Marian Płachecki
Dialektyka "Lalki" Bolesława Prusa,
Stanisław Eile, "Pamiętnik Literacki"
R. 64 (1973) : [recenzja]
Biuletyn Polonistyczny 16/50, 126
( I ' EILE S t a n is ła w : D ia le k t y k a " L a l k i " B oles ła w a Prusa. "P a m ię tn ik L i t e r a c k i " R. 64:1973 z . 1 s. 3-51.
" L a l k a " , u j ę t a w k a t e g o r i e B a c h tin a , Lubbooka i Boothai» o k a z u je s i ę p o w i e ś o i ą na swoje czasy r e w e l a c y jn ą - k o j a r z y po w ieśc iow ą homofonię z p o l i f o n i ą , co a u to r po k a zu je: 1 ) a n a l i
z u ją c " s t r a t e g i ę n a r r a c y jn ą " (między sprawozdawczością a mo r a l i z a t o r s t w e m na wzór p o w ie ś o i t e n d e n c y j n e j ) i k o n s t r u k c ję bohaterów ( s z e r e g o m a le ją c e j p o l i f o n i o z n o ś o i i w z r a s t a j ą o e j h o m o fo n ic zn o ś c i obrazu: Wokulski, I z a b e l a , R z e o k i, inne pos
t a c i e ) ; 2) u s t a l a j ą c p o z y o ję " L a l k i " w t r a d y c j i l i t e r a c k i e j (między Dickensem i Thackerayem a Flaubertem , z którym ł ą o z y " L a l k ę " n a r r a o j a so en io z n a , i D ostojewskim, do k t ó r e g o odsy ł a chwyt nagłyoh zwrotów fa b u la rn y c h , r o z b i j a j ą c y jed n o z n a cz ność p o s t a c i ) ; 3 ) rozw a ża ją o ideową wymowę p o w ie śo i (s k o m p li
kowany stosunek do o b y c z a jo w o ś c i rom a n ty cz n e j, k r y t y k a a r y s t o k r a c j i , " w i e l k i d i a l o g " na temat u d z ia ł u " i d e a l i s t ó w " w po s t ę p i e c y w i l i z a c j i ) .
BP/50/9 M.P.
( I ' EILE S t a n is ła w : Perspektywa n a r r a c y jn a a| z a g a d n ie n ie a u torstw a . ( R o z d z i a ł pracy p t . " ś w i a t o p o g lą d p o w i e ś o i " ) . "Ruoh L i t e r a o k i " R. 13:1972 z . 6 s. 351-362.
Powołując s i ę na prace In g ard en a , Lubbooka, Winogradowa, Wyki i i n . , a u to r u ś o i ś l a r ó ż n i c e między autorem realn ym , au torem pojmowanym Jako podmiot sprawczy i na rra torem . S t w i e r dza przy tym, i ż n a r r a t o r a o k r e ś l a je d y n ie s t r a t e g i a opowia da n ia i związana z n i ą k w e s tia perspektywy wobec " o p o w i e d z ia n e g o " , n i e może w ięo on stanowić o s t a t e c z n e j i n s t a n o j i zn a - o z e n io w e j i św ia to p o g lą d o w ej utworu. Konieozny j e s t d a ls z y punkt o d n i e s i e n i a , Jakim j e s t podmiot tw ó r o z y , zawarty i m p l i - o i t e w d z i e l e l i t e r a c k i m , k t ó r y z o s t a j e o k re ślon y teiminem"au- t o r " , w o d r ó ż n i e n iu od autora r z e c z y w i s t e g o , i p rzed staw ion y Jako nadrzędna i n s t a n c j a w s z y s tk ic h zabiegów sk ła d a ją c y c h s i ę na struk tu rą znaozeniową utworu.
