RECENZJE K. i K. MACIEJAKOWIE — Na tropach dawnego górnictwa Gór i Pogórza Kaczawskiego.

K. i K. MACIEJAKOWIE — Na tropach dawnego gór-nictwa Gór i Pogórza Kaczawskiego. Wyd. Gold Centrum, Z³otoryja 2006, 56 str.

Kilka lat temu mia³em przyjemnoœæ rekomendowaæ czytelni-kom Przegl¹du Geologicznego niewielk¹ ksi¹¿eczkê Z³oto, vade-mecum poszukiwacza autorstwa Kingi i Krzysztofa Maciejaków. Ma³¿eñstwo autorskie od kilku lat udanie propaguje bogactwa przyrody nieo¿ywionej Dolnego Œl¹ska, zachêcaj¹c do odwie-dzin najciekawszych miejsc zwi¹zanych z dolnoœl¹skim górnic-twem. Pocz¹tkowo by³y to publikacje dotycz¹ce z³ota. Obecnie autorzy ksi¹¿ki proponuj¹ czytelnikom udanie siê œladami daw-nego górnictwa na obszarze Gór Kaczawskich i Pogórza Kaczaw-skiego. Ich zamiarem by³o ukazanie fragmentu bogatej historii czêœci Dolnego Œl¹ska, dotycz¹cego pozyskiwania bogactw natu-ralnych, które by³y podstaw¹ bogacenia siê wielu dolnoœl¹skich miast i rodów, a po których zosta³y ju¿ tylko œlady, czêsto s³abo czytelne.

Ksi¹¿ka zawiera opisy najwiêkszych oœrodków wydobyw-czych regionu, ich historiê oraz wskazuje pozosta³oœci po oœrod-kach górniczych. Przewodnik jest w za³o¿eniu adresowany do mi³oœników tradycji dawnego górnictwa, jak i do turystów, którzy na trasie swych wêdrówek napotykaj¹ na œlady opuszczonych kopalñ czy hut.

Góry i Pogórze Kaczawskie to znany region górnictwa z³ota i srebra, którego czasy œwietnoœci dawno ju¿ minê³y. Nic zatem dziwnego, ¿e w ksi¹¿ce najwiêcej miejsca poœwiêcono w³aœnie kopalniom z³ota. Z kolejnych, niewielkich, ale bogato ilustrowa-nych rozdzia³ów dowiadujemy siê o dawnym górnictwie z³ota w Z³otoryi (m. in. o udostêpnionej turystom kopalni Aurelia) i na Kopaczu, o kopalniach z³ota w Z³otym Lesie, kopalniach z³ota i srebra w rejonie Wielis³awia Z³otoryjskiego, Lwówka Œl¹skiego, Boles³awca, Dziwiszowa, Je¿owa Sudeckiego, P³oszczyny i Radzimowic. Wiele informacji dotyczy eksploatacji dawnych z³ó¿ miedzi i srebra w rejonie Che³mca, Leszczyny, Olszanicy, Wilkowa, Iwin, Nowego Koœcio³a i Kondratowa. Nie mog³o zabrakn¹æ te¿ informacji o dawnych kopalniach rud ¿elaza: Rudolf pod Górzcem oraz Wilcza pod Rosoch¹, jak równie¿ o sztolniach rud uranu na Chmielarzu.

Bardzo siê cieszê z tego wydawnictwa skierowanego do sze-rokiego grona czytelników, które jest poœwiêcone tradycjom gór-niczym na Dolnym Œl¹sku, ci¹gle zbyt ma³o rozpowszechnionym w szerszych krêgach. Wiadomoœci o górnictwie tego regionu s¹ wci¹¿ ma³o znane, dlatego warte rozpropagowania. Informacji takich zwykle brak w „typowych” przewodnikach, a opisy zawar-te w wydawnictwach bardziej specjalistycznych nie dla wszyst-kich turystów s¹ zrozumia³e.

A jednak czytelnicy ksi¹¿ki nie bêd¹ ca³kowicie usatysfak-cjonowani. Przede wszystkim dlatego, ¿e w przewodniku brak jest precyzyjnej lokalizacji opisywanych œladów dawnego gór-nictwa. Zdecydowana wiêkszoœæ opisów dotyczy historii górnic-twa, a nie poszczególnych stanowisk górniczych. Na podstawie bardzo schematycznych ilustracji nie da siê trafiæ do dawnych wyrobisk górniczych.

Byæ mo¿e jest to zabieg celowy, gdy¿ wiele starych sztolni, chodników czy szybów nie jest dobrze zabezpieczonych przed penetracj¹ osób postronnych. Jednak trudno nie oprzeæ siê wra¿e-niu, ¿e na szczegó³ow¹ dokumentacjê tych wyrobisk i ha³d górni-czych nie starczy³o chêci lub czasu, a by³yby one bardzo przydatne choæby dla organizatorów wycieczek œladami dawnego górnictwa regionu.

Mam nadziejê, ¿e w kolejnym wydaniu przewodnika autorzy bêd¹ mogli uzupe³niæ go o czêœæ dotycz¹c¹ lokalizacji pozo-sta³oœci po dawnych oœrodkach górniczych.

Górnictwo nieod³¹cznie zwi¹zane jest z geologi¹. Zatem w przewodniku wymieniono ró¿ne minera³y eksploatowane w kopalniach i te, które mo¿na znaleŸæ na ha³dach. Szkoda jednak, ¿e nie poœwiêcono im choæby kilku zdañ i nie zaprezentowano ich na fotografiach. W tego rodzaju wydawnictwie by³oby to bardzo cenne i wskazane, gdy¿ mog³oby zainteresowaæ czytelników kolekcjonerstwem minera³ów i ska³ — a sk¹d ju¿ tylko krok do g³êbszego zainteresowania budow¹ Ziemi i jej histori¹.

Oczywiœcie, autorzy pisali ksi¹¿kê z pewnym zamys³em i zapewne chcieli w niej zwróciæ uwagê czytelników przede wszystkim na dzieje górnictwa, szczególnie górnictwa z³ota, któ-re odegra³o znacz¹c¹ rolê w historii i gospodarce Dolnego Œl¹ska. Histori¹, której strony nie zosta³y jeszcze zamkniête, a s¹ ci¹gle uzupe³niane dziêki nowym odkryciom.

Tradycje górnictwa miedzi, srebra i z³ota przejê³y dzisiaj kopalnie KGHM Polska MiedŸSA.

W³odzimierz Mizerski

1029 Przegl¹d Geologiczny, vol. 54, nr 12, 2006