NR 852 EKONOMICZNE PROBLEMY USàUG NR 117 2015
MONIKA ODLANICKA-POCZOBUTT Politechnika ĝląska1
EWA KULIēSKA Politechnika Opolska2
ELEKTRONICZNE SYSTEMY ZARZąDZANIA SPRAWAMI JAKO PRZYKáAD DOBRYCH PRAKTYK
Streszczenie
W ciągu ostatnich lat zainteresowanie technologią informatyczną w sądach znacz-nie wzrosáo, a wpáyw ICT na dziaáalnoĞü sądów jest juĪ zauwaĪalny, gáówznacz-nie ze wzglĊ-du na czynniki ekonomiczne. Celem artykuáu byáo przedstawienie zasad tworzenia i funkcjonowania systemów zarządzani sprawami (ang. Case Management Systems) oraz przedstawienie przykáadów dobrych praktyk w tym zakresie w wybranych krajach. Istotne kwestie związane z moĪliwoĞciami korzystania z takich rozwiązaĔ w systemie sądownictwa bĊdą podstawą dalszych szczegóáowych badaĔ.
Sáowa kluczowe: ICT, system zarządzania sprawami, sądownictwo, open source
Wprowadzenie
Coraz szersze wykorzystanie rozwiązaĔ ICT (ang. Information and
Communi-cation Technologies), które wspierają dziaáania wymiaru sprawiedliwoĞci, są
od-powiedzią na wspóáczesne wyzwania i oczekiwania spoáeczne (Odlanicka- -Poczobutt 2013, s. 555). Szerokie zastosowanie zunifikowanej komunikacji (Cloud
network… 2013) pozwala uĪytkownikom na dostĊp, przesyáanie i przetwarzanie
1
Wydziaá Organizacji i Zarządzania, Instytut Zarządzania i Administracji.
2
informacji. ICT (Melody 1986, Silverstone 1991, s. 204–227, Sallai 2012, s. 10) są wykorzystywane równieĪ do wspierania i automatyzacji praktyk zarządzania spra-wami w sądach. Systemy te mogą byü stosowane w róĪnych poziomach wyrafino-wania w róĪnych rodzajach spraw i mogą skáadaü siĊ z róĪnych elementów.
W sądownictwie istotą zastosowania takich rozwiązaĔ jest poszukiwanie sposo-bów na wzrost poziomu zaufania obywatela do wymiaru sprawiedliwoĞci (Carnevali 2009, Shelton 2006, s. 63), przede wszystkim poprzez zmniejszenie opóĨnieĔ w roz-patrywaniu spraw(Velicogna 2007). Jest to równieĪ wynikiem presji ekonomicznej na redukcjĊ personelu sądowego, zmniejszenie godzin pracy, a nawet etatów sĊ-dziowskich. ICT jest potĊĪnym bodĨcem, który moĪe wspomóc sądy w procesie re-alizacji podstawowych obowiązków wobec spoáeczeĔstwa. Stworzenie oprogramo-wania dla sądów wiąĪe siĊ jednak przede wszystkim z problemem braku ujednolico-nych reguá postĊpowania. O ile przepisy prawne wskazują zasady postĊpowania w procesie rozpoznawania spraw, o tyle brak jest szczegóáowych zasad postĊpowania dotyczących dziaáalnoĞci administracyjnej wspierającej proces orzecznictwa.
W ciągu ostatnich kilku lat zainteresowanie technologią informatyczną w sądach znacznie wzrosáo, dlatego zdolnoĞü do korzystania z tego typu rozwiązaĔ w celu wzmocnienia i poprawy skutecznoĞci dziaáaĔ sądownictwa powinna siĊ rozwijaü. Celem artykuáu byáo przybliĪenie zasad tworzenia i dziaáania systemów zarzą-dzani sprawami (ang. Case Management Systems) oraz przedstawienie przykáadów dobrych praktyk w tym zakresie w wybranych krajach.
1. PojĊcie systemów zarządzani sprawami
Elektroniczne systemy zarządzania sprawami są stosowane dla wsparcia reali-zacji kaĪdego przypadku-sprawy poprzez jego automatyzacjĊ. Postrzegane korzyĞci to zwiĊkszona wydajnoĞü, dostĊp do wymiaru sprawiedliwoĞci, terminowoĞü, przej-rzystoĞü i odpowiedzialnoĞü. Systemy te mogą byü jednak stosowane na róĪnych poziomach zaawansowania i z róĪnym skutkiem. Elektroniczne systemy zarządza-nia sprawami mogą nawet w jednym sądzie byü realizowane na róĪnych poziomach zaawansowania.
Zarządzanie sprawami jest jednym z gáównych dziaáaĔ stosowanych w zakre-sie zarządzania w ramach sądów, obok procesów zarządzania wsparciem procesów podstawowych. Wsparcie to moĪna zdefiniowaü jako procesy administracji sądowej oraz inne procesy, które są bezpoĞrednio związane z przetwarzaniem sprawy oraz zarządzanie obejmujące takie aktywnoĞci, jak okreĞlanie strategii, zarządzanie za-sobami ludzkimi, badania i rozwój, informatyka, finanse i utrzymanie Ğrodowiska kompilacji (Rooze 2010). Wprowadzenie systemów zarządzania sprawami ma na celu poprawĊ podstawowych procesów sądowych, które przebiegają w záoĪonych sprawach, aĪ do ich rozstrzygniĊcia.
System zarządzania sprawami pierwotnie zostaá opracowany w Stanach Zjed-noczonych Ameryki, a inne kraje przyjĊáy go, gáównie ze wzglĊdu na fakt, Īe wy-raĨnie zostaá wprowadzony jako koncepcja do walki z problemami wydajnoĞci. Definicją systemu zarządzania sprawą bĊdzie zatem „wysiáek podejmowany przez sądy (za pomocą dowolnych Ğrodków administracyjnych, zarządczych lub poprzez wprowadzenie odpowiednich regulacji) do obsáugi spraw w taki sposób, aby byáy one rozstrzygane sprawiedliwie i tak szybko i ekonomicznie, jak jest to uzasadnione w danych okolicznoĞciach sprawy”. ChociaĪ moĪna znaleĨü róĪnice w poszczegól-nych celach i sposobie realizacji, wspólnym przekonaniem jest stwierdzenie, Īe jest to szczególnie istotne dla spoáeczeĔstwa i dla reputacji sądów. PojĊcia definicji odnoszą siĊ do celów uczciwoĞci, terminowoĞci i ekonomicznych zachowaĔ. UczciwoĞü znajduje siĊ w pojĊciu sprawiedliwoĞci proceduralnej, natomiast szyb-koĞü i ekonomiĊ, jako czĊĞci systemu zarządzania sprawami, moĪna znaleĨü w pojĊciu efektywnoĞci wymiaru sprawiedliwoĞci. EfektywnoĞü wymiaru sprawiedli-woĞci byáa waĪnym powodem, aby opracowaü taką koncepcjĊ zarządzania w Sta-nach Zjednoczonych (Saari 1982, Steelman 2008), zostaáa takĪe uznana za istotną kwestiĊ w UE (CEPEJ 2006).
WiĊkszoĞü sądów stosuje systemy komputerowe gáównie w odniesieniu do zarządzania sprawami (CMS) lub zarządzania dokumentami(DMS). Ogólnie przy-jĊty model zakáadający, Īe dokumenty powinny byü generowane i przekazywane do sądu, skáada siĊ z trzech gáównych komponentów.
Rys. 1. Organizacja modelu EFM ħródáo: (Beard 2004).
Rysunek 1 przedstawia organizacjĊ tego modelu. Pierwszym z nich jest elek-troniczny usáugodawca zgáoszenia (EFSP), organizacja odpowiedzialna za konstru-owanie elektronicznego zgáoszenia – wniosku zgodnego z przyjĊtą procedurą praw-ną. Nie powinno jednak byü zbyt wiele takich organizacji w danej jurysdykcji prawnej. Drugim skáadnikiem jest elektroniczny ukáad zarządzania zgáoszeniem (EFM). EFM jest w relacji jeden-do-jeden w stosunku do sądu. Wszystkie EFSPs, które oferują moĪliwoĞü záoĪenia dokumentów w konkretnym sądzie, muszą komu-nikowaü siĊ z EFM tego sądu. Personel sądowy moĪe uĪyü EFM do recenzji záoĪo-nych dokumentów w celu zapewnienia, Īe wszelkie specyficzne zasady sądowe zostaáy speánione. Ostatnim elementem jest áącznik, który komunikuje siĊ miĊdzy systemami CMS i DMS sądu w ramach EFM i przekazuje dokumenty i informacje związane ze sprawą zgáoszoną w systemach informatycznych.
JuĪ we wczesnych publikacjach (Gallas, Gallas 1991, s. 605–616) zmiany w dziaáalnoĞci sądów przypisuje siĊ do stosowania systemów ICT w sądownictwie i są one wymienione jako waĪny czynnik zmian, poniewaĪ mogą mieü wpáyw na charakter i skutki sporu oraz na jakoĞü procesu. Wykorzystanie technologii ICT na pewno jest uwaĪane za kluczowy element poprawy wymiaru sprawiedliwoĞci, ale naleĪy zauwaĪyü, wciągu ostatnich kilku lat technologia informatyczna w sądow-nictwie przeszáa wiele zmian.Istotą zastosowania systemów zarządzania sprawami jest koniecznoĞü indywidualnego dostosowania systemu do potrzeb okreĞlonego systemu sądowego. W zaleĪnoĞci od kraju systemy te rozwijają siĊ róĪnorodnie, co obrazują przedstawione wybrane przykáady.
2. System zarządzania sprawami w Chorwacji
Sądom w wielu krajach zaleĪy na korzystaniu z aplikacji ICT, które sáuĪyáyby do zarządzania sprawami i prowadzenia dokumentacji w celu wspierania ich co-dziennej dziaáalnoĞci (Rebo, Roper, Harvey 2009).
System zarządzania sprawami (eSpis) wdroĪony w 60 sądach w caáej Chorwa-cji jest wynikiem realizowanego przez chorwackie Ministerstwo SprawiedliwoĞci projektu finansowanego przez UE. Projekt zostaá sfinansowany w ramach programu PHARE 2006 na kwotĊ 2,9 mln euro i rozpocząá siĊ w 2008 roku. Gáównym zamia-rem byáo przyczynienie siĊ do wsparcia reformy chorwackiego wymiaru sprawie-dliwoĞci poprzez zapewnienie skutecznoĞci i przejrzystoĞci systemu sądowego oraz zapewnienie wyĪszego poziomu ochrony praw obywatelskich. PrzyjĊcie inteligent-nych technologii w tej dziedzinie powinno równieĪ przyciągnąü kapitaá inwestorów do kraju poprzez stworzenie zdrowego Ğrodowiska dla wzrostu gospodarczego i integracji z UE. NajwiĊkszym problemem chorwackiego wymiaru sprawiedliwo-Ğci są zalegáosprawiedliwo-Ğci, jak równieĪ dáugotrwaáe postĊpowania.
Nowy system zarządzania sprawami ma zapewniaü natychmiastowy wgląd w przypadki na wszystkich etapach postĊpowania sądowego, co pozwala skróciü czas procesu, umoĪliwia szybszą wymianĊ danych pomiĊdzy sądami i optymalizuje koszty. Przy uĪyciu automatycznego przydziaáu spraw eSpis powinien zwiĊkszaü równieĪ moĪliwoĞü niwelowania skutków ewentualnych dziaáaĔ korupcyjnych, przez co powinien wzrosnąü poziom zaufania do chorwackiego wymiaru sprawie-dliwoĞci (Case management… 2010). System ma za zadanie zapewniaü podstawy dla wydajnego i zrównowaĪonego procesu zarządzania administracyjnego sądem i wpáywem spraw. Pozwala na standaryzacjĊ czynnoĞci sądowych w oparciu o wdroĪenie inteligentnych technologii i najlepszych praktyk oraz na rozwój umie-jĊtnoĞci sĊdziów i innych pracowników sądowych dziĊki wykorzystaniu metodolo-gii e-learning. System opiera siĊ na niefirmowych standardach przemysáowych, a wdroĪenie infrastruktury odbyáo siĊ we wspóápracy Ministerstwa SprawiedliwoĞci z IBM Chorwacja.
ZaáoĪona w projekcie poprawa efektywnoĞci systemu sądowego opiera siĊ na poddziaáaniach takich jak: konsolidacja sieci sądowej (dotyczy trzech sądów – w Splicie, Karlovacu i Puli), zarządzanie sądami poprzez budowanie potencjaáu zasobów (szkolenia dla pracowników), modernizacja urządzeĔ informatycznych (IT), wprowadzenie technologii systemów podejmowania decyzji i monitorowania wyników w sądach, doskonalenie standardów, wytycznych, procedur i praktyk zarządzania sprawami oraz poprawa skutecznoĞci wykonywania orzeczeĔ sądo-wych. Lokalizacje dziaáaĔ (Pula, Split i Karlovac) zostaáy wybrane przez Minister-stwo SprawiedliwoĞci, sądy i bank na podstawie gáównych wskaĨników oczekiwa-nego wpáywu, potencjaáu poprawy efektywnoĞci i gotowoĞci do realizacji (Vukeli 2011).
3. System zarządzania sprawami w BoĞni i Hercegowinie
Sądy w BoĞni i Hercegowinie są podatnym gruntem dla rozwoju i testowania nowej generacji systemów zarządzania sprawami z kilku powodów. Po pierwsze, wojna w latach 1992–1995 spowodowaáa upadek istniejących instytucji rządowych, w wyniku czego zostaáy utworzone caákowicie nowe granice polityczne i organiza-cje pozarządowe. W maju 2004 r. parlament BiH uchwaliá ustawĊ o utworzeniu Wysokiej Rady SĊdziów i Prokuratorów (McMillan 2007). WdroĪony w BoĞni i Hercegowinie CCMS (ang. Court Case Management System) jest pierwszym sys-temem krajowym w Ğwiecie, w którym tworzenie i przechowywanie dokumentów przez sąd jest obowiązkową czĊĞcią jego pracy. Oznacza to, Īe wygenerowany dokument nie jest traktowany jako oficjalny, chyba Īe jest tworzony i przechowy-wany przez CCMS. CCMS wykorzystuje kombinacjĊ wpisów w bazie danych i edytora tekstu do generowania zawiadomieĔ, decyzji i innych dokumentów.
UĪyt-kownicy komputerów wprowadzają sprawĊ, a system automatycznie wywoáuje nastĊpny szablon dokumentu tekstowego i wstawia tyle informacji, ile moĪe. Kiedy sĊdzia lub urzĊdnik koĔczy pracĊ i zamyka dokument, system automatycznie zapi-suje elektroniczną wersjĊ dokumentu i wyĞwietla go w rejestrze przypadku. Na-stĊpnie przygotowywane jest zlecenie wydrukowania wymaganej liczby dokumen-tów do opieczĊtowania i wysyáane do odbiorców. System pozwala ponadto na do-datkowe kopie, które mają byü drukowane na Īądanie. PodejĞcie to automatycznie tworzy drogĊ weryfikacji, poniewaĪ wersja dokumentu papierowego jest po prostu oficjalną kopią oryginalnego dokumentu elektronicznego. W wyniku tego auten-tycznoĞü dokumentu sądowego moĪe byü sprawdzona za poĞrednictwem sieci kom-puterowej, w stosunku do pierwotnego dokumentu elektronicznego. To równieĪ potencjalnie umoĪliwia przeszukiwane i kategoryzowane tekstu dokumentu przez Internet. WdroĪony system daje podwaliny dla przyszáej peánej przejrzystoĞci wszystkich rejestrów sądowych, które mogą byü regulowane przez ustawĊ o ochro-nie danych w kraju.
Dodatkowo automatyczny system monitorowania pozwala skutecznie wyko-rzystywaü CCMS, dziĊki czemu najwiĊkszy problem BiH, jakim jest korupcja, moĪe byü monitorowany i prawidáowe dziaáania zostaną podjĊte. Ogólnokrajowa realizacja CCMS przez sądy bĊdzie stanowiü podstawĊ dla zaawansowanych dzia-áaĔ sądowych, co ma kluczowe znaczenie dla zdolnoĞci tworzenia i utrzymywania wiarygodnego i skutecznego systemu sądownictwa.
4. Komercyjne oferty w zakresie SCM dla sądownictwa
Do obsáugi systemów informatycznych sądy posiadają czĊsto wáasne aplikacje opracowane wewnĊtrznie w ramach jednostek albo licencje na oprogramowanie dziaáające na bazie wáasnych systemów.
WĞród wielu rozwiązaĔ stosowanych w sądownictwie w wielu krajach wyko-rzystywane są aplikacje, które obejmują równieĪ system zarządzania sprawami (CMS) (Hamin, Othman, Munirah 2012, s. 286). Coraz czĊĞciej jednak pojawiają siĊ komercyjne oferty zakresie SCM dla sądownictwa. Na rysunkach 2 i 3 przed-stawiono przykáadowe printscreeny stron oferujących oprogramowanie w zakresie CMS.
Rys. 2. Printscreen strony oferującej oprogramowanie w zakresie CMS
ħródáo: http://www.amcad.com/software-solutions/justice-platform/court-case-management/
Rys. 3. Printscreen strony oferującej oprogramowanie w zakresie CMS ħródáo: http://www.isd-corp.com/products/icms.html
Gáówną przeszkodą w dostarczaniu tego typu funkcjonalnoĞci jest to, Īe pra-wie kaĪdy CMS stosowany przez sądy zostaá dostosowany na pewnym poziomie, aby dopasowaü go do specyficznych potrzeb poszczególnych sądów. Wiele sądów opracowaáo wáasne niestandardowe rozwiązania. RóĪnice te wymagają, aby EFM dla CMS i DMS oraz áączników byá przepisany dla kaĪdego sądu. W odpowiedzi na ten problem wielu specjalistów sądowych domagaáo siĊ ustalenia standardu prze-mysáowego, zatwierdzonego do transmisji danych miĊdzy systemami prawnymi. ZaáoĪyciel XML zaproponowaá, Īe w przypadku posiadania uzgodnionych specyfi-kacji jego system moĪe znacznie zmniejszyü iloĞü pracy wymaganej w warunkach skomplikowanej integracji systemu. Oprócz ustalenia standardu dla sądownictwa wymagane jest równieĪ dąĪenie do zapewnienia open source dla EFM.
Podsumowanie
Wpáyw technologii informacyjno-komunikacyjnych na dziaáalnoĞü sądów jest obecnie zauwaĪalny gáównie ze wzglĊdu na czynniki ekonomiczne, wskazujące na ogromne oszczĊdnoĞci wynikające z oferowanych moĪliwoĞci. W istocie podsta-wowe elektroniczne systemy zarządzania sprawami miaáy w kaĪdym przypadku pozytywny wpáyw na sądy, zapewniając udoskonalone procesy administracyjne, co sprawiáo, Īe lepiej moĪna Ğledziü bieg spraw, wprowadziü usprawnienia rzeczywi-stych procesów, komunikowaü siĊ z innymi organami. Obecnie systemy CMS bĊdą wdraĪane w coraz wiĊkszej liczbie sądów.
Zgodnie z zaáoĪonym celem w artykule przybliĪono zasady tworzenia i dziaáa-nia systemów zarządzani sprawami (ang. Case Management Systems) oraz przed-stawiono przykáady dobrych praktyk w tym zakresie w Chorwacji i BoĞni i Herce-gowinie, wzorowane na doĞwiadczeniach amerykaĔskich. Do istotnych korzyĞci proponowanych w artykule rozwiązaĔ naleĪy niewątpliwe zaliczyü uproszczenie procesów wspóápracy z sądem.
WĞród zalet zastosowania rozwiązaĔ z obszaru technologii informacyjno- -komunikacyjnych najczĊĞciej wymienia siĊ zapewnienie odpowiedniej infrastruk-tury, jednak w ramach przepáywu danych wymagana jest standaryzacja procesów, poniewaĪ w przypadku braku moĪliwoĞci pokonania pewnych barier wspóápraca systemów staje siĊ nieefektywna.
W pewnym momencie w przyszáoĞci wszystkie sądy zaoferują jakąĞ formĊ elektronicznego zgáoszenia. W rzeczywistoĞci wiele jurysdykcji przyjĊáo przepisy nakazujące udostĊpnianie takiej usáugi. Istnieje równieĪ duĪa szansa, Īe spoáecz-noĞü sądów moĪe poáączyü swoje zasoby i wspólnie przyjąü rozwiązanie, które rozwiązuje wspólne potrzeby. Sądownictwo znajduje siĊ w doskonaáej pozycji, aby wybraü tylko najlepsze cechy z róĪnych prób specyfikacji w celu zapewnienia otwartego standardu dla branĪy na bazie open source, które moĪe staü siĊ równieĪ
standardowym rozwiązaniem zatwierdzonym przez polski wymiar sprawiedliwoĞci jako najlepszy sposób rozwiązania problemu elektronicznego zgáoszenia. Istotne zagadnienia związane z moĪliwoĞciami zastosowania wskazanych rozwiązaĔ w sądownictwie stanowiü bĊdą podstawĊ dalszych pogáĊbionych badaĔ.
Literatura
1. Beard J. (2004), An Open-Source System for Electronic Court Filing, „Linux Jour-nal”, Issue #122/June.
2. Carnevali D. (2009), E-Justice and Policies For Risk Management, w: A. Cerrillo, P. Fabra (eds.), E-Justice: Information and Communication Technologies in the
Court System, United States of America: Information Science Reference.
3. Case management system (eSpis) implemented in 60 courts across Croatia (2010),
http://www.delhrv.ec.europa.eu/?lang=en&content=2811.
4. CEPEJ (2006), European judicial system, the European Commission for the Effi-ciency of Justice.
5. Cloud network architecture and ICT – Modern Network Architecture (2013),
Itknowledgeexchange.techtarget.com.
6. Gallas G., Gallas W.E. (1991), Court Management, past, present and future: a
comment on Lawson and Howard, „Justice System Journal”, Vol. 15 (2), s. 605–
616.
7. Hamin Z., Othman M.B., Munirah A. (2012), ICT Adoption by the Malaysian High
Courts: Exploring the Security Risks Involved, 2012 International Conference on
Innovation, Management and Technology Research (ICIMTR2012), Malacca, Ma-laysia: 21–22 May 2012, s. 285–289.
8. McMillan J.E. (2007), The Potential of Computerized Court Case Management to
Battle Judicial Corruption, National Center for State Courts, USA,
http://www.cumbrejudicial.org/.
9. Melody W. et al. (1986), Information and Communication Technologies: Social
Sciences Research and Training: A Report by the ESRC Programme on
Information and Communication Technologies.
10. Odlanicka-Poczobutt M. (2013), Zastosowanie nowoczesnych technik
informacyj-nych w sądownictwie powszechnym, w: Europejska przestrzeĔ komunikacji elek-tronicznej, red. J. Buko, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu SzczeciĔskiego nr 763,
Ekonomiczne Problemy Usáug nr 105, t. II, Szczecin 2013, s. 553–561.
11. Rebo J., Roper B., Harvey T. (2009), Court Technology Conference 2009, Sept 23, 2009, Rooms 702–706, Denver, Colorado.
12. Reiling (2009), Technology of justice: How it can promote the reform of the
13. Rooze E. J. (2010), Differentiated Use of Electronic Case Management Systems, „International Journal for Court Administration”, November, www.iaca.ws/files/ ErwinRooze-ElecCaseMgmt.pdf
14. Saari D.J. (1982), Management: The US Court of theory and practice – Chapter 4, Westport: Quorum.
15. Sallai G. (2012), Defining Infocommunications and Related Terms, Acta Polytechnica Hungarica, Vol. 9, No. 6.
16. Shelton D.E. (2006), Technology, Popular Culture, and the Court System –
Strange Bedfellows?, w: Future Trends in State Courts 2006, National Center for
State Courts, s. 62–67.
17. Silverstone R. et al. (1991), Listening to a long conversation: an ethnographic
approach to the study of information and communication technologies in the home,
„Cultural Studies”, 5(2).
18. Steelman D.C. (2008), Improving Caseflow Management: a brief guide, NCSC Internet.
19. Velicogna M. (2007), Justice Systems and ICT: What Can Be Learned From
Eu-rope?, „Utretch Law Review”, Vol. 3, Issue 1 (June).
20. Vukeli M. (2011), Commercial Courts in Croatia, http://www.vtsrh.hr/ croa-tian%courts%case%management%system.
ELECTRONIC CASE MANAGEMENT SYSTEMS AS AN EXAMPLE OF GOOD PRACTICE
Summary
In the past few years, interest in information technology in the courts has increased significantly, so the ability to use this kind of technology to enhance and improve the effectiveness of the judiciary should be developed. The impact of ICT on the activity of the courts is now noticeable mainly due to economic factors, indicating a huge savings from the offered opportunities The purpose of the article was to introduce the principles of creation and operation of Case Management Systems and to provide examples of good practice in this field in the selected countries. In fact, this electronic systems were in any case a positive impact on the courts, providing improved administrative process-es, which made it better they can follow the course of events, to introduce improve-ments the actual processes and to communicate with other bodies. Relevant issues relat-ed to the possibilities of using such solutions in the judicial system will provide the basis for further, in-depth research.
