Wyjątki z dziejów Państwowej Preparandy Nauczycielskiej w Uniejowie (1921-1926)

Tom 2 2013 3LRWU*2à'<1* :<-Ą7.,='=,(-Ï:3$ē67:2:(-35(3$5$1'< 1$8&=<&,(/6.,(-:81,(-2:,(± 3UyĪQRZHZVSyáF]HVQ\FKVáRZQLNDFKMĊ]\NDSROVNLHJRLSRNUHZQ\FKV]X- NDüZ\UDĪHQLDÄSUHSDUDQGD´,QIRUPDFMĊRSUHSDUDQG]LHDZ]DVDG]LHRSUHSD-UDQGDFKPRĪHP\MHGQDN]QDOHĨüQSZ(QF\NORSHGLL3HGDJRJLF]QHM. Preparanda E\áDV]NRáąURG]DMHP]DNáDGXRFKDUDNWHU]HNRHGXNDF\MQ\PZNWyU\PXF]QLR- ZLHZZLHNXRGGRODWPDMąF\XNRĔF]RQHFRQDMPQLHMF]WHU\NODV\V]NR-á\SRZV]HFKQHMSU]\JRWRZ\ZDOLVLĊGRQDXNLZVHPLQDULDFKQDXF]\FLHOVNLFK 3LHUZV]DSUHSDUDQGD]DF]ĊáDG]LDáDüMHV]F]HZRNUHVLHQLHZROL±OXWHJRU Z 3XáWXVNX .ROHMQH Z W\P VDP\P URNX SRZVWDá\ WDNĪH Z 6NLHUQLHZLFDFK &KHáPLHL=GXĔVNLHM:ROL:FLąJXWU]HFKODWV]NROQ\FK±RGURNXGR ±SRZVWDá\ZVXPLHWDNLHV]NRá\=DVDGQLF]RIXQNFMRQRZDá\RQHQDSR]LR- PLHZ\ĪV]\FKNODVV]NyáSRZV]HFKQ\FK'RGDWNRZRVWDQRZLá\IRUPĊREVHUZD-FMLSU]\GDWQRĞFLGRQDXNLZVHPLQDULDFKQDXF]\FLHOVNLFK=RVWDá\]OLNZLGRZDQH ZUD]]NRĔFHPURNXV]NROQHJR1_. 6]NRá\ WHJR W\SX SRZRáDQR GR Ī\FLD MXĪ Z SLHUZV]\FK PLHVLąFDFK IXQN- FMRQRZDQLD0LQLVWHUVWZD:\]QDĔ5HOLJLMQ\FKL2ĞZLHFHQLD3XEOLF]QHJR*áyZ- Q\PFHOHPE\áRÄZ\WZRU]HQLHWZyUF]HJRVWDQXQDXF]\FLHOVWZDV]NyáSRZV]HFK-Q\FK´8SRGáRĪDRUJDQL]DFMLSUHSDUDQGOHĪDá\GZDF]\QQLNLLGHDáQDXF]\FLHOD LVWRVXQNLRĞZLDWRZHSDQXMąFHZRGUDG]DMąFHMVLĊ3ROVFH3R]DW\PPáRG]LHĪ NWyUDWUD¿DáDGRVHPLQDULyZQDXF]\FLHOVNLFKE\áDQLHGRVWDWHF]QLHSU]\JRWRZDQD SRGZLHORPDZ]JOĊGDPL%\áDWRF]ĊVWRPáRG]LHĪSU]\SDGNRZDNWyUHMEUDNE\áR RF]\WDQLD F]ĊVWR SUH]HQWXMąFD QLVNL SR]LRPR NXOWXU\ ]DUyZQR SRG Z]JOĊGHP RE\F]DMRZRĞFLMDNLVSRáHF]QRQDURGRZ\P2Ä7HMUROLX]GURZLHQLDVHPLQDULyZ ]MHGQHMLERGDMQDMZDĪQLHMV]HMFKRURE\±QLHRGSRZLHGQLHJRPDWHULDáXPáRG]LH-Ī\ MDNL VHPLQDULD RWU]\PXMą SRGMĊá\ VLĊ F]ĊĞFLRZR ]DNáDG\ NWyUH SLHUZRWQLH QRVLá\QD]ZĊ.XUVyZ:VWĊSQ\FKGR6HPLQDULyZ1DXF]\FLHOVNLFKREHFQLH]DĞ ]RZLąVLĊ3UHSDUDQGDPL1DXF]\FLHOVNLPL´3_{. Poza tym wykorzystywano}

powsta-*_{3LRWU *RáG\Q GU QDXF]\FLHONRQVXOWDQW &HQWUXP 'RVNRQDOHQLD 1DXF]\FLHOL Z .RQLQLH}

ul. Sosnowa 14.

1 7-DáPXĪQD3UHSDUDQG\QDXF]\FLHOVNLH, [w:] (QF\NORSHGLDSHGDJRJLF]QD;;,ZLHNX, t. 4, Warszawa 2005, s. 883.

2 3UHSDUDQG\QDXF]\FLHOVNLH, Warszawa 1922, s. 7–8. 3 7DPĪHV

nie preparand jDNRVDPRG]LHOQ\FKSODFyZHNSURSDJDQGRZR=DFKĊFDQRZWHQ VSRVyEPáRG]LHĪGRSRĞZLĊFHQLDVLĊ]DZRGRZLQDXF]\FLHOVNLHPXFR]DRZRFR-ZDáRZ]URVWHPOLF]E\FKĊWQ\FKGRSRGHMPRZDQLDQDXNLZW\FKV]NRáDFK4_.

-HGQD]WDNLFKSUHSDUDQGG]LDáDáDZ8QLHMRZLH=DF]ĊáDRQDIXQNFMRQRZDü ] SRF]ąWNLHP URNX V]NROQHJR  1D WHUHQLH ZRMHZyG]WZD áyG]NLHJR ZJUDQLFDFKNWyUHJROHĪDáRZyZF]DVPLDVWRG]LDáDá\MHV]F]HSUHSDUDQG\Z2SD-tówku, Wolborzu czy w Ozorkowie. Uczniowie preparandy uniejowskiej i ozor-NRZVNLHM]DVLODOLVHPLQDULXPQDXF]\FLHOVNLHZàĊF]\F\

3UHSDUDQGD QDXF]\FLHOVND Z 8QLHMRZLH RGHV]áD QLHFR Z ]DSRPQLHQLH :VSRPLQDRQLHMFRSUDZGDPLQ%ROHVáDZ3HáNDZSXEOLNDFMLSRĞZLĊFRQHM G]LHMRP 8QLHMRZD NWyUD Z\GDQD ]RVWDáD GUXNLHP Z URNX  1DSLVDá RQ ZyZF]DV Ä3UHSDUDQGD 1DXF]\FLHOVND Z 8QLHMRZLH LVWQLDáD Z ODWDFK ± 6]NRáĊWĊ0:5L23]DOLF]DáRGRNDWHJRULLV]NyáSRZV]HFKQ\FK'RSR- ZVWDQLDWHMSODFyZNLSU]\F]\QLOLVLĊQDXF]\FLHOHV]NyáSRZV]HFKQ\FK]8QLH-MRZD.RĞFLHOQLF\2VWURZVNDL6S\FLPLHU]D´5_{. Trudno zgodzi}üVLĊGRNRĔFD ]WDNąRSLQLą2LOHSLHUZV]HLGUXJLH]GDQLHMHVWSUDZG]LZHWRRVWDWQLHZ\GDMH VLĊPDáRSUDZGRSRGREQHELRUąFSRGXZDJĊĪHGRSUDF\ZWHMSODFyZFHRĞZLD-towej skierowano nauczycieli spoza Uniejowa. ĝZLDGF]ą R W\P GRNXPHQW\ ĨUyGáRZH]DFKRZDQHZ]ELRUDFK$UFKLZXP3DĔVWZRZHJRZ3R]QDQLXNWyUH SRVáXĪ\á\]DSRGVWDZĊRSUDFRZDQLDQLQLHMV]HJRDUW\NXáX0DWHULDá\WHQLHE\á\ ]QDQHZVSRPQLDQHPXDXWRURZLZLQQ\PPLHMVFX]DXZDĪ\áERZLHPĪHRSUyF] QD]ZLVNGZyFKNLHURZQLNyZLZ]PLDQHNR¿QDQVRZDQLXV]NRá\SU]H]VHMPLN SRZLDWRZ\ WXUHFNL QLF ZLĊFHM R WHM SODFyZFH QLH ZLDGRPR $QDOL]D ]JUR-PDG]RQ\FK GRNXPHQWyZ GDMH V]HUV]\ REUD] WHM SODFyZNL MHGQDNĪH QLHVWHW\ UyZQLHĪQLHSHáQ\

3UHSDUDQGD1DXF]\FLHOVNDZ8QLHMRZLHUR]SRF]ĊáDG]LDáDOQRĞüZU]HĞQLD U8PLHV]F]RQRMąZ]DPNXXQLHMRZVNLP-DNRFLHNDZRVWNĊWU]HED]D]QD-F]\üĪH]DPHNZUD]]SDUNLHPDGPLQLVWUDF\MQLHQDOHĪDá\GRJPLQ\.RĞFLHOQLFD DQLHSRGOHJDá\VDPRU]ąGRZL8QLHMRZD6_.

W Uniejowie, podobnie jak w innych preparandach, obok nauki na poziomie V]NRá\SRZV]HFKQHMUHDOL]RZDQRGRGDWNRZH]DGDQLDNWyUHRNUHĞORQRZVSRVyE QDVWĊSXMąF\ÄRVLąJQLĊFLHJUXQWRZQRĞFLZXMPRZDQLXQDXNLSU]H]VWRVRZDQLH Z]RURZ\FK PHWRG QDXF]DQLD  UR]EXG]HQLH ]DPLáRZDQLD GR SUDF\ QDG VREą ZG]LHG]LQLHQDXNRZHMSRGQLHVLHQLHNXOWXU\XF]QLyZ]ZáDV]F]DZG]LHG]LQLH VSRáHF]QRQDURGRZHM´7_.

4 7DPĪHV

5 %3HáND8QLHMyZZRNUHVLH,,5]HF]\SRVSROLWHM, [w:] 8QLHMyZ']LHMHPLDVWD, red. J. Szym-F]DNàyGĨ±8QLHMyZV±

6 $UFKLZXP 3DĔVWZRZH Z 3R]QDQLX 3DĔVWZRZD 3UHSDUDQGD 1DXF]\FLHOVND Z 8QLHMRZLH /LVWGR3DĔVWZRZHM3UHSDUDQG\1DXF]\FLHOVNLHMZ8QLHMRZLHZVSUDZLHSRGDWNyZQDU]HF]JPLQ\ .RĞFLHOQLFDV\JQ>GDOHM$$33318@

Uczniowie uniejowskiej preparandy mieli do opanowania w sumie trzy-QDĞFLHSU]HGPLRWyZ7\JRGQLRZ\UR]NáDG]DMĊüZJRG]LQDFKGRSRáXGQLRZ\FK REHMPRZDáJRG]LQ\GODNDĪGHJR]NXUVyZLGRGDWNRZHJRG]LQ\]DMĊüSRSR-áXGQLRZ\FK

Tabela 1. Siatka godzin w preparandach nauczycielskich

Przedmiot I kurs II kurs Razem

Religia 2 2 4 -Ċ]\NSROVNL Czytanki 6 2 6 2 12 4 -Ċ]\NREF\ 3 3 6 Matematyka 6 6 12 Przyrodoznawstwo 2 3 5 *HRJUD¿D 2 2 4 Historia Polski 3 3 6 Rysunki 3 2 5 ĝSLHZ 2 2 4 *LPQDVW\ND 2 2 4 .DOLJUD¿D 1 1 2 5RERW\UĊF]QH 2 2 4 3ROVNDZVSyáF]HVQD 1 1 2 Razem 37 37 74 ħUyGáRRSUDFZáDVQH ,QWHUHVXMąFHMHVWWRĪH]DFKRZDáDVLĊOLVWDXF]QLyZ]SLHUZV]HJRURNXG]LD-áDOQRĞFLSODFyZNL1DOLĞFLHWHM]QDOD]á\VLĊZVXPLHQD]ZLVND]F]HJRGZD ]RVWDá\Z\NUHĞORQH7\PVDP\PNODVDOLF]\áDRVyE%\OLWR-DQLQD$GDP-F]HZVND )ORUHQW\QD %DF]\ĔVND :DFáDZD %XNRZVND 0DULDQQD %RFKHĔVND $QLHOD&KRMHFND=HQRELD&KDEHUVND+HOHQD'ZRMDNyZQD6WDQLVáDZD'RPR-ZLF]yZQD 6HZHU\QD 'XUVND :DFáDZ *UDEMDU] )HOLNV *X]RZVNL -y]HI -yĨ-ZLDN5HJLQD.DPLĔVND0LHF]\VáDZ.UyOLNRZVNL+HOHQD.ZLHFLĔVND)HOLNV .XELDN+HOHQD-yĨZLDN$SROLQDU\/HZDQGRZVNL5RPDQ/LVLHFNL-DQ0DMHZ-VNL:áDG\VáDZ1RZDN+HQU\N2SRURZLF].D]LPLHU]2VWURZVNL6WDQLVáDZD 3HáF]DQND ,UHQD 3U]HGZRUVND )HOLNV 3LHVWU]\ĔVNL $QQD 3HáF]\ĔVND 0DULD 3DP¿OyZQD0LFKDOLQD3HáF]DQND3HODJLD5XWF]DQND+HOHQD6DU]\ĔVND.D]L-PLHU]6HUD¿ĔVNL5RPXDOGD6LNRUVND-y]HID7\OND)HOLNV7\OVNL/HRQ7ZRUHN .D]LPLHUD:LQQLFND-y]HI:RMFLHFKRZVNL6WDQLVáDZD:DZU]\QLDNyZQD-DQLQD Wojtaszczykówna=OLVW\XF]QLyZVNUHĞORQR+HOHQĊ$GDPNyZQĊL%URQLVáDZĊ

+U\QLHZLF]yZQĊ8 1LHVWHW\QLHVą]QDQHSRZRG\W\FKVNUHĞOHĔ:LĊNV]RĞüXF]- QLyZSRFKRG]LáD]8QLHMRZD1LHOLF]QHRVRE\]DPLHV]NLZDá\RNROLF]QHPLHMVFR-ZRĞFLMDNQS3LHNDU\6SLFLPLHU]:ROĊ Przedmiejską&]áRS\:ROĊ Pomiano-wą, Smulsko, Wielenin, a nawet Turek9_.

3LHUZV]\PNLHURZQLNLHP3DĔVWZRZHM3UHSDUDQG\1DXF]\FLHOVNLHMZ8QLH-MRZLH]RVWDá5RPDQ6DUQHFNL1DWRVWDQRZLVNRSU]HQLHVLRQRJR]1LHERURZD JG]LHSUDFRZDáZF]HĞQLHMZV]NROHSRZV]HFKQHM-HJRJáyZQ\P]DGDQLHPE\áR uruchomienie placówki10 'RGDWNRZRPLDáSURZDG]Lü]DMĊFLDZZ\PLDU]HJR- G]LQW\JRGQLRZRLNLHURZDüLQWHUQDWHP5D]HP]QLPSUDFĊZSUHSDUDQG]LHXQLH-MRZVNLHMUR]SRF]ĊáD=R¿D*U\QEHUĪDQNDNWyUDSU]\E\áD]:DUV]DZ\3UDFRZDáD tam jako nauczycielka w Szkole Powszechnej nr 3611 3U]HQLHVLHQLH QDVWąSLáR QDSURĞEĊ]DLQWHUHVRZDQHMDPLQLVWHUVWZR]RERZLą]DáRMąGRÄXG]LHODQLDOHNF\M Z Z\PLDU]H  JRG]LQ W\JRGQLRZR L VSHáQLDQLD F]\QQRĞFL REMĊW\FK RJyOQ\P SODQHPSHGDJRJLF]QHMG]LDáDOQRĞFL3UHSDUDQG\ZFRZFKRG]LXG]LDáZQDG]RU]H QDGSUDFąPáRG]LHĪ\SR]DJRG]LQDPLOHNF\M´=DVZRMąSUDFĊ=*U\QEHUĪDQND PLDáDRWU]\P\ZDüPDUHNSROVNLFK12 :NROHMQ\PURNXGR]HVSRáXQD- XF]\FLHOVNLHJRGRáąF]\áMHV]F]H6]\PRQ/HODNRZVNL3UHIHNWHP]RVWDáNV6WDQL-VáDZ=DERURZLF]13_. =GQLHPVLHUSQLDUSUDFĊZ3DĔVWZRZHM3UHSDUDQG]LH1DXF]\FLHO-VNLHMZ8QLHMRZLH]DNRĔF]\áD=R¿D*U\QEHUĪDQND=RVWDáDRQDSU]HQLHVLRQDQD SRVDGĊQDXF]\FLHONLGR3XEOLF]QHM6]NRá\3RZV]HFKQHMQUZ:DUV]DZLH14_. :W\PVDP\PURNXSUDFĊZ8QLHMRZLHFKFLDáWHĪ]DNRĔF]\ü Szymon Lelakow-VNLNWyU\SRSURVLáRSU]HQLHVLHQLHJRQDUyZQRU]ĊGQHVWDQRZLVNRGRSRZLDWX stopnickiego15_{. Mimo mianowania go nauczycielem w Kobryniu, do} przenie-VLHQLDFK\EDMHGQDNQLHGRV]áRVNRURMHJRQD]ZLVNR¿JXUXMHZĞUyGQDXF]\FLHOL w kolejnym roku szkolnym.

-HĞOLFKRG]LRQDXF]\FLHOLSUDFXMąF\FKZXQLHMRZVNLHMSUHSDUDQG]LHRERZLą- ]DQLE\OLRQLGRSRGQRV]HQLDVZRLFKNZDOL¿NDFMLGRVNRQDOHQLDVZHJRZDUV]WD- WXSUDF\8F]HVWQLF]\OLZUyĪQHJRURG]DMXNRQIHUHQFMDFKV]NROHQLDFKF]\NXU-VDFK-HGQD]WDNLFKNRQIHUHQFMLRGE\áDVLĊQSZ=GXĔVNLHM:ROL2ERZLą]NRZR uczestniczyli w niej nauczyciele wszystkich preparand z terenu województwa áyG]NLHJRZW\PUyZQLHĪQDXF]\FLHOH]8QLHMRZD.RQIHUHQFMDRGE\áDVLĊPLQ GODWHJR ĪH QDG]yU QDG IXQNFMRQRZDQLHP SUHSDUDQG SU]HMPRZDáR .XUDWRULXP

8 _{AAP, PPNU, Adresy uczniów I kursu 1921–1922 r., sygn. 14.} 9 7DPĪH 10 $$333183LVPR0LQLVWHUVWZD:\]QDĔ5HOLJLMQ\FKL2ĞZLHFHQLD3XEOLF]QHJR]GQLD 9 listopada 1921 r., sygn. 3. 11 $$333183LVPR0LQLVWHUVWZD:\]QDĔ5HOLJLMQ\FKL2ĞZLHFHQLD3XEOLF]QHJR]GQLD SDĨG]LHUQLNDUV\JQ 12 $$333183U]HQLHVLHQLH=*U\QEHUĪDQNLGR8QLHMRZDV\JQ 13 $$33318/LVWDSáDFV\JQ 14 $$333183LVPRGR=R¿L*U\QEHUĪDQNLR]ZROQLHQLXMHM]SRVDG\V\JQ 15 $$333183LVPR.XUDWRULXP2NUĊJX6]NROQHJRàyG]NLHJR]GQVLHUSQLDU sygn. 4.

2NUĊJX6]NROQHJRàyG]NLHJR3RGF]DVREUDGNLHURZQLF\]áRĪ\OLVSUDZR]GDQLH ]G]LDáDOQRĞFLSURZDG]RQ\FKSU]H]VLHELHSODFyZHN]DSR]QDOLVLĊ]G]LDáDOQRĞFLą SUHSDUDQG\Z=GXĔVNLHM:ROLDWDNĪHPLHOLRND]MĊGRREHMU]HQLDNLONXOHNFML pokazowych16_.

.XUDWRULXP SU]HND]\ZDáR WDNĪH SUHSDUDQGRP VSUDZR]GDQLD ] NRQIHUHQFML GODQDXF]\FLHOLNWyUHRGE\ZDá\VLĊZUyĪQ\FKPLDVWDFKZ3ROVFH2ERZLą]NLHP UDG\SHGDJRJLF]QHME\áRSU]HQDOL]RZDQLHW\FKVSUDZR]GDĔLZ\FLąJQLĊFLHRG-SRZLHGQLFKZQLRVNyZ1DMOHSLHME\áRE\JG\E\DQDOL]\GRNRQ\ZDáQDXF]\FLHO XF]HVWQLF]ąF\ZNRQIHUHQFML7DNLHVSUDZR]GDQLH]NRQIHUHQFMLGODQDXF]\FLHOL PDWHPDW\NLNWyUDRGE\áDVLĊZGQLDFK±PDUFDUZ2áWDU]HZLH]R-VWDáRVNLHURZDQHGRSUHSDUDQG\Z8QLHMRZLH1LHPDMHGQDNĪHLQIRUPDFMLF]\ NWyU\Ğ]QDXF]\FLHOL]8QLHMRZDXF]HVWQLF]\áZWHMNRQIHUHQFML17_. :LĊNV]RĞüNXUVyZGODQDXF]\FLHOLSUHSDUDQGRE\ZDáDVLĊZRNUHVLHZDND-F\MQ\P3U]\NáDGHPPRĪHE\üNXUVNWyU\]RUJDQL]RZDQRZOLSFXUZH /ZRZLH:]DSURV]HQLX.XUDWRULXP2NUĊJX6]NROQHJRàyG]NLHJRRNUHĞORQRFHO L]DNUHVWHJRĪV]NROHQLDÄ3U]HGPLRWHPNXUVXEĊGąZ\NáDG\]NUDMR]QDZVWZD SRáąF]RQH]Z\FLHF]NDPLZRNROLFH/ZRZD]W\FKGZLHZ\FLHF]NLNLONXGQLR-ZH:\NáDG\SURZDG]LüEĊGąZ\ELWQLVSHFMDOLĞFLZHGáXJZVND]yZHNSURI'UD 5RPHUD3UyF]WHJRRGEĊGąVLĊZF]DVLHWUZDQLDNXUVXNRQIHUHQFMH]G]LHG]LQ\ SHGDJRJLNLSRGNLHUXQNLHPS6WDQLVáDZD'REURZROVNLHJRSURIHVRUD,QVW\WXWX 1DXF]\FLHOVNLHJRZ:DUV]DZLH´'HNODUDFMĊXG]LDáXZNXUVLH]JáRVLOL$QQDàR-SDFLĔVNDL=HQRQ.DURODNRZVNL18_. :URNXV]NROQ\PZ3DĔVWZRZHM3UHSDUDQG]LH1DXF]\FLHOVNLHM Z8QLHMRZLHQDXNĊSRELHUDáRZVXPLHXF]QLyZ±QDSLHUZV]\PNXUVLHL QD GUXJLP 1DXF]\FLHODPL E\OL 6WDQLVáDZ %LHGD 6]\PRQ /HODNRZVNL L 0DULD 6DUQHFND2SLHNĊOHNDUVNąQDGSODFyZNąSHáQLá.OHPHQV%RMDNRZVNL193U]\MĊFLH XF]QLyZQDWHQURNV]NROQ\SRGREQLHMDNQDZF]HĞQLHMV]HLQDVWĊSQHSRSU]H-G]RQHE\áRHJ]DPLQDPLZVWĊSQ\PL7HRGE\á\VLĊSRGNRQLHFF]HUZFDU 5R]SRF]Ċá\VLĊGRNáDGQLHF]HUZFDLWUZDá\SU]H]V]HĞüGQL20_. =DLQWHUHVRZDQLHQDXNąZWHJRW\SXV]NRáDFKE\áRGRĞüGXĪH'ODSU]\NáDGX PRĪQDSRGDüĪHZUQDHJ]DPLQ\ZVWĊSQHZ8QLHMRZLH]JáRVLáRVLĊ NDQG\GDWyZ'XĪDE\áDWDNĪHVHOHNFMDVLĊJDMąFDQDZHWRNRáRQLHSU]\MĊ-tych.

16 _{AAP, PPNU, Pismo z dnia 4 kwietnia 1922 r. do kierowników preparand, sygn. 3.} 17 _{AAP, PPNU, Pismo Kuratorium w sprawie sprawozdania z konferencji nauczycieli} mate-matyki w Preparandach, sygn. 4.

18 _{AAP, PPNU, Korespondencja, sygn. 6.}

19 $$33318:\SHáQLHQLHNZHVWLRQDULXV]DRVWDQLHZ\FKRZDQLD¿]\F]QHJRZ3DĔVWZRZHM 3UHSDUDQG]LHQDXF]\FLHOVNLHMZ8QLHMRZLHZURNXV]NV\JQ

20 $$333183LVPR.XUDWRULXP2NUĊJX6]NROQHJRàyG]NLHJRGRNLHURZQLNyZSDĔVWZR-Z\FKSUHSDUDQGQDXF]\FLHOVNLFKZQDWHUHQLHRNUĊJXV]NROQHJRáyG]NLHJR]GQPDMDU sygn. 4.

7DEHOD(J]DPLQ\ZVWĊSQHNDQG\GDWyZQDURNV]NROQ\

Wyszczególnienie 2JyáHP &KáRSFyZ ']LHZF]ąW

Liczba kandydatów 79 30 49 =GDáRQD,NXUV 44 17 27 =GDáRQD,,NXUV 5 3 2 1LH]GDáR 30 10 20 3U]\MĊWRQD,NXUV 44 17 27 3U]\MĊWRQD,,NXUV 5 3 2 =JáRVLáRVLĊZHZU]HĞQLX 49 20 29 1LH]JáRVLáRVLĊZHZU]HĞQLX 1 – 1 ħUyGáRRSUDFZáDVQH =GDQ\FK]DURNV]NROQ\Z\QLNDĪHXF]QLRZLHSUHSDUDQG\XQLH- MRZVNLHMWRZZLĊNV]RĞFLG]LHFLGUREQ\FKUROQLNyZQDZV]\VWNLFKXF]-QLyZ Z SUHSDUDQG]LH RUD] NXSFyZ L U]HPLHĞOQLNyZ  -HĞOL ]DĞ FKRG]L RSáHüSU]HZDĪDá\G]LHZF]ĊWDLWRSUDZLHGZXNURWQLH21_.

: URNX  HJ]DPLQ\ GR SUHSDUDQG\ Z 8QLHMRZLH UR]SRF]Ċá\ VLĊ F]HUZFDLZ]RUHPODWXELHJá\FKWUZDá\SU]H]V]HĞüGQL1DF]DVHJ]DPLQyZ kandydaci byli zakwaterowani w bursie: Ä.LHURZQLFWZRSUHSDUDQG\XSU]HMPLH ]DZLDGDPLDLĪHJ]DPLQ\ZVWĊSQHQDV]\NXUVSUHSDUDQG\UR]SRF]QąVLĊGQ  F]HUZFD R JRG]  UDQR L WUZDü EĊGą SU]H]  GQL:REHF WHJR NDQG\GDFL ZLQQLVLĊ]JáRVLüZNDQFHODULLSUHSDUDQG\MXĪZGQLXF]HUZFDEU.RV]W\FD- áRG]LHQQHJRXWU]\PDQLDZEXUVLHSUHSDUDQG\SRGF]DVWUZDQLDHJ]DPLQyZZ\-QRVLüEĊGą]áRW\FK´227DNLHMWUHĞFLSLVPDUR]V\áDQRGRV]NyáSRZV]HFKQ\FK w okolicy Uniejowa.

1DXNDZSUHSDUDQGDFKUyZQLHĪNRĔF]\áDVLĊHJ]DPLQHP3U]HV\áDMąFZ\-tyczne do przeprowadzenia tego typu sprawdzianu w preparandach, Kuratorium 6]NROQHRNUĊJXàyG]NLHJRVXJHURZDáRÄ5DG\3HGDJRJLF]QHMXĪREHFQLHSRZLQ- Q\]DVWDQRZLüVLĊQDGWHPNWyU]\VSRĞUyGXF]QLyZGUXJLFKNXUVyZEXG]ąZąW-SOLZRĞFLMDNRNDQG\GDFLGRVHPLQDULXPL]ZUyFLüQDQLFKV]F]HJyOQLHMV]ąXZDJĊ 1LH]DOHĪQLHRGHJ]DPLQyZNRĔFRZ\FKNWyUHRVWDWHF]QLH]DGHF\GXMą o zakwali- ¿NRZDQLXGDQHJRXF]QLDGRVHPLQDULXP.XUDWRULXPSROHFD5DGRP3HGDJRJLF]-Q\PZWHUPLQLHGRF]HUZFDEUUR]ZDĪ\üVNUXSXODWQLHLLQG\ZLGXODQLHFRGR NDĪGHJR]XF]QLyZLOXXF]QLyZGUXJLHJRNXUVXNZDOL¿NXMHVLĊSU]\SXV]F]DOQLH WDNSRGZ]JOĊGHPXP\VáRZ\PMDNPRUDOQ\PL¿]\F]Q\PGRVHPLQDULyZLGR MDNLFK VHPLQDULyZ SUDZGRSRGREQLH ] SRF]ąWNLHP URNX V]NROQHJR 

21 _{AAP, PPNU, Sprawozdanie ze stanu preparandy w dniu 1 grudnia 1922 r. oraz egzaminów} NRĔFRZ\FKLZVWĊSQ\FKZURNXUV\JQ

wsWąSL´23 'RNDĪGHMSUHSDUDQG\ZFKDUDNWHU]HSU]HZRGQLF]ąF\FKNRPLVMLHJ- ]DPLQDF\MQ\FKNLHURZDQLE\OLG\UHNWRU]\SDĔVWZRZ\FKVHPLQDULyZQDXF]\FLHO-VNLFK'R8QLHMRZDSU]\E\ZDáQDMF]ĊĞFLHMG\UHNWRU]SREOLVNLHMàĊF]\F\24_. 7U]HEDUyZQLHĪZLHG]LHüĪHQLHZV]\VF\XF]QLRZLHWUD¿DOLGRVHPLQDULyZ QDXF]\FLHOVNLFK'ODWHJRWHĪZ\GDZDQRGZDURG]DMHĞZLDGHFWZ3LHUZV]\URG]DM RWU]\P\ZDOLXF]QLRZLHNWyU]\SU]H]UDG\SHGDJRJLF]QH]RVWDOL]DNZDOL¿NRZDQL GRGDOV]HMQDXNLZNLHUXQNXQDXF]\FLHOVNLP'UXJLURG]DMĞZLDGHFWZE\áZ\GD-ZDQ\XF]QLRPNWyU]\XNRĔF]\OLL]DOLF]\OLSURJUDPSUHSDUDQG\MHGQDNĪHÄQLH URNRZDOL´MDNRSU]\V]OLQDXF]\FLHOH7\PSUyERZDQRZVND]DüQDMOHSV]ąGODQLFK GURJĊGDOV]HMQDXNLOXESUDF\25_. 5yZQLHĪFLNWyU]\SU]HMDZLDOLSUHG\VSR]\FMHGR]DZRGXQDXF]\FLHOVNLHJR QLH]DZV]HPLHOLPRĪOLZRĞüSRGMĊFLDQDXNLZVHPLQDULDFK%UDNRZDáRZQLFK ERZLHPPLHMVF2WDNLHMV\WXDFMLLQIRUPRZDáNLHURZQLFWZR3DĔVWZRZHM3UHSD- UDQG\1DXF]\FLHOVNLHMZ8QLHMRZLHG\UHNWRU6HPLQDULXP1DXF]\FLHOVNLHJR0Ċ- VNLHJRLP%ROHVáDZD.U]\ZRXVWHJRZ3áRFNX'DZDáRQZ\UDĨQLHGR]UR]XPLH-QLDĪH]DLQWHUHVRZDQLHQDXNąZMHJRSODFyZFHMHVWWDNGXĪHĪHSU]HSURZDG]RQH ]RVWDQąHJ]DPLQ\NWyU\FKZ\QLNLRNUHĞOąOLF]EĊSU]\MĊW\FK26_. :\GDZDüE\VLĊPRJáRĪHZ8QLHMRZLHV]F]HJyOQLHGEDQRRSR]LRPSOD- FyZNL:QLRVHNWDNLPRĪQDZ\VQXü]NRUHVSRQGHQFMLSRPLĊG]\G\UHNFMDPLSUH- SDUDQG\XQLHMRZVNLHMLR]RUNRZVNLHM'QLDF]HUZFDUNLHURZQLN3DĔ-VWZRZHM3UHSDUDQG\1DXF]\FLHOVNLHMZ2]RUNRZLH]ZUyFLáVLĊGRVZRMHJRNROHJL ]8QLHMRZD]SURĞEąRSU]\MĊFLHGRV]NRá\QLHMDNLHM+HOHQ\:LWNRZVNLHMQLHVWHW\ QLHSRGDMąFSU]\F]\QGODNWyU\FKXF]HQQLFDWDSUDJQĊáD]PLHQLüPLHMVFHQDX-NL2VLHPGQLSyĨQLHMRWU]\PDáRGSRZLHGĨQDVWĊSXMąFąÄ]DZLDGDPLDPLĪ5DGD 3HGDJRJLF]QDQDSRVLHG]HQLXZGQEPSRVWDQRZLáDSRGDQLH:LWNRZVNLHM +HOHQ\ZVSUSU]\MĊFLDMHMQD,,NXUVRGU]XFLü]HZ]JOĊGXQDRFHQĊ]HVSUDZR-ZDQLDW\ONR!!GREU]H´277UXGQRMHGQDNĪHGRNRĔFDXZLHU]\üĪHMHG\QLHWR SU]HVąG]LáRRQLHSU]\MĊFLXXF]HQQLF\Z8QLHMRZLH :RVWDWQLPURNXG]LDáDOQRĞFLSUHSDUDQG\XF]\áRZQLHMWURMHQDXF]\FLHOL 2SUyF]NLHURZQLND±=HQRQD.DURODNRZVNLHJRE\OLWRWDNĪH±$QQDàRSDFLĔVND L6WDQLVáDZ%LHGD28_.

8F]QLRZLH XQLHMRZVNLHM SUHSDUDQG\ DNW\ZQLH ZáąF]DOL VLĊ Z G]LDáDOQRĞü VSRáHF]Qą3U]\NáDGHPPRĪHE\üLFKXG]LDáZ]ELyUFHSLHQLĊG]\QDEXGRZĊ6LH-URFLĔFDLP.UyOD%ROHVáDZD&KUREUHJRNWyU\PLDáE\üKRáGHP]áRĪRQ\PPX 23 $$333183LVPR.XUDWRULXP2NUĊJX6]NROQHJRàyG]NLHJRGRNLHURZQLNyZSDĔVWZR-Z\FKSUHSDUDQGQDXF]\FLHOVNLFKZQDWHUHQLHRNUĊJXV]NROQHJRáyG]NLHJR]GQPDMDU sygn. 4. 24 $$333183LVPR.XUDWRULXP2NUĊJX6]NROQHJRàyG]NLHJR]GQPDMDUV\JQ 25 3UHSDUDQG\…, s. 20. 26 $$333183LVPRG\UHNWRUD6HPLQDULXP1DXF]\FLHOVNLHM0ĊVNLHJRZ3áRFNX]GQLD maja 1925 r., sygn. 6. 27 $$33318.RUHVSRQGHQFMDSRPLĊG]\NLHURZQLNDPLREX3UHSDUDQGV\JQ 28 $$33318/LVWGR.XUDWRULXP6]NROQHJRZàRG]LV\JQ

ZG]LHZLĊüVHWQąURF]QLFĊĞPLHUFL3RSU]HSURZDG]HQLXVNáDGNLZĞUyGXF]QLyZ LQDXF]\FLHOLXGDáRVLĊ]HEUDüZVXPLH]áLJU29_.

Z kolei w czerwcu 1925 r. przekazano Polskiej Macierzy Szkolnej w War-V]DZLHNZRWĊ]á=RVWDáDRQH]HEUDQDSU]H]XF]QLyZSUHSDUDQG\ZUDPDFK DNFMLÄ'DU1DURGRZ\']LHFLGOD']LHFL´30:W\PVDP\PPLHVLąFXXF]QLRZLH ]DSRĞUHGQLFWZHPNLHURZQLNDV]NRá\SU]HND]DOL]áQDU]HF]EXGRZ\SRPQLND -XOLXV]D6áRZDFNLHJRRF]\PLQIRUPRZDQR.XUDWRULXPZàRG]L31_. ,QQ\PSU]\NáDGHPPRĪHE\üXG]LDáXF]QLyZZW]ZĞZLĊFLHVDG]HQLDGU]HZ NWyUHRGE\áRVLĊNZLHWQLDUDNWyUHNLHURZQLNSUHSDUDQG\UHODFMRQRZDá WDNÄ=DZLDGDPLDPĪHGQEPZ8QLHMRZLHRGE\áRVLĊĞZLĊWRVDG]HQLDGU]HZ ZNWyU\PEUDá\XG]LDáZV]\VWNLHPLHMVFRZHV]NRá\8URF]\VWRĞüWDUR]SRF]ĊáD VLĊQDERĪHĔVWZHPZPLHMVFRZ\PNRĞFLHOHSRF]\PQDVWąSLáRSRĞZLĊFHQLHLVD-G]HQLHGU]HZHN7HUHQHPNWyU\Z\]QDF]RQRGRREVDG]HQLDGU]HZNDPLSRVáXĪ\á stary i nowy cmentarz grzebalny. Sadzonki brzozy, akacji, jesionów oprócz nad-OHĞQLFWZDGRVWDUF]\áDSUHSDUDQGDQDXF]\FLHOVND]SDUNXRNRáRV]WXN']LHFL ]SUHSDUDQG\]DVDG]Lá\RNRáRV]WXNMHVLRQyZ´32_. 5yZQLHĪQDWHUHQLHV]NRá\XF]QLRZLHXG]LHODOLVLĊVSRáHF]QLH0LHOLNXWHPX NLONDVSRVREQRĞFL3LHUZV]ą]QLFKE\áDSRZVWDáDJUXGQLDUNRRSHUDW\ZD Ä-HGQRĞü´SRGNRQLHFURNXVNXSLDMąFDXF]QLyZSDĨG]LHUQLNDU SRZVWDáDWDNĪHGUXĪ\QDKDUFHUVNDZMHMV]HUHJDFKG]LDáDáRXF]QLyZ:W\P VDP\PF]DVLH]DF]ĊWRZ\GDZDüJD]HWNĊÄĝZLDW8F]QLRZVNL´ZUHGDJRZDQLH NWyUHM]DDQJDĪRZDQLE\OLZV]\VF\XF]QLRZLH337U]HED]D]QDF]\üĪHZVLHUSQLX URGE\áVLĊZSUHSDUDQG]LHZ8QLHMRZLHNXUVLQVWUXNWRUVNLGOD]DVWĊSR-Z\FK=RVWDáRQ]RUJDQL]RZDQ\SU]H]+X¿HFàyG]NL=+334_. 0áRG]LHĪ 3DĔVWZRZHM 3UHSDUDQG\ 1DXF]\FLHOVNLHM ZáąF]DáD VLĊ WDNĪH DN-W\ZQLH Z Ī\FLH UHOLJLMQH SRGREQLH ]UHV]Wą MDN XF]QLRZLH LQQ\FK V]Nyá FKRü-E\ ] WHUHQX SRZLDWX WXUHFNLHJR F]\ yZF]HVQHJR ZRMHZyG]WZD áyG]NLHJR 1D VW\F]QLDU]DSODQRZDQRXURF]\VWRĞFLĪDáREQHNXF]FL]PDUáHJRSDSLHĪD %HQHG\NWD;9=WHMRND]MLNXUDWRULXPVNLHURZDáRGRNLHURZQLNyZZV]\VWNLFK V]NyáLSODFyZHNRĞZLDWRZ\FKSLVPRQDVWĊSXMąFHMWUHĞFLÄ=SRZRGX]JRQX2MFD ĞZ3DSLHĪD%HQHG\NWD;9PáRG]LHĪNDWROLFNDZV]\VWNLFKV]NyáZHĨPLHXG]LDá ZGQLXVW\F]QLDEUZQDERĪHĔVWZLHĪDáREQHP, którego czas i miejsce oznaczy G\UHNWRUV]NRá\ZSRUR]XPLHQLX]SUHIHNWHP2GXG]LDáXZQDERĪHĔVWZLHQDOHĪ\ ]ZROQLüWHG]LHFLNWyU\P]SRZRGXEUDNXFLHSáHJRXEUDQLDLREXZLDPRĪH]DJUD-ĪDüSU]H]LĊELHQLHZQLHRSDORQHMĞZLąW\QL:GQLDFKQDMEOLĪV]\FKNVLĊĪDSUHIHNFL Z\JáRV]ąGRPáRG]LHĪ\RGSRZLHGQLHRNROLF]QRĞFLRZHSU]HPyZLHQLHZNWyUHP SU]HGVWDZLąĪ\FLHLG]LDáDOQRĞü]PDUáHJR3DSLHĪD']LHĔVW\F]QLDEUEĊG]LH 29 $$33318/LVWDVNáDGHNQD6LHURFLQLHFLP.UyOD%ROHVáDZD&KUREUHJRRGPáRG]LHĪ\ preparandy naucz. w Uniejowie, sygn. 5.

30 _{AAP, PPNU, List do Polskiej Macierzy Szkolnej w Warszawie, sygn. 6.} 31 $$333183LVPRGR.XUDWRULXP6]NROQHJRZàRG]LV\JQ

32 $$33318/LVWNLHURZQLND3UHSDUDQG\GR.XUDWRULXP6]NROQHJRZàRG]LV\JQ 33 _{AAP, PPNU, Sprawozdanie ze stanu….}

ZROQ\ RG QDXNL ZH ZV]\VWNLFK V]NRáDFK GR NWyU\FK XF]ĊV]F]D Z ZLĊNV]RĞFL PáRG]LHĪNDWROLFNDZV]NRáDFK]DĞ]PQLHMV]RĞFLąNDWROLFNąQDOHĪ\ZGQLXW\P PáRG]LHĪZ\]QDQLDNDWROLFNLHJR]ZROQLüRGQDXNLV]NROQHM´35_.

7H G]LDáDQLD SURZDG]Lá\ GR WHJR ĪH XF]QLRZLH SUHSDUDQG QDE\ZDOL FHFK NWyUH GR PRPHQWX ZVWąSLHQLD GR V]NRá\ E\á\ LP REFH Ä1D F]RáR FHFK QDE\-W\FKZSUHSDUDQGDFKZ\VXZDQHMHVWXVSRáHF]QLHQLHLĪ\F]OLZ\EOLVNLVWRVXQHN GR F]áRZLHND Z SRVWDFL NROHĪHĔVNRĞFL Ī\F]OLZRĞFL XF]\QQRĞFL V]F]HURĞFL VROLGDUQRĞFL Z]JOĊGQLH ZSURVW Z VSUDZR]GDQLDFK QD]ZDQHJR XVSRáHF]QLHQLD 3RQLHZDĪXPLáRZDQLHF]áRZLHNDVWDQRZLNRQLHF]QąFHFKĊGREUHJRZ\FKRZDZ-F\QDXF]\FLHODZLĊFWHĪZSUHSDUDQGDFKQDWĊVWURQĊZ\FKRZDQLDNáDG]LHVLĊ VSHFMDOQLHGXĪ\QDFLVN´36_. -DNZF]HĞQLHMZVSRPQLDQRSUHSDUDQGDXQLHMRZVNDVZRMąVLHG]LEĊPLDáD Z]DPNX:]DVDG]LHĪ\FLHXF]QLRZVNLHVNXSLDáRVLĊQDSLHUZV]\PMHJRSLĊ- WU]H2GVWURQ\EDV]W\]DPNRZHM]QDMGRZDá\VLĊGZLHV\SLDOQLHSU]H]QDF]R-QH GOD FKáRSFyZ 2ERN QLFK XORNRZDQR GZLH VDOH OHNF\MQH GOD SLHUZV]HJR LGUXJLHJRNXUVX=DNODWNąVFKRGRZąE\áDVDODUHNUHDF\MQDDGDOHMNDQFHODULD 3RWHPXP\ZDOQLDLSU]HGSRNyM3U]H]SU]HGSRNyMZFKRG]LáRVLĊGRV\SLDOQL G]LHZF]ąWDSU]H]QLąGRGUXJLHM'DOHMMHV]F]H]QDMGRZDáRVLĊPLHV]NDQNRGOD nauczycielki37_. 6]NRáDZ\QDMPRZDáDFDá\]DPHNQDSURZDG]HQLHVZRMHMG]LDáDOQRĞFL:H-GáXJRFHQ\VDQLWDUQHMSU]HSURZDG]RQHMZURNXV]NROQ\P]DPHNE\á F]ĊĞFLRZRVNDQDOL]RZDQ\:HMĞFLHJáyZQHRUD]VWDQNODWNLVFKRGRZHMRNUHĞORQR MDNRGREU\-DNZF]HĞQLHMZVSRPQLDQRQDSRWU]HE\QDXNLNDĪG\NXUVSRVLDGDá ZáDVQąVDOĊOHNF\MQą:NODVLHGODNXUVX,]QDMGRZDáRVLĊáDZHNGZXRVRER-Z\FKVWyáEH]SRGZ\ĪV]HQLDWDEOLFDLREUD]\SU]\URGQLF]H6DODGODNXUVX,, E\áDZLĊNV]DPLHĞFLáRVLĊZQLHMáDZHNGZXRVRERZ\FKNDWHGUDQDSRGZ\Ī- V]HQLXRF]\ZLĞFLHWDEOLFDLREUD]\]KLVWRULL3ROVNL6]NRáD]HZ]JOĊGXQDIXQN-FMRQRZDQLHEXUV\PLDáDVZRMąNXFKQLĊNWyUD]DSHZQLDáDXF]QLRPFDáRG]LHQQH Z\Ī\ZLHQLH38_. :V]NROHPLHV]NDOLWDNĪHQDXF]\FLHOH.LHURZQLNRZLSU]\VáXJLZDáRWU]\SR- NRMRZHPLHV]NDQLH]NXFKQLą-HGHQ]QDXF]\FLHOL]DMPRZDáGZDSRNRMH]NXFK-QLąDGUXJLMHGHQSRNyM]NXFKQLą39_. 'R]DPNXSU]\OHJDáWDNĪHGXĪ\SDUN:SDUNXW\PUyĪQHRUJDQL]DFMHVWDUDá\ VLĊRUJDQL]RZDüLPSUH]\NXOWXUDOQHGODPLHV]NDĔFyZ8QLHMRZD=JRGĊQDLFK SU]\JRWRZDQLHNDĪGRUD]RZRZ\UDĪDáNLHURZQLNSUHSDUDQG\,WDNQSZNZLHWQLX U7RZDU]\VWZRÄ6RNyá´Z8QLHMRZLH]ZUDFDáRVLĊGRĔ]SURĞEąRXĪ\F]HQLH SDUNXQDG]LHĔPDMDWHJRĪURNXSRQLHZDĪ]DPLHU]DáR]RUJDQL]RZDüÄSRSLV 35 $$33318.XUDWRULXP2NUĊJX6]NROQHJRàyG]NLHJRZVSUDZLHQDERĪHĔVWZDZGQLX 30 stycznia 1922 r., sygn. 3. 36 3UHSDUDQG\…, s. 33. 37 $$333183ODQV]NRá\V\JQ 38 $$333186WDQVDQLWDUQ\SRPLHV]F]HĔLXU]ąG]HĔV]NROQ\FKV\JQ 39 7DPĪH

JLPQDVW\F]Q\JQLD]GVRNROLFKZUD]]]DEDZąWDQHF]Qą´40_{. W tym samym} mie-VLąFXZáDG]HXQLHMRZVNLHJRJLPQD]MXPFKFLDá\UyZQLHĪ]RUJDQL]RZDüZSDUNX ORWHULĊIDQWRZąQDU]HF]VZRLFKXF]QLyZ41_. =NROHLGZDODWDZF]HĞQLHM.XUDWRULXP6]NROQHZàRG]LXSRZDĪQLáRNLHURZ-QLNDGRZ\UDĪHQLD]JRG\QDXGRVWĊSQLHQLHSDUNXVWUDĪDNRPQD]RUJDQL]RZDQLH PDMyZNL.LHURZQLNMHGQDNĪHPXVLDáZF]HĞQLHM]DVLĊJQąüRSLQLLUDG\SHGDJR-JLF]QHM Ä3U]HV\áDMąF RGSLV SLVPD 6WUDĪ\ 2JQLRZHM Z 8QLHMRZLH .XUDWRULXP XSRZDĪQLD3DQDGRZ\GDQLD]H]ZROHQLDQDXU]ąG]HQLHPDMyZNLZSDUNXZGQLX EPRLOH]GDQLHP5DG\3HGDJRJLF]QHMSURMHNWRZDQD]DEDZDQLHZSá\QLH QDQRUPDOQ\áDGĪ\FLD3UHSDUDQG\DRUJDQL]DWRURZLH]DEDZ\GDG]ąGRVWDWHF]Qą JZDUDQFMĊĪHSU]HGVLĊZ]LĊWH]RVWDQąZV]HONLHĞURGNLGOD]DFKRZDQLDSRU]ąGNX LRFKURQ\SDUNXRGHZHQWXDOQ\FKXV]NRG]HĔ´42_.

Opieka nad parkiem sprawiaáDV]NROHZLHOHWUXGQRĞFLDWR]HZ]JOĊGXQD F]ĊVWHGHZDVWDFMHGRNRQ\ZDQHSU]H]PLHV]NDĔFyZPLDVWDNWyU]\áDPDOLGU]HZD LJDáĊ]LHSRF]\PZ\QRVLOLMH]SDUNX1DSRF]ąWNXUNLHURZQLNSODFyZNL VNLHURZDáGREXUPLVWU]D8QLHMRZDSLVPRZNWyU\PDSHORZDáLRVWU]HJDáÄ3RQLH-ZDĪZGDOV]\PFLąJXPLHV]NDĔF\8QLHMRZDGHZDVWXMąSDUNáDPLąFLREU\ZDMąF JDáĊ]LHĞZLHUNXWXLRUD]LQQ\FKEDUG]RU]DGNLFKRND]yZGU]HZSU]HWRXSU]HMPLH SURV]Ċ3DQD%XUPLVWU]DRRJáRV]HQLHPLHV]NDĔFRPP8QLHMRZDLĪZ\QRV]HQLH ] SDUNX QDZHW QDMPQLHMV]\FK JDáą]HN ]LHOHQL MHVW VXURZR Z]EURQLRQH ZLQQL EĊGąEH]Z]JOĊGQLHRGGDZDQLZUĊFHSROLFMLDGDOV]HEDUEDU]\ĔVNLHQLV]F]HQLH NU]HZyZLGU]HZSRFLąJQLH]DVREą]DND]ZROQHJRZVWĊSXGRSDUNX´43_. .RQLHF]QRĞüZ\VWRVRZDQLDWHJRSLVPDZ\QLNáDPLQ]Z\GDU]HĔGRNWy-U\FKGRV]áRNLONDQDĞFLHGQLZF]HĞQLHM=SU]\]DPNRZHJRSDUNXVNUDG]LRQRGXĪH ROFK\=RVWDá\RQHZ\FLĊWHDQDVWĊSQLHZ\ZLH]LRQHSU]H]QLH]QDQ\FKVSUDZFyZ 2SU]HVWĊSVWZLHSRZLDGRPLRQRXQLHMRZVNąSROLFMĊ44_. ,QQ\PUD]HPNLHURZQLNSUHSDUDQG\ZQLRVNRZDáGR8U]ĊGX:RMHZyG]NLHJR ZàRG]LRSR]ZROHQLHQD]DP\NDQLHSDUNXGODV]HUV]HMSXEOLF]QRĞFLZVRERW\ Ä:WURVFHRRFKURQĊLXWU]\PDQLHZPLDUĊPRĪQRĞFLSDUNXZSRU]ąGNX=DU]ąG SUHSDUDQG\SRF]XZDVLĊGRRERZLą]NXSRGDüGRZLDGRPRĞFL8U]ĊGX:RMHZyG]- NLHJRLĪZNDĪGąVRERWĊMDNRZG]LHĔSU]HGĞZLąWHF]Q\SXEOLF]QRĞü8QLH-MRZDSR]ZDODVRELHQDáDPDQLHJDáĊ]LZSDUNXZFHOX]GRELHQLDPLHV]NDĔQD QLHG]LHOĊGRSDUNXPDVRZRSU]\FKRG]ąĩ\G]L]URG]LQDPLQLV]F]ąWUDZQLNL ELHJDMąFLUR]NáDGDMąFVLĊQDQLFKSU]\QRV]ąQDZHWKDPDNLL]DZLHV]DMąMHQD GU]HZDFK:REHFWHJR=DU]ąG3UHSDUDQG\SURVL8U]ąG:RMHZyG]NLRZ\GDQLH PXSROHFHQLDE\SDUNZVRERWĊE\á]DPNQLĊW\GODV]HUV]HMSXEOLF]QRĞFL´45_. 40 $$33318/LVW7RZDU]\VWZD*LPQDVW\F]QHJRÄ6RNyá´Z8QLHMRZLHGRNLHURZQLND3UH-SDUDQG\3DĔVWZRZHM1DXF]\FLHOVNLHMZ8QLHMRZLHV\JQ 41 $$33318/LVWGRNLHURZQLND3DĔVWZRZHM3UHSDUDQG\Z8QLHMRZLHV\JQ 42 $$333183LVPR.XUDWRULXP6]NROQHJRZàRG]L]F]HUZFDUV\JQ 43 _{AAP, PPNU, List do burmistrza m. Uniejowa z dni 20 stycznia 1925 r., sygn. 5.}

44 $$333183LVPRGR8U]ĊGX:RMHZyG]NLHJRZàRG]L]GQLDVW\F]QLDUV\JQ 45 $$333183LVPRNLHURZQLND3UHSDUDQG\GR8U]ĊGX:RMHZyG]NLHJRàyG]NLHJRV\JQ

3U]\ SUHSDUDQG]LH Z 8QLHMRZLH G]LDáDáD WDNĪH 5DGD 2SLHNXĔF]D EXUV\ :LDGRPRĪHZPDMXUNXUDWRUZ\VWRVRZDáSLVPRGRPLHV]NDĔFD3LHNDU ZSRZLHFLHWXUHFNLPQLHMDNLHJR$QGU]HMD5XWNL]]DSURV]HQLHPGRF]áRQNRVWZD ZWHMĪHUDG]LH46_. ']LDáDQLDUDGRSLHNXĔF]\FKG]LDáDMąF\FKSU]\SUHSDUDQGDFKQDXF]\FLHOVNLFK RNUHĞODáVSHFMDOQLHRSUDFRZDQ\UHJXODPLQ:VNáDGWDNLHMUDG\ZFKRG]LáRWU]HFK OXEZLĊFHMF]áRQNyZNWyU\FKGRXG]LDáX]DSUDV]DáR.XUDWRULXP2NUĊJX6]NROQH-JR.DGHQFMDWUZDáDWU]\ODWDLE\áDWUDNWRZDQDKRQRURZR'RRERZLą]NyZ5DG\ QDOHĪDáRÄZVSyOQLH]NLHURZQLNLHPSUHSDUDQG\F]XZDüQDGSUDZLGáRZRĞFLą JRVSRGDUNLZEXUVLHXNáDGDüURF]Q\EXGĪHWLZVSyOQLH]NLHURZQLNLHPSUH-SDUDQG\XVWDODüZ\VRNRĞüRSáDWZ\FKRZDZFyZFSU]\QDMPQLHMUD]QDPLHVLąF NRQWURORZDüVSLĪDUQLHLNDVĊEXUV\L]ZLą]DQHJR]QLąJRVSRGDUVWZDGRFKRGRZH-JRVSUDZG]DMąF]DSDV\Ī\ZQRĞFLRZHRUD]JRWyZNĊZHGáXJNVLąJVSLĪDUQLDQ\FK LNDVRZ\FKSRSLHUDüUR]ZyMEXUV\SU]H]Z\MHGQ\ZDQLHSRPRF\DSURZL]D-F\MQHMLVXEZHQFMLSLHQLĊĪQ\FK´473RVLHG]HQLDPLDá\RGE\ZDüVLĊSU]\QDMPQLHM UD]QDPLHVLąFRF]\ZLĞFLHSU]\XG]LDOHNLHURZQLNDSUHSDUDQG\NWyU\ZG\VNXVML LJáRVRZDQLDFKPLDáJáRVF]\QQ\ 3DĔVWZRZD3UHSDUDQGD1DXF]\FLHOVNDZ8QLHMRZLHSRGREQLHMDNLQQHWHJR W\SX SODFyZNL SU]HVWDáD G]LDáDü ZUD] ] NRĔFHP URNX V]NROQHJR  6]NRá\WH]RVWDá\]QLHVLRQHSU]H]0LQLVWHUVWZR:\]QDĔ5HOLJLMQ\FKL2ĞZLHFH-QLD3XEOLF]QHJR,FKIRUPXáDVLĊZ\F]HUSDáDDF]NROZLHNZRNUHVLHZNWyU\P G]LDáDá\VWDá\VLĊZDĪQ\PLRJQLVNDPLZ\FKRZDZF]\PL

=DFKRZDQHĨUyGáDSRZDODMąRGWZRU]\üG]LDáDOQRĞü3DĔVWZRZHM3UHSDUDQG\ Nauczycielskiej w Uniejowie tylko w pewnym zakresie – bardziej administracyj-Q\PQLĪZ\FKRZDZF]\P:\GDMHVLĊMHGQDNĪHQDZHWWHIUDJPHQWDU\F]QHGDQH ] KLVWRULL RZHM ]DSRPQLDQHM MXĪ V]NRá\ Vą ZDĪQ\P HOHPHQWHP Z RGWZDU]DQLX G]LHMyZRĞZLDW\Z8QLHMRZLHLRNROLF\DW\PVDP\PSU]HV]áRĞFLPLDVWDLUHJLRQX

%LEOLRJUD¿D

ħUyGáD

$UFKLZXP3DĔVWZRZHZ3R]QDQLX3DĔVWZRZD3UHSDUDQGD1DXF]\FLHOVNDZ8QLHMRZLH

Literatura

-DáPXĪQD73UHSDUDQG\QDXF]\FLHOVNLH, [w:] (QF\NORSHGLDSHGDJRJLF]QD;;,ZLHNX, t. 4, Wydaw-QLFWZR$NDGHPLFNLHÄĩDN´:DUV]DZD

3HáND%8QLHMyZZRNUHVLH,,5]HF]\SRVSROLWHM, [w:] 8QLHMyZ']LHMHPLDVWD, red. J. Szymczak, 7RZDU]\VWZR3U]\MDFLyá8QLHMRZDàyGĨ–Uniejów 1995.

3UHSDUDQG\QDXF]\FLHOVNLH0LQLVWHUVWZR:\]QDĔ5HOLJLMQ\FKL2ĞZLHFHQLD3XEOLF]QHJR:DUV]D-wa 1922.

46 $$333183LVPR.XUDWRUD2NUĊJX6]NROQHJRàyG]NLHJR]GQLDPDMDUV\JQ 47 $$333185HJXODPLQ5DG\2SLHNXĔF]HMV\JQ

(;&(5376)5207+(+,6725<2)$7($&+(535(3$5$1'$ ,181,(-Ï:±

Summary

Between the years 1921–1926 a school functioned in Uniejów, the main aim of which was to prepare students for education in teacher seminars. This institution has fallen into oblivion. Re-PLQGLQJLWVKLVWRU\LVDVLJQL¿FDQWHOHPHQWLQUHFRQVWUXFWLQJWKHKLVWRU\RIHGXFDWLRQLQ8QLHMyZ and its region.