Krzysztof Dybciak, Dobrochna
Ratajczakowa
"Szarlatan i teatr", Dobrochna
Ratajczakowa, "Teksty" nr 2 (1976) :
[recenzja]
Biuletyn Polonistyczny 19/4 (62), 120
(l) NAWROCKI W itold: K lasa , id eo lo g ia, lite r a t u r a . Z problem aty ki związków lite r a tu r y z id eo lo g ią. P ozn ań 1976, Wyd. P o z n . , s s , 344, zł 4 0
,-" L ite r a tu r a musi / . . . / poszukiw ać n a w łasną rę k ę stosunku do s y s temu aksjologicznych w a rto śc i tw orzonych p rz e z k la sę ro b o tn ic z ą . Nie może być ich p ro s tą a p lik a c ją , musi po nie sięg ać własnym wysiłkiem / . . . / . Ale rów nocześnie musi p am iętać, iż p a r tia k la sy ro b o tn iczej nie może pro ceso w i temu p rz y g lą d a ć się p asyw nie, musi i powinna ten k ie ru nek o k re ś la ć , wpływać n a jego sk u tk i". C ytat ten , wyjęty z o tw ie ra ją cego tom artykułu "K lasa ro b o tn ic z a i k u ltu ra " , c h a ra k te ry z u je n ajk ró c ej stanow isko a u to ra w kw estii pow iązań lite r a tu r y z ideologią p ro le ta r ia tu ; ro z w ija je au to r w szkicach zgrupow anych w ro z d z ia ła c h : "Klasa i k u ltu r a " , "Ideologia a lite r a tu r a " (tu kilk a rz e c z y o "p ro zie produkcyj ne j " ) , "R ealizm so cjalisty czn y i aw an g ard a".
B P /6 2 /1 1 M. P .
(l) RATAJCZAKOWA D obrochna: S z a rla ta n i t e a t r . "T ek sty" 1976 n r 2 s . 28-46.
W średnio w ieczu b lisk a w ięź łą c z y ła zawody sz a rla ta n a i k u g la rz a . C echy wspólne - to te re n p ra c y ( ja r m a r k ) , wędrowny styl ży c ia , m arg i nesow e m iejsce w s tru k tu rz e sp o łecz n ej. Ó w czesny le k a rz wędrowny był jedno cześn ie aktorem ; zapew niało to sukces zawodowy: zain teresow anie słu ch ac zy , oddziaływ anie su g estii m edycznej. Od XVII wieku ro z p o czy n a się in sty tu c jo n a liz a c ja te a tr u , i zawód a k to rsk i u lega społecznej no b ilita c ji. N adal is tn ie ją jednak grupy wędrownych aktorów , sytuujące się w yraźnie na m arg in esie oficjaln ej k u ltu ry . P rz e n ik a n ie form sztuki n isk ie j
n a sceny te a tru zawodowego obserw uje się i w n astępnych stu leciac h . W spółcześnie elem enty eto su i este ty k i k u g la rsk ie j in s p iru ją e k s p e ry menty teatró w aw angardow ych.
