0 0 0 0 50 02 0244
Toruń 26.04.2004 r.
A
Pani
Halina Basiewicz ul. Ciasna 3
05-075 Wesoła
Szanowna P a n i!
Dzięki uprzejmości Pana Jagodzińskiego mogę nawiązać z Panią kontakt, na którym mi bardzo zależy. Otóż chciałabym napisać biogram śp. Mieczysławy Wróblewskiej, ale nie znam niektórych faktów z Jej życia. W związku z tym, bardzo Panią proszę o podanie :
1. wykształcenia śp. Mieczysławy ( nazwa szkoły, miejscowość i rok ukończenia),
2. imię męża, data zawarcia związku małżeńskiego, data śmierci męża i jej ewentualne okoliczności,
3. jak to się stało, że wojna zastała śp. Mieczysławę i Panią wraz z siostrą w Dobrzyniu nad D rw ęcą,
4. otrzymanych przez śp. Mieczysławę odznaczeń i stopni wojskowych, 5. daty i miejsca zgonu oraz miejsca spoczynku.
Będę zobowiązana za każdą informację o Zmarłej: W złożonej w 1978 r.
relacji o działalności konspiracyjnej, Mama podaje, że Pani została także zaprzysiężona do Armii Krajowej. W związku z tym, proszę o napisanie chociaż krótkiej relacji według załączonego schematu, dołączenie zdjęcia oraz ewentualnych dokumentów, potwierdzających Pani udział w konspiracji.
W załączeniu przesyłam schemat relacji oraz ostatni numer "Biuletynu", który wydaje Fundacja. Pragnę Panią poinformować, iż w naszym Archiwum relacja o działalności konspiracyjnej Pani Mamy znajduje się w teczce opatrzonej sygn.
K: 362/362 Pom.
Z góry dziękuję za nawiązanie z nami współpracy, n n
Z wyrazami szacunku i pow ażania... ...
Elżbieta Skerska dokumentalistka
i
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
WRÓBLEWSKA MIECZYSŁAWA p s ."Mięcia" Brodnica AK
Przed wojną i w czasie okupacji mieszkała z rodziną w Golubiu przy ul. Kościuszki 16 (vel Kościelnej
16)- Ltindenstrasse 16, Golub Stid - w drewnianym domku, w którym mieszkali także: Helena i Lucjan Zołobińscy, Dzięgie1ewscy i Spodniewski z rodziną.
Helena ps."Halszka" i (Lucjan) Zołobińscy oraz ich siostrzeniec Stanisław Suszyński ps."Witold"
utrzymywali przez całą okupację wdowę Mieczysławę Wróblewską ps."Mięcia" (po zamordowanym w paździer
niku 1939r. nauczycielu Aleksandrze) z trojgiem dzieci, która pozostała bez środków utrzymania.
T.: Zołobińska Helena, Insp. Brodnica, K-333, I, l/£, 5, 6.
40
41
42
