View of Pontificia Praecepta de Clero Uxorato Orientali and the Optionality of Celibacy in the Eastern Catholic Churches

Pełen tekst

(1)ROCZNIKI NAUK PRAWNYCH Tom XXV, numer 3 – 2015 DOI: http://dx.doi.org/10.18290/rnp.2015.25.3-8. ANDRIY TANASIYCHUK. PONTIFICIA PRAECEPTA DE CLERO UXORATO ORIENTALI I FAKULTATYWNO CELIBATU W KATOLICKICH KOCIOACH WSCHODNICH. WSTP. Dnia 14 czerwca 2014 r. w oficjalnym biuletynie Stolicy Apostolskiej „Acta Apostolicae Sedis” opublikowano dokument Kongregacji Kocioów Wschodnich zatytuowany Pontificia Praecepta de clero Uxorato Orientali1. Przynosi on istotnie zmiany w dyscyplinie dotyczcej kwestii dopuszczania

(2) onatych m

(3) czyzn do przyj cia sakramentu wi ce w kocielnych strukturach administracyjnych utworzonych w diasporze, zrzeszajcych emigrantów b dcych wiernymi katolickich Kocioów wschodnich. Warto zwróci uwag ,

(4) e chocia

(5) przepisy Kodeksu Kanonów Kocioów Wschodnich (KKKW) przewiduj mo

(6) liwo przyj cia wi ce diakonatu i prezbiteratu przez

(7) onatych m

(8) czyzn, to jednak w kan. 785 § 3 czytamy,

(9) e oprócz wspomnianych przepisów, mog tak

(10) e istnie inne przepisy poszczególnych Kocioów sui iuris albo specjalne rozporzdzenia Stolicy Apostolskiej, które mog regulowa powy

(11) sze kwestie. Dokument Pontificia Praecepta de clero Uxorato Orientali przypomina,

(12) e aktualnie prawie wszystkie katolickie Kocioy wschodnie dopuszczaj

(13) onatych m

(14) czyzn do wi ce diakonatu i prezbiteratu, z wyjtkiem Kocioa syro-. ANDRIY TANASIYCHUK – prezbiter Eparchii Koomyja–Czerniowce Ukrai skiego Kocioa Greckokatolickiego, wykadowca na Wydziale Prawa Kanonicznego San Pio X w Wenecji; e-mail: o.a.tanasiychuk@gmail.com 1 CONGREGATIO PRO ECCLESIIS ORIENTALIBUS, Pontificia Praecepta de clero Uxorato Orientali, 14.06.2014, AAS 106 (2014), s. 496-499..

(15) 140. ANDRIY TANASIYCHUK. malabarskiego i syromalankarskiego, których prawo partykularne wymaga od kandydatów do wi ce zachowania celibatu2. Ponadto obowizek trwania w stanie bez

(16) ennym dotyczy Kocioa bugarskiego i alba skiego sui iuris tradycji bizantyjskiej3.. 1. DOKUMENTY STOLICY APOSTOLSKIEJ ORAZ ICH OBOWIZYWALNO. Z racji na to, i

(17) poszczególne przepisy wasne niektórych katolickich Kocioów wschodnich odnonie do omawianej materii zostay ogoszone po wejciu w

(18) ycie KKKW (1991), nale

(19) y uwa

(20) a je za aktualnie obowizujce. Tematyce duchownych

(21) onatych powi cone s ró

(22) norodne dokumenty Stolicy Apostolskiej, o których w dalszej cz ci niniejszego opracowania. Kwestia posugi kapa skiej duchownych

(23) onatych czy dopuszczania do wi ce kandydatów pozostajcych w zwizku ma

(24) e skim bya chocia

(25) by przedmiotem zainteresowania watyka skich dykasterii jeszcze przed rokiem 1900 w kontekcie emigracji wiernych grekokatolików z Galicji i Zakarpacia do Stanów Zjednoczonych i Kanady. Efektem powy

(26) szego faktu bya publikacja, w do krótkim odst pie czasowym, trzech dokumentów Stolicy Apostolskiej (1929-1930)4. Wraz z wejciem w

(27) ycie w 1991 r. nowego wschodniego prawa kocielnego, z jednej strony zostay uchylone wszystkie przepisy prawa powszechnego i partykularnego, które byy sprzeczne z kanonami nowego kodeksu, a z 2. Por. P. GEFAELL, Il celibato sacerdotale nelle Chiese orientali: storia, presente, avvenire, [w:] L. TOUZE, J.M. ARROYO (ed.), Il celibato sacerdotale: teologia e vita. Atti del XIV Convegno Internazionale della Facoltà di Teologia, Pontificia Università della Santa Croce, Roma, 4-5 marzo 2010, Roma 2012, s. 135-156. Autor podaje przykad dekretu Kocioa Syromalabarskiego: Decree On Clerics, 1/1/1999, art. 14 § 2, jaki by opublikowany w: F. ELUVATHINGAL (ed.), Syro-malabar Church since the Eastern Code. Festschrift in Honour of Prof. Georg Nedungatt S.J., An Evaluation and Future Prospects. Particular Laws, Statutes, Decrees, Bibliography, Mar Thoma Yogam, Roma 2002, s. 294. Póniej ten dekret zosta cz ci prawa partykularnego tego

(28) Kocioa sui iuris – zob. Particular Laws of the Syro-Malabar Church, „Bulletin of the Syro-Malabar Major Archiepiscopal Church” 11 (2003), s. 1, art. 34 § 2. 3 Por. D. SALACHAS, K. NITKIEWICZ, Rapporti interecclesiali tra cattolici orientali e latini: Sussidio canonico-pastorale, Roma 2007, s. 47. 4 Zob. SACRA CONGREGATIO PRO ECCLESIAE ORIENTALI, Decreto Cum data fuerit, 1.03.1929, AAS 21 (1929), s. 152-159; SACRA CONGREGATIO PRO ECCLESIAE ORIENTALI, Decreto Qua sollerti, 23.12.1929, AAS 22 (1930), s. 99-105; SACRA CONGREGATIO PRO ECCLESIAE ORIENTALI, Decreto Graeci-Rutheni, 24.05.1930, AAS 22 (1930), s. 346-354..

(29) PONTIFICIA PRAECEPTA DE CLERO UXORATO ORIENTALI. 141. drugiej – zostay utrzymane w mocy poprzednie przepisy prawa w przypadku, jeli dane kwestie w nowym ustawodawstwie Kocioa katolickiego byy uregulowane jedynie czstkowo (kan. 6, 1 KKKW). W mocy pozostay zatem trzy dekrety Stolicy Apostolskiej, o których wspomina si równie

(30) w dokumencie Kongregacji Kocioów Wschodnich z 14 czerwca 2014 r., a których podstaw s dekrety Kurii Rzymskiej z 1890 r. i 1913 r. odnoszce si do meritum5. Dekrety Stolicy Apostolskiej z lat 1929-1930 zabraniay

(31) onatym duchownym nale

(32) cym do katolickich Kocioów wschodnich penienia posugi kapa skiej na nast pujcych terytoriach geograficznych: Ameryka Pónocna i Poudniowa, Kanada oraz Australia. Oprócz tego, jeden z dekretów stanowi, i

(33) zarówno do seminariów duchownych, jak i do wi ce mog by przyjmowani oraz dopuszczani tylko i wycznie m

(34) czyni w stanie bez

(35) ennym. Negatywnym skutkiem tych rozporzdze byo przejcie ponad 200 tysi cy wiernych grekokatolików o korzeniach galicyjskich i zakarpackich do Kocioa prawosawnego.. 2. TERYTORIALNA I PERSONALNA OBOWIZYWALNO DEKRETÓW Z LAT 1929-1930. Dekrety z lat 1929-1930, które obowizyway ukrai skich grekokatolików na terytorium kontynentu ameryka skiego i w Australii – jak wskazano – nie tylko zachoway swoj moc prawn po wejciu w

(36) ycie KKKW, ale tak

(37) e, wraz z upywem czasu, zostay zmodyfikowane. Nast pstwem owej „modyfikacji” byo rozszerzenie ich mocy obowizywania nie tylko na inne terytoria, o których wczeniej nie byo mowy w dekretach, ale te

(38) na innych katolików wschodnich przebywajcych w diasporze. Fakt, i

(39) niemo

(40) liwe jest oficjalne potwierdzenie opisanego stanu rzeczy na podstawie AAS, skania do odwoania si do opracowa naukowych autorstwa D. Salachasa, K. Nitkiewicza i A. Fleyfel. Pierwsi dwaj autorzy stwierdzaj,

(41) e póniejsze rozporzdzenia w tej kwestii, wydawane przez papie

(42) a, nie tylko potwierdzay moc prawn dekretów z lat 1929-1930, ale równie

(43) poszerzay ich 5 Por. D. SALACHAS, K. NITKIEWICZ, Chierici e ministro sacro nel Codice latino e orientale. Prospettive interecclesiali, Città del Vaticano 2004, s. 344-345. Autorzy tego opracowania w przypisie 157 wskazuj na istnieniu w przeszoci dyskusji mi dzy naukowcami na ten temat, która powstaa po wejciu w

(44) ycie KKKW. Dyskusja zako czya si , gdy Kongregacja Kocioów Wschodnich potwierdzia obowizywalno dokumentów wydanych w latach 1929-1930..

(45) 142. ANDRIY TANASIYCHUK. obowizywanie na inne terytoria, które nie mieciy si w kategorii „regionów wschodnich”. Ponadto zabronione byo wprowadzanie jakichkolwiek zmian w tej materii bez uprzedniej konsultacji z miejscowymi konferencjami biskupów oraz wymagana bya zgoda Stolicy Apostolskiej6. A. Fleyfel w artykule powi conym obecnoci

(46) onatych ksi

(47) y w Europie Zachodniej powouje si na jeden z dokumentów Kongregacji Kocioów Wschodnich, który prawdopodobnie by odpowiedzi na zapytanie ordynariusza dla wiernych obrzdków wschodnich we Francji. Autor artykuu ukazuje innowacje ustawodawcze w kontekcie obecnoci

(48) onatych kapanów katolickich obrzdku wschodniego w Europie Zachodniej. Kongregacja Kocioów Wschodnich dokumentem z 9 czerwca 1992 r. postanowia nie tylko, aby nie wprowadza zmian odnonie do kwestii, które byy przedmiotem dekretów z lat 1929-1930, ale nawet zobowizaa do ich przestrzegania na wszystkich terytoriach pa stw zachodnich oraz na terytoriach, na których dominuje tradycja Kocioa zachodniego. Fleyfel wskazuje równie

(49) na inny, wa

(50) ny wymiar tego dokumentu, a mianowicie,

(51) e decyzje podj te przez Kongregacj w dniu 9 lipca 1992 r., cieszyy si aprobat ze strony Ojca wi tego7. Rozporzdzenia z 1992 r. poszerzyy zatem zakres obowizywania dekretów na inne terytoria oraz wszystkich wiernych obrzdów wschodnich, którzy znajdowali si poza „regionami wschodnimi”.. 3. TERMINY „REGION WSCHODNI” I „TERYTORIA Z OBECNOCI OBRZDKÓW WSCHODNICH”. Na szczególn uwag zasuguje poj cie „region wschodni” (regione orientale) i równowa

(52) ne „tradycyjne terytorium wschodnie” (territorio orientale tradizionale), których u

(53) ywa dokument z 14 czerwca 2014 r. Czytamy w nim,

(54) e wy

(55) ej wspomniane dekrety z lat 1929-1930, nie zwa

(56) ywszy na fakt, i

(57) konkretnie wskazyway zarówno podstawowy podmiot przepisów (grekokatolicy z Galicji oraz Zakarpacia), jak i miejsca ich przebywania (Ameryka Pónocna i Poudniowa oraz Australia), z czasem znalazy zastosowanie tak

(58) e na innych terytoriach, które nie nale

(59) ay do kategorii tradycyjnych terytoriów wschodnich. 6. Por. D. SALACHAS, K. NITKIEWICZ, Rapporti interecclesiali tra cattolici orientali e latini: Sussidio canonico-pastorale, Roma 2007, s. 47. 7 Por. A. FLEYFEL, Quelques réflexions sur la présence en Occident de prétres catholiques orientaux mariés, „Istina 54” (2009), s. 421-422; P. GEFAELL, Il celibato sacerdotale, s. 143-144..

(60) PONTIFICIA PRAECEPTA DE CLERO UXORATO ORIENTALI. 143. Jak zatem nale

(61) y rozumie poj cie „region wschodni”? Odpowied na postawione pytanie mo

(62) emy odnale w „Annuario Pontificio”, który to rocznik przedstawia to historyczne Kongregacji Kocioów Wschodnich, lub te

(63) na oficjalnej stronie internetowej Stolicy Apostolskiej. Analiza obu róde wskazuje,

(64) e termin „region wschodni” obejmuje terytorium Egiptu, Erytrei i Pónocnej Etiopii, Bugarii, Cypru, Grecji, Iranu, Iraku, Libanu, Palestyny, Syrii, Jordanii oraz Turcji8. D. Salachas dodaje natomiast do powy

(65) szej listy Pówysep Synajski, Poudniow Albani i Afganistan9. Nadanie przywoanym terytoriom statusu „regionów wschodnich” jest uprawnione, zgodnie z dawn tradycj, przez istnienie na tych terytoriach obrzdków wschodnich10. Warto zaznaczy ,

(66) e poj cie „region wschodni” jest niejednoznaczne, co w konsekwencji prowadzi do postawienia niemaych, poniekd retorycznych pyta . Uwzgl dniajc chocia

(67) by przynale

(68) no Bugarii do tzw. regionów wschodnich i fakt, i

(69) chrzecija stwo rozwin o si tam w IX wieku, dlaczego nie mo

(70) emy sklasyfikowa równie

(71) Ukrainy jako „regionu wschodniego”, która de facto przyj a chrzecija stwo w nast pnym stuleciu? Tego typu pytania pozostaj cigle otwarte i z pewnoci mogyby sta si przedmiotem kolejnych publikacji. Badania naukowe potwierdzaj,

(72) e oprócz tzw. regionów wschodnich, w praktyce kocielnej stosuje si inne poj cie, a mianowicie „terytoria z obecnoci obrzdków wschodnich”11. Zgodnie ze wspóczesnym, wschodnim ustawodawstwem chodzi o inne geograficzne terytoria, niewyliczone w powy

(73) szej licie pa stw wchodzcych do grupy „regionów wschodnich”, gdzie liczebno katolików wschodnich jest do znaczca w porównaniu z innymi chrzeci-. 8. Zob. Annuario Pontificio 2014, Città del Vaticano 2014, s. 1819. Por. D. SALACHAS, Congregazione per le Chiese Orientali, [w:] P.V. PINTO (ed.), Commento alla Pastor Bonus e alle norme susidiarie della Curia Romana, Città del Vaticano 2003, s. 81-82. 10 Por. M. MALVESTITI, La Costituzione Apostolica "Pastor Bonus" e la Congregazione per le Chiese Orientali, „Iura Orientalia ” 10 (2014), s. 88. 11 Por. D. SALACHAS, Congregazione per le Chiese Orientali, s. 82. Idc za myl autora, „terytoria obrzdków wschodnich” s to terytoria, jakie nie s cz ci „regionów wschodnich”, ale terytoriami, na których jest utworzona hierarchia katolickich Kocioów wschodnich. Oprócz tego autor odwouje si do kan. 146 § 1 KKKW, pokazujc jednoczenie inne znaczenie terminu: „terytoria obrzdków wschodnich”, mianowicie jako te, na których Patriarcha albo Arcybiskup Wi kszy maj prawo erygowa prowincje, eparchie i egzarchaty. Otó

(74) jeden termin, ale dwa tumaczenia!? Wedug mojej opinii, trudno nazywa „terytoriami obrzdków wschodnich” takie pa stwa, jak W gry czy Sowacja, gdzie wi kszo chrzecijan nale

(75) y do Kocioa aci skiego, natomiast wierni wschodni s mniejszoci. Dlatego lepiej nazywa „terytoriami obrzdków wschodnich” te terytoria, które speniaj kryteria kan. 146 § 1 KKKW. 9.

(76) 144. ANDRIY TANASIYCHUK. janami, np. rzymskokatolikami, znajdujcymi si na tym samym terytorium, jak np. na Ukrainie, oraz o terytoriach, na których Patriarcha albo Arcybiskup Wi kszy posiada prawo do erygowania kocielnych prowincji, eparchii i egzarchatów (kan. 146 § 1 KKKW). Do kategorii „terytoriów z obecnoci obrzdków wschodnich” nie mo

(77) na natomiast zaliczy administracyjnych struktur kocielnych, które wbrew swemu dawnemu pochodzeniu, pod wpywem warunków geopolitycznych znalazy si. na terytorium innego pa stwa, na przykad Ukrai ski Koció Greckokatolicki w Polsce. W tym przypadku znaczenie ma tak

(78) e przewa

(79) ajca tradycja Zachodu, jak równie

(80) przepisy KKKW, które stanowi,

(81) e bezporednia jurysdykcja Gowy Ukrai skiego Kocioa Greckokatolickiego tam nie si ga. ycie i dziaalno zarówno katolików wschodnich i wiernych przynale

(82) cych do Kocioa zachodniego z „regionów wschodnich”, jak i wschodnich wiernych niepodlegajcych kategorii „terytoriów z obecnoci obrzdków wschodnich”, obj ta jest kompetencj Kongregacji Kocioów Wschodnich. Natomiast kwestie, które odnosz si do aktywnoci katolików wschodnich przebywajcych na „terytoriach obrzdków wschodnich”, w wi kszoci przypadków s rozstrzygane przez Sekcj do spraw Relacji z Pa stwami Sekretariatu Stanu Stolicy Apostolskiej12.. 4. TERMIN „ORDYNARIAT DLA WSCHODNICH WIERNYCH”. Kolejnym terminem kanonicznym, o którym bezporednio wspomina si. w dokumencie Pontificia Praecepta de clero Uxorato Orientali, jest poj cie ordynariatu, utworzonego dla wiernych, którzy przynale

(83) do katolickich Kocioów wschodnich, ale przebywajc na danym terytorium geograficznym, nie posiadaj wasnego Hierarchy („Ordinariati per i fedeli orientali privi di Gerarca proprio”). Ordynariat to administracyjna struktura kocielna, utworzona przez Stolic Apostolsk na niektórych terytoriach (pa stw) tradycji aci skiej, na terenie których przebywa du

(84) a liczba wiernych przynale

(85) cych do ró

(86) nych katolickich Kocioów wschodnich. Tego typu struktur eryguje si przewa

(87) nie w sytuacji, gdy jakie szczególne wzgl dy nie pozwalaj na utworzenie wasnej, duszpastersko-administracyjnej struktury dla wiernych. Przyczyny powstania ordynariatu mog by nast pujce: niedostateczna liczba kapanów tego Kocio12. Zob. SECRETARIA STATUS, Rescriptum ex audientia, 4.01.2006, AAS 98 (2006), s. 65-66..

(88) PONTIFICIA PRAECEPTA DE CLERO UXORATO ORIENTALI. 145. a sui iuris, do którego przynale

(89) wierni, oraz rozproszenie wiernych w ró

(90) nych cz ciach tego samego pa stwa. Ordynariat, jako kocielna struktura administracyjna, nie jest unormowana przez KKKW, ale jego prawne korzenie mo

(91) na odnale w Dekrecie o pasterskich zadaniach biskupów w Kociele Christus Dominus (art. 23)13. Analizujc praktyk Stolicy Apostolskiej mo

(92) na stwierdzi , i

(93) ordynariat jest jednym z pocztkowych sposobów organizowania wasnej struktury kocielnej dla wiernych danego Kocioa. Przykadem mo

(94) e by chocia

(95) by sytuacja wiernych Ukrai skiego Kocioa Greckokatolickiego14, Kocioa Ormia skiego15 oraz Kocioa Maronickiego16 we Francji. Do 1960 r. wierni ci wchodzili w skad jednego ordynariatu utworzonego w 1954 r. dla wszystkich katolików wschodnich, którzy byli pozbawieni wasnego hierarchy17. Ordynariat jest erygowany odpowiednim dekretem Kongregacji Kocioów Wschodnich, której tak

(96) e podlega. Cech charakterystyczn tej struktury kocielnej jest to,

(97) e na jej czele stoi aci ski hierarcha (ordynariusz), który w wi kszoci przypadków jest jednoczenie zwierzchnikiem diecezji aci skiej, przewa

(98) nie tej, w obr bie której poo

(99) ona jest stolica kraju18. Ordynariusz, oprócz sprawowania jurysdykcji nad wasnymi wiernymi aci skimi, spenia równie

(100) identyczne obowizki wzgl dem wiernych katolickich Kocioów wschodnich. Warto podkreli ,

(101) e chocia

(102) by w przypadku ordynariusza we Francji, jego wadza kumuluje si z wadz miejscowych ordynariuszy na terytoriach, gdzie przebywaj wierni przynale

(103) cy do ordynariatu. Otó

(104) 30 kwietnia 1986 r. Kongregacja Kocioów Wschodnich wydaa specjalne pismo stwier-. 13. Por. A. VIANA, Ordinariato para fieles de ritos orientales, [w:] J. OTADUY, A. VIANA, J. SEDANO (ed.), Diccionario General de Derecho Canónico, t. V, Navarra 2013, s. 812-814. 14 Egzarchat Apostolski UKGK we Francji by erygowany 22 lipca 1960 r., natomiast 19 stycznia 2013 r. zosta podniesiony do rangi eparchii jako Eparchia Saint-Vladimir-le-Grand de Paris – zob. Annuario Pontificio 2015, s. 635. 15 Równie

(105) erygowany 22 lipca 1960 r., a 30 czerwca 1986 r. podniesiony do rangi eparchii jako Eparchia Sainte-Croix-de-Paris – zob. Annuario Pontificio 2015, s. 626. 16 Eparchia Notre-Dame du Liban de Paris zostaa erygowana 21 lipca 2012 r. – zob. Annuario Pontificio 2015, s. 516. 17 SACRA CONGREGATIO PRO ECCLESIA ORIENTALI, Decretum Ordinariatus pro omnibus Christifidelibus Ritus Orientalis in Gallia degentibus instituitur, 27.07.1954, AAS 47 (1955), s. 612613; tekst polski: SOBÓR WATYKASKI II, Dekret o pasterskich zadaniach biskupów w Kociele Christus Dominus, (28.10.1965), [w:] W. KACPRZYK, M. SITARZ (red.), Ustrój hierarchiczny Kocioa, Lublin 2006, s. 95-96, art. 23. 18 Tak jest np. w Argentynie (Buenos Airos), we Francji (Pary

(106) ), w Polsce (Warszawa). Natomiast inaczej jest w Brazylii (Rio de Janeiro)..

(107) 146. ANDRIY TANASIYCHUK. dzajc, i

(108) aby jakikolwiek akt wzgl dem wasnych wiernych mo

(109) na byo uzna za skuteczny (ad validitatem), musi by on uzgodniony z miejscowymi ordynariuszami19. Mówic o obowizkach ordynariuszów przeznaczonych dla emigrantów obrzdków wschodnich, dekret Kongregacji z 14 czerwca 2014 r. stwierdza,

(110) e wymóg powiadomienia odpowiedniej konferencji biskupów oraz Kongregacji Kocioów Wschodnich o zamiarze wywi cenia

(111) onatego kandydata na diakona czy prezbitera odnosi si do godziwoci (liceità) a nie do wa

(112) noci (validità) takiego aktu prawnego.. 5. STAN AKTUALNY. W ostatnim dziesi cioleciu nieustannie wzrasta zainteresowanie kwesti

(113) onatych duchownych w diasporze. Przyczyn tego stanu rzeczy jest wzmo

(114) ona emigracja znacznej liczby wiernych katolickich Kocioów wschodnich z wasnego terytorium na miejsca, gdzie dominuje tradycja aci ska. Dnia 20 lutego 2008 r. Stolica Apostolska potwierdzia obowizywalno poprzednich przepisów dotyczcych mo

(115) liwoci pracy duszpasterskiej duchownych

(116) onatych w diasporze, ale przewidziaa tak

(117) e mo

(118) liwo zwolnienia z przestrzegania niektórych obowizujcych norm w konkretnych, wyjtkowych sytuacjach. Natomiast opublikowanie dokumentu Kongregacji Kocioów Wschodnich z 14 czerwca 2014 r. istotnie wpyn o na wy

(119) ej wymienione normy, czyli dekrety z lat 1929-1930, które nakaday ograniczenia w wykonywaniu pracy duszpasterskiej dla

(120) onatego duchowie stwa wród wasnych wiernych, którzy znajduj si w diasporze, co wpyn o na kolejne zmiany w obowizujcym kocielnym systemie prawnym. Oto najwa

(121) niejsze z nich: 1. Uznanie prawa jednostek strukturalnych, waciwych katolickim Kocioom wschodnim (metropolie, eparchie, egzarchaty), ustanowionych poza granicami kanonicznych terytoriów Kocioów sui iuris (np. UKGK w Ameryce, Australii, Niemczech, Francji, Wielkiej Brytanii, Polsce) do wywi cania

(122) onatych m

(123) czyzn, przynale

(124) nych do ich Kocioa sui iuris. Zgodnie z nowymi przepisami, hierarchowie Kocioów wschodnich, przed udzieleniem wi ce. 19 Zob. CONGREGAZIONE PER LE CHIESE ORIENTALI, Declaratio interpretativa del decreto del 27 luglio 1954, 30.04.1986, AAS 78 (1986), s. 784-786..

(125) PONTIFICIA PRAECEPTA DE CLERO UXORATO ORIENTALI. 147. diakonatu lub prezbiteratu

(126) onatemu kandydatowi, powinni o tym fakcie powiadomi (ale nie prosi o pozwolenie) w formie pisemnej aci skiego biskupa zamieszkania kandydata. Oprócz wskazania miejsca zamieszkania kandydata, nale

(127) y doczy o nim opini oraz inne istotne informacje. Dopuszczenie

(128) onatych kandydatów do wi ce zakada,

(129) e mo

(130) na powierza opiek duszpastersk nad wasnymi wiernymi równie

(131) duchownym

(132) onatym. 2. Przyznanie prawa hierarchom, którzy przewodnicz ordynariatom, utworzonym w celu opieki duszpasterskiej nad wiernymi katolickich Kocioów wschodnich (np. w Argentynie, Brazylii, Austrii, Francji, Polsce), do udzielania wi ce diakonatu i prezbiteratu

(133) onatym kandydatom, po uprzednim powiadomieniu o tym miejscowej konferencji biskupów oraz Kongregacji Kocioów Wschodnich. 3. Przyznanie uprawnie biskupom Kocioa aci skiego, którzy s ordynariuszami dla wiernych katolickich Kocioów wschodnich przebywajcych na terytoriach, gdzie jest brak administracyjnych struktur Kocioów sui iuris (np. sytuacja wiernych Ukrai skiego Kocioa Greckokatolickiego we Woszech, Hiszpanii, Portugalii), do udzielania wi ce

(134) onatemu kandydatowi. Dopuszczenie do wi ce mo

(135) e nastpi w tym przypadku przez biskupa aci skiego wycznie po otrzymaniu wyranej zgody ze strony Kongregacji Kocioów Wschodnich, która udziela zgody po uprzedniej konsultacji z konferencj biskupów. Otó

(136) , w pierwszych dwóch przypadkach wymaga si , aby wschodni hierarcha i aci ski ordynariusz dla legalnoci dokonanego, wasnego aktu prawnego (udzielenia wi ce diakonatu czy prezbiteratu

(137) onatemu kandydatowi) poinformowa odpowiednie osoby czy instytucje kocielne, natomiast w trzecim przypadku powinien otrzyma zgod Kongregacji Kocioów Wschodnich. Oprócz tego, w przypadku, kiedy kandydat przynale

(138) y do katolickiego Kocioa wchodniego, a udzielajcy wi ce do Kocioa aci skiego wymaga si , aby udzielajcy wi ce otrzyma zgod Stolicy Apostolskiej (kan. 748 § 2 KKKW; kan. 1015 § 2 KPK). 6. KWESTIE PROBLEMATYCZNE. Kontynuujc analiz Pontificia Praecepta de clero Uxorato Orientali warto podkreli ,

(139) e oprócz wprowadzenia korzystnych zmian dla katolickich Kocioów wschodnich, w dokumencie mo

(140) na dostrzec inne kwestie, które wymagaj dodatkowych wyjanie ..

(141) 148. ANDRIY TANASIYCHUK. 1.1. Prawnokanoniczna klasyfikacja dokumentu Warto zastanowi si nad postaci prawn samego dokumentu, a mianowicie, do jakiej kategorii kocielnych dokumentów administracyjnych moglibymy go zaliczy ? Aby odpowied na to pytanie bya naukowo udowodniona, nale

(142) y odnie si do aktualnie obowizujcych przepisów, które reguluj dziaalno Kurii Rzymskiej. S nimi: konstytucja apostolska Pastor bonus20 oraz Regulamin Generalny Kurii Rzymskiej21. Zgodnie z pierwszym dokumentem, dykasterie watyka skie posiadaj wycznie wadz wykonawcz zwyczajn zast pcz i sdownicz22, natomiast drugi dokument, traktujc o wadzy wykonawczej, stwierdza,

(143) e realizuje si ona poprzez wydawanie ogólnych wykonawczych dekretów oraz instrukcji23, które wymagaj uprzedniego, obowizkowego potwierdzenia ze strony papie

(144) a24. Otó

(145) , nawet jeli stwierdzimy,

(146) e dokument Kongregacji Kocioów Wschodnich opublikowany w „Acta Apostolicae Sedis” peni rol informacyjn25 o wprowadzeniu pewnych zmian co do norm regulujcych sytuacj.

(147) onatych duchownych, to jednak mimo wszystko, nale

(148) y ten dokument zakwalifikowa do ogólnych dekretów wykonawczych. Jest to poj cie, którego, niestety, nie odnajdziemy w KKKW26. 1.2. Klauzula pierwszej normy – pisemne powiadomienie Inna kwestia, która wymaga g bszej analizy, a o której mowa jest w pierwszym rozporzdzeniu dekretu, to obowizek wschodniego hierarchy, który stoi na czele eparchii albo egzarchatu poza granicami terytorium patriarchatu lub na 20. Por. JAN PAWE II, Konstytucja apostolska Pastor bonus o Kurii Rzymskiej, 28.06.1988, [w:] W. KACPRZYK, M. SITARZ (red.), Ustrój hierarchiczny Kocioa, s. 217–257. 21 Por. GIOVANNI PAOLO II, Regolamento Generale della Curia Romana, [w:] P. PINTO (ed.), Commento alla Pastor Bonus, s. 371-471. 22 Por. Pastor bonus, rt. 18. 23 Por. Regolamento Generale della Curia Romana, rt. 125 § 2. 24 Por. J. GARCÍA MARTIN, Atti amministrativi generali, Roma 2004, s. 122-126. 25 Natomiast dokumenty o charakterze ustawodawczym, jakie s wydawane przez Stolic Apostolsk, aby otrzymay moc obowizujc, musz by zamieszczone w organie urz dowym „Acta Apostolicae Sedis” (kan. 1489 § 1 KKKW). 26 Por. A. TANASIYCHUK, L’esercitazione della potestà esecutiva nella Chiesa Patriarcale. Caso concreto: c. 82 § 1, 1 CCEO, [w:] J. WROCESKI, M. STOKOSA (ed.), La funzione amministrativa nell’ordinamento canonico. Atti del XIV Congresso Internazionale di Diritto Canonico (Varsavia 14-18 settembre 2011), Varsavia 2012, s. 123-130..

(149) PONTIFICIA PRAECEPTA DE CLERO UXORATO ORIENTALI. 149. terytorium, gdzie dominuje tradycja aci ska, pisemnego powiadomienia aci skiego biskupa miejsca zamieszkania

(150) onatego kandydata przed jego wywi ceniem na diakona czy na prezbitera. 6.2.1. Kwestia pierwsza Wród przepisów KKKW odnajdujemy kanon, który wyranie wskazuje,

(151) e ka

(152) dy wierny przez fakt cigego albo tymczasowego zamieszkania na terytorium jakiej parafii albo przynajmniej eparchii nabywa wasnego hierarch. i proboszcza, którzy przynale

(153) do tego samego Kocioa sui iuris (kan. 916 § 1 KKKW). Je

(154) eli wschodni wierni nale

(155) do struktur administracyjnych wasnego Kocioa sui iuris, utworzonych w diasporze, to s oni bezporednio podporzdkowani jedynemu hierarsze miejsca. Wadza jurysdykcyjna, która w wi kszoci tego rodzaju przypadków jest personalna, czyli jest okrelona granicami nie regionu czy miasta, ale tak

(156) e konkretnego pa stwa (np. UKGK w Niemczech, Wielkiej Brytanii, Francji). Wierny, który jest kandydatem do wi ce , najcz ciej jest parafianinem miejscowych struktur wasnego Kocioa sui iuris, gdzie przeszed swoje chrzecija skie wychowanie, nie majc przy tym

(157) adnego kontaktu z parafiami przynale

(158) nymi do aci skiego hierarchy tego samego terytorium (UKGK w Polsce, USA, Kanadzie, Australii). W zwizku z powy

(159) szym powstaje pytanie: w czym tkwi zasadno obowizku wspomnianego wczeniej powiadomienia? Chocia

(160) odpowiedzi na to pytanie mog mie ró

(161) norodny charakter, to mimo wszystko proponuje si odnale je w obr bie KKKW. Jedna z norm dyscyplinarnych mówi,

(162) e wadza odpowiedzialna za dopuszczenie kandydata do wi ce , w wypadku, gdy uzna to za konieczne, mo

(163) e poprosi innych biskupów eparchialnych (diecezjalnych) o opini w sprawie kandydata, który móg w przeszoci przebywa przez jaki czas na ich terytorium (kan. 769 § 1, 6 KKKW; kan. 1051, 2 KPK). Termin „terytorium” nale

(164) y rozumie nie tylko jako miejsce przebywania w granicach jednego pa stwa, ale równie

(165) poza nim. Inna odpowied ma miejsce w sytuacji zwizanej z przejciem wiernego z jednego Kocioa sui iuris do innego. Na przykad wierny aci ski po otrzymaniu specjalnej zgody od Kongregacji Kocioów Wschodnich przeszed do jednego z katolickich Kocioów wschodnich (kan. 32 KKKW; kan. 112 § 1, 1-2 KPK, Reskrypt Sekretariatu Stanu Stolicy Apostolskiej z 26 listopada.

(166) 150. ANDRIY TANASIYCHUK. 1992 r.)27, w którym z czasem staje si

(167) onatym kandydatem do przyj cia wi ce diakonatu lub prezbiteratu28. Zwrócenie si do jego poprzedniego ordynariusza miejsca byoby jak najbardziej wskazane, gdy

(168) jego poprzedni biskup mógby mie odpowiedni o nim wiedz , szczególnie jeli chodzi o ewentualne przeszkody do udzielenia wi ce , np. zakaz nao

(169) ony przez Kongregacj Kocioów Wschodnich odnonie do przyj cia przez niego sakramentu wi ce . Wy

(170) ej przedstawione przypadki podkrelaj prawn, cho nieobowizkow mo

(171) liwo otrzymania dodatkowej informacji o osobie kandydata do wi ce . Wskazuj równie

(172) ,

(173) e takie zapytanie jest inicjatyw udzielajcego wi ce i jest procesem o charakterze informacyjnym, który powinien odbywa si. przed wi ceniami. Wskazówk o pisemnym powiadomieniu, o którym wspomina dokument Kongregacji Kocioów Wschodnich, powinno si zatem uwa

(174) a za obowizek, a nie jako zwyczajn zach t dla udzielajcego wi cenia. W tym miejscu rodzi si pytanie: czy tego typu zmiana w normach nie stwarza konfliktu mi dzy samymi przepisami prawa, zwa

(175) ywszy na fakt, i

(176) dokument nie jest prawem ogoszonym przez Najwy

(177) szego Prawodawc ? W celu prawidowej interpretacji obowizku przewidzianego w dokumencie Kongregacji Kocioów Wschodnich, po

(178) yteczne byoby oficjalne zwrócenie si. z prob o szczegóowe jego wyjanienie do Papieskiej Rady do spraw Tekstów Prawnych. 6.2.2. Kwestia druga Oprócz kwestii o charakterze prawnym, z dokumentu mog wynikn równie

(179) inne sprzeczne wnioski, chocia

(180) by o tematyce moralnej. S to mianowicie kwestie odnoszce si do godnoci ka

(181) dej osoby ludzkiej oraz ochrony prawa do zawarcia lub niezawarcia ma

(182) e stwa. W dokumencie odnajdujemy wyrane odniesienie do adhortacji apostolskiej Benedykta XVI Ecclesia in Medio Oriente, w której podkrela si istotne znaczenie

(183) onatych duchownych. Taki stan duchowie stwa jest starodawnym elementem tradycji wschodnich i std te

(184) rodzi si potrzeba podtrzymywania tego zwyczaju. Duchowni ci wraz. 27. Zob. SEGRETARIA. DI. STATO, Rescritto “ex audientia SS.mi”, 26.11.1992, AAS 85 (1993),. s. 81. 28. Zob. A. TANASIYCHUK, Il fedele cristiano e il suo stato canonico nella propria Chiesa sui iuris. Questione dell’ascrizione e del passaggio ecclesiastico, „Ephemerides Iuris Canonici” 52 (2011), s. 303-344..

(185) PONTIFICIA PRAECEPTA DE CLERO UXORATO ORIENTALI. 151. ze swoimi rodzinami s powoani do wi toci w ich wiernej posudze i nierzadko czyni to w ci

(186) kich warunkach29. Zapewne w przypadku niektórych

(187) onatych kandydatów do wi ce mog rodzi si pytania, dlaczego kiedy mowa o nich samych, wschodni biskup zobowizany jest pisemnie powiadomi aci skiego biskupa, a nawet poprosi o ich charakterystyk , co nie nast puje natomiast w wypadku kandydata celibatariusza? 6.3. Wierni Ukraiskiego Kocioa Greckokatolickiego oraz aciscy ordynariusze miejsca Inn, otwart kwesti jest duszpasterstwo wschodnich wiernych, którzy przebywaj na terytoriach, gdzie brak administracyjnych struktur wasnego Kocioa sui iuris. Chodzi przede wszystkim o sytuacje, kiedy duszpastersk opiek nad wiernymi katolickich Kocioów wschodnich sprawuj miejscowi biskupi aci scy. Konkretnym przykadem mog by Wochy, Hiszpania czy Portugalia, gdzie wierni UKGK i inni (np. grekokatolicy rumu scy) s podmiotami wadzy aci skiego biskupa miejsca. O powy

(188) szej sytuacji mowa jest w kan. 916 § 5 KKKW, zgodnie z którym wierni jednego Kocioa sui iuris s powierzani ordynariuszowi miejsca innego Kocioa sui iuris (równie

(189) aci skiego), jeli na danym terytorium nie ma zwierzchnika ich wasnego Kocioa. Takie podporzdkowanie bardzo cz sto stwarza nie tylko wiele problemów na paszczynie odpowiedniej organizacji opieki duszpasterskiej wiernych wschodnich, ale równie

(190) mo

(191) e sprzyja powstaniu nowych „prawnych konfliktów” mi dzy dwoma kodeksami Kocioa katolickiego: mi dzy Kodeksem Kanonów Kocioów Wschodnich i Kodeksem Prawa Kanonicznego z 1983 r. Zdarza si bowiem cz sto,

(192) e miejscowe, diecezjalne instytucje (np. kurie biskupie) stosuj wzgl dem wiernych katolickiego Kocioa wschodniego przepisy wasnego kocielnego systemu prawnego, czyli KPK, które istotnie ró

(193) ni si od przepisów kocielnego systemu prawnego wschodniego oraz sprzeciwiaj si terminologii prawniczej i statusowi kanonicznemu wschodnich kapanów i wiernych, obecnemu w aci skich strukturach kocielnych. Kanoniczny status wschodnich wspólnot katolickich, utworzonych dla wiernych Kocioa sui iuris, którzy zamieszkuj na terytoriach diecezji aci skich, porównuje si do misji. Te wspólnoty powierza si opiece duchownych, którzy otrzymali od aci skich biskupów dekret do posugi duszpasterskiej dla tych 29 Zob. BENEDICTUS XVI, Adhortatio apostolica postsynodalis Ecclesia in Medio Oriente, 14.07.2002, AAS 104 (2002), s. 751-796, n. 48..

(194) 152. ANDRIY TANASIYCHUK. wiernych na terytoriach ich diecezji. Dekrety nominacyjne ukazuj ró

(195) norodno formy i odmienn terminologi co do opisu funkcji duchownego: wikariusz parafialny, kapelan, kapelan koadiutor, asystent duchowny. Cz sto w powy

(196) szych dekretach aci ski hierarcha kocielny zamiast zastosowa przepisy KKKW, podmiotami którego s wszyscy katolicy wierni wschodni, bazuje na wasnym prawie kanonicznym, czyli KPK (kan. 271; kan. 564; kan. 565; kan. 568)30. Innym przykadem mog by przepisy odnoszce si do sakramentu ma

(197) e stwa, a szczególnie te, które dotycz przeszkód ma

(198) e skich uniemo

(199) liwiajcych bez odpowiedniej dyspensy zawarcia sakramentalnego zwizku ma

(200) e skiego. S nimi: przeszkoda uprowadzenia czy przetrzymywania osoby z zamiarem zawarcia z ni ma

(201) e stwa (kan. 806 KKKW), przeszkoda powinowactwa w drugim stopniu linii bocznej (kan. 809 § 1 KKKW), przeszkoda pokrowie stwa duchowego (kan. 811 § 1 KKKW). Warto wspomnie tak

(202) e o przepisach odnoszcych si do formy kanonicznej zawarcia ma

(203) e stwa, a mianowicie o obowizkowym udziale prezbitera czy biskupa, a nie diakona, który bogosawi w wi tym obrz dzie ma

(204) onków nale

(205) cych do katolickiego Kocioa wschodniego (kan. 828 KKKW). Zastosowanie KPK do katolickich wiernych wschodnich nie tylko sprzeciwia si temu prawu stanowicemu,

(206) e podmiotem Kodeksu jest wycznie Koció aci ski (kan. 1 KPK), ale równie

(207) sprzeczne jest z nauczaniem II Soboru Watyka skiego, który podkrela,

(208) e katolickie Kocioy wschodnie powinny kierowa si swoim wasnym prawem.. ZAKOCZENIE. Dokument Pontificia Praecepta de clero Uxorato Orientali nie tylko mówi bezporednio o

(209) onatych kandydatach do stanu duchownego na terytoriach, gdzie tradycyjnie przewa

(210) a Koció aci ski, ale tak

(211) e porednio otwiera mo

(212) liwo penienia posugi kapa skiej

(213) onatym kapanom wschodnim na tych terytoriach. Ma to wielkie znaczenie, gdy

(214) duchowni ci, w kontekcie partykularnych dokumentów konferencji biskupów, niekiedy spotykaj si z trudnociami co do obejmowania opiek duszpastersk wasnych wiernych w diasporze.. 30. Zob. A. TANASIYCHUK, Organizzazione della pastorale Greco-Cattolica Ucraina in Italia, [w:] P. GEFAELL (ed.), Cristiani orientali e pastori latini, Milano 2012, s. 465-477..

(215) PONTIFICIA PRAECEPTA DE CLERO UXORATO ORIENTALI. 153. Pomimo

(216) e dokument wprowadza zmiany w kocielnej dyscyplinie, nale

(217) y go uzna za przedu

(218) enie realizacji nauczania II Soboru Watyka skiego, który w Dekrecie o katolickich Kocioach wschodnich nawouje do odnowienia i utrzymania tradycji waciwych Kocioom wschodnim31. Ponadto dokument jest odzwierciedleniem zmian, które nastpiy w katolickiej eklezjologii po II Soborze Watyka skim wzgl dem chrzecijan wschodnich b dcych w jednoci z Biskupem Rzymu, a mianowicie Sobór okrela ich nie jako „obrzdek”, ale „Koció sui iuris” (kan. 27 KKKW), bedcy jednoczenie osob prawn w Kociele (kan. 921 § 2 KKKW). Obrzdek natomiast jest zewn trznym obliczem Kocioa oraz jego dziedzictwem liturgicznym, teologicznym, duchowym i dyscyplinarnym (kan. 28 § 1 KKKW). Dekret Stolicy Apostolskiej z 2014 r. odnosi si równie

(219) do innej myli soborowej, a mianowicie do ekumenizmu. Podtrzymanie tradycji wywi cania

(220) onatych kandydatów poza kanonicznymi granicami terytoriów wasnego Kocioa sui iuris jest wyrazem szacunku ze strony Stolicy Apostolskiej, obejmujcego nie tylko chrzecijan tradycji wschodnich pozostajcych w penej jednoci z Rzymem, ale równie

(221) innych niekatolickich chrzecijan wschodnich, co dobitnie podkrela fakt, i

(222) „jedno w ró

(223) norodnoci” jest mo

(224) liwa32.. BIBLIOGRAFIA RÓDA PRAWA. Annuario Pontificio 2015. BENEDICTUS XVI: Adhortatio apostolica postsynodalis Ecclesia in Medio Oriente, 14.07.2002, AAS 104 (2002), s. 751-796, n. 48. CONGREGATIO PRO ECCLESIIS ORIENTALIBUS: Pontificia Praecepta de Clero Uxorato Orientali, 14.06.2014, AAS 106 (2014), s. 496-499. CONGREGAZIONE PER LE CHIESE ORIENTALI: Declaratio interpretativa del decreto del 27 luglio 1954, 30.04.1986, AAS 78 (1986), s. 784-786.. 31. Zob. CONCILIUM OECUMENICUM VATICANUM II, Decretum de Ecclesiis Orientalibus Catholicis Orientalium Ecclesiarum, 21.11.1964, AAS 57 (1965), s. 76-89; tekst polski: SOBÓR WATYKASKI II, Dekret o katolickich Kocioach wschodnich Orientalium Ecclesiarum, [w:] Sobór Watykaski II, Konstytucje, Dekrety, Deklaracje, Pozna 2002, s. 169-186, n. 6. 32 IOANNES PAULUS II, Litterae encyclicae Ut unum sint: de Oecumenico Officio, AAS 87 (1995), s. 921-982; tekst polski w: JAN PAWE II, Dziea zebrane, t. I: Encykliki, Kraków 2007, s. 616-666, n. 61..

(225) 154. ANDRIY TANASIYCHUK. CONCILIUM OECUMENICUM VATICANUM II: Decretum de Ecclesiis Orientalibus Catholicis Orientalium Ecclesiarum, 21.11.1964, AAS 57 (1965), s. 76-89; tekst polski: SOBÓR WATYKASKI II: Dekret o katolickich Kocioach wschodnich Orientalium Ecclesiarum, [w:] Sobór Watyka ski II, Konstytucje, Dekrety, Deklaracje, Pallottinum, Pozna 2002, s. 169-186. IOANNES PAULUS PP. II: Constitutio apostolica de Romana Curia Pastor bonus, 28.06.1988, AAS 80 (1988), s. 841-912; tekst polski: JAN PAWE II: Konstytucja apostolska Pastor bonus o Kurii Rzymskiej, [w:] W. KACPRZYK, M. SITARZ (red.), Ustrój hierarchiczny Kocioa. Wybór róde, Wydawnictwo KUL, Lublin 2006, s. 217-257. IOANNES PAULUS II: Litterae encyclicae Ut unum sint: de Oecumenico Officio, AAS 87 (1995), s. 921-982; tekst polski w: JAN PAWE II, Dziea zebrane, t. I: Encykliki, Znak, Kraków 2007, s. 616-666. SACRA CONGREGATIO PRO ECCLESIAE ORIENTALI: Decreto Cum data fuerit, 1.03.1929, AAS 21 (1929), s. 152-159. SACRA CONGREGATIO PRO ECCLESIAE ORIENTALI: Decreto Qua sollerti, 23.12.1929, AAS 22 (1930), s. 99-105. SACRA CONGREGATIO PRO ECCLESIAE ORIENTALI: Decreto Graeci-Rutheni, 24.05.1930, AAS 22 (1930), s. 346-354. SACRA CONGREGATIO PRO ECCLESIA ORIENTALI: Decretum Ordinariatus pro omnibus Christifidelibus Ritus Orientalis in Gallia degentibus instituitur, 27.07.1954, AAS 47 (1955), s. 612-613. SECRETARIA STATUS: Rescriptum ex audientia, 4.01.2006, AAS 98 (2006), s. 65-66. SEGRETARIA DI STATO: Rescritto “ex audientia SS.mi”, 26.11.1992, AAS 85 (1993), s. 81. GIOVANNI PAOLO II: Regolamento Generale della Curia Romana, [w:] P.V. PINTO (ed.), Commento alla Pastor Bonus e alle Norme sussidiarie della Curia Romana, Città del Vaticano 2003, s. 371-471.. LITERATURA FLEYFEL Antoine: Quelques réflexions sur la présence en Occident de prétres catholiques orientaux mariés, „Istina” 54 (2009), s. 421-422. GEFAELL Pablo: Il celibato sacerdotale nelle Chiese orientali: storia, presente, avvenire, [w:] L. TOUZE, Juan Marcos ARROYO (ed.), Il celibato sacerdotale: teologia e vita. Atti del XIV Convegno Internazionale della Facoltà di Teologia, Pontificia Università della Santa Croce, Edusc, Roma, 4-5 marzo 2010, Edusc, Roma 2012, s. 135156. MALVESTITI Maurizio: La Costituzione Apostolica "Pastor Bonus" e la Congregazione per le Chiese Orientali, „Iura Orientalia” 10 (2014), s. 84-101. GARCÍA MARTIN Julio: Atti amministrativi generali, Ediurcia, Roma 2004. SALACHAS Dimitrios: Congregazione per le Chiese Orientali, [w:] Pio V. PINTO (ed.), Commento alla Pastor Bonus e alle norme susidiarie della Curia Romana, Città del Vaticano 2003, s. 81-82..

(226) PONTIFICIA PRAECEPTA DE CLERO UXORATO ORIENTALI. 155. SALACHAS Dimitrios, Krzysztof NITKIEWICZ: Chierici e ministro sacro nel Codice latino e orientale. Prospettive interecclesiali, Città del Vaticano 2004. SALACHAS Dimitrios, Krzysztof NITKIEWICZ: Rapporti interecclesiali tra cattolici orientali e latini: Sussidio canonico-pastorale, Edizioni Orientalia Christiana del Pontificio Orientale, Roma 2007. TANASIYCHUK Andriy: L’esercitazione della potestà esecutiva nella Chiesa Patriarcale. Caso concreto: c. 82 § 1, 1 CCEO, [w:] Józef WROCESKI, Marek STOKOSA (red.), La funzione amministrativa nell’ordinamento canonico. Atti del XIV Congresso Internazionale di Diritto Canonico (Varsavia 14-18 settembre 2011), Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2012, s. 123-130. TANASIYCHUK Andriy: Il fedele cristiano e il suo stato canonico nella propria Chiesa sui iuris. Questione dell’ascrizione e del passaggio ecclesiastico, „Ephemerides Iuris Canonici” 52 (2011), s. 303-344. TANASIYCHUK Andriy: Organizzazione della pastorale Greco-Cattolica Ucraina in Italia, [w:] Pablo GEFAELL (ed.), Cristiani orientali e pastori latini, Giufferé Editore, Milano 2012, s. 465-477. VIANA Antonio: Ordinariato para fieles de ritos orientales, [w:] Javier OTADUY, Antonio VIANA, Joaquin SEDANO (ed.), Diccionario General de Derecho Canónico, t. V, Thomson Reuters Aranzadi, Navarra 2013, s. 812-814.. PONTIFICIA PRAECEPTA DE CLERO UXORATO ORIENTALI I FAKULTATYWNO CELIBATU W KATOLICKICH KOCIOACH WSCHODNICH STRESZCZENIE Artyku dotyczy opublikowanego dnia 14 czerwca 2014 r. dokumentu Kongregacji Kocioów Wschodnich Pontificia Praecepta de clero Uxorato Orientali, na podstawie którego na terenach, które nie s tradycyjnymi regionami wschodnimi w rozumieniu prawa katolickich Kocioów wschodnich, a na których s obecne wspólnoty katolików wschodnich, b dzie mo

(227) na udziela wi ce

(228) onatym m

(229) czyznom. Autor analizuje zawarto treciow dokumentu, wyjania problemy natury terminologicznej oraz jego usytuowanie w systemie prawa kanonicznego, podejmujc tak

(230) e kwestie problematyczne. Sowa kluczowe: celibat, diaspora, terytorium wschodnie, wi cenia.

(231) 156. ANDRIY TANASIYCHUK. PONTIFICIA PRAECEPTA DE CLERO UXORATO ORIENTALI AND THE OPTIONALITY OF CELIBACY IN THE EASTERN CATHOLIC CHURCHES SUMMARY The article concerns the document of the Congregation for the Eastern Churches Pontificia Praecepta de clero Uxorato Orientali published on 14 June 2014, under which outside the traditional Eastern territories within the meaning of the law of the Eastern Catholic Churches, and where the Eastern Catholics reside, the married men can be ordained. The author analyzes the content of the document, explains the terminological problems and its place in the system of canon law, taking up the problematic issues. Key words: celibacy, diaspora, Eastern territory, sacred ordination.

(232)