Uniwersytet Warszawski
Streszczenie
Opracowanie jest prób oszacowania wydatków na prywatne usługi medyczne w Polsce. Jest to niełatwe zadanie, poniewa brakuje pełnych, wiarygodnych i jedno-rodnych danych. Brakuje sposobów, które umoliwiłyby zebranie kompletnych informacji o wydatkach przedsibiorstw i instytucji na usługi medyczne dla pracow-ników. Posługiwanie si rónymi metodami i korzystanie z rónych ródeł informacji przy próbie ustalenia wydatków gospodarstw domowych na usługi medyczne daje zrónicowane wyniki.
Uzasadnione wydaje si by zatem stwierdzenie, e nie wiemy dokładnie, ile rodków trafia do prywatnych wiadczeniodawców usług medycznych w Polsce, czyli de facto – nie wiemy, ile rodków finansowych znajduje si w polskim systemie ochrony zdrowia i jak rol odgrywaj w nim wydatki prywatne.
Słowa kluczowe: wydatki na prywatne usługi medyczne, wydatki przedsibiorstw na usługi me-dyczne dla pracowników, rodki finansowe w polskim systemie ochrony zdrowia
1. Wprowadzenie
Wydatki na ochron zdrowia ponoszone przez prywatne podmioty, tj. gospodarstwa domowe oraz przedsibiorstwa i instytucje obejmuj wydatki na zakup leków i sprztu medycznego, opłaty za wizyty lekarskie, badania diagnostyczne i usługi rehabilitacyjne, zakupy abonamentów, upraw-niajcych do korzystania z placówek prywatnych wiadczcych usługi medyczne oraz prywatnych ubezpiecze zdrowotnych.
Warto transakcji na rynku aptecznym oraz wysoko wydatków gospodarstw domowych na zakup leków były ju przedmiotem analiz autorów, natomiast niniejsze opracowanie jest prób oszacowania wartoci transakcji dokonywanych na rynku prywatnych usług medycznych. Jest to niełatwe zadanie, poniewa brakuje pełnych, wiarygodnych i jednorodnych danych. wiadczenio-dawcy prywatnych usług medycznych nie zawsze s zainteresowani ujawnieniem poziomu swoich przychodów. Brakuje sposobów, które umoliwiłyby zebranie kompletnych informacji o wydat-kach przedsibiorstw i instytucji na usługi medyczne dla pracowników. Posługiwanie si rónymi metodami i korzystanie z rónych ródeł informacji przy próbie ustalenia wydatków gospodarstw domowych na usługi medyczne daje zrónicowane wyniki.
Uzasadnione wydaje si by zatem stwierdzenie, e nie wiemy dokładnie ile rodków trafia do prywatnych wiadczeniodawców usług medycznych w Polsce, czyli de facto – nie wiemy, ile rodków finansowych znajduje si w polskim systemie ochrony zdrowia i jak rol od-grywaj w nim wydatki prywatne.
2. Uczestnicy rynku prywatnych usług medycznych w Polsce
Rynek prywatnych usług medycznych w Polsce ma – tak, jak kady rynek dóbr i usług – stro-n podaow i popytow.
Stron podaow reprezentuj sob wiadczeniodawcy usług, tj.: • prywatne centra medyczne,
• niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej,
• lekarze, prowadzcy prywatne praktyki lekarskie.
wiadczeniodawcy wystpuj jako podmioty na rynku prywatnych usług medycznych wyko-nujc usługi medyczne, na których realizacj nie podpisano kontraktów z Narodowym Funduszem Zdrowia.
Prywatne centra medyczne, które pojawiły si w Polsce po transformacji ustrojowej, wiad-czyły pocztkowo usługi medyczne głównie pracownikom duych firm i midzynarodowych korporacji, którym pracodawcy wykupili abonamenty. Prywatna opieka medyczna stała si w Pol-sce jednym z najbardziej podanych „bonusów”, nierzadko majcych wpływ na decyzje pracowników o zmianie miejsca pracy lub pozostaniu u danego pracodawcy. Obecnie klientami prywatnych centrów zostaj coraz czciej posiadajcy abonamenty pracownicy mniejszych firm, a take osoby bdce posiadaczami polis ubezpieczeniowych (które sfinansowali sami lub ich pra-codawcy) oraz pacjenci płaccy indywidualnie za kad usług medyczn.
Na polskim rynku prywatnych usług medycznych wyranie dominuje kilka najwikszych podmiotów i trwaj procesy konsolidacyjne. Coraz wicej firm medycznych jest kupowanych przez fundusze inwestycyjne.
Najwikszym „graczem” na polskim rynku usług medycznych stał si ostatnio Lux Med spół-ka z o.o. – jest to najnowszy i najwikszy podmiot, powstały w wyniku konsolidacji (od 5 stycznia 2009 r). Jej włacicielem jest Mid Europa Partners, fundusz private equity, inwestujcy we wschodniej czci Europy. W skład grupy Lux Med wchodz: Kliniki Medyczne Lux Med, Pry-watne Centra Medyczne Promedis oraz Medycyna Rodzinna. Kapitałowo powizane z grup jest równie Centrum Medyczne LIM1.
Wyniki badania przeprowadzonego w 2009 roku na zlecenie Ogólnopolskiego Zwizku Me-dycyny Prywatnej – Medycyna Prywatna2 pokazuj, i sektor opieki zdrowotnej zlokalizowany w prywatnych centrach medycznych cechowała w latach 2006 – 2008 znaczna dynamika wzrostu (tabela 1).
W badaniu wziło udział 9 sporód 20 najwikszych podmiotów, w tym wszystkie firmy z czołówki operatorów sieci usług medycznych. W ujciu ilociowym oznacza to, i w badaniu uczestniczyło 45% prywatnych centrów medycznych, ale jego reprezentatywno jest znacznie wiksza ze wzgldu na udział w badaniach najwikszych firm. Opierajc si na wysokoci składek członkowskich w Zwizku, która w duym stopniu jest proporcjonalna do przychodu firm, mona stwierdzi , i w badaniu uczestniczyły firmy reprezentujce ok. 70% kapitału firm członkowskich.
1S. Dblewski – „Abonament prosz”, 17.10.2009, „Gazeta Ubezpieczeniowa on-line”, www.gu.com.pl.
2
R. Mołdach – Badanie ilociowe rynku prywatnych pracodawców ochrony zdrowia, Analizy rynku medycznego, maj 2009, www.medycynaprywatna.pl.
Tabela 1. Przychody prywatnych polskich centrów medycznych (9 podmiotów) i ich dynamika wzrostu.
Lata
Wyszczególnienie 2006 2007 2008
Przychód sektora w mln zł 533,4 699,3 930,4
Dynamika wzrostu sektora - 31,1% 33,1%
Dynamika wzrostu firm (rednia) 28,6% 32,9% 35,3%
Dynamika wzrostu firm (najnisza) 17,0% 25,3% 7,8%
ródło: R. Mołdach – Badanie ilociowe rynku prywatnych pracodawców ochrony zdrowia, Ana-lizy rynku medycznego, maj 2009, str. 4, www.medycynaprywatna.pl.
Rok 2008, w którym objawy spowolnienia gospodarczego były ju widoczne w gospodarce, był dla centrów medycznych najlepszym sporód badanych lat, zarówno pod wzgldem wielkoci sprzeday usług medycznych, jak i ich dynamiki. Utrzymujcy si w latach 2007 – 2008 ponad 30% wzrost przychodów na rynku usług medycznych wyrónia korzystnie ten sektor na tle innych sektorów gospodarki.
Dane o iloci prowadzonych prywatnych praktyk lekarskich i stomatologicznych, finanso-wanych ze rodków niepublicznych3 oraz liczbie udzielonych porad, oszacowane przez Główny Urzd Statystyczny, przedstawiono w tabeli 2.
Tabela 2. Praktyki lekarskie i stomatologiczne oraz ilo udzielonych porad w placówkach finansowanych ze rodków niepublicznych ( tys.)
Ilo prowadzonych praktyk Liczba udzielonych porad Rok
lekarskich stomatologicznych lekarskich stomatologicznych
2000 24,0 8,1 13 791 5 353
2005 24,6 7,9 17 077 7 419
2006 24,2 8,5 21 212 8 368
2007 30,1 8,2 29 683 9 488
ródło: Rocznik Statystyczny 2008, GUS Warszawa, str. 375.
W latach 2000 – 2007 o ok. 25% wzrosła ilo prowadzonych prywatnych praktyk lekarskich (praktyki stomatologiczne – pozostawały na zblionym poziomie); liczba udzielonych porad lekar-skich finansowanych ze rodków prywatnych zwikszyła si o ponad 110%, a porad stomatologicznych – o prawie 80%.
Stron popytow rynku usług medycznych reprezentuj pacjenci, którzy korzystaj z odpłat-nie wiadczonych usług. Odpłatno za usługi medyczne moe przybra posta :
• wydatków bezporednich gospodarstw domowych, które zdecydowały si zapłaci za kon-kretn usług w momencie tzw. zaistnienia potrzeby zdrowotnej,
3 Dane dotyczce praktyk lekarskich i stomatologicznych, działajcych wyłcznie w ramach rodków niepublicznych osza-cowano na podstawie wyników badania reprezentacyjnego podmiotów, w których liczba pracujcych nie przekracza 9 osób – Zob. Rocznik Statystyczny 2008, str. 366.
• przedpłat, dokonywanych przez pracodawców w zwizku z zakupem abonamentów dla pra-cowników; pracownik nabywa w ten sposób uprawnienie do wiadczenia otrzymywanego w sektorze prywatnych usług medycznych, a z samego wiadczenia korzysta dopiero w momencie zaistnienia potrzeby zdrowotnej,
• przedpłat, zwizanych z zakupem polis ubezpieczeniowych przez pracownika lub praco-dawc (stanowicych zazwyczaj element ubezpieczenia grupowego lub uzupełnienie ubezpieczenia na ycie).
Badania przeprowadzone na zlecenie Ogólnopolskiego Zwizku Medycyny Prywatnej – Me-dycyna Prywatna4 pozwoliły wskaza podstawowe ródła finansowania opieki medycznej w objtych analiz centrach medycznych (tabela 3).
Tabela 3. -ródła finansowania usług medycznych w polskich centrach medycznych (9 podmiotów) w 2008 roku
Płatnicy usług
medycznych Pacjenci Pracodawcy NFZ Ubezpieczenia Inne
rednio (%) 29,5 43,7 38,3 3,3 1,3
Najmniej (%) 3,0 1,0 1,0 1,0 0,0
Najwicej (%) 98,0 95,0 81,0 5,0 3,0
ródło: R. Mołdach – Badanie ilociowe rynku prywatnych pracodawców ochrony zdrowia, Ana-lizy rynku medycznego, maj 2009, str. 5, www.medycynaprywatna.pl.
Najwikszy redni udział w finansowaniu opieki zdrowotnej otrzymywanej w badanych cen-trach medycznych mieli pracodawcy (43,7%), Narodowy Fundusz Zdrowia (38,3%) i pacjenci (29,5%); niewielki odsetek usług medycznych finansowano z ubezpiecze prywatnych (3,3%).
W objtej badaniami grupie znalazły si zarówno centra medyczne finansowane w zasadniczej czci ze składek publicznych (max. 81%), pracodawców (max. 95%) i bezporednio przez pa-cjentów (max. 98%). Dane te s dowodem znaczcego zrónicowania placówek pod wzgldem dominujcego płatnika wiadczonych usług.
Pod stał opiek objtych badaniem centrów medycznych pozostawało w 2008 roku ponad 1,2 mln osób. Najwikszym płatnikiem usług medycznych dla tej grupy byli pracodawcy (73,8% pacjentów). Obok osób objtych stał opiek, finansowan z przedpłat, ok. 650 tys. osób skorzy-stało z usług medycznych na zasadach fee-for service (tzw. opłata na wiadczenie). Badania nie pozwalaj jednoznacznie stwierdzi , czy i w jakiej czci osoby te pozostawały pod stał opiek placówki medycznej, czy te wizyty w centrum medycznym były jednorazowe czy sporadyczne. Mona zatem przyj , e z usług badanych centrów medycznych skorzystali w 2008 roku pacjenci mieszczcy si w przedziale od 1,2 mln–1,8 mln osób.
4
R. Mołdach – Badanie ilociowe rynku prywatnych pracodawców ochrony zdrowia, Analizy rynku medycznego, maj 2009, www.medycynaprywatna.pl.
3. Ustalanie poziomu wydatków na prywatne usługi medyczne
Prywatnymi podmiotami dokonujcymi zakupu usług medycznych s gospodarstwa domowe oraz przedsibiorstwa. Autorzy podjli prób ustalenia wydatków prywatnych na usługi medycz-ne, traktujc je jako sum wydatków gospodarstw domowych oraz przedsibiorstw i instytucji na zakup usług medycznych oraz przedpłat z tytułu zakupu abonamentów medycznych i prywatnych ubezpiecze zdrowotnych, dokonywanych głównie przez przedsibiorców.
Wydatki przedsibiorstw na usługi medyczne s trudne do precyzyjnego okrelenia. Ta opinia sformułowana została przez ekspertów podczas konstrukcji Narodowego Rachunku Zdrowia dla Polski5 (przygotowanego wg metodologii OECD) i do dnia dzisiejszego wci pozostaje aktualna. W prezentowanym materiale, do oszacowania wydatków prywatnych na usługi medyczne, ponoszonych przez inne podmioty ni gospodarstwa domowe, wykorzystano stosowny fragment Narodowego Rachunku Zdrowia. Jest to – wynikajcy z klasyfikacji według ródeł finansowania – element składowy pozycji HF.2.: „Sektor prywatny”6. Pozwala on ustali wydatki przedsibiorstw na wiadczenia z zakresu medycyny pracy, na zakupy abonamentów oraz prywatnych ubezpiecze zdrowotnych oraz wydatki instytucji niekomercyjnych non-profit (zakładamy, e te podmioty nie kupuj leków i sprztu medycznego).
Do ustalenia wysokoci wydatków gospodarstw domowych na usługi medyczne wykorzysta-no dwa ródła informacji:
• badania budetów gospodarstw domowych (BBGD),
• rachunki narodowe, umoliwiajce – dziki ostatecznemu podziałowi dochodu narodowego – ustalenie poziomu wydatków na zakupione przez gospodarstwa domowe dobra i usługi konsumpcyjne.
Badania budetów gospodarstw domowych (BBGD) pozwalaj ustali wysoko i struktur wydatków na zakupy dóbr i usług konsumpcyjnych. Umoliwiaj m. in. okrelenie miesicznych wydatków na zdrowie, przypadajcych na 1 osob, ponoszonych w przecitnych gospodarstwach domowych oraz gospodarstwach domowych, nalecych do rónych grup społeczno-ekonomicznych.
Analiza struktury wydatków na zdrowie umoliwia wyodrbnienie wydatków na7:
1. artykuły medyczno-farmaceutyczne, urzdzenia i sprzt medyczny (wród nich wyodrb-nione s leki),
2. usługi ambulatoryjne i medycyny niekonwencjonalnej (opłaty za porady lekarskie, wyko-nanie zabiegów chirurgicznych, zdj rentgenowskich, EKG, USG, usługi dentystyczne, analizy laboratoryjne, wykonanie zabiegów pielgnacyjnych, opieka nad chorymi, usługi pogotowia ratunkowego, medycyna niekonwencjonalna),
3. usługi szpitalne i sanatoryjne (opłaty za usługi wiadczone osobom przebywajcym w szpi-talu, porady lekarskie, wykonywanie zabiegów chirurgicznych, bada medycznych, zdj
5 A. Baran, M. .yra „Narodowy Rachunek Zdrowia”, GUS Warszawa 2006.
6 pozycja HF.2. – Sektor prywatny, pomniejszona o pozycj HF.2.3. – Wydatki gospodarstw domowych; jako wielko ró-nicowa pozostaje suma: HF.2.1. + HF.2.2. – Prywatne ubezpieczenia oraz HF.2.4. – Instytucje niekomercyjne i HF.2.5. – Przedsibiorstwa (medycyna pracy), Zob.: A. Baran, M. .yra - „Narodowy rachunek zdrowia”, GUS Warszawa 2006, s. 56.
rentgenowskich, opłaty zwizane z leczeniem sanatoryjnym, w zakładach rehabilitacyj-nych).
W tabeli 3 przedstawiono wysoko przecitnych miesicznych wydatków na szeroko pojte usługi medyczne, tj. porady lekarskie, analizy laboratoryjne, badania medyczne, zabiegi chirur-giczne, leczenie sanatoryjne, przypadajcych na 1 osob (tzw. ujcie mikroekonomiczne) oraz ich przeliczenie na skal całej gospodarki narodowej (ujcie makroekonomiczne).
Tabela 3. Wydatki gospodarstw domowych na zakupy usług medycznych w Polsce w latach 2002-2007
Lata
Wyszczególnienie 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Miesiczne wydatki
na 1 osob (zł) 9,59 10,36 10,26 10,05 11,13 12,88
Liczba ludnoci (tys.) 38 219 38 191 38 174 38 157 38 122 38 116
Wydatki gospodarstw
domo-wych (mln zł) 4 398,2 4 747,9 4 700,0 4 601,7 5 091,6 5 891,2
ródło: Obliczenia własne na podstawie wydawnictwa GUS: Warunki ycia ludnoci oraz Rocz-nika Statystycznego z lat 2003 – 2009.
Ostatnie lata przyniosły tendencj wzrostow wydatków gospodarstw domowych na zakup usług medycznych. Pojawiaj si jednak wtpliwoci, czy deklaracje respondentów z objtych ba-daniami budetów gospodarstw domowych s wiarygodne, czy dane dotyczce wysokoci wydatków na zakup usług medycznych nie s zanione. W raporcie „Finansowanie ochrony zdro-wia w Polsce – Zielona Ksiga”, przygotowanym dla Ministerstwa Zdrozdro-wia przez zespół naukowców pod kierunkiem prof. Stanisławy Golinowskiej w 2004 roku znalazło si stwierdzenie, i wydatki na ochron zdrowia deklarowane przez ankietowanych uczestników bada budetów gospodarstw domowych naley traktowa jako „minimalne”8. Ta uwaga odnosi si niewtpliwie take do deklarowanych wydatków na usługi medyczne. A zatem ustalona na podstawie bada bu-detów kwota wydatków gospodarstw domowych na usługi medyczne w skali gospodarki narodowej take winna by traktowana jako „minimalna”.
W tabeli 4 przedstawiono wydatki prywatne na zakup usług medycznych w Polsce w latach 2002 – 2007. Obok wydatków gospodarstw domowych, ustalonych na podstawie BBGD, znalazły si w niej take inne wydatki prywatne: wydatki przedsibiorstw, instytucji niekomercyjnych i prywatne ubezpieczenia zdrowotne, których wysoko przyjto za Narodowym Rachunkiem Zdrowia.
Tabela 4. Wydatki prywatne na zakup usług medycznych w Polsce w latach 2002-2007 (mln zł)
Lata
Wyszczególnienie
2002 2003 2004 2005 2006 2007
Wydatki gospodarstw domo-wych
(na podstawie BBGD)
4 398,2 4 747,9 4 700,0 4 601,7 5 091,6 5 891,2
Inne wydatki prywatne 1 531,1 1 637,2 1 504 2 056 2 268 2 535
Razem wydatki prywatne 6 069,3 6 385,1 6 204,0 6 657,7 7 359,6 8 426,2
Dynamika zmian (%) - 105,2 97,2 107,3 110,5 114,5
ródło: Obliczenia własne na podstawie wydawnictwa GUS: Warunki ycia ludnoci, Rocznika Statystycznego z lat 2003 – 2008 oraz Narodowych Rachunków Zdrowia dla lat 2002 – 2007, GUS.
Ostatnie lata objte analiz przyniosły tendencj wzrostow wydatków prywatnych na zakup usług medycznych w Polsce. W roku 2005 wydatki te wzrosły o prawie 7,5% w stosunku do roku 2004, dynamika wzrostu wydatków prywatnych w roku 2006 wyniosła ponad 10%, a w roku 2007 odnotowano wzrost wydatków prywatnych na usługi medyczne o prawie 15% (w stosunku do ro-ku 2006).
Wobec krytyki kierowanej pod adresem BBGD, jako mało wiarygodnego ródła informacji, o rzeczywistych wydatkach gospodarstw domowych, naley zastanowi si nad moliwoci wy-korzystania tzw. rachunków narodowych i ich elementu składowego – tj. kategorii „spoycie indywidualne (z dochodów osobistych)” w sektorze gospodarstw domowych w pozycji rodzajowej „zdrowie”9.
Za tez o adekwatnoci tej pozycji do faktycznie poniesionych przez gospodarstwa domowe wydatków na ochron zdrowia przemawia m. in. fakt, i w rachunkach narodowych doszacowuje si warto „szarej gospodarki”10 – w tym wypadku jest to warto usług medycznych wiadczo-nych odpłatnie przez lekarzy prowadzcych praktyki prywatne, a nie majcych podpisanej umowy o kontraktowanie wiadcze z Narodowym Funduszem Zdrowia, opłat nieformalnych ponoszo-nych w placówkach publicznej opieki medycznej, itp11.
Kategoria ta odzwierciedla precyzyjnie wysoko wydatków poniesionych przez gospodar-stwa domowe na zakup leków, sprztu medycznego, usług medycznych, itp12.
9 „Na system rachunków narodowych składa si zbiór wzajemnie ze sob powizanych rachunków makroekonomicznych, pozwalajcych na uzyskanie spójnych danych o dochodach, tj. ródłach finansowania wydatków z danymi dotyczcymi produkcji i jej rozdysponowania na spoycie i akumulacj oraz saldo wymiany z zagranic (eksport netto)” – Rocznik Sta-tystyczny 2008 GUS, str. 671.
10 Rocznik Statystyczny 2008 GUS, str. 672. 11
K. Ry, Z. Skrzypczak – Jaka jest rzeczywista relacja wydatków na ochron zdrowia do PKB?, w: „Ochrona zdrowia i gospodarka. Dylematy zarzdzania” pod red. K. Rycia i Z. Skrzypczak, Wydawnictwo WZ UW 2006.
12 Wzmiank o moliwoci wykorzystania tej wielkoci znajdujemy w raporcie „Finansowanie ochrony zdrowia w Polsce – „Zielona Ksiga I”, przygotowanym dla Ministerstwa Zdrowia, ale tylko przy krótkookresowej prognozie wydatków na ochron zdrowia. Zob.: str. 175–176: „Zakłada si, i wydatki na ochron zdrowia mog by kwantyfikowane jako suma: - realnych całkowitych wydatków publicznych,
Wykorzystanie rachunków narodowych do oszacowania wydatków gospodarstw domowych na usługi medyczne wymaga najpierw ustalenia wysokoci wydatków konsumentów na zakup le-ków i sprztu medycznego oraz odjcia ich wartoci od ogółu wydatle-ków na zdrowie. W dalszej czci materiału przedstawiono dwa warianty wyceny wartoci rynku farmaceutycznego:
• wg danych firmy IMS Health, na których oparli si, (doszacowujc mar hurtow i deta-liczn oraz podatek VAT) przy wycenie rynku leków, eksperci przygotowujcy dla Ministerstwa Zdrowia raport „Finansowanie ochrony zdrowia w Polsce – „Zielona Ksiga II”13,
• wg danych firmy badawczej PMR (warto zakupionych leków wyraono w cenach deta-licznych)14.
W tabeli 5 przedstawiono wydatki prywatne na usługi medyczne w Polsce w latach 2005 – 2007.
Aby ustali wydatki gospodarstw domowych na usługi medyczne, od wydatków na ochron zdrowia odjto równowarto wydatków na zakup leków (wg dwóch wariantów: pierwszy – za-wiera dane z „Zielonej Ksigi II”, oparte na materiale IMS Health, a drugi – zaza-wiera dane na temat rynku leków, przygotowane przez PMR) oraz oszacowane na 500 mln zł wydatki na zakup sprztu medycznego.
Tabela 5. Wydatki prywatne na usługi medyczne w latach 2005 – 2007 (mln zł)
Lata
Wyszczególnienie 2005 2006 2007
I. 1. Wydatki prywatne gospodarstw
do-mowych 24 648 26 137 28 004
I. 2. Warto kupionych przez gospodar-stwa domowe leków:
I.2.a. dane wg IMS Health I.2.b. dane wg PMR 10 620 12 700 10 830 13 800 12 220 14 900 I. 3. Warto kupionego sprztu
medycz-nego 500 500 500
I. Wydatki gospodarstw domowych na usługi medyczne [I.1. – (I.2 + I.3)] wariant a [I.1. – (I.2.a. + I.3)] wariant b [I.1. – (I.2.b. + I.3)]
13 528 11 448 14 807 11 837 15 284 12 604
II. Inne wydatki prywatne 2 056 2 268 2 535
III. Wydatki prywatne na usługi medycz-ne: wariant a wariant b 15 584 13 504 17 075 14 105 17 819 15 139
ródło: Zestawienie, szacunki i obliczenia własne na podstawie Rocznika Statystycznego 2008, GUS Warszawa 2009.
13
„Finansowanie ochrony zdrowia – Zielona Ksiga II”, Warszawa 2008, str. 104 i nast. 14 Raport „Rynek farmaceutyczny w Polsce”, PMR Publications, www.pmrpublications.com.
Widoczne jest bardzo due zrónicowanie wydatków prywatnych na zakup usług medycznych zalene od przyjtej metody ustalania wydatków gospodarstw domowych oraz ródła informacji o stanie rynku leków, przy jednoczesnej wyranej tendencji wzrostowej wydatków liczonych w oparciu o kad z ww. metod.
W ostatnim okresie – w prasie, zarówno codziennej, jak i branowej – pojawiły si i s przedmiotem analiz dane zaczerpnite z raportów firmy PMR i Pharmapoland15, dotyczce wydat-ków prywatnych poniesionych na opiek zdrowotn w latach 2005 – 2008 i prognozowanych na lata 2009–2011. Przedstawiono je w tabeli 6.
Tabela 6. Warto i dynamika rynku prywatnej opieki zdrowotnej (mld zł)
Lata
Wyszczególnienie 2005 2006 2007 2008 2009p 2010p 2011p
Prywatna opieka zdrowotna 19 20 23 26 28 30 33
Dynamika zmian - 7% 12% 13% 7% 9% 11%
Leki i sprzt medyczny
(60% wartoci) 11,4 12,0 13,8 15,6 16,8 18,0 19,8
Usługi medyczne 7,6 8,0 9,2 10,4 11,2 12,0 13,2
ródło: „Rynek prywatnej opieki zdrowotnej w Polsce 2009. Prognozy rozwoju 2009–2011”, maj 2009, www.pharmapoland.com.
Autorzy raportu przyjli załoenie, i ok. 60% wydatków na prywatn opiek zdrowotn sta-nowi wydatki na leki i sprzt medyczny – a zatem wydatki na zakup usług medycznych stasta-nowi ok. 40% wydatków na opiek zdrowotn. W ostatnich dwóch latach wydatki prywatne na usługi medyczne rosły systematycznie (w tempie kilkunastu procent rocznie), a prognozy na najblisze trzy lata s tylko troch mniej optymistyczne.
Na wykresie 1 zestawiono dla lat 2005 – 2007 wysoko wydatków na zakup usług medycz-nych, ustalon w oparciu o róne metody (zgodnie z chronologi prezentowan w opracowaniu).
W trzech metodach – wydatki przedsibiorstw i instytucji przyjto w tej samej wysokoci, zgodnie z Narodowym Rachunkiem Zdrowia; natomiast róni je sposób ustalania poziomu wydat-ków gospodarstw domowych na usługi medyczne:
• metoda 1 – wydatki liczone w oparciu o BBGD (tabela 4),
• metoda 2 – wydatki ustalono w oparciu o rachunki narodowe, z uwzgldnieniem wydatków na leki wg danych IMS Heath (tabela 5),
• metoda 3 – wydatki ustalono w oparciu o rachunki narodowe, z uwzgldnieniem wydatków na leki wg danych PMR (tabela 5).
Ostatni, czwarty, zawarty na wykresie zestaw wielkoci wydatków prywatnych na usługi me-dyczne został zaczerpnity z raportu PMR (tabela 6).
Porównanie danych z raportu PMR dotyczcych wysokoci wydatków na usługi medyczne z szacunkami autorów, przedstawionymi w tabelach 4 i 5 (zgodnie z metodami 1 – 3) wskazuje na znaczne zrónicowanie analizowanych wielkoci.
15 „Rynek prywatnej opieki zdrowotnej w Polsce 2009. Prognozy rozwoju 2009–2011”, maj 2009, www.pharmapoland.com oraz „Rynek farmaceutyczny i ochrony zdrowia w Polsce 2009”, PMR Publications, www.pmrpublications.com.
Wykres 1. Wydatki prywatne na usługi medyczne w latach 2005 – 2007 (mln zł) metoda 1 metoda 2 metoda 3 dane PMR 6000 7000 8000 9000 10000 11000 12000 13000 14000 15000 16000 17000 18000 19000 2004 2005 2006 2007 2008
ródło: Opracowanie własne na podstawie tabel 4 – 6. 4. Podsumowanie
Zestawienie danych o wartoci polskiego rynku prywatnych usług medycznych, obliczonych przez róne gremia i rónymi metodami – dajcych zrónicowane wyniki – upowania do stwier-dzenia, i właciwie nie wiadomo, ile rodków pieninych przeznaczaj podmioty indywidualne w Polsce na zakup usług medycznych – a tym samym, nie wiadomo, ile rodków finansowych znajduje si w polskim systemie ochrony zdrowia.
Bibliografia
1. Baran A., yra M. – Narodowy Rachunek Zdrowia. Wydatki na ochron zdrowia 1999, 2002, 2003, GUS Warszawa 2006.
2. Budety gospodarstw domowych w latach 1995 – 2008, GUS Warszawa 1996 – 2009. 3. Chomtowska B. – Lecznice zdrowo zarobiły, www.rp.pl, artykuł z dn. 26.01.2009. 4. Dblewski S. – „Abonament prosz”, 17.10.2009, „Gazeta Ubezpieczeniowa on-line”,
www.gu.com.pl.
5. „Finansowanie ochrony zdrowia w Polsce – Zielona Ksiga I”;[p’p, Ministerstwo Zdrowia, Warszawa 2004.
6. „Finansowanie ochrony zdrowia w Polsce – Zielona Ksiga II”, Ministerstwo Zdrowia, Warszawa 2008.
7. Mołdach R. – Badanie ilociowe rynku prywatnych pracodawców ochrony zdrowia, Analizy rynku medycznego, maj 2009, str. 4, www.medycynaprywatna.pl.
8. Rocznik Statystyczny RP, GUS Warszawa 1996 – 2008.
9. Ry K., Skrzypczak Z. – Jaka jest rzeczywista relacja wydatków na ochron zdrowia do PKB?, w: „Ochrona zdrowia i gospodarka. Dylematy zarzdzania” pod red. K. Rycia i Z. Skrzypczak, Wydawnictwo WZ UW 2006.
10. Rynek farmaceutyczny i ochrony zdrowia w Polsce 2009, PMR Publications, www.pmrpublications.com.
11. Rynek prywatnej opieki zdrowotnej w Polsce 2009. Prognozy rozwoju 2009-2011”, maj 2009, www.pharmapoland.com.
ESTIMATION OF EXPENSES ON PRIVATE MEDICAL SERVICES IN POLAND – MAIN CHALLENGES
Summary
Expenses on private healthcare services in Poland are being estimated in this publication. Estimation of private expenses is rather difficult, as all available data come from various sources, are incomplete, or not fully reliable. Data collection methods, as well as reporting systems are not well developed, so it is almost impos-sible to capture all outlays born by employers on medical services for their employees.
Using various methods and several sources of information while estimating ex-penditures on private medical services leads to different results. Therefore the statement that we do not know exactly how much money is spent on private health-care services is true. This means we do not have adequate knowledge on financial resources in Polish healthcare system, neither do we know the share of private ser-vices in the medical sector.
Keywords: expenses on private healthcare services, expenditures on medical services for employ-ees, financial resources in Polish healthcare system
Zofia Skzypczak Józef Haczyski Wydział Zarzdzania Uniwersytet Warszawski Warszawa, ul. Szturmowa 1/3
