Streszczenie
Omówiono specyfik systemów sieciocentrycznych. Dokonano przegldu zna-nych zastosowa takich systemów. Przedstawiono wady i zalety tych systemów. Przedyskutowano problemy zwizane z praktycznym wykorzystaniem systemów sie-ciocentrycznych, w szczególnoci w zakresie projektowania i wdraania. Przedsta-wiono koncepcj wspomaganej komputerowo analizy i projektowania takich syste-mów.
Słowa kluczowe: systemy sieciocentryczne, komputerowe systemy wspomagania decyzji, modelowanie systemów, analiza i projektowanie systemów zarzdzania. 1. Wprowadzenie
Istot działa sieciocentrycznych jest stworzenie szybkiej i efektywnej platformy wymiany in-formacji [1], która pozwoli uzyska przewag strategiczn, taktyczn i operacyjn nad przeciwni-kiem (konkurentem). Termin „sieciocentryczno”, a cilej Walki Sieciocentrycznej (z ang. Ne-twork Centric Warefare) pochodzi z literatury anglojzycznej. Dotyczy on takiej organizacji pro-cesu gromadzenia, przetwarzania, selekcji i dystrybucji informacji, która zapewnia dostpno potrzebnych danych we właciwym miejscu i czasie. Nieistotny staje si czynnik lokalizacji geo-graficznej ródła informacji. Informacje potrzebne decydentom mog by pobierane z serwerów ulokowanych tysice kilometrów od odbiorcy informacji. Podobny mechanizm mona zaobser-wowa w systemach telefonii komórkowej oferujcych abonentowi dostp do sieci Internet.
Wedle ocen analityków z Pentagonu s dwa sposoby udronienia przyszłych systemów [2]. Po pierwsze, zbieranie danych z rónych ródeł w centralnym magazynie informacji, z którego korzy-sta mogliby róni odbiorcy zgodnie ze swoimi potrzebami i uprawnieniami. Po drugie, masowe wdroenie systemu opartego o IP, w którym kady odbiorca, nawet pojedynczy uytkownik, ma przydzielony własny adres IP i trafia do niego, najlepsz aktualnie dostpn drog, informacja indywidualna. To wszystko jest w istocie esencj koncepcji działa sieciocentrycznych.
Analizujc literatur przedmiotu (np. [3]), mona wyszczególni wiele wtków i kontekstów koncepcji sieciocentrycznoci, co powoduje pewien chaos pojciowy w tym zakresie. Nie istnieje jednolita definicja sieciocentrycznoci, a poszczególne kraje interpretuj i wdraaj j w róny, specyficzny dla siebie sposób. Tym samym realizacja techniczna tej koncepcji, nawet w pa-stwach nalecych do tych samych sojuszy i organizacji lub blisko ze sob współpracujcych, na-potyka na due trudnoci.
2. Koncepcja sieciocentrycznoĞci
Przedstawiona na rys. 1 koncepcja sieciocentrycznoci [4] jest wyidealizowana, niemniej sta-nowi doskonał podstaw do dalszych rozwaa. Analiza rys. 1 dowodzi, i koncepcja sieciocen-trycznoci obejmuje praktycznie wszystkie elementy, które uczestnicz w rónym zakresie w po-szczególnych przedsiwziciach. Widoczne jest, e poszczególne płaszczyzny (oznaczone kolejno
A, B i C) nie s połczone jak dotychczas jednym lub tylko kilkoma kanałami przesyłania infor-macji, a na zasadzie „kady z kadym”. Niniejsze płaszczyzny mog by odpowiednikiem na przykład poziomów kierowania pastwem (centralny, wojewódzki i powiatowy), zarzdzania (strategiczny, taktyczny i operacyjny), czy sferami militarn i cywiln. Charakterystyczne jest, i elementarnym składnikiem sieci moe by nawet pojedyncza osoba, co jest jednym z filarów tej koncepcji. Oznacza to, e jest ona jednoczenie ródłem i odbiorc informacji znajdujcej si w sieci.
Rys. 1. Idea koncepcji sieciocentrycznoci ródło: [4].
W opinii wojskowych, dziki konstrukcji sieciocentrycznej taka sie jest „niezniszczalna” – wyeliminowanie którego z wzłów decyzyjnych, lub kanałów informacyjnych, spowoduje jedy-nie, e ich funkcje przejmie inny wzeł decyzyjny, czy inny kanał informacyjny.
Wbrew powszechnej opinii, koncepcja NCW nie posiada definicji explicite. W kultowym (jak-kolwiek tylko „marketingowym”) podrczniku [5], w punkcie „Definition of NCW” (s.88) pisze si: „NCW is about human and organizational behavior. NCW is based on adopting a new way of thinking – network-centric thinking – and applying it to military operations. Is focused on combat power that can be generated from the effective networking of the warfighting enterprise”. NCW nie wprowadza nowych załoe doktrynalnych o generalnym charakterze, ale precyzuje je, „do-powiadajc” treci funkcjonujce dotd w kontekcie. Najogólniej, zgodnie z załoeniami NCW [5], „Sukces w wymiarze globalnym powinien by osigany poprzez: dynamicznie tworzon czaso-przestrzenn sie lokalnych sytuacji operacyjno – taktycznych s(i,t), zapewniajc globalnie roz-strzygajc przewag potencjału bojowego P(ΣΣΣΣp(i,t)), gdzie i jest miejscem a t czasem zaangao-wania bojowego lokalnych potencjałów p(i,t) w sytuacji s(i,t). Zapewnienie lokalnie rozstrzygaj-cej przewagi potencjału bojowego p(i,t) w lokalnych operacjach i bitwach prowadzonych w miej-scu i oraz czasie t przez okres czasu t’ – t niezbdny do wykonania zadania (np. załamania natar-cia, przełamania obrony itp.)”.
3. Przykłady rozwiązaĔ sieciocentrycznych
Sieciocentryzm jako idea działania, poprzez zastosowanie na du skal nowoczesnych syste-mów zdobywania, przesyłania i zarzdzania informacj stał si wyznacznikiem efektywnego osi-gania celów działa zbrojnych. Sieciocentryzm umoliwia orientowanie si w sytuacji na bieco podczas wystpujcych zmian w jej rozwoju, a ponadto pozwala racjonalnie zarzdza posiada-nym potencjałem w osiganiu celu działa zbrojnych. Przykładem moe by wykorzystanie sys-temu szerokopasmowej łcznoci KROKUS 2000 (rys 2):
Rys. 2. Struktura systemu szerokopasmowej łcznoci Krokus 2000 ródło: [6].
Jaka jest istota operacji w rodowisku sieciocentrycznym, osigania jej celów? Idea organizowania i prowadzenia operacji w rodowisku sieciocentrycznym powinna by postrzegana na [6]:
• poziomie zamiaru – na którym musz by okrelone cele czstkowe i ich efekty, które s niezbdne do osignicia celu głównego. Std w okrelaniu celów operacji i metod ich osigania powinny by zawarte uwarunkowania sieciocentryzmu;
• poziomie działania człowieka – skupia si na sferze organizacyjnej człowieka, jego umie-jtnociach synchronizacji i koordynacji działa ludzi i rónych systemów walki z zamia-rem efektywnego osigania celu. To równie konieczno uwzgldnienia autonomiczno-ci działania na samodzielnych kierunkach, bez stycznoautonomiczno-ci taktycznej z siłami głównymi; • poziomie systemów – obejmuje narzdzia wspomagajce podjcie i opracowanie decyzji oraz monitorujce poziom realizowanych zada. To przede wszystkim systemy zdoby-wania, monitorozdoby-wania, przekazywania danych oraz kierowania okrelonymi rodkami walki;
• poziomie materialnym – na który składaj si rodki materialne (urzdzenia techniczne: sensory, platformy, uzbrojenie itp.) niezbdne do wykonania danego zadania, cigle zasi-lane i połczone w jeden system.
Takie podejcie do operacji w rodowisku sieciocentrycznym pozwala wszystkim jej uczestni-kom podejmowa samodzielnie racjonalne decyzje.
Ostatnio w Stanach Zjednoczonych rozgorzała bardzo interesujca dyskusja na temat formo-wania si nowej doktryny wojskowej USA. Właciwie konfrontacja ronych szkół wojskowych na ten temat trwa ju niespełna 10 lat, jednake szczególnie teraz potguje si w zwizku z moliwo-ci porównania jej czciowego zastosowania w operacji „Iraqi Freedom” z 2003 roku. I cho toczy si ona przede wszystkim w krgach wojskowych, to cieszy si coraz wikszym zaintereso-waniem opinii publicznej. Na rys. 3 przedstawiono sieciocentryczny przykład planowania manew-rów:
Rys. 3. Bazowe ogniwo operacyjne C2I/BF (CD – Command, CT – Control,
SS – Situation Synthesis, IC – Intelligence Control, BC – Battlefield Control, I – Intelligence, BT – Battlefield)
ródło: [6].
Network Centric Warfare (NCW – doktryna wojny sieciocentrycznej) została stworzona przez adm. Arthura Cebrowskiego, szefa Biura Transformacji Sił Zbrojnych w Pentagonie. Zarys tej koncepcji pojawił si ju w 1995 roku jednak z biegiem czasu uległa i ulega ona cigłym
modyfi-misja polityczna ludzie doktryny umiejtnoci wyszkolenie ródła
informacyjne infrastruktura obliczeniowa
infrastruktura sensorów infrastruktura platform infrastruktura uzbrojenia logistyka transport infrastruktura komunikacyjna struktura decyzyjna poziom zamiaru
poziom działa dowódcy
poziom systemu C4ISR
poziom ma- terialny
- decyzje polityczne podjte przez dowództwo koalicji - operacje połczonych sił - koncepcje operacyjne - synchronizacja działa - system C2
- wymiana inf. decyzyjnej - fuzja informacji - technologia „web” - szybkie przetwarz. danych - zaawansowane wspomaga- nie podejmowania decyzji - komunikacja skalowalna dynamicznie - platformy sensorów i uzbrojenia - komponenty morskie, powietrzne i ldowe Czynniki decyzyjne dla potrzeb NCO
telekomunikacja
Okrelenie poziomów dla potrzeb NCO
kacjom i krytyce. Powstanie NCW zwizane jest – według amerykaskich twórców doktryny – z „wymogiem chwili”. Koniec ery dychotomicznego układu sił zimnej wojny spowodował ich zdaniem wzrost zagroenia asymetrycznego oraz powstanie nowych zjawisk zagraajcych USA [2]. Co wicej, nastpuje obecnie przypieszony rozwój technologiczny i logistyczny, które po-winny take zmieni oblicze armii i bardziej j zmodernizowa. Coraz czciej w owej dyskusji cytuje si „Trzeci fal” Alvina Tofflera, piszcego o wstpieniu ludzkoci w now (trzeci) er w procesie dziejowym – zwan informatyczn. I wreszcie powstanie nowej doktryny jest zdeter-minowane now strategi bezpieczestwa USA wyraon w dokumencie z 2002 roku „The Natio-nal Security Strategy of USA”. Wprowadza ona radykalne zmiany w myleniu strategiczno-taktycznym wojska, szczególnie, bowiem podkrela prewencyjne działania i współprac korporacji oraz orodków uczelnianych zajmujcych si rónymi dziedzinami nauki na rzecz armii.
Obecnie niepubliczny sektor gospodarczy jest liderem w stosowaniu teleinformatycznych in-nowacji, w tym „sieciocentrycznego zarzdzania operacjami biznesowymi” [7]. Nowatorskie roz-wizania gospodarcze dostarczaj analitykom wojskowym danych, dotyczcych niekiedy alterna-tywnego spojrzenia na przyszłe, moliwe sytuacje kryzysowe i konfliktowe (rys. 4).
Rys. 4. Model sieciocentrycznej architektury dla potrzeb NCO ródło: R. Rugała,: Elementy Koncepcji Operacji Sieciocentrycznych (NCO) w aspekcie
Architektury Systemów Dowodzenia. OBR CTM Gdynia 2003. Podstawowymi elementami sieciocentrycznej architektury s:
• siatka informacyjna (information grid), która zapewnia infrastruktur dla sieciocen-trycznych oblicze i komunikacji. Infostruktura obsługuje przyjmowanie, przetwarzanie, przesyłanie, zapamitywanie i zabezpieczenie informacji niezbdnych dla działania poł-czonych sił. Jest to sie zasobów obliczeniowych umoliwiajca wykorzystanie najwie-szych danych dla wspólnego planowania i analiz;
• siatki sensorów (sensor grids), które składaj si z sensorów pracujcych na ldzie, w powietrzu, na morzu, w przestrzeni kosmicznej oraz w cyberprzestrzeni. Elementami siatek sensorów s: sensory dedykowane, sensory stanowice wyposaenie platform rodków walki (radary, sonary na okrtach i samolotach rozpoznania, pojazdach specjal-nych itp.), sensory bdce indywidualnym wyposaeniem pojedynczych ołnierzy oraz inne stanowice wyposaenie logistyczne wojsk. Siatki te zapewniaj połczonym siłom działanie w warunkach wysokiej jakoci danych o sytuacji sił własnych, sił przeciwnika oraz rodowisku, w jakim prowadzone s działania bojowe;
• siatki Ğrodków walki (engagement grids), które umoliwiaj połczonym siłom wyko-rzystanie rodków walki dla osignicia precyzyjnie okrelonego efektu zarówno w cza-sie jak i przestrzeni. Jest to zatem system skoordynowanych rodków walki, umieszczo-nych na rónorakich platformach (okrty, samoloty, czołgi), umoliwiajcy jak najszyb-sze przeciwstawienie si zagroeniom.
W Polsce uywa si terminu zdolnoci sieciocentryczne. Na kształt narodowych koncepcji zdolnoci sieciocentrycznych maj wpływ doktryny obronne poszczególnych krajów a to z kolei kształtuje wymiar systemu sieciocentrycznego – patrz rys 5.
Rys. 5. Wymiar systemu sieciocentryczynego ródło: Cichosz J.: Transformacja sojuszu – NNEC, Warszawa 2005.
W systemach informacyjnych, których funkcj jest zaspokajanie potrzeb informacyjnych uyt-kowników informacji, naley uwzgldnia moliwo pojawiania si w nich wiadomoci zawiera-jcych informacje zbdne, wystpienie dublowania informacji, ale take wystpowanie „luki in-formacyjnej” (brak podanej informacji) [7].
Efektywny system informacyjny powinien by wyposaony w efektywne metody i narzdzia identyfikacji i redukcji „luk informacyjnych”, niepełnej relewancji procesów wyszukiwania in-formacji itp. Powinny one umoliwi kontrol i minimalizacj rozbienoci midzy wiedz uyt-kownika (decydenta, dowódcy), jego potrzebami informacyjnymi, a dostarczan mu informacj.
Podejmowanie decyzji w tych systemach odbywa si w warunkach niepełnej informacji i ryzy-ka. „Luki informacyjne” (brak pełnej informacji w procesie podejmowania decyzji), powoduj, e informacj niepełn przyjmuje si jako wystarczajc, albo uzupełnia si „luki informacyjne” in-formacjami nierelewantnymi, które decydent uznaje tylko za relewantne (np. informacje nie-sprawdzone, subiektywne szacunki dokonywane na wtpliwych podstawach lub zgoła niepraw-dziwe). Jest to jedna z czstych przyczyn popełnienia błdów w podejmowaniu decyzji. Niezbdne staje si wic wykorzystanie odpowiednich narzdzi, umoliwiajcych wykrycie i usunicie tych nieprawidłowoci. Do takich narzdzi naley m.in. pakiet DIANA (Wspomaganej komputerowo DIAgnostycznej ANAlizy i Projektowania Systemów Zarzdzania) [8]. Krótkiemu omówieniu tego pakietu powicony jest nastpny rozdział.
4. Pakiet DIANA
W wyniku wieloletnich bada opracowano metodyk wspomaganej komputerowo DIAgno-stycznej ANAlizy i projektowania systemów zarzdzania (DIANA) [8]. Wykorzystano w niej moliwoci, jakie daje podejcie systemowe do tak złoonej problematyki. Metodyka ta pozwala przeprowadzi własnymi siłami wszechstronn analiz diagnostyczn systemu zarzdzania, doko-na zmian usprawniajcych oraz zaprojektowa now struktur organizacyjn wraz ze sprawdze-niem efektywnoci wprowadzonych zmian na modelu symulacyjnym [9]. Dopiero po tym etapie mona przystpi do projektowania systemu informatycznego, wspomagajcego kierownictwo w złoonych procesach podejmowania decyzji. Wychodzimy bowiem z załoenia, i nawet najlepszy system informatyczny przy "chorym zarzdzaniu" niewiele moe pomóc. Do przeprowadzenia całego cyklu tych bada słuy pakiet programów, którego najnowsz wersj (11-t) opracowano dla komputerów klasy IBM PC [10]. Pakiet DIANA-11 wykorzystuje model systemu zarzdzania w postaci polihierarchicznej wielopoziomowej przestrzennej sieci powiza informacyjnych:
Rys. 6. Model systemu zarzdzania ródło: Opracowanie własne.
Na najniszym poziomie wzłami s czynnoci, wykonywane przez poszczególnych pracow-ników badanego systemu zarzdzania, za łukami wejciowe i wyjciowe informacje. Poziom ten posiada pewn hierarchi: zadania – podzadania – operacje.
Nastpny poziom zawiera zbiór pracowników – ich wzajemne powizania (łuki poziome) wy-nikaj z powiza pomidzy wykonywanymi przez nich czynnociami (wskazuj na nie łuki pio-nowe). Poziom ten posiada własn hierarchi, np.: prezes – jego zastpcy – kierownicy komórek – szeregowi pracownicy.
Jeszcze wyszym poziomem jest sie komórek organizacyjnych, za powizania midzy nimi (łuki poziome) wynikaj z powiza zatrudnionych w tych komórkach pracowników (wskazuj to łuki pionowe). Poziom ten równie posiada własn hierarchi, np.: obiekt – piony – departamenty – wydziały – stanowiska.
Wreszcie na najwyszym poziomie znajduje si sie celów i zasobów badanego systemu za-rzdzania. Poziom ten posiada własn hierarchi: cele obiektu (statutowe) – cele pionów – cele departamentów – cele stanowisk.
Na kadym z tych poziomów zarówno wzły jak i łuki opisywane s parametrami, wykorzy-stywanymi nie tylko w diagnozie, ale te przy projektowaniu struktury organizacyjnej. Pakiet DIANA-11 składa si z nastpujcych bloków funkcjonalnych:
Blok wprowadzania danych – umoliwia "wypełnienie" powyszego modelu danymi z kon-kretnego obiektu.
Blok wspomaganej komputerowo analizy diagnostycznej – na podstawie parametrów opi-sujcych zarówno wzły, jak i łuki sieci, przeprowadza kompleksow analiz diagnostyczn bada-nego obiektu, której wyniki s wykorzystywane do opracowania kolejnych wersji usprawnie – ponownie modelowanych i diagnozowanych, a do uzyskania zadowalajcego projektu. Dopiero tak usprawniony na modelu obiekt stanowi podstaw do projektowania. Blok analizy diagnostycz-nej pakietu DIANA-11 zawiera 62 algorytmy wykrywajce róne nieprawidłowoci na poszcze-gólnych poziomach modelu, np.:
* "lepe uliczki" informacyjne; * dublowanie czynnoci; * "wskie gardła"; * brak synchronizacji w czasie; * nierównomierne obcienie komórek; * dysfunkcjonalno;
* ródła błdów i opó nie; * ukryte sytuacje konfliktowe; * rozbieno hierarchii stanowisk; * nieodpowiednie predyspozycje; * nieodpowiedni przydział ludzi; * nieodpowiedni podział komórek; * brak powiza z celami; * nieodpowiednie zasoby itd.
Blok wspomaganego komputerowo projektowania struktur organizacyjnych pakietu DIANA-11 wykorzystuje tzw. zaląĪki – najbardziej istotne dla projektowanych komórek organi-zacyjnych stanowiska. Zalki wyznaczane s kolejno dla kadego z poziomów hierarchii projek-towanej struktury organizacyjnej. Komputer, realizujc algorytm typu "luster – analysis", ciga do tych zalków stanowiska najsilniej powizane z nimi. Miar jakoci projektowanych komórek jest tzw. siła powiza, która wiadczy o zwartoci wykonywanych wewntrz komórek czynnoci, za jako całego projektu okrela tzw. miara rozproszenia – charakteryzujca powizania midzy komórkami. W trakcie projektowania dymy do maksymalizacji siły powiza i minimalizacji miary rozproszenia. Mówic obrazowo, dymy do zachowania zasady "zamknitych drzwi": urzdnicy wikszo spraw załatwiaj w swoich pokojach-komórkach organizacyjnych, a tylko zakoczone zadania przekazuj do innego pokoju. Wspomagana przez pakiet DIANA-11 realiza-cja tego procesu dla kolejnych poziomów hierarchii struktury, pozwala uytkownikowi uzyska
natychmiast na ekranie nie tylko wynik projektowania na kadym kroku ale równie wielko siły powiza i miary rozproszenia a wic informacj o tym, czy projektujc idzie we właciwym kie-runku. Konsekwentna realizacja powyszego procesu prowadzi do uzyskania kompletnego projek-tu organizacyjnego badanego systemu zarzdzania. Pakiet DIANA-11 daje równie moliwo sprawdzenia wielu wariantów projektu organizacyjnego, najpierw na modelu, aby wdroy wa-riant najlepszy [11].
Blok wspomaganego komputerowo projektowania Systemu Informowania Kierownictwa wyodrbnia tzw. dendryty startowych zada. S to zadania, wybrane przez najwysze grono me-nederów badanego obiektu, sporód wszystkich zada realizowanych w tym obiekcie, jako te, których wyniki stanowi najbardziej istotn informacj przy podejmowaniu decyzji. Komputer dla kadego zadania startowego odtwarza z całej sieci pełn drog jego realizacji – w postaci drzewa: zadanie startowe – jego dostawcy – dostawcy jego dostawców itd. Jeeli załoy, e zestaw zada startowych bdzie stanowił wyjcie przyszłego systemu informatycznego, to kolejne dendryty tych zada utworz podsie tego systemu, wyodrbnion z całej sieci badanego obiektu (obszaru).
Pakiet DIANA-11 zawiera obiekt testowy, umoliwiajcy wszechstronn nauk w zakresie opanowania metodyki wspomaganej komputerowo analizy i projektowania złoonych struktur zarzdzania. Odpowiednie programy umoliwiaj równie wyprowadzanie na wydruk danych i wyników, w celu udokumentowania przewidzianego do wdroe projektu.
Sporód partnerów wersji uytkowej pakietu DIANA mona wymieni m.in.: Central NBP, MON, UOP, Komend Główn Policji, Urzd Wojewódzki, Telekomunikacj Polsk S.A., PGNiG, PFRON, Stoczni Gdynia S.A., FSO-DAEWOO, Olsztyskie Zakłady STOMIL, Gospo-darstwo Pomocnicze Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Słub Celn RP, Central PKO BP i wiele innych.
Istotnym mankamentem istniejcej wersji pakietu DIANA, z punktu widzenia wykorzystania w systemach sieciocentrycznych, jest jego dedykowalno do jednego tylko obiektu. Pierwszym krokiem adaptacji tego pakietu do wymaga sieciocentrycznych jest modyfikacja jego modelu. 5. Sieciocentryczna wersja modelu DIANA
Koncepcj przekształcenia „klasycznej” wersji modelu DIANA w wersj sieciocentryczn przedstawiono na rys. 7.
Istniejcy czteropoziomowy model uzupełniono o dwa nastpne poziomy: górny, który inte-gruje cele i zasoby poszczególnych obiektów, wchodzcych w skład sieciocentrycznego systemu i dolny, stanowicy platform integracyjn dla poszczególnych baz danych tych obiektów. Zgod-nie z t koncepcj lokalne bazy danych, zachowujc swe właciwoci (m.in. autonomiczno), uzyskuj odwzorowanie w górnym poziomie (projekcja pionowa) oraz na platformie integracyjnej (projekcja pozioma). To ostatnie wymaga uzupełnienia powiza informacyjnych pomidzy tymi bazami, co mona porówna do pracy chirurga, łczcego przy transplantacji poszczególne naczy-nia krwionone i włókna nerwowe. Uwzgldnaczy-niajc potencjalnie du ilo tych powiza ten pro-ces musi by wspomagany komputerowo i w zwizku z tym realizacja tej koncepcji wymaga jesz-cze rozwizania wielu problemów szjesz-czegółowych.
Rys. 7. Sieciocentryczna wersja modelu DIANA
ródło: Opracowanie własne.
Potrzeba opracowania seciocentrycznej wersji pakietu DIANA wynikała, m.in. ze zgłoszenia na XI Konkurs projektów badawczo-rozwojowych projektu p.t.: „Komputerowe sieciocentryczne wspomaganie regionalnego bezpieczestwa systemów wodnych”. Podstawowym celem tego pro-jektu było podjcie unikatowych bada i prac rozwojowych w zakresie Sieciocentrycznych Wielo-systemowych Infrastruktur Procesów Decyzyjnych dla optymalnego wykorzystania wysokich technologii wojskowych, policyjnych i cywilnych drugiej dekady XXI wieku oraz zintegrowanej i inteligentnej tera, a w perspektywie peta, informatyki dla zapewnienia wysokiej sprawnoci i efektywnoci zabezpieczenia, utrzymania i wychodzenia ze złoonych sytuacji kryzysowych dla potrzeb sieciocentrycznych regionalnych systemów bezpieczestwa wodnego (Network Centric Regional Water Safety) NCRWS, w szczególnoci posiadajcych wielko wielopowierzchniowe obszary wodne.
Powszechny dostp ludnoci do czystej, nieskaonej wody, w szczególnoci pitnej, jest jed-nym z bardzo wanych mierników bezpieczestwa wewntrznego pastwa. Mimo licznych roz-wiza stosowanych do uzyskania bezpieczestwa wodnego, w szczególnoci w zakresie wodno-kanalizacyjnym, system wodny jako taki jest podatny, eby nie powiedzie bezbronny, na nieko-rzystny wpływ czynników zewntrznych, w tym na wszelkiego rodzaju zagroenia, z terrorystycz-nymi włcznie. Wynika to z tego, e obecne rozwizania nie s zaprojektowane systemowo – s wykorzystywane nawzajem wycinkowo i niezalenie. Wydaje si, e seciocentryczna wersja pa-kietu DIANA moe by uyteczna w rozwizaniu tego problemu.
6. Uwagi koĔcowe
W dobie ery informacyjnej coraz wiksze znaczenie zyskuj systemy sieciocentryczne, w któ-rych centralnym elementem, swoist jego osnow, jest rozproszone rodowisko komunikacyjne, najczciej heterogeniczne. Systemy takie s w pełni skalowalne i znakomicie dostosowuj si do rosncych wymaga w drugiej dekadzie XXI wieku.
W dobie cigłego zagroenia terrorystycznego kluczowym elementem jest zapewnienie szyb-kiego i niezawodnego dostpu do informacji i wiedzy. Due wiatowe armie dysponuj wystarcza-jc sil ognia, by pokona przeciwnika, kluczow jednak rol staje si rozpoznanie i przepływ informacji i wiedzy. Tak na przykład, po wykryciu miejsca wystpienia niebezpieczestwa
nast-puje błyskawiczne okrelenie jego koordynat i przesłanie tej informacji przez system sieciocen-tryczny do centrum zarzdzania kryzysowego. Tam zostaje wybrany rodek przeciwdziałania i niebezpieczestwo zostaje zlikwidowane z takim czasem reakcji, który nie dopuci lub ograniczy poniesienie szkód na wiksz skal. Do takich działa mog by wykorzystane zarówno rodki powietrzne, jak i morskie oraz wodne, wspierajce działanie rodków ldowych. Nie ma to adne-go znaczenia, gdy kady element sieciocentryczneadne-go systemu jest wzłem tej samej sieci, wypo-saonym w zunifikowany interfejs komunikacyjny. Takie systemy sieciocentryczne znajduj coraz wiksze zastosowanie w wojsku, natomiast w słubach cywilnych np. miejskich, czy w gospodar-ce lenej stawiaj dopiero pierwsze kroki. Dlatego proponowane we wnioskowanym projekcie rozwizanie, po weryfikacji pilotowych wdroe w czterech przedsibiorstwach bdcych człon-kami Konsorcjum, moe by traktowane jako prototypowe rozwizanie do upowszechnienia w skali całego kraju w istotny sposób wzmacniajc bezpieczestwo wewntrzne pastwa.
%LEOLRJUDILD
[1] Cebrowski A.K., Garstka J.J.: Network Centric Warfare: Its Origin and Future. W: Proceed-ings of the Naval Institute 124:1, January 1998, s. 28 – 35.
[2] Cebrowski A.K.: Network Centric Warfare: An Emerging Military Response to the Informa-tion Age. Command and Control Research and Technology Symposium. Naval War College, Newport, RI, June 2003.
[3] Szleszyski A.: Koncepcja dostosowania sieci teleinformatycznej do sieciocentrycznej wy-miany informacji. W: Zeszyty Naukowe WSOWL Nr 3 (149) 2008, str. 144–152.
[4] Rokiciski K.: Moliwoci zastosowania koncepcji sieciocentrycznoci na obszarach mor-skich Rzeczypospolitej Polskiej.W: Zeszyty Naukowe Akademii Marynarki Wojennej, rok XLVIII nr 3 (170) 2007 str. 75–90.
[5] Alberts D.S., Garstka J.J., Stein F.P.: Network Centric Warfare – Developing and Leverag-ing Information Superiority. CCRP publ. Series 2003.
[6] Hołdanowicz G.: Krokus 2000 w pole. W: Raport Wojsko Technika Obronno 11/2006 [7] Mka D., Sienkiewicz P.: Sieciocentryczna infostruktura procesów decyzyjnych. W: Zeszyty
Naukowe AON Nr 2/2009.
[8] Michalewski E.: Wspomagane komputerowo diagnoza i projektowanie systemów informa-cyjnych zarzdzania (wydanie drugie uzupełnione). Wydawnictwo: Wysza Szkoła Informa-tyki Stosowanej i Zarzdzania, Seria Monografie, Warszawa 2008.
[9] Michalewski E.: Podstawy metody analizy diagnostycznej i projektowania systemów zarz-dzania (metoda DIANA). Wyd. IBS PAN, Seria Badania Systemowe, tom 34, Warszawa 2004.
[10] Michalewski E.: Komputerowe wspomaganie analizy i projektowania systemów informacyj-nych zarzdzania, W: Informatyka gospodarcza, Wydawca C.H. Beck, Warszawa 2010. [11] Michalewski E.: Istota hierarchicznej struktury organizacji jako podstawy funkcjonowania
jej systemu informacyjnego zarzdzania; W: Studia i materiały, Nr 13, Wydawnictwo Pol-skiego Stowarzyszenia Zarzdzania Wiedz, Bydgoszcz 2008.
ANALYSIS OF NETWORK CENTRIC SYSTEMS Summary
The paper discusses the specificity of network centric systems. A review of known applications of such systems is given, along with the advantages and disad-vantages of these systems. Problems of practical application of network centric sys-tems, particularly in the design and implementation phases are discussed. The con-cept of computer-aided analysis and design of such systems is presented.
Keywords: network centric systems, computer-aided design organization structures, computerized decision support systems, modeling of information systems.
Edward Michalewski
Instytut Bada Systemowych PAN ul. Newelska 6, 01-447 Warszawa
e-mail: Edward.Michalewski@ibspan.waw.pl http://www.ibspan.waw.pl/~michalew
