ACTA U N IV ERSITA TIS LODZIENSIS
FOLIA BO TA N IC A 16 65-71 2001
(A cta Univ. L odz., Folia bot.)
K rzysztof Rostański, Piotr Witoslawski
NOWE STANOWISKA GATUNKÓW Z RODZAJU
O E N O T H E R A (O N A G R A C E A E ) W ŚRODKOW EJ PO LSCE NEW LOCALITIES OF SPECIES OF GENUS
O E N O T H E R A (<O N AG R AC EA E) IN CENTRAL POLAND
A BSTR A C T: A s a result o f research conducted in central Poland between 1999 and 2000 localities o f Oenothera flaem ingina Hudziok were noted, a new species for central Poland, and new localities o f previously noted 14 species and permanent hybrids o f the genus O enothera L.
T r e ś ć
1. W stęp
2. W ykaz stanowisk obserwow anych w latach 1999-2000 3. Podsum ow anie
4. Piśm iennictwo 5. Summary
1. W ST Ę P
Prezentow any artykuł jest doniesieniem uzupełniającym wcześniejsze dane o rozmieszczeniu gatunków z rodzaju Oenothera L. w środkowej Polsce ( R o s t a ń s k i , W i t o s l a w s k i 2000). Zawiera informacje o stanowis kach 15 gatunków wiesiołków i ich mieszańców, zanotow anych w latach 1999-2000. Charakterystykę terenu badań oraz m etodykę prac terenowych przedstaw iono w poprzedniej pracy autorów, poświęconej tem u tematowi ( R o s t a ń s k i , W i t o s ł a w s k i 2000). Zielnikowe materiały dokumentacyjne złożone zostały w Zielniku K atedry Botaniki Systematycznej niwersytetu
Śląskiego w Katowicach - KTU i w Zielniku Katedry Geobotaniki i Ekologii Roślin Uniwersytetu Łódzkiego - LOD ( M i r e k , M u s i a ł , W ó j c i c k i 1997).
W ykaz gatunków stw ierdzonych na badanym terenie przedstaw iono w układzie alfabetycznym w odniesieniu do siatki A TPO L (rys. 1.) ( Z a j ą c 1978). D la każdego stanow iska po dano kolejno: siedlisko, przybliżoną liczebność obserwowanej populacji, au to ra obserwacji i rok obserwacji.
Rys. 1. Położenie terenu badań w siatce A TPO L
Fig. 1. T he localization o f the investigated area inside the net o f A TPO L
W wykazie gatunków zastosowano skróty: * - rozproszone pojedyncze osobniki lub m ała populacja (do 10 osobników), ** - średnia populacja (od ponad 10 do 30 osobników); *** - duża populacja (ponad 30 osobników); K R - K rzysztof Rostański, PW - Piotr Witosławski.
2. W YKAZ ST A N O W ISK O B SER W O W A N Y C H W LATA CH 1999-2000
Oenothera acutifolia Rostański DD99: Ujazd, pryzma żwiru * - K R , PW 2000.
Oenothera biennis L.
DD52: K łódno, przy torach kolejowych * - K R , PW 2000; DD53:
Biała G ó ra, przydroże ** - K R , PW 2000; DD55: droga D ąbrów ka
Wielka - Rosanów, ugór *** - K R , PW 2000; Rosanów ul. Główna, nieużytek *** - K R , PW 2000; R osanów ul. Telefoniczna, przydroże *** - K R , PW 2000; DD60: droga D obra - Dąbrowa, ugór *** - K R ,
PW 2000; droga D ąbrow a - Siedlątków (w pobliżu skrzyżowania z drogą do Rzechty), żwirownia *** - K R , PW 2000; DD65: Zgierz ul. Piłsu
dskiego, opuszczony ogród ** — K R , PW 2000; Zgierz ul. Piątkow ska (w pobliżu w iaduktu kolejowego), nieużytek *** - K R , PW 2000; droga D ąbrów ka Wielka - Rosanów, przydroże *** - K R , PW 2000; DD66:
Łódź ul. Łagiewnicka (w pobliżu rz. Bzury), nieużytek *** - K R , PW 2000; Łódź ul. O kólna (w pobliżu Bzury), wysypisko gruzu ** - K R , PW 2000; DD67: Stryków ul. Ozorkowska, ugór *** - PW 2000; DD75:
Aleksandrów Łódzki ul. Pabianicka, przydroże *** - PW 2000; ED90: Tom aszów M az. ul. Ujezdzka (przy ul. Nowej), nieużytek *** - K R , PW 2000; Tom aszów M az. ul. Wysoka, przydroże ** - K R , PW 2000; Tom aszów M az. ul Piaskowa (przy ul. Wysokiej), nieużytek ** - K R , PW 2000; Tom aszów M az. ul. Piaskow a (w pobliżu rz. Lubochenki), nieużytek ** - K R , PW 2000; Tomaszów Maz. ul. Luboszewska, nie użytek *** - K R , PW 2000; EE00: Tom aszów M az. ul. Spalska (przy ul. Rawskiej), nieużytek ** — K R , PW 2000; Tomaszów M az. ul. R a wska, nieużytek * - K R , PW 2000; Tomaszów M az., ul. J.M . M ireckiego (przy stacji benzynowej koło m ostu na rz. Pilicy, nieużytek *** - K R , PW 2000.
Oenothera depressa Greene
DD55: Rosanów ul. Telefoniczna, przydroże *** - K R , PW 2000, DD65: Zgierz ul. Piątkow ska (w pobliżu wiaduktu kolejowego), pizydroże * - K R , PW 2000; DD67: Stryków ul. Ozorkowska, przydroże ** - PW 2000.
Oenothera flaemingina H udziok
DD55: droga Emilia - Lućmierz (przy skrzyżowaniu z drogą do Rosa- nowa), przydroże * - K R , PW 2000; DD66: Łódź ul. O kólna (w pobliżu rz. Bzury), wysypisko gruzu * - K R , PW 2000.
Oenothera hoelscheri Renner ex Rostański
DD55: Rosanów ul. Główna, nieużytek * - K R , PW 2000; (var. rubricalyx) Rosanów ul. Główna, nieużytek * - K R , PW 2000; DD65: (var. rubricalyx) Zgierz ul. Piłsudskiego, opuszczony ogród ** - K R , PW 2000; (var. rubricalyx) Zgierz ul. Piątkowska (w pobliżu wiaduktu kolejowego), nieużytek ** - K R , PW 2000; DD66: (var. rubricalyx) Łódź ul. O kólna (w pobliżu rz. Bzury), wysypisko gruzu ** - K R , PW 2000; ED90: Tom aszów Maz. ul. Piaskowa (w pobliżu rz. Lubochenki), nieużytek ** - K R , PW 2000; Tom aszów Maz. ul. Luboszewska, nieużytek * - K R , PW 2000; EE00: Tomaszów Maz. ul. Spalska (przy ul. Rawskiej), nieużytek ** - KR, PW 2000.
Oenothera paradoxa Hudziok
DD52: Bronówek, nieużytek *** - K R , PW 2000; DD55: Rosanów ul. Telefoniczna, ugór ** - K R , PW 2000; DD66: droga Stryków -A nielin (w pobliżu przejazdu kolejowego), piaszczyste przydroże * PW 1998; Smolice, łąka na brzegu rz. Moszczenicy * - PW 2000; Łódź ul. Łagiewnicka (w pobliżu rz. Bzury), nieużytek * - K R , PW 2000; Łódź ul. O kólna (w pobliżu rz. Bzury), wysypisko gruzu * - K R , PW 2000; DD99: Ujazd, nieużytek * - K R , PW 2000.
Oenothera pseudosuaveolens nom. pro vis.
DD65: Zgierz ul. Piłsudskiego, opuszczony ogród *** - K R , PW 2000; DD66: Łódź ul. Okólna (w pobliżu rz. Bzury), wysypisko gruzu ** - K R , PW 2000; ED90: Tomaszów Maz. ul Piaskowa (przy ul. Wysokiej), nieużytek * - K R , PW 2000; Tomaszów Maz. ul. Piaskowa (w pobliżu rz. Lubochenki), nieużytek * - K R , PW 2000; Tom aszów Maz. ul. Luboszewska, nieużytek *** - K R , PW 2000; EE00: Tomaszów Maz. ul. Spalska (przy ul. Rawskiej), nieużytek * - K R , PW 2000; Tom aszów M az. ul. R aw ska, nieużytek * - K R , PW 2000; Tom aszów M az., ul. J.M . Mireckiego (przy stacji benzynowej koło m ostu na rz. Pilicy, nieużytek *** - K R , PW 2000.
Oenothera pycnocarpa Atk. et Bartl. in Bartl.
DD55: Rosanów ul. Główna, nieużytek * - K R , PW 2000; Rosanów ul. Telefoniczna, przydroże * - K R , PW 2000; A leksandria, ugór *** - K R , PW 2000; DD66: droga Stryków -A nielin (w pobliżu przejazdu kolejowego), nieużytek * PW 2000; Łódź ul. Łagiewnicka (w pobliżu rz. Bzury), nieużytek *** - K R , PW 2000.
Oenothera royfraseri R. R. Gates
DD65: Zgierz ul. Piątkowska (w pobliżu w iaduktu kolejowego), nieużytek * - K R , PW 2000.
Oenothera rubricaulis Kleb.
DD55: droga D ąbrów ka Wielka - Rosanów, ugór *** - K R , PW 2000; A leksandria, ugór *** - K R , PW 2000; DD65: Zgierz ul. Piłsudskiego, opuszczony ogród ** - K R , PW 2000; D ąbrów ka Wielka, przydroże ** - K R , PW 2000; droga D ąbrów ka Wielka - Rosanów, przydroże * - K R , PW 2000; DD99: Ujazd, nieużytek ** - K R , PW 2000; ED90: Tom aszów M az. ul. Piaskowa (przy uł. Wysokiej), nieużytek * - K R , PW 2000; Tom aszów M az. ul. Luboszewska, nieużytek *** - K R , PW 2000; EE00: Tom aszów Maz., między rez. „Niebieskie Ź ródła” a brzegiem rz. Pilicy, ugór *** - K R , PW 2000.
Oenothera victorini R. R. Gates et Catches in R. R. Gates
DD55: R osanów ul. Telefoniczna, przydroże * - K R , PW 2000; DD99: Ujazd (plac przykościelny), nieużytek przy m urze ** — K R , PW 2000.
Oenothera wienii Renner ex Rostański
DD55: Rosanów ul. Główna, nieużytek * - K R , PW 2000; Rosanów ul. Telefoniczna, przydroże ** - K R , PW 2000.
Oenothera biennis L. x Oe. rubricaulis Kleb.
Oenothera paradoxa H udziok x Oe. biennis L.
DD66: Łódź ul. Okólna (w pobliżu Bzury), wysypisko gruzu * - KR,
PW 2000.
Oenothera pseudosuaveolens nom. provis. x Oe. biennis L.
DD65: Zgierz ul. Piłsudskiego, opuszczony ogród * - K R , PW 2000.
3. P O D S U M O W A N IE
Prow adzone w latach 1979-1998 badania terenow e oraz krytyczna rewizja okazów przechowywanych w Zielniku K atedry Geobotaniki i Ekologii Roślin Uniwersytetu Łódzkiego (LO D ) wykazały występowanie w środkowej Polsce 16 gatunków z rodzaju Oenothera L. i ich trwałych mieszańców ( R o s t a ń s k i , W i t o s ł a w s k i 2000). Badania kontynuow ane w latach 1999-2000 pozwoliły zidentyfikować nowy dla środkowej Polski gatunek Oenothera flaem ingina H udziok, notow any do tąd w innych regionach kraju ( R o s t a ń s k i , W i t o s ł a w s k i 1998) oraz uzupełnić dotychczasowy stan wiedzy o nowe stanow iska podawanych już wcześniej 14 gatunków wiesiołków i ich mieszańców. N ie m ożna wykluczyć, że przynajm niej część podawanych wcześniej stanowisk Oenothera rubricaulis Kleb. x Oe. victorini R. R. G ates et Catches in R. R. G ates w środkowej Polsce ( R o s t a ń s k i , W i t o s ł a w s k i 2000) odnosi się do Oenothera flaemingina Hudziok. Stanowisko systematyczne wątpliwych populacji oraz rozmieszczenie Oenothera flaem ingina H udziok w Polsce będą przedm iotem osobnego opracowania ( R o s t a ń s k i , W i t o s ł a w s k i w druku). Ogółem, na obszarze środkowej Polski, stwierdzono dotąd występowanie 17 gatunków wiesiołków i ich trwałych mieszańców.
4. PIŚM IE N N IC T W O
R o s t a ń s k i K. , W i t o s ł a w s k i P. 1998. Oenothera flaem ingina H udziok - nowy gatunek flo r y Polski. [W:] Botanika polska u progu X X I wieku. M ateriały sym pozjum i obrad sekcji
51 Z jazdu Polskiego T ow arzystw a Botanicznego. G dańsk 1998: 418.
R o s t a ń s k i K. , W i t o s ł a w s k i P. 2000. R ozm ieszczenie gatunków z rodzaju Oenothera ( OnagraceaeJ w środkow ej Polsce. Acta Biol. Sil., 35 (52): 4 9 -7 6 .
R o s t a ń s k i K. , W i t o s ł a w s k i P. (w druku). Oenothera flaem ingina H udziok - the new species o f flo ra o f Poland. Fragm. Flor. G eobot.
M i r e k Z., M u s i a ł L., W ó j c i c k i J.J. 1997. Polish herbaria. Pol. Bot. Stud. G uidebook Series, 18: 1-116.
Z a j ą c A. 1978. A tlas o f distribution o f vascular plants in Poland ( A T P O L ). Iaxon , 27, 5-6: 481-484.
5. SU M M A R Y
Species diversity and distribution o f species o f the genus Oenothera L. have not been widely studied until recently. Research conducted between 1979-1998 and detailed analysis ol specimens kept in the herbarium o f the Faculty o f G eob otany and Plant E cology o f the Łódź University (L O D ) m ade it possible to identify in central Poland 16 species ol the genus O enothera L. and their perm anent hybrids ( R o s t a ń s k i , W i t o s ł a w s k i 2000). The research continued in 1999-2000 broadened the present know ledge by sites o f Oenothera flaem ingina Hudziok, a new species for central Poland, and new sites o f previously noted species and hybrids o f the genus Oenothera L. T he localization o f sites was relerred to ATPOL square fields ( Z a j ą c 1978). In the area o f central Poland 17 species o f the genus Oenothera L. and their permanent hybrids have been noted.
W płynęło d o Redakcji Folia botanica
2.11.2000
Dr Piotr W itosławski
K atedra G eobotaniki i Ekologii Roślin Uniwersytetu Łódzkiego
ul. Banacha 12/16, 90-237 Łódź Prof. dr hab. K rzysztof Rostański K atedra Botaniki Systematycznej Uniwersytetu Śląskiego
