Szwarc, Andrzej
"Dezydery Chłapowski 1788-1879",
Zdzisław Grot, Warszawa-Poznań 1983 :
[recenzja]
Przegląd Historyczny 75/1, 214 1984
Artykuł umieszczony jest w kolekcji cyfrowej bazhum.muzhp.pl,
gromadzącej zawartość polskich czasopism humanistycznych
i społecznych, tworzonej przez Muzeum Historii Polski w Warszawie
w ramach prac podejmowanych na rzecz zapewnienia otwartego,
powszechnego i trwałego dostępu do polskiego dorobku naukowego
i kulturalnego.
Artykuł został opracowany do udostępnienia w Internecie dzięki
wsparciu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach
dofinansowania działalności upowszechniającej naukę.
214
ZA PISK Idzyrzecki Gurowski m iał na imię M elchior, a syin Jan a A ndrzeja M orsztyna (nie A ndrzeja, ja k w książce!), poety i ekspodskarbiego m iał imiona M ichał Wojciech, nie pochłonęłoby zbyt wiele czasu i pracy. W ątpliwości budzą też takie nazwiska d tytuły, ja k „Kierski, kasztelanie poznański” (s. 197) i „K ratkow ski, staro sta kol ski” (s. 162). W pierwszym przypadku (zajrzałem do odpowiedniego rękopisu w Bi bliotece U niw ersytetu W arszawskiego i stw ierdziłem prawidłowość lekcji M. Ko- maszyńskiego) może chodzić albo o Ja n a Antoniego Krzyckiego, syna kasztelana poznańskiego Stanisław a, albo też o Sam uela Kierskiego, cześnikowica i sędzica poznańskiego, w przyszłości k asztelan k a rogozińskiego. Nazwisko K ratkow ski nie w ystępuje w herbarzu, może chodzi o K retkow skiego? W każdym razie niezbędne byłoby sprostow anie pom yłek autorów diariuszy w odpowiednich przypisach.
Omówione powyżej usterki obniżają - nieco przyjem ność i pożytek) płynące z lek tu ry tej interesującej książki, a w iną za ich pow stanie należy obarczyć rów nież, jak sądzę, wydawnictwo.
S. C.
Zdzisław G r o t , D ezydery Chłapowski 1788—1879, Wielkopolskie Towarzystwo K ulturalne. U niw ersytet im. Adama Mickiewicza:, seria „W ybitni W ielkopolanie”, Państw ow e W ydawnictwo Naukowe, W ar szawa—Poznań 1983, s. 232.
Zainteresow anie postacią generała Dezyderego Chłapowskiego w ostatnich la tach znacznie wzrosło, o czym świadczą aż cztery dotyczące go przyczynki i o p ra cowania, k tó re ukazały się m iędzy 1978 a 1983 rokiem; znalazł się w śród n ic h . naw et osobny tom studiów. K siążka Z. G r o t a , w ykraczająca poza ram y naUko- w opopulam ego zarysu, sum uje wiedzę o oficerze napoleońskim, jednym z w y b it niejszych dowódców polskich w okresie pow stania listopadowego, pionierze now o czesnych m etod agrotechnicznych i pracy organicznej w Wielkopolsce. W śród w y korzystanych źródeł n a pierwszy plan w ysuw ają się m ateriały ze zbiorów rodzin nych, m.in. korespondencja generała, dokum enty osobiste, papiery m ajątkow e. Uwzględniono też, choć w ograniczonym zakresie, archiw alia wytw orzone przez władze pruskie. Pozwoliło to, zgodnie z zasadam i nowoczesnej biografistyki, przed staw ić postać generała na tle środow iska i epoki. Oprócz przypom nienia faktów z życia postaci tytułow ej i uściślenia niejednego z daw niejszych ustaleń zajął się też G rot sylw etką psychologiczną Chłapowskiego, zw racając uwagę szczególnie na jego konserw atyw ne poglądy i głęboką religijność w ostatnim okresie życia. Ukazał też, w ykraczając poza dotychczasowe opracowania, k rąg rodzinny i tow arzyski Chłapowskich w X IX wieku.
W aneksie autor umieścił nieznany list generała do żony z 16 lipca 1831, dono szący o przym usowym przejściu granicy pruskiej przez korpus Giełguda. Książkę uzupełnia szczegółowe kalendarium .
A .S .
Bolesław L i m a n o w s k i , Historia dem okracji polskiej w epoce porozbiorowej, wstępem poprzedził i przypisam i opatrzył A rtu r L e i n w a n d , Państw ow y In sty tu t W ydawniczy, seria „Klasycy Historio g rafii”, W arszawa 1983, s. 931.
Pionierskie opracowanie dziejów szeroko rozum ianej polskiej lewicy, powstałe w początkach XX stulecia, było'zarazem jedną z pierw szych prób napisania histo rii w alk narodowowyzwoleńczych w dobie porozbiorowej. W ątki zasygnalizowane przez L i m a n o w s k i e g o podjęła późniejsza historiografia i choć zostały one
