Instytucja
świadka koronnego
Karolina Chabasińska
Pojęcie
Świadek koronny jest to podejrzany o współudział w przestępstwie popełnianym w zorganizowanej grupie
przestępczej, wobec którego wstrzymane zostaje ściganie karne, w zamian za obietnicę złożenia pełnych zeznań w procesie prowadzonym przeciwko osobom objętym
porozumieniem przestępczym.
Jego genezę upatruje się w procesie anglosaskim (tzw.
king's witness). Wówczas był nim sprawca, który za
obietnicę darowania mu kary składał zeznania obciążające
innych, znacznie groźniejszych przestępców.
Formy występowania instytucji świadka koronnego:
1. Forma karnomaterialna (tzw. „mały świadek koronny”) – przewidziana w Kodeksie karnym w postaci:
świadek koronny in sua causa, we własnej sprawie, obligatoryjnie: sąd
stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet może warunkowo zawiesić jej wykonanie w stosunku do sprawcy współdziałającego z innymi osobami w popełnieniu przestępstwa, jeżeli ujawni on wobec organu powołanego do ścigania przestępstw (prokurator, Policja) informacje dotyczące osób
uczestniczących w popełnieniu przestępstwa oraz istotne okoliczności jego popełnienia (art. 60 § 3 k.k.)
świadek koronny in altera causa, w innej sprawie, fakultatywnie: sąd na
wniosek prokuratora może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet warunkowo zawiesić jej wykonanie w stosunku do sprawcy
przestępstwa, który niezależnie od wyjaśnień złożonych w swojej sprawie, ujawnił przed organem ścigania i przedstawił istotne okoliczności, nieznane dotychczas temu organowi, przestępstwa zagrożonego karą powyżej 5 lat pozbawienia wolności (art. 60 § 4 k.k.)
2. Forma karnoprocesowa-
przewidziana przez odrębną ustawę z dnia 25 czerwca 1997 r. o świadku koronnym (tekst jedn. Dz. U. Z 2007 r. Nr 36, poz.232 z późn.zm.).Początkowo była to ustawa okresowa – dopiero na mocy Noweli z dnia 22 lipca 2006 r. przedłużono jej obowiązywanie na czas nieoznaczony.
Zakres przedmiotowy ustawy:
- przestępstwo lub przestępstwo skarbowe popełnione w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego
- przestępstwo łapownictwa biernego określone w art. 228 § 1 i 3-6 k.k.
- przestępstwo łapownictwa czynnego określone w art. 229 § 1 i 3-5 k.k.
- przestępstwo płatnej protekcji określone w art. 230 § 1 k.k.
- przestępstwo udzielenia korzyści majątkowej w zamian za załatwienie sprawy określone w art. 230a § 1 k.k.
-nadużycie władzy przez funkcjonariusza publicznego określone w art. 231 § 1 i 2 k.k.
- przestępstwo przekupstwa i oszustwa wyborczego określone w art. 250a § 1 k.k.
- przestępstwo samego brania udziału w zorganizowanej grupie przestępczej lub związku mających na celu popełnienie przestępstwa lub przestępstwa
skarbowego określone w art. 258 k.k.
- przestępstwo oszustwa na stanowisku kierowniczym określone w art. 296a § 1, 2 i 4 k.k.
- przestępstwa związane z korupcją w sporcie określone w art. 46 ust.1-4, art. 47 oraz art. 48 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie (Dz. U. Nr 127, poz.857 z późn.zm.).
Zakres podmiotowy ustawy:
Podejrzany, aby być dopuszczonym do składania zeznań w charakterze świadka koronnego, musi spełniać trzy obligatoryjne i jeden fakultatywny warunek:
-do chwili wniesienia aktu oskarżenia do sądu jako podejrzany w swoich
wyjaśnieniach przekazał organowi prowadzącemu postępowanie informacje, które mogły przyczynić się do ujawnienia okoliczności przestępstwa, wykrycia
pozostałych sprawców, ujawnienia dalszych przestępstw lub zapobieżenia im (art. 3 ust. 1 pkt 1 lit.a u.ś.k.);
-ujawnił majątek swój oraz znany mu majątek pozostałych sprawców przestępstwa lub przestępstwa skarbowego objętego zakresem ustawy o świadku koronnym (art.3 ust. 1 pkt 1 lit. b)
-zobowiązał się do złożenia przed sądem wyczerpujących zeznań dotyczących osób uczestniczących w przestępstwie lub przestępstwie skarbowym oraz pozostałych okoliczności, popełnienia przestępstwa lub przestępstwa skarbowego
wymienionego w art.3 ust. 1 pkt 2 u.ś.k.
-warunek fakultatywny: można uzależnić dopuszczenie dowodu z zeznań świadka koronnego także od zobowiązania się podejrzanego do zwrotu korzyści
majątkowych odniesionych z przestępstwa lub przestępstwa skarbowego oraz naprawienia szkody nim wyrządzonej (art. 3 ust. 2 u.ś.k.)
Nie wolno przyznać statusu świadka koronnego (art. 4 u.ś.k.):
-usiłował popełnić albo popełnił zbrodnię zabójstwa lub współdziałał w popełnieniu takiej zbrodni
-nakłaniał inną osobę do popełnienia czynu zabronionego, określonego w art. 1 ustawy, w celu skierowania przeciwko niej postępowania karnego
-kierował zorganizowaną grupą lub związkiem mającym na celu
popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego
Postanowienie:
> sąd przed wydaniem postanowienia o dopuszczeniu do składania przez podejrzanego zeznań w charakterze świadka koronnego:
-bada, czy zachodzą warunki do podjęcia takiej decyzji
-przesłuchuje podejrzanego co do okoliczności warunkujących dopuszczenie dowodu z zeznań świadka koronnego
-określa termin i sposób wykonania zobowiązania zwrotu korzyści majątkowej odniesionej z przestępstwa lub z przestępstwa skarbowego oraz naprawienia szkody nim wyrządzonej
> postanowienie o dopuszczeniu lub odmowie dopuszczenia
dowodu z zeznań świadka koronnego sąd wydaje w terminie 14 dni od dnia wpływu wniosku (art. 5 ust. 5 u.ś.k.)
> wyjaśnienia złożone w charakterze podejrzanego nie mogą stanowić dowodu, gdy:
-prokurator nie wystąpił z wnioskiem o dopuszczenie zeznań świadka koronnego -sąd wydał postanowienie o odmowie dopuszczenia zeznań
>czynności wcześniej podjęte i zmierzające do dopuszczenia dowodu uważa się za niebyłe, a także zniszczeniu podlegają:
-postanowienie o przedstawieniu zarzutów wydane w oparciu o wyjaśnienia złożone w charakterze podejrzanego
-protokoły zawierające wyjaśnienia złożone w charakterze podejrzanego, złożone przed prokuratorem i sądem
-wnioski prokuratora, w kwestii dopuszczenia przez sąd dowodu z zeznań świadka koronnego
